"Κοινωνικό τέρας με δολερά πλοκάμια" η ομοφυλοφιλία σύμφωνα με βιβλίο καθηγητή Νομικής

Το βιβλίο "Ελευθερία της Τέχνης και Δικαίωμα της Προσωπικότητας" του κ. Παναγιώτη Παπανικολάου, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο κυκλοφόρησε το 2008 από τις εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα αφιερώνει ένα κεφάλαιο για το θέμα των ορίων στην  άσκηση της ελευθερίας της τέχνης. 

Υπό τον τίτλο "Ο φραγμός των χρηστών ηθών ειδικότερα", ο κ. Καθηγητής αμφισβητεί το κατά πόσον εμείς οι πολίτες - τηλεθεατές είμαστε υποχρεωμένοι να "λουζόμαστε" ως τέχνη τις ομοφυλοφιλικές "αντιλήψεις" του καλλιτέχνη. 

Ο κ. Καθηγητής αμφισβητεί την ορθότητα της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (απόφαση 3490/2006) που αναφέρει ότι η ομοφυλοφιλία είναι μια "υπαρκτή κοινωνική πραγματικότητα". Ο κ. Καθηγητής υποστηρίζει ότι τα χρηστά ήθη είναι ένας νομικός φραγμός που απαγορεύει  να επιβάλλονται ομοφυλοφιλικές απόψεις στους τηλεθεατές, παραπέμποντας στην γνωστή -και εντελώς άσχετη- απόφαση του Αρείου Πάγου (απόφαση 981/2006) με την οποία ακυρώθηκε η διαθήκη  ενός 90χρονου που άφηνε την περιουσία του στους εραστές του. Επίσης συμπαραθέτει στις παραπομπές  επιχειρήματα από την παιδική πορνογραφία και τα άσεμνα και πορνογραφικά έργα.

Περαιτέρω, ο κ. Καθηγητής αναφέρει ότι η "ομοφυλοφιλική αντίληψη" ενσαρκώνει ένα "monstrum [δηλ. "τέρας" στα λατινικά] κοινωνικό με διαρκώς απλωμένα τα δολερά πλοκάμια του πάνω από τα Ελληνόπουλα". 

Ας δούμε πώς διατυπώνει και πώς τεκμηριώνει αυτές τις απόψεις ο Καθηγητής Νομικής (αστικού δικαίου) κ. Παπανικολάου:

"Ειδικά όσον αφορά την λειτουργία των χρηστών ηθών ως εγγενούς ή, ορθότερα, υπερβατικού ορίου στην  άσκηση της ελευθερίας της τέχνης [133], θα πρέπει κατ' αρχάς να λεχθεί ότι η συνταγματική έννοια των χρηστών ηθών είναι αυστηροτέρα απ' ότι στα άρθρα 178 και 919 ΑΚ νοητέα, συγκεκριμενοποιούμενη βασικώς από τις θεμελιώδεις διατάξεις του ποινικού νόμου που θεσπίζουν "μίαν ελάχιστη ηθική δέσμευση του μεμονωμένου ατόμου απολύτως απαραίτητη για τη λειτουργία της κοινωνικής συμβιώσεως" [134]. Ενόψει δε του γεγονότος ότι η έννοια της τέχνης στο άρθρο 16 παρ. 1 του Συντ. διαπλάσσεται κατ' αρχήν ηθικά ουδέτερη, το δε κριτήριο των χρηστών ηθών εμφανίζει μεγάλη αοριστία - με κίνδυνο εντεύθεν να χρησιμοποιηθεί ως δογματικό κριτήριο που νομιμοποιεί την επέμβαση της κρατικής εξουσίας στο πεδίο της καλλιτεχνικής δημιουργίας [135] - μόνο σε ακραίες περιπτώσεις προφανούς χυδαιότητας, όπου θα ελλείπει εντελώς το στοιχείο της αισθητικής αξίας έργου, θα μπορεί κανείς ακολουθώντας σε τούτο την καντιανή περί καλαισθησίας διδασκαλία, να αρνηθεί την κατ' αρχήν ένταξη αυτού στο προστατευτικό πεδίο της τέχνης [136], αναιρώντας ουσιαστικά την ιδιότητα αυτού ως έργου τέχνης [137].

Από αυτήν την σκοπιά, της ιδιότητας δηλαδή του έργου ως προκαλούντος αηδία μάλλον παρά οιοδήποτε αισθητικό ενδιαφέρον στον άνθρωπο που διαθέτει την αναγκαία για την θέαση ενός καλλιτεχνικού έργου πνευματική καλλιέργεια [138] θα πρέπει να θεωρήσει κανείς εσφαλμένη την κρίση της πλειονοψηφίας στην υπ' αριθμ. 3490/2006 απόφαση του ΣτΕ [139], η οποία παρορώντας εντελώς τη διάκριση μεταξύ Werkbereich και Wirkbereich της ελευθερίας της Τέχνης, θεώρησε ότι η προβολή ομοφυλοφιλικής σκηνής από την τηλεόραση (δύο άνδρες φιλιούνται ερωτικά στο στόμα) αποτελούσε συνταγματικά θεμιτή εκδήλωση της ελευθερίας αυτής, επεχείρησε δε να θεμελιώσει την κρίση της αυτήν με τη σκέψη ότι με την επίμαχη σκηνή γινόταν τάχα η παρουσίαση μιας υπαρκτής κοινωνικής πραγματικότητας σχετιζόμενης με μια κοινωνική ομάδα που διαθέτει κατά το Σύνταγμα την ελευθερία της ερωτικής επιλογής.

Αλλά το ζήτημα που έπρεπε να διαγνωσθεί εκεί δεν ήταν αν ο ομοφυλόφιλος δικαιούται κατά το Σύνταγμα να είναι "τοιούτος" και αν μπορεί να εκφρασθεί μέσω της Τέχνης, αλλ' αν την αποκλίνουσα από τον συνήθη ανδρικό τύπο προσωπική του περί σεξουαλικότητας άποψη δικαιούται -στο πεδίο πλέον της κοινωνικής επενέργειας- να την επιβάλει, μέσω της φοβερής δυνάμεως υποβολής που διαθέτει η τηλεόραση ως επικοινωνιακό μέσον, στους ευρισκόμενους στου σπίτι τους θεατές, και δη στους ανηλίκους, φυσικά άκοντες [140].

Σημειωτέον δε ότι αυτή ακριβώς η ετερονομία στη διάδοση της ομοφυλοφιλικής αντιλήψεως -που δεν εκφράζει απλώς μίαν ανθρώπινη ιδιοτυπία αλλ' ενσαρκώνει ένα monstrum κοινωνικό με διαρκώς απλωμένα τα δολερά πλοκάμια του πάνω στα Ελληνόπουλα - ενέχει αντικειμενικά, ήτοι ανεξάρτητα από το κίνητρο του συγκεκριμένου καλλιτέχνη, προσβολή όχι μόνο των χρηστών ηθών αλλά και της κατ' άρθρ. 2 παρ. 1 του Συντ. αξίας του ανθρώπου [141], μπροστά στην ανάγκη προστασίας οφείλει αδιαμφισβήτητα  να υποχωρεί η όποια ελευθερία εκφράσεως, μέσω της τέχνης, αναγνωρίζεται στην κοινωνική ομάδα των ομοφυλοφίλων [142]. Με άλλα λόγια, ο καλλιτέχνης μπορεί να εκφράζεται υπέρ της ομοφυλοφιλίας όσο ελεύθερα επιθυμεί. Να καθιστά όμως, μέσω της τηλεοράσεως, κοινωνούς των ιδεών του αυτών τους θεατές που δεν ρωτήθηκαν προηγουμένως αν συμφωνούν να γίνουν αποδέκτες τους δεν έχει κανένα άξιο συνταγματικής προστασίας δικαίωμα.

Η φειδώ όμως, με την οποία θα πρέπει κατά τα ανωτέρω να γίνεται επίκληση της προσβολής των χρηστών ηθών ως λόγου περιστολής της ελευθερίας της Τέχνης και η εγκατάλειψη από καιρό κάθε ιδέας για ύπαρξη ενός Index Librorum Prohibitorum σε όλα τα δυτικοευρωπαϊκά κράτη, δεν σημαίνει από την άλλη πλευρά, ότι κάθε άσεμνο, και δη πορνογραφικό, καλλιτεχνικό έργο απολαμβάνει τελικά της θεσπιζόμενης στο άρθρο 16 παρ. 1 του Συντ. προστασίας.  Το ζήτημα της σύγκρουσης τέχνης και ηθικής θα πρέπει, σύμφωνα με ορθή γνώμη, να επιλύεται και αυτό, με βάση τη μέθοδο της in concreto σταθμίσεως [143] [...] "  

_________________

[133] Πρβλ. Erbel, σ 122. Ropertz, σ.111 επ. v. Hartlieb, Feiheit der Kunst und das Sittengesetz, σ.28 επ. περαιτέρω δε και Π.Α. Παπανικολάου, Περί των Ορίων ... σ. 150.

[134] Erbel, όπ. ανωτ. πρβλ. επίσης Maunz/Dϋrig/Herzog/Scholz, όπ, ανωτ. αρ. 63, περαιτέρω δε Δαγτόγλου, αρ. 924.

[135] Για τον κίνδυνο αυτόν πρβλ. ιδίως Maunz/Dϋrig/Herzog/Scholz, Άρθρ. 5 Abs. III αρ. 61.

[136] Βλ. ανωτ. σημ. 92 για την θέση του Κant αναφορικά με το έργο που προκαλεί αηδία - πρβλ. και F. Mϋller, σ. 44 επ. Ότι αυτό ακριβώς συνέβαινε στην περίπτωση της εκθέσεως Outlook επιχειρείται να θεμελιωθεί κατωτέρω (αρ. 96 επ.).

[137] Πρβλ. ωστόσο Στ. Τσακυράκη, Θρησκεία κατά Τέχνης, 2005, σ. 187 επ., 201, αλλά και Χρυσόγονο, σ.329.

[138] Για το κανονιστικό αυτό πρότυπο κριτή ενός καλλιτεχνικού έργου πρβλ. γενικά Παπανούτσο, σ. 168 - πρβλ. και Δαγτόγλου, αρ. 915 - πρβλ. επίσης BverG E 23, 111 - περαιτέρω ωστόσο πρβλ. και Maunz/Dϋrig/Herzog/Scholz, όπ, ανώτ. αρ. 26.

[139] ΝοΒ 55, 1676.

[140] Για τη διάκριση ακριβώς μεταξύ ελευθερίας στο πεδίο της δημιουργίας και ελευθερίας σ' εκείνο της διαδόσεως αναφορικά με άσεμνα ή πορνογραφικά έργα βλ. αντί πολλών Maunz/Dϋrig/Ηerzog/Scholz, όπ. ανωτ. αρ. 61/ Ότι ο περιορισμός της ελευθερίας της Τέχνης, χάριν της προστασίας της νεότητας είναι συμβατός με την αυτόνομη δομή του βιοτικού πεδίου "Τέχνη" πρβλ. ιδίως F.Mϋller, σ.122 επ. 

[141] Ότι επί ομοφυλοφιλίας κατ΄εξοχήν μπορεί να συναντάται η αξία του ανθρώπου με τα χρηστά ήθη πρβλ. ΑΠ 981/2006 ΧρΙΔ 2006, 792 επ. Αναφορικά με την παιδική πορνογραφία πρβλ. και Θεοδόση, ΚριτΕ 2001, 69, ο οποίος όμως διστάζει να προχωρήσει και στον χαρακτηρισμό της ως μη-τέχνης. Κι όμως ο κίνδυνος να θεωρηθεί μιας τέτοια θέση του από τον κ. Τσακυράκη "μη προοδευτική" είναι μάλλον μικρός, αφού και ο τελευταίος φαίνεται να αναλογίζεται (σ. 204 επ.) μήπως οι ψυχολόγοι πιστεύουν πράγματι ότι σκηνές λ.χ. παιδεραστίας μπορούν και να βλάπτουν ίσως τον ψυχισμό των παιδιών!!!

[142] 'Οτι η προστασία της αξίας του ανθρώπου εμπίπτει στον πυρήνα της ποιότητας που οφείλουν να διαθέτουν οι τηλεοπτικές εκπομπές πρβλ. ΕφΑθ 5538/2006 ΝοΒ 55, 1079 επ. 

[143] Maunz/Dϋrig/Herzog/Scholz, όπ. ανωτ.

Ο Καθηγητής υποστηρίζει δηλαδή ότι:

-  η προβολη ενός ερωτικού φιλιού ανάμεσα σε δύο άνδρες προκαλεί αηδία. 

- ότι δεν είναι συνταγματικά θεμιτό να παρουσιάζεται αυτό στην τηλεόραση, αντίθετα από ό,τι έκρινε το ΣτΕ.

- ο ομοφυλόφιλος που επιδιώκει να αποτελέσει "υπαρκτή κοινωνική πραγματικότητα, σχετιζόμενη με μια κοινωνική ομάδα "δεν αποτελεί απλώς μια "ιδιοτυπία", αλλά επιλέγει να είναι "τοιούτος" .

-  η ομοφυλοφιλία είναι "αποκλίνουσα από το συνήθη ανδρικό τύπο προσωπική άποψη περί σεξουαλικότητας", όχι υπαρκτή κοινωνική πραγματικότητα. 

-  η προβολή αυτής της "άποψης" στην τηλεόραση είναι "επιβολή" της στους ευρισκομένους στο σπίτι και δη επικίνδυνη για τους ανήλικους. Δηλάδή βλέποντας τηλεόραση κάποιος μπορεί να του επιβληθεί η ομοφυλοφιλία (ως ποινή; Αν ήταν έτσι, με τόσους ετεροφυλόφιλους στην τηλεόραση, δεν θα υπήρχαν ομοφυλόφιλοι τηλεθεατές καθόλου.). 

- η ομοφυλοφιλική "αντίληψη" δεν εκφράζει απλώς μία ανθρώπινη ιδιοτυπία, αλλ' ενσαρκώνει ένα κοινωνικό τέρας με διαρκώς απλωμένα τα δολερά πλοκάμια του πάνω στα Ελληνόπουλα, προσβάλλοντας όχι μόνο τα χρηστά ήθη αλλά και την αξία του ανθρώπου.

- ο καλλιτέχνης δεν έχει συνταγματικό δικαίωμα "να καθιστά μέσω της τηλεοράσεως κοινωνούς των ιδεών αυτών τους θεατές που δεν ρωτήθηκαν προηγουμένως αν συμφωνούν να γίνουν αποδέκτες".

Αρχίζοντας από το τέλος προς την αρχή, θα μπορούσε κάποιος να αμφισβητήσει  και  το δικαίωμα αυτού του Καθηγητή, κρατικού λειτουργού, να διαδίδει δια του τύπου αυτές τις προσβλητικές ιδέες για μια κοινωνική ομάδα, ιδίως εν όψει του άρθρου 5 παρ. 1 σε συνδ. με την παρ. 2 του Συντάγματος  που απαγορεύει τις αθέμιτες διακρίσεις ως προς την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, εν όψει των  άρθρων 8, 10 παρ.2 και 14 της ΕΣΔΑ και εν όψει της πρόσφατης δήλωσης της Ελλάδας στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ως προς τον σεξουαλικό προσανατολισμο και την ταυτότητα φύλου.

Αναρωτιέμαι τι θα σκέφτονται οι ομοφυλόφιλοι φοιτητές του κ. Παπανικολάου, που δεν αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως μια "ιδιοτυπία",  πηγαίνοντας να παρακολουθήσουν στη Νομική το μάθημά του και προσερχόμενοι στις εξετάσεις μετά, έχοντας διαβάσει τις απόψεις του Καθηγητή τους και γνωρίζοντας ότι τους θεωρεί "τοιούτους", "κοινωνικά τέρατα", στερούμενους τελικά αναγνώρισης της ανθρώπινης ιδιότητας. Δεν θα νοιώθουν άραγε ως φοιτητές δεύτερης κατηγορίας, αφού γνωρίζουν ότι ο καθηγητής τους είναι προκατειλημμένος εναντίον τους; Δεν θα αντιμετωπίσουν με καχυποψία την όποια μεταχείριση τους επιφυλάξει, είτε αρνητική -από "αηδία"- ,  είτε θετική - από τύψεις γι' αυτά που έγραψε εναντίον τους ή από οίκτο για τα θύματα των δολερών πλοκαμιών του φοβερού κοινωνικού monstrum που φαντάζει απειλητικό, σαν το Γιγαντιαίο Καλαμάρι που πρόβαλε συνήθως τα μεσημέρια το Star;

Aν αυτό το "κοινωνικό monstrum που έχει απλωμένα τα δολερά πλοκάμια του πάνω στα Ελληνόπουλα" δεν είναι η ίδια προσωποποίηση της ομοφοβίας, τότε ποιος καλλιτέχνης θα μπορέσει να απεικονίσει καλύτερα αυτή τη σύνθετη έννοια που έχει βρει ζεστή φωλίτσα στο νου του Καθηγητή;

Πηγαίνοντας ακόμη πιο πέρα, αναρωτιέμαι πως θα αντιμετωπίσουν οι φοιτητές που δεν είναι "Ελληνόπουλα" τον κ. Παπανικολάου: έχοντες διαφύγει των δολερών πλοκαμιών του κοινωνικού τέρατος, λόγω της εθνικότητάς τους; Τυχερά όντα για τα οποία δεν προβληματίζεται ο Έλλην καθηγητής τους; Εξ αρχής αποκλίνοντες, λόγω εθνικότητας, του "συνήθους ανδρικού τύπου";

Αν αυτό το βιβλίο ή οι ιδέες του αποτελούν αντικείμενο διδακτέας ύλης και εξέτασης στη Νομική Σχολή και μέρος της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης, αναρωτιέμαι  κατά πόσον είμαστε η "ανοικτή δημοκρατική κοινωνία" που αναφέρει το Συμβούλιο της Επικρατείας στην απόφασή του που τόσο βδελύσσεται ο Καθηγητής. Διότι, σε μια τέτοια περίπτωση, ο πανεπιστημιακός δάσκαλος, αναφέροντας όλα τα παραπάνω, δεν ασκεί απλώς την ελευθερία της έκφρασης, ως απλός πολίτης. Ασκεί εξουσία.  

Και η εξουσία πρέπει να λογοδοτεί για τις επιλογές της.