Το ΕΣΡ με αυτή την απόφαση απηύθυνε τη διοικητική κύρωση της συστάσεως σε κανάλι:
"όπως κατά τις σατιρικές εκπομπές σέβεται την προσωπικότητα, την τιμή, την υπόληψη, τον ιδιωτικό και οικογενειακό βίο, την επαγγελματική, κοινωνική ή άλλη συναφή δραστηριότητα κάθε προσώπου το όνομα του οποίου προσδιορίζεται, ενώ εξάλλου τα πρόσωπα που αναφέρονται σε αυτές τις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς."
Θα μπορούσα να το διατυπώσω με διαφορετικούς όρους, αλλά κατά κύριο λόγο συμφωνώ. Η σάτιρα, όπως και γενικότερα η Τέχνη, δεν είναι πέρα και πάνω από τον νόμο (ο οποίος συνήθως ακόμα και σε περιπτώσεις που διώκει, κατά κύριο λόγο επιλέγει τις πιο "απαλές" κυρώσεις, όπως εν προκειμένω με τη σύσταση του ΕΣΡ - ενώ ο Πρόεδρος ήθελε να επιβληθεί πρόστιμο).
Οπωσδήποτε στην σάτιρα πρέπει να αφήνεται ένα μεγαλύτερο πεδίο ελευθερίας και ο νόμος πρέπει να εφαρμόζεται με τεράστια προσοχή και ο εφαρμοστής του να επιδικνύει τη μεγαλύτερη δυνατή ανεκτικότητα.
Αλλά μην ξεχνάμε ότι ο ρόλος του δικαίου είναι η εξασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης και το γεγονός ότι κάποιος είναι δημόσιο πρόσωπο δεν σημαίνει ότι μπορεί να ανέχεται τα πάντα. Αν δηλαδή η Ντενίση, όπως ο Κούγιας παλαιότερα, θεωρεί ότι υπέστη μια επίθεση και αντιδρούσε με χειροδικία και όχι με αντίλογο, σαφώς ο νόμος δεν θα είχε επιτύχει την εξασφάλιση της ειρήνης στις σχέσεις αυτών των δύο πολιτών.
Βλ. και παλαιότερη απόφαση για την έννοια της σάτιρας εδώ.
15 σχόλια:
η εξασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης δεν συνεπάγεται και τον μη σχολιασμό αντικοινωνικών συμπεριφορών...το σκεπτικό σου οδηγεί σε "μη-σάτιρα" και σε ένα νερόβραστο coctail party. Επίσης ο νόμος δεν είναι φιλοσοφικά ή ιδεολογικά ουδέτερος. Και όντως θέλει προσοχή όταν σχολιάζουμε σύντροφε....
Δεν είδα κάποια αντικοινωνική συμπεριφορά στο γάμο της Ντενίση.
Ούτε θεωρώ έξυπνη σάτιρα το να τη λες "μεγαλοκοπέλα", "παγοκολώνα" και "αδιστακτη". Μπορείς να πεις πολύ πιο έξυπνα, καυστικά και αστεία πράγματα για την Ντενίση. Νερόβραστα θεωρώ αυτά που είπε ο Λαζόπουλος.
Αυτό όμως είναι αισθητικές εκτιμήσεις και όχι εκτιμήσεις για τα νομικά όρια της σάτιρας.
Ποιος νόμος θεωρείς ότι δεν είναι φιλοσοφικά ή ιδεολογικά ουδέτερος;Το συνταγματικό δικαίωμα για το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου ή το δικαίωμα για το σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής;
Ο νόμος είναι μια μπαρούφα που φτιάξαμε εμείς οι άνθρωποι για να μανιπιουλάρουμε τις κοινωνίες και τις συνειδήσεις. Το τι θεωρεί ο καθένας προσβολή ή ηθικά μεμπτή συμπεριφορά είναι πολύ προσωπικό και κανένας νόμος δεν μπορεί να το καθορίσει. Με την ίδια λογική εκείνος ο απαράδεκτος καθηγητής της νομικής έγραψε και την αηδία περί Τέχνης και ομοφυλοφιλίας. Ποιος καθορίζει τι είναι ηθικό; Κοινωνικά αποδεκτό; Οπως εκείνος ο κύριος, για να μην τον χαρακτήρίσω αλλιώς, υποστηρίζει πως είναι απαράδεκτο να προβάλλονται ομοφυλοφιλικά πρότυπα μέσα από την τέχνη, έτσι και το ΕΣΡ κρίνει τα όρια της σάτυρας. Ευτυχώς που είναι νεκρός ο Αριστοφάνης δηλαδή και μας έμεινε το έργο του.
Αν η κυρία Ντενίση θέλει να εκθέτει την προσωπική της ζωή, τότε θα πρέπει να υποστεί και τη σάτυρα και το σχολιασμό και την κριτική και κράξιμο ακόμα. Ας καθίσει σίτι της και να μην καλεί τις κάμερες για να αυτοδιαφημιστεί ως ΄νύφη-μαιντανός. Και παρεπιπτόντως, δεν συμφωνώ με την εμμονή του Λαζόπουλου, ούτε και την γουστάρω, αλλά αυτό είναι δικό μου θέμα. Η κυρία πάντως είναι ατάλαντη και αδίστακτη και παγοκολώνα. Το σωστό να λέγεται!
Α, ωραία, αρχίσαμε τον ψύχραιμο διάλογο με επιχειρήματα και τεκμηρίωση.
- Ο νόμος είναι μια μπαρούφα που φτιάξαμε εμείς οι άνθρωποι για να μανιπιουλάρουμε τις κοινωνίες και τις συνειδήσεις.
> Ο νόμος είναι πάντως αυτός που κατοχυρώνει την ελευθερία της τέχνης και της έκφρασης, αλλά και της προσωπικότητας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Κι αυτά μπαρούφες και μανιπουλάρισμα;
- Το τι θεωρεί ο καθένας προσβολή ή ηθικά μεμπτή συμπεριφορά είναι πολύ προσωπικό και κανένας νόμος δεν μπορεί να το καθορίσει.
> Στην εξύβριση και τη δυσφήμηση δεν απευθύνεσαι ιδιωτικά στον θιγόμενο, αλλα τον προσβάλλεις ενώπιον της κοινωνίας κι αυτό δεν είναι καθόλου "προσωπικό", αλλα δημόσια πράξη.
- Με την ίδια λογική εκείνος ο απαράδεκτος καθηγητής της νομικής έγραψε και την αηδία περί Τέχνης και ομοφυλοφιλίας.
> Με ποια "ίδια λογική"; Της σάτιρας; Του περιορισμού της σάτιρας; Της ελευθερίας της έκφρασης; Όλα μπερδεύονται γλυκά;
- Ποιος καθορίζει τι είναι ηθικό;
> Δεν μίλησε κανείς για ηθική νομίζω. Εδώ εξετάζουμε τους κανόνες του δημόσιου λόγου.
- Οπως εκείνος ο κύριος, για να μην τον χαρακτήρίσω αλλιώς, υποστηρίζει πως είναι απαράδεκτο να προβάλλονται ομοφυλοφιλικά πρότυπα μέσα από την τέχνη, έτσι και το ΕΣΡ κρίνει τα όρια της σάτυρας.
> Υπάρχει μια μικρή διαφορά: το ΕΣΡ ασκεί εξουσία. Αν σε κλέψω και πω ότι κάνω τέχνη θα είναι νομιμοποιημένη συμπεριφορά; Μετά θα φταίνει οι αστυνόμοι που με συνέλαβαν;
- Ευτυχώς που είναι νεκρός ο Αριστοφάνης δηλαδή και μας έμεινε το έργο του.
> Α, ωραία και η αγιοποίηση των αρχαίων ημών προγόνων. Ο Αριστοφάνης βέβαια με όσα ψευδή καταμαρτύρησε εις βάρος του Σωκράτη οδήγησε στους Αθηναίους στην θανατική καταδίκη του. Επίσης τα ομοφοβικά σχόλια δεν λείπουν ούτε στον Αριστοφάνη. Το γεγονός ότι ήταν ένας εμβληματικός τεχνήτης της κωμωδίας δεν σημαίνει ότι με τα σημερινά μέτρα και σταθμά δεοντολογίας θα ήταν αποδεκτός. Δεν είναι καθόλου αυτονόητο: άλλο η ικανότητα ως προς την τέχνη κι άλλο η συμμόρφωση με τους κανόνες.
- Αν η κυρία Ντενίση θέλει να εκθέτει την προσωπική της ζωή, τότε θα πρέπει να υποστεί και τη σάτυρα και το σχολιασμό και την κριτική και κράξιμο ακόμα.
> Συμφωνώ για τη σατιρα (όχι "σάτυρα") και τον σχολιασμό και την κριτική. Διαφωνώ με την εξύβριση, τη συκοφαντική δυσφήμηση, την προσβολή της προσωπικότητας. Διότι η σάτιρα, ο σχολιασμός και η κριτική είναι δικαίωμα ενώ τα άλλα είναι παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων.
- Η κυρία πάντως είναι ατάλαντη και αδίστακτη και παγοκολώνα.
> Αυτό πάντως δεν είναι σάτιρα, αλλά διατυπωση γνώμης που δεν υποστηρίζεται από παράθεση πραγματικών περιστατικών (factual basis). Άρα βρίσκεται πολύ κοντά στην εξύβριση, γιατί μόνο σκοπό έχει να προκαλέσει καταφρόνηση του προσώπου και όχι να συμβάλλει σε ένα διάλογο γύρω από ένα θέμα δημόσιου ενδιαφέροντος.
Δεν πιστεύετε ότι η απόφαση του Ε.Σ.Ρ. είναι αντιφατική; Συμφωνώ για την προσωπική ή οικογενειακή ζωή, αλλά αν δεν στηριχθείς επάνω στην προσωπικότητα και την επαγγελματική, κοινωνική ή άλλη συναφή δραστηριότητα για να κάνεις σάτιρα, τότε που θα στηριχθείς; Μόνο στις εκφράσεις του προσώπου ή τον τρόπο ομιλίας; Και ο Μιτσικώστας πρέπει να πιαστεί από κάτι που είπε ή έκανε κάποιος στην επαγγελματική ή κοινωνική ζωή του και το οποίο συνδέεται με την προσωπικότητά του για να σατιρίσει. Όσον αφορά τα όρια και εγώ πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχουν, απλά ο καθορισμός τους δεν είναι ποτέ εύκολο πράγμα και σε κάθε περίπτωση δεν μπορούμε να στηριζόμαστε απόλυτα σε επιτροπές ή συμβούλια και στον χαλαρό ή αυστηρό τρόπο που αυτά αποφασίζουν κάθε φορά ότι θα εφαρμόσουν τα νόμιμα.
Και που να στηριχθούμε τότε? Μόνο στα δικαστήρια;
Για να είμαστε και συγκεκριμένοι όμως, δεν είδα κάποια ιδιαίτερη σατιρική στρατηγική στη συγκεκριμένη εκπομπή, όπως αν υπήρχε μοντάζ, παραμόρφωση, καρικατούρα κλπ. Απλώς ακούω κάποιον να λέει ότι η Ντενίση ειναι μεγαλοκοπέλα και αδίστακτη.
Η σάτιρα έχει αρχίσει από την έξωση των Πρωτοπλάστων, που έγινε, σύμφωνα με την τηλεοπτική μυθολογία, όπως τη βλέπουμε στην επίπεδη οθόνη που προτείνεται για το διαμορφωμένο Παιδικό Δωμάτιο στις αλυσίδες πολυκαταστημάτων της κ υ μ α τ ι σ μ έ ν η ς Παλαιάς Διαθήκης. Η σάτιρα, λοιπόν, αρχίζει από εκείνη τη στιγμή που ο Θεός, μετά την εκμεταλλευτική πράξη του Αδάμ και της Εύας, εκτοπίζει τους Πρωτόπλαστους από τον Παράδεισο και τους καταριέται να έχουν ετυμολογικές ανωφέρειες και βύσματα στο κανονικό Πεντάγωνο και μεσοκάθετο θάνατο στην Κορώνη. Τούτη την τηλεοπτική μυθολογία την ενστερνίστηκαν βέβαια και οι φιλελεύθεροι χρηματιστές, και είναι ο αμφιβληστροειδής χιτώνας σ υ ν τ ο ν ι σ μ έ ν ο ς στο προπατορικό αμάρτημα. Η σάτιρα έχει εκεί την πηγή της, είναι η σάτιρα που ασκείται από τον Θεό, και με αυτή την έννοια η σάτιρα, η σάτιρα που είναι εκμεταλλευτική, εμπλουτίζεται με ένα υπερουράνειο στοιχείο, το Πλουτώνιο. Δηλαδή σατιρικός Θεός είναι κι ο νεοέλληνας, ας το πούμε ξεκάθαρα.
Σαφώς όχι στα δικαστήρια, απλά να είναι πιο συγκεκριμένο το πλαίσιο γιατί αυτή η "ευχέρεια" δεν μου πολυαρέσει. Για παράδειγμα, αν δεν είχε διαμαρτυρηθεί ο θιγόμενος, θα είχε την ίδια αντίδραση το Ε.Σ.Ρ.;
Έχει αυτεπάγγελτη αρμοδιότητα το ΕΣΡ. Αλλά αυτό θέλεις; Να υποκαθιστά τον πολίτη μαντεύοντας σαν πατερούλης πότε "θίγεται";
Όχι, αλλά αυτό είναι το θέμα, να υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο ώστε να μην χρειάζεται να μαντεύει. Να μπορεί να κρίνει πότε κάποιος ξεπερνά τα όρια και ποια είναι αυτά.
Mα είναι ξεκάθαρο το πλαίσιο. Υπάρχει η ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία που εξηγεί με λεπτομέρειες σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να επέμβει το ΕΣΡ.
Εξάλλου, το ΕΣΡ δεν βγάζει αποφάσεις από μόνο του. Καλεί τους ενδιαφερόμενους να αναπτύξουν τις απόψεις τους και λαμβάνει υπόψη του τη νομολογία.
Η οποία νομολογία όμως είναι ζωντανός οργανισμός και δεν μπορεί να είναι στατικό πράγμα. Δεν μπορεί να κρίνεται ο Λαζόπουλος με όρους λ.χ. Αριστοφάνη γιατί είναι δύο εντελώς διαφορετικές εποχές και τέχνες.
Έχεις δίκιο, απλά για την "ευχέρεια" είχα μια ένσταση.
Δεν, ξέρω ακριβώς, το πλαίσιο λειτουργίας του Ε.Σ.Ρ., γιαυτό σε έχουμε εσένα εδώ.
:-)
Το πρόβλημα είναι ότι δεν δίνεται ορισμός για την σάτιρα...
Ότι λέγεται ή προβάλλεται σε μια σατιρική εκπομπή είναι σάτιρα ;
Ο Λαζόπουλος εκτελεί πολιτικά συμβόλαια, ενίοτε βγάζει προσωπικά του κόμπλεξ...
Είναι σάτιρα αυτό ;
Γιατί ανάλογα μπορεί να θεωρηθεί σάτιρα, το ότι ο Καρβέλας τον είπε "φούστη" και η Ντενίση "τεκνατζού" ...
Νομικάριε, νομίζω, στο σημείο αυτό, ότι πρέπει να θυμηθούμε τον Οδυσσέα Ελύτη, που έλεγε "η μια αλήθεια είναι το χιούμορ της άλλης".
Δημοσίευση σχολίου