Αριθμός 435/2007
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α1' Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές : Ρωμύλο Κεδίκογλου, Πρόεδρο του Αρείου Πάγου, Βασίλειο Ρήγα, Γεώργιο Καλαμίδα, Δημήτριο Κανελλόπουλο και Ελένη Παναγιωτάκη, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 9 Οκτωβρίου 2006, με την παρουσία και της Γραμματέως Ελένης Γιαννέλη, για να δικάσει μεταξύ :
Των αναιρεσειόντων : 1) .... , 2) ..... και 3) ..... , οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Χριστόφορο Αργυρόπουλο.
Του αναιρεσιβλήτου: Χ1, ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τους πληρεξούσιους δικηγόρους του Κωνσταντίνο Καλαβρό και Πέτρο Κασιμάτη.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 21-7-2000 αγωγή του ήδη αναιρεσιβλήτου, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 5413/2002 οριστική του ίδιου δικαστηρίου και 2725/2004 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας αποφάσεως ζητούν οι αναιρεσείοντες με την από 7 Ιουνίου 2004 αίτησή τους. Κατά τη συζήτηση της αιτήσεως αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η Εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Ελένη Παναγιωτάκη ανέγνωσε την από 29 Σεπτεμβρίου 2006 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε την παραδοχή των πρώτου, δεύτερου και τρίτου (κατά το πρώτο μέρος) λόγων της αιτήσεως αναιρέσεως από τους αριθμ.19 και 8 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ. και την απόρριψη του τρίτου κατά το δεύτερο μέρος του. Ο πληρεξούσιος των αναιρεσειόντων ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως, οι πληρεξούσιοι του αναιρεσιβλήτου την απόρριψή της και καθένας την καταδίκη του αντίδικου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Από τα άρθρα 57 εδ. α´, 59 εδ. α´, 914 και 932 ΑΚ, σε συνδυασμό με τα άρθρα 361, 362 και 367 παρ. 1 ΠΚ, συνάγονται τα εξής: Όποιος παράνομα προσβάλλεται στην προσωπικότητά του, νοούμενη ως το προστατευόμενο από το Σύνταγμα (άρθρ. 2 παρ.1) σύνολο των αξιών που απαρτίζουν την ουσία του ανθρώπου, και ειδικότερα προσβάλλεται στην προστατευόμενη από το Σύνταγμα (άρθρ. 5 παρ.2) τιμή ή υπόληψή του, προσβάλλεται δε με δυσφήμηση ή εξύβριση, έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Το δε δικαστήριο μπορεί, επιπλέον, αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, να καταδικάσει τον υπαίτιο προσβολέα να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη εκείνου που έχει προσβληθεί. Ο άδικος όμως χαρακτήρας τέτοιας προσβολής με δυσφήμηση ή εξύβριση αίρεται σε περίπτωση που ο προσβολέας προβαίνει στις δυσφημιστικές ή υβριστικές εκδηλώσεις από δικαιολογημένο ενδιαφέρον. Βασική προϋπόθεση της δικαιολογητικής αυτής περίπτωσης - η επίκληση της οποίας συνιστά ένσταση καταλυτική της αγωγής του προσβληθέντος - αποτελεί το ότι η προσβλητική της τιμής και της υπόληψης εξωτερίκευση ήταν εύλογη και αναγκαία για την προστασία του προσβολέα, δηλαδή ότι αποτελεί με βάση τις συνθήκες της συγκεκριμένης περίπτωσης, το επιβαλλόμενο και αντικειμενικώς αναγκαίο μέσο για την ικανοποίηση του δικαιολογημένου ενδιαφέροντος, χωρίς τη χρήση του οποίου δεν θα ήταν δυνατή η προστασία του με άλλο τρόπο. Τέτοιο δικαιολογημένο ενδιαφέρον, που πηγάζει από την προστατευόμενη από το Σύνταγμα (άρθρ. 14) και από την επικυρωμένη με το ΝΔ 53/1974 ΕΣΔΑ (άρθρο 10) και το ν. 2462/1997 ΔΣΠΑΔ [άρ. 19 παρ.2-3] ελευθερία του τύπου έχουν και τα πρόσωπα που άμεσα συνδέονται με τη λειτουργία του τύπου για τη δημοσίευση ειδήσεων και γεγονότων σχετικά με τη συμπεριφορά φυσικών προσώπων, ιδίως δε εκείνων που ασκούν δημόσιο λειτούργημα, ή νομικών προσώπων ή ομάδων προσώπων, που ενδιαφέρουν το κοινωνικό σύνολο, ώστε να είναι επιτρεπτά δημοσιεύματα με σκοπό την πληροφόρηση, ενημέρωση και κατατόπιση του κοινού, έστω και αν συνοδεύονται από οξεία κριτική και δυσμενείς χαρακτηρισμούς των προσώπων στα οποία αναφέρονται. Δεν αίρεται όμως ο άδικος χαρακτήρας της πράξης, και συνεπώς παραμένει η παρανομία ως συστατικό στοιχείο της αδικοπραξίας, όταν το δημοσίευμα υπερβαίνει το αντικειμενικώς αναγκαίο μέσο προς ικανοποίηση του δικαιολογημένου ενδιαφέροντος για την ενημέρωση του κοινού, με βάση αληθινά - και όχι ψευδή ή παραπλανητικά - γεγονότα. Έντονα δυσφημιστικό δημοσίευμα για το οποίο ο συντάκτης του δεν τήρησε τις συναλλακτικές υποχρεώσεις του τύπου που αφορούν την προστασία του προσώπου, μεταξύ των οποίων προέχουσα θέση έχουν οι υποχρεώσεις που απορρέουν από το καθήκον σεβασμού της προσωπικότητας και το καθήκον αληθείας, δεν μπορεί να θεωρηθεί επιβεβλημένο μέσο ασκήσεως του έργου του διότι είναι δυσανάλογο προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Περαιτέρω, με το λόγο αναίρεσης από τον αριθ. 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ (παραβίαση κανόνα του ουσιαστικού δικαίου) ελέγχονται τα σφάλματα του δικαστηρίου κατά την εκτίμηση του νομικά βάσιμου της αγωγής ή των ισχυρισμών των διαδίκων, καθώς και τα νομικά σφάλματα κατά την έρευνα της ουσίας της διαφοράς. Ελέγχεται, δηλαδή, αν η αγωγή, ένσταση κλπ. ορθώς απορρίφθηκε ως μη νόμιμη ή αν κατά παράβαση ουσιαστικού κανόνα δικαίου έγινε δεκτή ως νόμιμη ή απορρίφθηκε ή έγινε δεκτή κατ' ουσίαν. Κατά την έννοια εξάλλου της παρ. 19 του ίδιου άρθρου 559 ΚΠολΔ, ανεπαρκής ή αντιφατική αιτιολογία, που έχει ως συνέπεια την αναίρεση για έλλειψη νόμιμης βάσης, υπάρχει όταν από το αιτιολογικό της απόφασης δεν προκύπτουν κατά τρόπο σαφή και χωρίς αντιφάσεις τα πραγματικά περιστατικά που κατά το νόμο είναι αναγκαία για τη θεμελίωση του κανόνα δικαίου που εφαρμόστηκε στη συγκεκριμένη περίπτωση, όχι όμως και όταν υπάρχουν ελλείψεις που ανάγονται στην εκτίμηση των αποδείξεων και ειδικότερα στην ανάλυση, στάθμιση και αιτιολόγηση του πορίσματος που έχει εξαχθεί απ' αυτές, εφόσον τούτο εκτίθεται με σαφήνεια. Στην προκείμενη περίπτωση, το Εφετείο δέχτηκε ανελέγκτως με την προσβαλλόμενη απόφασή του τα ακόλουθα: Ο ενάγων, ήδη αναιρεσίβλητος, τυγχάνει από το *** ιατρός με ειδικότητα χειρουργού, είναι δε καθηγητής της ιατρικής σχολής στο Πανεπιστήμιο***, έχοντας διατελέσει και αναπληρωτής καθηγητής της χειρουργικής σε ιατρικές σχολές των ΗΠΑ. Επίσης είναι διευθυντής του *** χειρουργικού τμήματος του Γενικού Περιφερειακού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου ..... Το ***, με την με αριθ. *** απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του άνω Νοσοκομείου, κατόπιν καταγγελίας του .... επιμελητή του ... χειρουργικού τμήματος του ίδιου νοσοκομείου, διετάχθη η διενέργεια Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης σε βάρος του ενάγοντος για την διαπίστωση της τυχόν διάπραξης πειθαρχικών παραπτωμάτων, συνιστάμενων στη δυσλειτουργία σε διοικητικό επίπεδο της χειρουργικής κλινικής, στη διατάραξη των διαπροσωπικών σχέσεων των μελών αυτής και σε λανθασμένες ιατρικές πράξεις της χρονικής περιόδου *** - ***. Η διενέργεια της ΕΔΕ ανατέθηκε στον ..... Διευθυντή του νευροχειρουργικού τμήματος του αυτού Νοσοκομείου, ο οποίος την περάτωσε στις .... Με βάση τα συμπεράσματα του πορίσματος αυτού της ΕΔΕ, ο ενάγων ελεγχόταν: Α] Για μεγάλη διοικητική δυσλειτουργία στο ΒΧ τμήμα, οφειλόμενη κατά κύριο λόγο σ' αυτόν και συνιστάμενη: α] στη μη πλήρη ενημέρωση των φακέλων των ασθενών, ή στην έλλειψη τους, β] εισαγωγή σημαντικού ποσοστού ασθενών για βραχύτατη νοσηλεία 1-2 ημερών, γεγονός ασυνήθιστο για αντικαρκινικό νοσοκομείο, 3] μη κανονική τήρηση των βιβλίων πρακτικών χειρουργείου, 4] εκτέλεση των εκτός νοσοκομείου παρακλινικών εξετάσεων χωρίς κανονικές διαδικασίες, αλλά με προσωπική παρέμβασή του, 5] εκπόνηση του προγράμματος του χειρουργείου καθυστερημένα, 6] μεγάλος αριθμός ασθενών δεν ήταν έτοιμος από πλευράς εξετάσεων με συνέπεια αναβολές, ανατροπή της σειράς και γενικότερη αποδιοργάνωση του όλου Χειρουργείου. 7] στο πρόγραμμα του χειρουργείου μερικές φορές εντάσσονταν ασθενείς που δεν νοσηλεύονταν στο Νοσοκομείο. 8] Πολλές μικρές επεμβάσεις εκτελούνταν στο τακτικό χειρουργείο, ενώ ήταν περιστατικά του εξωτερικού χειρουργείου. 9] Εκτελείτο ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός καθαρισμών τραυμάτων, "επιγενών" συρραφών κ.λ.π στο κανονικό χειρουργείο, και 10] τα εκπαιδευτικά προγράμματα της Κλινικής δεν τηρούντο. Β) Για τις διαπροσωπικές σχέσεις του με τα μέλη του ΒΧ τμήματος, διότι ήταν έντονα διαταραγμένες, δεδομένου ότι η συμπεριφορά του ενάγοντος προς τους συνεργάτες του ήταν δεσποτική, αντιδεοντολογική και συχνά υβριστική, τρεις δε επιμελητές Α' του τμήματος ...,.... και .... αποχώρησαν εξ αιτίας του ή ζήτησαν να αποχωρήσουν, ενώ οι καβγάδες ενώπιον των αρρώστων ήσαν σε επίπεδο λιμανιού, και Γ) Για ιατρικές πράξεις, και συγκεκριμένα διότι: 1] Ασθενείς με καλοήθεις παθήσεις θεωρήθηκαν ως καρκινοπαθείς και υποβλήθηκαν σε βαριές επεμβάσεις, και μη απαραίτητες εξαιρέσεις οργάνων. Στην απόφαση αναφέρεται λεπτομερώς η περίπτωση κατονομαζόμενης ασθενούς, καθώς και ότι το πόρισμα αναφέρει άλλες 5 περιπτώσεις ασθενών της ίδιας κατηγορίας. 2] Ασθενείς καρκινοπαθείς με εκτεταμένες μεταστάσεις (πνευμονικές, υπατικές, οστικές, λεμφαδενικές) υποβλήθηκαν σε βαρύτατες εγχειρήσεις (εξεντερώσεις, λεμφαδενικούς καθαρισμούς κλπ.]. Στην απόφαση αναφέρεται λεπτομερώς η περίπτωση κατονομαζόμενου ασθενούς, καθώς και ότι το πόρισμα αναφέρει άλλες 9 περιπτώσεις ασθενών της ίδιας κατηγορίας. 3] Βαριές επεμβάσεις σε υπερήλικες με αποτέλεσμα το θάνατο. Στην απόφαση αναφέρεται λεπτομερώς η περίπτωση κατονομαζόμενου ασθενούς, καθώς και ότι το πόρισμα αναφέρει άλλες 7 περιπτώσεις ασθενών της ίδιας κατηγορίας. Και 4] Αδόκιμες ή πειραματικές επεμβάσεις. Αναφέρεται στην απόφαση περίπτωση κατονομαζόμενης ασθενούς που υποβλήθηκε σε πειραματική επέμβαση, χωρίς ειδική συγκατάθεσή της, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατό της, καθώς και ότι το πόρισμα αναφέρει άλλες 3 περιπτώσεις ασθενών της ίδιας κατηγορίας. Περαιτέρω, δέχεται το Εφετείο ότι το πόρισμα της ΕΔΕ συμπερασματικά καταλήγει ότι ο ενάγων "ακολουθεί εξαιρετικά ριψοκίνδυνη - επικίνδυνη χειρουργική τακτική στην αντιμετώπιση των ασθενών του, όπως επιβεβαιώνεται και από τους πλείστους θανάτους αυτών", και ότι μετά την εκ μέρους της διοικήσεως του νοσοκομείου ...... γνώση του παραπάνω πορίσματος, τούτο υποβλήθηκε α) στο κεντρικό πειθαρχικό συμβούλιο ιατρών ΕΣΥ του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, ως παραπεμπτήριο πειθαρχικό έγγραφο, β) στο διοικητικό συμβούλιο του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών με το ερώτημα της οριστικής παύσης και ανάκλησης της αδείας του ενάγοντος στην άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος και γ) στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιώς, ως μηνυτήρια αναφορά προς ποινική διερεύνηση 25 περιπτώσεων ασθενών, των οποίων είχε επέλθει θάνατος, και στην θεραπεία των οποίων είχε αναμειχθεί ο ενάγων ιατρός. Όμως, συνεχίζει το Εφετείο, αναφορικά με τον πειθαρχικό έλεγχο που ασκήθηκε κατά του ενάγοντος, αυτός απαλλάχθηκε με την υπ' αριθμός .... απόφαση του πειθαρχικού συμβουλίου του ΙΣΑ για την κατηγορία της διενέργειας μη ενδεδειγμένων ιατρικών πράξεων, κηρύχθηκε δε κατά πλειοψηφία, ένοχος της κατηγορίας για την τυπική παράβαση της πλημμελούς τήρησης του βιβλίου χειρουργείου και τιμωρήθηκε με την ποινή της επίπληξης. Αναφορικά δε με το ποινικό σκέλος της αποδοθείσης στον ενάγοντα συμπεριφοράς, αφού αρχικά οι οικείες δικογραφίες τέθηκαν στο αρχείο με εισαγγελικές διατάξεις, στη συνεχεία, και κατόπιν παραγγελίας του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, ασκήθηκαν εναντίον του ποινικές διώξεις για το έγκλημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, κατηγορίες από τις οποίες απηλλάγη αμετακλήτως με τα ***/96, ***/97 απαλλακτικά βουλεύματα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Πειραιά και με την ***/98 αθωωτική απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Πειραιά. Ενώ είχε κινηθεί κατά του ενάγοντος η οικεία κατά τα ανωτέρω πειθαρχική και ποινική διαδικασία, από την διοίκηση του νοσοκομείου ".... ", κρυφίως και ανεπισήμως διοχετεύθηκε το σε βάρος του προαναφερόμενο πόρισμα της ΕΔΕ στην ημερήσια και με πανελλήνια κυκλοφορία εφημερίδα "....", της οποίας ο πρώτος εναγόμενος είναι εκδότης, ο δεύτερος διευθυντής συντάξεως και ο τρίτος δημοσιογράφος, επιμελούμενος για λογαριασμό της εφημερίδας τη σύνταξη διαφόρων δημοσιευμάτων. Με αφορμή λοιπό το παραπάνω επιβαρυντικό, όσον αφορά την τήρηση του βιβλίου του Χειρουργείου, για τον ενάγοντα διοικητικό πόρισμα, ο τρίτος εναγόμενος συνέταξε και οι λοιποί συνεναγόμενοι, υπό τις άνω ιδιότητές τους, επέτρεψαν τη δημοσίευση σε συγκεκριμένα φύλλα της εφημερίδας των εξής δημοσιευμάτων. Στο φύλλο της .... , στην πρώτη σελίδα με έντονα μεγάλα μαύρου χρώματος κεφαλαία γράμματα ανεγράφησαν "ΠΟΡΙΣΜΑ - ΣΟΚ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ .... - ΘΑΝΑΤΟ ΣΚΟΡΠΟΥΣΕ ΓΙΑΤΡΟΣ" και παρακάτω με μικρότερα στοιχεία "έκανε πειραματικές επεμβάσεις σε ασθενείς - αφαιρούσε όργανα από μη καρκινοπαθείς". Και εν συνεχεία ακολουθούσαν πάντα στην πρώτη σελίδα, τα εξής με επίσης μικρότερα γράμματα. "Τον θάνατο σκορπούσε γιατρός στη ...' χειρουργική Κλινική του Αντικαρκινικού .... [αριστερά στη φωτογραφία εικονίζεται το νοσοκομείο ....]. Σύμφωνα με το πόρισμα ΕΔΕ, ο διευθυντής της Κλινικής κατηγορείται για σωρεία αδόκιμων και πειραματικών επεμβάσεων, ακόμη και για την αφαίρεση ζωτικών οργάνων από μη καρκινοπαθείς. Η υπόθεση έχει ήδη παραπεμφθεί στον Εισαγγελέα με ομόφωνη απόφαση του ΔΣ του νοσοκομείου, ενώ το πόρισμα έχει διαβιβαστεί στον Υπουργό Υγείας και στους Ιατρικούς Συλλόγους". Συνεχίζεται δε το δημοσίευμα στις σελίδες 12 και 13 του ίδιου φύλλου, όπου υπό τον κεντρικό τίτλο "πόρισμα σοκ και συγκλονιστικές αποκαλύψεις για τον χειρουργό που σκορπούσε το θάνατο στο νοσοκομείο ..... . Αφαιρούσε όργανα από ασθενείς με καλοήθεις όγκους" παρατίθενται σημεία του πορίσματος της ΕΔΕ με ειδικότερη αναφορά σε δέκα ιστορικά ασθενών. Στο φύλλο της ίδιας εφημερίδας της επόμενης ημέρας (....), συνεχίζοντας το σχετικό ρεπορτάζ ο τρίτος εναγόμενος αναγράφει στην πρώτη σελίδα "Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΙΣΑ .... ΚΑΤΗΓΟΡΕΙ - ΕΥΘΥΝΕΣ γιατί χειρουργούσε 6 χρόνια. Μήνυση και εξώδικο από ασθενείς εναντίον του γιατρού. Βαρύτατες ευθύνες προκύπτουν για όσους γνώριζαν τις καταγγελίες εις βάρος του ιατρού Χ1 και όμως τον άφηναν να χειρουργεί για 6 χρόνια, στις σελίδες δε 18 και 19 "Τα τεράστια κενά στους μηχανισμούς ελέγχου των νοσοκομείων έφερε στο προσκήνιο η περίπτωση του γιατρού Χ1 ο οποίος επί έξι χρόνια, και ενώ εκκρεμούσαν σοβαρότατες κατηγορίες εις βάρος του, συνέχιζε μέχρι πριν από λίγες μέρες, να χειρουργεί ασθενείς..", "... εντύπωση πάντως προκαλεί η αντίδραση του ..... , ο οποίος παρά το ότι έχει στα χέρια του το πόρισμα της ΕΔΕ με τις βαρύτατες κατηγορίες κατά του Χ1 ζήτησε χαμηλούς τόνους, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι "δεν μπορούμε με την πρώτη κρίση σε επίπεδο ΕΔΕ να καταδικάσουμε κανέναν...", και στη συνέχεια παραθέτει αποσπάσματα του πορίσματος με 10 περιπτώσεις ιστορικών ασθενών, που χειρουργήθηκαν από τον ενάγοντα. Την ... , στην πρώτη σελίδα της ανωτέρω εφημερίδας, ο ίδιος συντάκτης αναγράφει, επάνω από τη φωτογραφία του ενάγοντος, "χάθηκαν και φάκελοι εγχειρήσεων στο .... ". Επίσης στα φύλλα της 28 και της .... (σελίδες 18 και 12 αντιστοίχως) αναφερόταν ότι ο ενάγων είχε και κατά το παρελθόν κατηγορηθεί για αντιεπιστημονικές ιατρικές μεθόδους και μη επαρκώς δικαιολογημένες χειρουργικές επεμβάσεις σε ασθενείς, για τις οποίες καταγγελίες είχαν εκδοθεί εισαγγελικές διατάξεις, με τις οποίες αυτές κρίθηκαν αβάσιμες. Τα παραπάνω δημοσιεύματα, των οποίων έλαβε γνώση αόριστος, πλην μεγάλος αριθμός αναγνωστών σε όλη την Ελλάδα, αν και αληθή, ως προς το αντιγραφέν περιεχόμενο του διοικητικού πορίσματος, και χωρίς να προκύπτει για τις λοιπές αναφορές και τους συνοδευτικούς ισχυρισμούς ότι ο τρίτος εναγόμενος δημοσιογράφος γνώριζε την αναλήθειά τους, εν όψει της δι' αυτών εκφερόμενης σαφώς απαξιωτικής και μειωτικής κρίσης για τον ενάγοντα, ως άτομο διακατεχόμενο από τάσεις περιφρονητικές της ανθρώπινης ζωής και ως ιατρό εκμεταλλευόμενο, για τη δική του προβολή και ανάδειξη, την αγωνία και την ελπίδα για ζωή βαρύτατα ασθενών, ήταν ικανά να βλάψουν την τιμή και την υπόληψη του τελευταίου, ως ανθρώπου και ιατρού, με αποτέλεσμα η σύνταξη των εν λόγω δημοσιευμάτων και η εν συνεχεία καταχώριση τους στα προεκτιθέμενα φύλλα της εφημερίδας ".... " να είναι παράνομη. Ακόμη, η άνω συμπεριφορά των εναγομένων ήταν και υπαίτια, διότι αν και γνώριζαν, ότι τα συγκεκριμένα δημοσιεύματα ήταν πρόσφορα, εν όψει του ανωτέρω περιεχομένου τους κατά τίτλους, υπότιτλους και κείμενα, να βλάψουν την τιμή και την υπόληψη του ενάγοντος, αποδεχόμενοι σε κάθε περίπτωση το παραπάνω αποτέλεσμα ως ενδεχόμενο, επιδοκιμάζοντάς το και συμβιβαζόμενοι με αυτό, δεν απείχαν της προαναφερόμενης συμπεριφοράς τους. Ειδικότερα, ο τρίτος εναγόμενος δημοσιογράφος εκθύμως έσπευσε να δημοσιεύσει το πόρισμα της διοικητικής εξετάσεως, συνοδεύοντας το με σχόλια και αναφορά για την αποδιδόμενη στον ενάγοντα και κατά το παρελθόν αντιεπιστημονική και προσβλητική της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ασθενών, δράση, οι δε πρώτος και δεύτερος εναγόμενοι επέτρεψαν την δημοσίευση τους, χωρίς να αναμείνουν την εξέλιξη της πειθαρχικής και ποινικής διαδικασίας, εφόσον, όπως οι ίδιοι στην υπό κρίση έφεση τους, μάλιστα, αναφέρουν, "στα επίδικα (δημοσιεύματα) διευκρινίζεται σαφώς, ότι η υπόθεση βρίσκεται στο πρώιμο στάδιο της πειθαρχικής και ποινικής προδικασίας και ότι ο αντίδικος (ενάγων) κατηγορείται και δεν καταδικάστηκε για. όσα αναφέρονται στο πόρισμα". Την παραπάνω οφειλόμενη ενέργεια επιπροσθέτως επέβαλε και το γεγονός, ότι, όπως οι ίδιοι οι εκκαλούντες επίσης δέχονται, ελάχιστο χρόνο πριν από τα παραπάνω δημοσιεύματα, υπήρξε απαλλαγή του ενάγοντος από παρεμφερείς κατά το παρελθόν κατηγορίες. Κατά τον εν λόγω τρόπο συμπεριφερόμενοι οι εναγόμενοι εμφανίζονται να αποδέχονται ανεπιφύλακτα ως ανταποκρινόμενα στην αλήθεια τα επίμαχα δημοσιεύματα, κατ' εξοχήν πρόσφορα τυγχάνοντα να βλάψουν την τιμή και την υπόληψη του ενάγοντος ως ανθρώπου και ιατρού, διότι παρέχουν σε ευρύτατο αναγνωστικό κοινό το σχετικό νοηματικό έρεισμα, ήδη από μόνη την ανάγνωση της πρώτης σελίδας του φύλλου της εφημερίδας της .... με τον τίτλο "ο θάνατος που σκορπούσε γιατρός" με περαιτέρω επεξηγηματικές αναφορές στην ίδια σελίδα, χωρίς να αποβαίνει για το μέσο αναγνώστη απολύτως αναγκαία η προσφυγή στο ενδιάμεσο συναφές ρεπορτάζ των ενδιαμέσων σελίδων. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο τρίτος εναγόμενος, ενώ είχε ήδη διαμορφωμένο το τελικό κείμενο του δημοσιεύματος της .... το οποίο και καταχωρήθηκε στο συγκεκριμένο φύλλο, επισκέφθηκε την παραμονή της καταχώρισης τούτου, ήτοι στις ..., τον ενάγοντα για να του ανακοινώσει το περιεχόμενο του δημοσιεύματος και την άμεσα επικείμενη (την επομένη ημέρα) δημοσίευση του. Κατά συνέπεια, ουδόλως, έστω και κατ' ελάχιστον, ο τρίτος εναγόμενος επεχείρησε προηγουμένως να διαπιστώσει την αλήθεια των αφορώντων τον ενάγοντα γεγονότων, ώστε να μπορεί να θεωρηθούν τα επίμαχα δημοσιεύματα ως επιβεβλημένο μέσο άσκησης του δημοσιογραφικού έργου του, μη απομένοντος εντεύθεν περιθωρίου εφαρμογής της καταλυτικής των αγώγιμων αξιώσεων ενστάσεως εδραζομένης στη διάταξη του άρθρου 367 ΠΚ, που παραδεκτώς και πρωτοβαθμίως πρόβαλαν οι εναγόμενοι, εφόσον στη συγκεκριμένη περίπτωση υφίσταται προφανής δυσαναλογία μεταξύ της κοινωνικής αποστολής του τύπου προς ενημέρωση της κοινής γνώμης με βάση πραγματικά γεγονότα, και της βλάβης που προκαλείται στην τιμή και την υπόληψη του θιγόμενου ενάγοντος, ώστε αυτοθρόως και να εκλείπει και το επίσης επικληθέν και στην άρση του άδικου χαρακτήρα της συμπεριφοράς των εναγομένων τείνον, δικαιολογημένο ενδιαφέρον, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 367 παρ. 1 περ. γ' ΠΚ, Συντ. 14, ΕΣΔΑ 10 και ΔΣΠΑΔ 17.- Έτσι που έκρινε το Εφετείο, δεν παραβίασε ευθέως ή εκ πλαγίου την ουσιαστικού δικαίου διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 του ΠΚ, απορρίπτοντας ως αβάσιμο τον αυτοτελή ισχυρισμό των αναιρεσειόντων για άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξης τους λόγω δικαιολογημένου ενδιαφέροντος για την ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου, αφού δέχθηκε ότι: α) τα επίμαχα δημοσιεύματα ήταν έντονα προσβλητικά της τιμής και της υπόληψης του αναιρεσείοντος "ενόψει της δ' αυτών εκφερόμενης σαφώς απαξιωτικής και μειωτικής κρίσης γι' αυτόν, ως άτομο διακατεχόμενο από τάσεις περιφρονητικές της ανθρώπινης ζωής και ως ιατρό εκμεταλλευόμενο για τη δική του προβολή και ανάδειξη την αγωνία και την ελπίδα των βαρύτατα ασθενών", β) από την διεξαχθείσα πειθαρχική και ποινική διαδικασία τα αποδιδόμενα στον αναιρεσίβλητο με το διοικητικό πόρισμα αποδείχθηκαν αβάσιμα, γ) τα δημοσιεύματα αυτά δεν συνιστούσαν αντικειμενική έκθεση γεγονότων, διότι πέραν της αναφοράς στα γεγονότα που διαλαμβάνονταν στο πειθαρχικό πόρισμα, επεκτείνονταν και σε σχόλια που συνδυαζόμενα με τους τίτλους και υπότιτλους όπως "θάνατο σκοπούσε γιατρός....έκανε πειραματικές επεμβάσεις σε ασθενείς...αφαιρούσε όργανα από μη καρκινοπαθείς..." καθιστούσαν σαφές ότι οι αναιρεσείοντες τα αποδέχονται ανεπιφύλακτα ως ανταποκρινόμενα στην αλήθεια, δ) η δημοσίευση τους έγινε ενώ για την όλη υπόθεση ήταν εκκρεμής κατά του αναιρεσίβλητου πειθαρχική και ποινική διαδικασία, (σε στάδιο δηλαδή που ισχύει το τεκμήριο αθωότητας), ε) ο συντάκτης τους δεν τήρησε τις συναλλακτικές υποχρεώσεις του, ώστε να εξακριβώσει, πριν τη δημοσίευση, την αλήθεια των δυσφημιστικών γεγονότων, και ότι στ) με τα δεδομένα αυτά, σταθμίζοντας τα εκατέρωθεν συμφέροντα, έκρινε ότι τα ανωτέρω δημοσιεύματα δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ως επιβεβλημένο μέσο άσκησης του έργου της ενημέρωσης, διότι υπήρχε προφανής δυσαναλογία μεταξύ της κοινωνικής αποστολής του τύπου για τη σωστή ενημέρωση του κοινού με βάση πραγματικά γεγονότα, και της βλάβης που είχε προκληθεί στην τιμή και την υπόληψη του αναιρεσίβλητου, η προστασία της προσωπικότητας του οποίου βάρυνε περισσότερο από το δικαίωμα πληροφόρησης του κοινού. Εξάλλου, η απόφαση έχει επαρκείς και χωρίς αντιφάσεις αιτιολογίες για την απόφανση ότι δεν αίρεται ο άδικος χαρακτήρας της πράξης, και ειδικότερα για την από μέρους του Δικαστηρίου προσήκουσα στάθμιση του προορισμού του τύπου, αφενός, και της σπουδαιότητας του προσβαλλόμενου αγαθού της τιμής και της υπόληψης του αναιρεσίβλητου αφ' ετέρου, και τη διαπίστωση ότι τα επίμαχα δημοσιεύματα δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ως επιβεβλημένο μέσο άσκησης του έργου της ενημέρωσης. Η αιτίαση ότι η απόφαση στερείται νόμιμης βάσης διότι δεν δέχεται κατά τρόπο σαφή και συγκεκριμένο ότι υπό τις περιστάσεις που τελέστηκε η πράξη προκύπτει σκοπός εξύβρισης, κατά την παρ. 2 του άρθρου 367 ΠΚ, στηρίζεται σε εσφαλμένη προϋπόθεση, διότι εφόσον το δικαστήριο δεν διαπίστωσε το κατά την παρ. 1 του άνω άρθρου δικαιολογημένο ενδιαφέρον, και απέρριψε για το λόγο αυτό την ένσταση των αναιρεσειόντων, δεν ασχολήθηκε ούτε συνέτρεχε λόγος να ασχοληθεί με την από την εφαρμογή της διάταξης αυτής προβλεπόμενη εξαίρεση, η έρευνα της οποίας προϋποθέτει διαπίστωση δικαιολογημένου ενδιαφέροντος. Επομένως, οι πρώτος και δεύτερος λόγοι της αναιρέσεως από τους αριθ. 1 και 19 αντιστοίχως, του άρθρου 559 ΚΠολΔ, με τους οποίους προβάλλεται ευθεία και εκ πλαγίου παραβίαση της άνω διάταξης του άρθρου 367 παρ. 1 του ΠΚ είναι αβάσιμοι και απορριπτέοι.
ΙΙ.- . Ο λόγος αναιρέσεως του αριθμ. 8 του άρθρου 559 ΚΠολΔ δίδεται όταν το δικαστήριο της ουσίας παρά το νόμο έλαβε υπόψη του πράγματα που δεν προτάθηκαν ή δεν έλαβε υπόψη πράγματα που προτάθηκαν και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Επομένως ο λόγος αυτός δεν στοιχειοθετείται αν το δικαστήριο που δίκασε έλαβε υπόψη τον προταθέντα ισχυρισμό και τον απέρριψε για οποιοδήποτε λόγο, τυπικό ή ουσιαστικό. Στην ένδικη περίπτωση, το Εφετείο, με τα γενόμενα δεκτά στην προσβαλλόμενη απόφασή του παραπάνω περιστατικά, έλαβε υπόψη τον αυτοτελή ισχυρισμό των αναιρεσειόντων, και όλα τα δι' αυτού προβληθέντα πραγματικά περιστατικά, για άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξης λόγω δικαιολογημένου ενδιαφέροντος, και τον απέρριψε ως ουσιαστικά αβάσιμο. Κατ' ακολουθία, ο τρίτος λόγος της αναιρέσεως, κατά το μέρος του με το οποίο οι αναιρεσείοντες αποδίδουν στην απόφαση την άνω πλημμέλεια είναι αβάσιμος και πρέπει να απορριφθεί.
ΙΙΙ..- Ως "πράγματα" κατά την έννοια του άρθρου 559 αριθ. 8 ΚΠολΔ, δεν θεωρούνται ισχυρισμοί αόριστοι ή μη νόμιμοι, και άρα επουσιώδεις, γι' αυτό η παράλειψη του δικαστηρίου να τους εκτιμήσει δεν θεμελιώνει τον αντίστοιχο αναιρετικό λόγο. Με το δεύτερο μέρος του ίδιου τρίτου λόγου αναιρέσεως, επίσης εκ του αριθ. 8 άνω άρθρου 559 ΚΠολΔ, οι αναιρεσείοντες προβάλλουν την αιτίαση ότι το Εφετείο δεν έλαβε υπόψη τον νομίμως προβληθέντα ισχυρισμό περί καταχρηστικής ασκήσεως του δικαιώματος του αναιρεσιβλήτου, και ειδικότερα τα συμπληρωματικά πραγματικά περιστατικά που είχαν επικαλεστεί για τη θεμελίωση της ενστάσεως αυτής, συνιστάμενα στο ότι: "Σε επίρρωση των ανωτέρω, είναι χαρακτηριστικό ότι ο αντίδικος εμμένει στην προφανώς καταχρηστική άσκηση της επίδικης αξίωσης, ενώ, όπως προκύπτει από τις προσκομιζόμενες και επικαλούμενες αποφάσεις, ήτοι, α) την με αρ. με αρ. ΑΤ 7497 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Πειραιώς και β) την με αρ. 555/2002 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών..., όχι μόνο ανακάλεσε την έγκλησή του για συκοφαντική δυσφήμηση κατά του συντάκτη του Πορίσματος ιατρού κ. .... για τους λόγους που στα πρακτικά της απόφασης αναφέρονται, αλλά γνωρίζει και, εν τέλει, παραδέχθηκε, ότι, τόσο ο συντάκτης του επίμαχου Πορίσματος, όσο και οι συνάδελφοι του που εξέθεσαν τις επιστημονικές απόψεις τους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης σχετικά με τα όσα περιλαμβάνονταν στο Πόρισμα αυτό, όπως κρίθηκε ήδη δικαστικά, συνιστούσε εκ μέρους τους, τόσο εκ του νόμου καθήκον, όσο και ενέργεια δικαιολογημένου ενδιαφέροντος (προστασία της δημόσιας υγείας). Είναι συνεπώς προφανές, ότι η εμμονή του αντιδίκου να αξιώνει υπέρογκες χρηματικές ικανοποιήσεις από το σύνολο των μέσων μαζικής ενημέρωσης τη στιγμή κατά την οποία γνωρίζει ότι η δευτερογενής ενασχόληση του συνόλου του Τύπου αποτέλεσε ενέργεια επιβεβλημένη και ότι στηρίχθηκε στα όσα συνάδελφοι του επίσημα του καταλόγιζαν, ενώ παράλληλα έχει ήδη αποδεχθεί ότι η πρωτογενής πηγή των σε βάρος του καταγγελιών, λειτούργησε καλόπιστα, κατά καθήκον και δικαιολογημένα, αποτελεί συμπεριφορά που το Δίκαιο δεν είναι δυνατό να θάλπει". Ο λόγος αυτός της αναίρεσης είναι αβάσιμος και απορριπτέος, διότι τα άνω περιστατικά και αληθή υποτιθέμενα, είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με το επικληθέν πραγματικό περιστατικό (που λήφθηκε υπόψη από το Εφετείο) ότι ο αναιρεσείων άσκησε την αγωγή του μία ημέρα πριν την παραγραφή της ένδικης αξίωσής του, δεν στοιχειοθετούν την επί του άρθρου 281 ΑΚ στηριζόμενη ένσταση, και συνεπώς ο ισχυρισμός αυτός δεν ήταν ουσιώδες για την έκβαση της δίκης πράγμα.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από *** αίτηση των ... για αναίρεση της ***/2004 απόφασης του Εφετείου Αθηνών.
Καταδικάζει τους αναιρεσείοντες να πληρώσουν στον αναιρεσίβλητο τα δικαστικά έξοδα εκ χιλίων εκατόν εβδομήντα [1170] ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 31 Οκτωβρίου 2006. Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, την 1η Μαρτίου 2007.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου