Παρασκευή, Ιανουαρίου 16, 2009

Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων Ανθρώπου: καταδίκη για φωτογράφηση βρέφους


Με απόφαση που δημοσιεύθηκε στις 15.1.2008 η Ελλάδα καταδικάστηκε σε αποζημίωση 8.000 ευρώ για παραβίαση ιδιωτικότητας και υπερβολικό φορμαλισμό του Άρειου Πάγου, σε μια υπόθεση παράνομης φωτογράφησης βρέφους.

Το βρέφος φωτογραφήθηκε αμέσως μετά τη γέννησή του, χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών του, ενώ το μαιευτήριο δεν τους παρέδωσε τα αρνητικά του φιλμ. Οι γονείς στράφηκαν δικαστικά, αλλά έχασαν την υπόθεση τόσο στον πρώτο και δεύτερο  βαθμό, όσο και στον Άρειο Πάγο.

Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η έννοια της ιδιωτικότητας είναι ευρεία και περιλαμβάνει το δικαίωμα στην ταυτότητα. Επισήμανε ότι η εικόνα ενός προσώπου αποκαλύπτει τη μοναδικότητα των χαρακτηριστικών του και αποτελεί ένα από τα κυριότερα στοιχεία της προσωπικότητάς του.
Το Δικαστήριο προσθέτει ότι η αποτελεσματική προστασία του δικαιώματος για έλεγχο της ιδίας εικόνας απαιτεί την συγκατάθεση του προσώπου κατά τη λήψη της φωτογραφίας και όχι μόνο κατά το χρόνο της δυνατής δημοσίευσης.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το δικαίωμα συγκατάθεσης, εφόσον επρόκειτο για νήπιο, βρισκόταν στα χέρια των γονιών του, οι οποίοι δεν συγκατατέθηκαν σε καμία φάση, ούτε για την παρακράτηση των αρνητικών του φιλμ. Το Δικαστήριο σημειώνει τον κίνδυνο της μελλοντικής χρήσης των αρνητικών, παρά την αντίρρηση του παιδιού.

Το Δικαστήριο κατέληξε ότι τα Ελληνικά δικαστήρια δεν προστάτευσαν επαρκώς το δικαίωμα του παιδιού για προστασία της ιδιωτικότητάς του.

13 σχόλια:

Pantelis είπε...

Γεια χαρά. Μια που αγγίζεις αυτό το θέμα, μπορείς να μας διαφωτίσεις νομικώς για το ζήτημα της σύλληψης πολίτη που "φωτογράφιζε με το κινητό του τηλέφωνο αστυνομικούς και συνοριακούς φύλακες χωρίς τη συναίνεση αυτών" στην Πτολεμαϊδα (http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=07.01.2009,id=70812876);

Νομικός δεν είμαι, μα ψυχανεμίζομαι ότι σ' αυτή την περίπτωση πρέπει να υπάρχει κάποιου είδους προστασία των πολιτών σχετικά.

Βρίσκω όλο αυτό το θέμα πολύ κοντινό στο περιστατικό της προσαγωγής δικηγόρων (με την ταυτότητα στο χέρι) την περασμένη Παρασκευή από το κέντρο της Αθήνας.

Θα μας δώσεις τα φώτα σου; Ευχαριστώ!

Ελληνικο Παρατηρητηριο των Συμφωνιων του Ελσινκι είπε...

παρανομη η συλληψη για φωτογραφηση αστυνομικων υπαρχει και κειμενο Συνηγορου Πολίτη αλλα και εχουμε και παλιοτερη συσταση σε αστυνομικο για αναλογη ενεργεια μετα απο διαμαρτυρια μας

e-Lawyer είπε...

Υπάρχει το Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη επειδή δεν επέτρεψαν την φωτογράφηση κτιρίων της Αστυνομίας:

http://www.synigoros.gr/pdf_01/porisma_dimosiographos.pdf

και σχετικό δελτίο τύπου ΣτΠ

http://www.synigoros.gr/pdf_01/deltio_dimosiographos.pdf

Αλλά και Πόρισμα ΣτΠ επειδή δεν επιτρεπόταν η φωτογράφηση εγκατάστάσεων του ΟΣΕ

http://www.synigoros.gr/pdf_01/6732_2_DELTIO_TYPOU_OSE.pdf

και δελτίο τύπου ΣτΠ
http://www.synigoros.gr/pdf_01/6732_2_DELTIO_TYPOU_OSE.pdf


Όμως για τους ίδιους τους αστυνομικούς τίθεται ένα θέμα:

- αν από τη φωτογραφία δεν προκύπτουν χαρακτηριστικά που να τον εξατομικεύουν ως φυσικό πρόσωπο (δηλ. αν δεν φαίνεται το πρόσωπό του), θεωρώ ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Αυτή είναι η περίπτωση φωτογραφιών που παρουσιάζουν τα ματ σε δράση κλπ.

- αν από τη φωτογραφία όμως εξατομικεύεται ο αστυνομικός ως φυσικό πρόσωπο (δηλ. μπορεί να προσδιοριστεί) τότε πρόκειται για προσωπικά δεδομένα και μόνο ειδικοί λόγοι επιτρέπουν την φωτογράφησή του, όπως λ.χ. η ενάσκηση δημοσιογραφικής δραστηριότητας.

Ελληνικο Παρατηρητηριο των Συμφωνιων του Ελσινκι είπε...

για συλληψη λογω φωτογραφησης μιλησε και οχι συλληψη λογω δημοσιευσης οπου ενδεχομενως να υπαρχει προβλημα που ομωςδ εν λυνεται με αυτοφωρα αλλα τακτικα δικαστηρια (και με τον ασυτηο νομο περι προσωπικων δεδομενων)

η συλληψη λογω φωτογραφησης ειναι ΠΑΡΑΝΟΜΗ

iremi.dynami είπε...

Οι αστυνομικοί χρειάζονται ιδιαίτερη προστασία κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, αυτό να λέγεται, άλλωστε ποτέ δεν παρατηρείται αυθαιρεσία από αστυνομικούς, και άλλωστε είναι δεδομένο ότι οι τιμωρίες σε αυτούς είναι "παραδειγματικές".

Pantelis είπε...

Μάλιστα. Πολύ ενδιαφέρουσα η αλληλογραφία ΓΑΔΘ-ΣτΠ!

Και τι γίνεται αν εξατομικεύεται αστυνομικός που παραβαίνει το νόμο; Συλλαμβάνομαι επί τόπου με συνοπτικές διαδικασίες για ν' αθωωθώ αργότερα ή κάνω ελεύθερα ό,τι κάνω (ελευθερία τύπου αν είμαι δημοσιογράφος, ελεύθερη ανάπτυξη προσωπικότητας αν δεν είμαι) και περιμένω τον φωτογραφιζόμενο να με μηνύσει αργότερα για προσβολή προσωπικότητας/παραβίαση προσωπικών δεδομένων;

Μπορεί το ΕΠΣΕ να δώσει ένα λινκ για τη σύσταση προς αστυνομικό;

Διαγόρας ο Μήλιος είπε...

Εγώ έχω την εντύπωση ότι όλη αυτή η ιστορία είναι μία τεράστια παρανόηση. Πως είναι δυνατόν να νοούνται ως «ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα» τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου, τα οποία είναι πάντα εκτεθειμένα σε δημόσια θέα; Και πως είναι δυνατόν να μου απαγορεύεται εμένα να αποθανατίσω σε φιλμ, ή σε όποιο άλλο μέσο, κάτι που είδα με τα ίδια μου τα μάτια;

Μου φαίνεται πως πρόκειται για μία ακόμα περίπτωση νομοθετών που παρασύρονται κατά το γνωστό απόφθεγμα «όταν το μόνο που έχεις στα χέρια σου είναι ένα σφυρί, όλα τα προβλήματα αρχίζουν να μοιάζουν με καρφιά», και νομοθετούν ακόμα και εκεί που δεν χωράει νόμος, νομίζοντας πως λύνουν προβλήματα με το να πλάθουν νόμους που στην πραγματικότητα δημιουργούν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα.

Για εμένα ασφαλώς και η οποιαδήποτε ανήθικη ή κακόβουλη (και κατά συνέπεια νομικά ελέγξιμη) ενέργεια δεν μπορεί να εντοπιστεί στη λήψη της εικόνας, παρά στη χρήση της, και καθώς η χρήση ήδη ελέγχεται από νόμους, όλα αυτά τα περί απαγόρευσης φωτογράφησης είναι άχρηστα και αποτελούν έναν αδικαιολόγητο περιορισμό της ατομικής μου ελευθερίας να αποθανατίζω ό,τι βλέπω με τα μάτια μου.

Για να καταλάβετε τον παραλογισμό του νομοθέτη, φανταστείτε το εξής σενάριο: Παραβιάζει κάποιο νόμο, άραγε, ένα άτομο που ζωγραφίζει ένα πρόσωπο που έχει δει;

Ασφαλώς όχι, ε;

Τι γίνεται αν το άτομο είναι προικισμένο με σπάνια φωτογραφική μνήμη και εξαιρετικό ταλέντο στη ζωγραφική, ώστε να αναπαράγει πάρα πολύ πιστά στον κανβά κάθε πρόσωπο που έχει δει, σα να ήταν φωτογραφία;

Εδώ αρχίζουν να μπερδεύονται τα πράγματα, ε;

Ποιά είναι η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στο φιλμ και τους νευρώνες στους οποίους αποθηκεύεται η πληροφορία της εικόνας μέσα στον εγκέφαλο του ζωγράφου, και ποιά είναι η διαφορά ανάμεσα στο ζωγράφισμα της εικόνας με το χέρι και στη χημική διαδικασία της εμφάνισής της;

Και τι γίνεται αν ο «ζωγράφος φωτογραφικής μνήμης» βελτιώνει τις επιδόσεις του παίρνοντας φάρμακα που αυξάνουν τεχνητά τις ικανότητες της φωτογραφικής του μνήμης και τις ικανότητές του να ζωγραφίζει αυτά που έχει στη μνήμη του;

Γιατί επιμένουν συνέχεια οι νομοθέτες να χώνουν τις μύτες τους εκεί που δεν τους παίρνει;

e-Lawyer είπε...

Αυτός ο προβληματισμός προκύπτει όταν συγχέουμε το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα με την προστασία προσωπικών δεδομένων. Είναι άλλο το ένα κι άλλο το άλλο.

Η ένστασή σου είναι "μα πως κάτι τόσο δημόσιο, όσο το πρόσωπό μας, μπορεί να είναι ιδιωτικό"; Δεν λέει αυτό το ευρωπαϊκό δικαστήριο και δεν λένε αυτό οι νόμοι για τα προσωπικά δεδομένα.

Η προστασία των προσωπικών δεδομένων έρχεται να θέσει όρια όχι στην ίδια την δημοσιότητα-ιδιωτικότητα, αλλά στην αρχειοθέτηση της πληροφορίας και τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή για το πρόσωπο.

Η αρχειοθέτηση αντιμετωπίζεται ως ένας εν δυνάμει "εχθρός", γι' αυτό λ.χ. καθιερώνεται η "αρχή του σκοπού"¨: αν συλλέξεις προσωπικά δεδομένα για έναν σκοπό, δεν επιτρέπεται να τα χρησιμοποιήσεις για κάποιον εντελώς ασύμβατο. Δηλ. δεν μπορείς επειδή σου έδωσα να δεις το πτυχίο μου να το βάλεις ξαφνικά φωτοτυπημένο στο facebook.

Tώρα για το δικαίωμα καθενός στο πρόσωπό του, είναι πολύ παλαιότερο από την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Συνδέεται με μια πολύ βασική αρχή: το δικαίωμά σου να επιλέγεις εσύ και μόνον εσύ σε ποιο πλαίσιο θα τοποθετηθεί η φωτογραφία σου. Νομίζω ότι είναι θεμελιώδες.

Στη συγκεκριμένη απόφαση, δεν ήταν η περίπτωση μιας καταλάθος φωτογράφησης ενός προσώπου στο φόντο μιας σκηνής,αλλά η επί τούτου φωτογράφηση ενός βρέφους, χωρίς την συγκατάθεση των ασκούντων την γονική μέριμνα. Όλη αυτή η βιομηχανία στα μαιευτήρια δεν θα πάθει τίποτα αν μοιράζει ένα χαρτάκι που να βάζουν ένα τικ οι γονείς όταν θέλουν φωτογραφίες του παιδιού τους. Νομίζω ότι είναι στοιχειώδης σεβασμός στην ατομικότητα κάθε περίπτωσης: είναι παιδιά δεν είναι βοκτάς που τα συσκευάζουν στη φάμπρικα!

Διαγόρας ο Μήλιος είπε...

Έχεις δίκιο, το πρόσχημα υπό το οποίο παραβιάζεται η ελευθερία μου να αποθανατίσω το κάθε τι που βλέπουν τα μάτια μου ονομάζεται «δικαίωμα στην ιδιωτικότητα» και όχι «προστασία των προσωπικών δεδομένων». Κατά τ'άλλα, δεν βλέπω κάτι να αλλάζει ως προς αυτά που είπα.

(Παρεμπιπτόντως, δεν καταλαβαίνω γιατί έκανες αναδρομή του σκεπτικού πίσω από την προστασία των προσωπικών δεδομένων, αφού εσύ ο ίδιος είπες πως στη συγκεκριμένη περίπτωση το ζήτημα ανά χείρας δεν έχει σχέση με προστασία προσωπικών δεδομένων. Μήπως δεν κατάλαβα κάτι; )

Παρακάτω φτάνεις στο ζουμί και λες: «το δικαίωμα καθενός στο πρόσωπό του, [...] συνδέεται με μια πολύ βασική αρχή: το δικαίωμά σου να επιλέγεις εσύ και μόνον εσύ σε ποιο πλαίσιο θα τοποθετηθεί η φωτογραφία σου. Νομίζω ότι είναι θεμελιώδες.» Ε λοιπόν, όχι, εγώ δεν βλέπω γιατί να είναι θεμελιώδες, ή τουλάχιστον γιατί να είναι πιό θεμελιώδες από το δικό μου δικαίωμα να αποθανατίζω ότι βλέπουν τα μάτια μου, (το οποίο επίσης τυγχάνει να εγγυάται και κάποια άλλα πραγματάκια σε κοινωνικό επίπεδο, όπως π.χ. τη δημοκρατία,) και εν πάσει περιπτώσει, το «πλαίσιο στο οποίο θα τοποθετηθεί η φωτογραφία» εμένα μου φαίνεται να αναφέρεται (ή θα έπρεπε να αναφέρεται) στη χρήση της, όχι στη λήψη της.

Όλα όσα έγραψα λοιπόν στο προηγούμενο σχόλιό μου εξακολουθούν να στέκουν και να ζητάνε απάντηση, με μόνη αλλαγή τη διόρθωση περί «δικαιώματος στην ιδιωτικότητα» αντί για «προστασίας προσωπικών δεδομένων», η οποία δεν βλέπω να αλλάζει κάτι επί του πρακτέου.

e-Lawyer είπε...

Αυτό που βλέπουν τα μάτια σου το αποτυπώνεις στη μνήμη σου. Από τη στιγμή που χρησιμοποιείς όμως υλικό φορέα ενσωμάτωσης, πρέπει να αναγνωρίσεις τον κίνδυνο να ξεφύγει από τα χέρια σου, γεγονός που απο μόνο του συνεπάγεται ευθύνη.

Διαγόρας ο Μήλιος είπε...

Ευθύνη; ΕΥΘΥΝΗ; μα, ευθύνη συνεπάγονται και χίλια μύρια άλλα πράγματα, ευθύνη προϋποθέτει και η άσκηση πολλών άλλων ατομικών δικαιωμάτων, κι όμως αφήνουμε τους ανθρώπους να τα ασκήσουν, και τους ζητούμε λογαριασμό μόνο αν φερθούν ανεύθυνα. Εδώ, γιατί αυτή η διαφορετική μεταχείριση; Γιατί ο φωτογράφος να είναι ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου;

Έτσι κι αλλιώς, δεν δέχομαι ότι ο «υλικός φορέας ενσωμάτωσης» κάνει κάποια ουσιαστική διαφορά στην προκειμένη περίπτωση, και τα φιλοσοφικά ερωτήματα στο σχόλιο των 2:05 εξακολουθούν να είναι αναπάντητα.

e-Lawyer είπε...

Ουδείς είπε ότι ο φωτογράφος είναι ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου. ΔΕΝ είναι, ακόμη κι αν διαπράξει ένα αδίκημα. Ένοχος είναι μόνο όποιος καταδικαστεί αμετάκλητα για πράξη του από το φυσικό δικαστή του.

Υπάρχουν μερικές ανθρώπινες πράξεις, οι οποίες αφορούν τα δικαιώματα όχι μόνο ενός, αλλά δύο ανθρώπων. Μία από αυτές τις πράξεις είναι η φωτογράφηση: έχεις το δικαίωμα του φωτογράφου να φωτογραφήσει και το δικαίωμα του φωτογραφούμενου να μη φωτογραφηθεί αν δεν θέλει. Ο φωτογράφος μπορεί να ασκήσει νόμιμα το δικαίωμά του ύστερα από συγκατάθεση του φωτογραφούμενου, εκτός αν ειδικοί λόγοι επιτρέπουν τη φωτογράφηση χωρίς συγκατάθεση (υπέρτερο έννομο συμφέρον:λ.χ. για τη απόδειξη ενός σοβαρού εγκλήματος). Η συγκατάθεση έχουμε βρει ότι είναι ο τρόπος εξισορρόπησης όταν δεν υπάρχουν υπέρτερα έννομα συμφέρονται που εκτοπίζουν την ελεύθερη βούληση του φωτογραφούμενου.

Διότι υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά που γέρνει την ζυγαριά προς την πλευρά του φωτογραφούμενου: ο φωτογράφος κρατάει στα χέρια του μία μηχανή και οι μηχανές πρέπει να υπηρετούν τους ανθρώπους και όχι το αντίθετο. Η πηγή διακινδύνευσης που επάγεται για την χρήση της ατομικής πληροφορίας η χρήση μιας φωτογραφικής μηχανής, παρέχει το επαρκές θεωρητικό θεμέλιο για την λύση opt-in και σε περιορισμένες μόνο περιπτώσεις τη λύση opt-out.

Πάμε τώρα να δούμε τα ερωτήματα των 2.05:

- Παραβιάζει κάποιο νόμο, άραγε, ένα άτομο που ζωγραφίζει ένα πρόσωπο που έχει δει;

> Φυσικά: αν δεν έχεις τη συγκατάθεσή μου δεν έχεις κανένα δικαίωμα να με ζωγραφήσεις. Διατηρώ το δικαίωμα επί της ιδίας εικόνας ανεξάρτητα από το μέσο παραβίασής του.

- Τι γίνεται αν το άτομο είναι προικισμένο με σπάνια φωτογραφική μνήμη και εξαιρετικό ταλέντο στη ζωγραφική, ώστε να αναπαράγει πάρα πολύ πιστά στον κανβά κάθε πρόσωπο που έχει δει, σα να ήταν φωτογραφία;

> Το ίδιο αδίκημα.

- Εδώ αρχίζουν να μπερδεύονται τα πράγματα, ε;

> Καθόλου. Και για τους ζωγράφους ισχύουν οι ίδιοι ακριβώς νόμοι. Δεν έχουν καμία ασυλία.

- Ποιά είναι η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στο φιλμ και τους νευρώνες στους οποίους αποθηκεύεται η πληροφορία της εικόνας μέσα στον εγκέφαλο του ζωγράφου, και ποιά είναι η διαφορά ανάμεσα στο ζωγράφισμα της εικόνας με το χέρι και στη χημική διαδικασία της εμφάνισής της;

> Το δίκαιο επεμβαίνει μόνο στις σχέσεις και πράξεις του εξωτερικού κόσμου, όχι στις διανοητικές λειτουργίες της μνήμης, της φαντασίας κλπ. Από τη στιγμή όμως που υπάρχει έκφραση, έχουμε εξωτερίκευση κι επομένως δίκαιο.

- Και τι γίνεται αν ο «ζωγράφος φωτογραφικής μνήμης» βελτιώνει τις επιδόσεις του παίρνοντας φάρμακα που αυξάνουν τεχνητά τις ικανότητες της φωτογραφικής του μνήμης και τις ικανότητές του να ζωγραφίζει αυτά που έχει στη μνήμη του;
> Τα ίδια με τα παραπάνω. Δεν βλέπω γιατι θα πρέπει να έχει διαφορετική νομική μεταχείριση.

- Γιατί επιμένουν συνέχεια οι νομοθέτες να χώνουν τις μύτες τους εκεί που δεν τους παίρνει;

> Και ποιοι θα λύσουν το πρόβλημα αν με ζωγραφίσεις με τρία βυζια; Οι τεχνοκριτικοί;

Pantelis είπε...

Όχι, όχι, όχι οι τεχνοκριτικοί, καλύτερα να μετρήσουν οι δικαστές τα βυζιά :-))

Συγγνώμη που σου γίνομαι φόρτωμα, αλλά δεν έχεις απαντήσει στην ερώτηση που σου έθεσα στο προηγούμενο σχόλιό μου. Στο τελευταίο σχόλιό σου λες ότι "Ο φωτογράφος μπορεί να ασκήσει νόμιμα το δικαίωμά του ύστερα από συγκατάθεση του φωτογραφούμενου, εκτός αν ειδικοί λόγοι επιτρέπουν τη φωτογράφηση χωρίς συγκατάθεση (υπέρτερο έννομο συμφέρον:λ.χ. για τη απόδειξη ενός σοβαρού εγκλήματος)".

Ποια είναι τα "σοβαρά εγκλήματα" που μπορούν να θεμελιώσουν το υπέρτερο έννομο συμφέρον και να επιτρέψουν τη φωτογράφηση αστυνομικών, όταν αυτοί δρουν αυθαίρετα;

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...