Τον Οκτώβριο του 2006, μία βρετανική ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στον τομέα των δικαιωμάτων των πολιτών, η Statewatch, του Tony Bunyan, (τον οποίο οι "Βρυξελλιώτες" γνωρίζουν πολύ καλά και οι 30 bloggers του Σεπτεμβρίου άκουσαν σε πάνελ που διοργανώθηκε από τον κ. Λαμπρινίδη) επεσήμανε στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή κ. Νικηφόρο Διαμαντούρο (ο οποίος ηγείται Κοινοτικού θεσμού, αντίστοιχου με τον Συνήγορο του Πολίτη) ότι το Συμβούλιο ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχαν καταρτίσει μητρώα που ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό στις απαιτήσεις του Κανονισμού 1049/2001 (περί πρόσβασης στα κοινοτικά έγγραφα), αλλά το μητρώο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιέχει μόνο τα νομοθετικά κείμενα και τις εγκριθείσες εκθέσεις της Επιτροπής. Δεδομένου ότι δεν περιλαμβάνεται η συντριπτική πλειονότητα των εγγράφων, η καταγγέλλουσα ισχυρίστηκε ότι η Επιτροπή δεν τήρησε τις υποχρεώσεις που υπέχει βάσει του κανονισμού.
Η Επιτροπή ισχυρίστηκε, ιδίως, ότι ο Κανονισμός δεν υποχρεώνει τα θεσμικά όργανα να καταχωρίζουν όλα τα έγγραφα που εκπονούν και ότι ήταν αδύνατον για την Επιτροπή να καταρτίσει πλήρες μητρώο. Υπογράμμισε ότι όλες οι υπηρεσίες διαθέτουν δικά τους μητρώα, τα οποία προορίζονται για εσωτερική χρήση και δεν διαθέτουν ενιαίο μορφότυπο δεδομένων. Ωστόσο, ανακοίνωσε την πρόθεσή της να επεκτείνει σταδιακά την εφαρμογή των αρχείων αυτών και ανέφερε ότι εργάζεται για την εφαρμογή ενός νέου κεντρικού συστήματος.
Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής θεώρησε ότι τα μητρώα πρέπει να είναι εξαντλητικά, προκειμένου να παρέχονται επαρκείς πληροφορίες στους πολίτες όσον αφορά τα έγγραφα που τηρούν τα θεσμικά όργανα. Δεν είχε πειστεί ότι ήταν αδύνατο για την Επιτροπή να καταρτίσει ένα τέτοιο εξαντλητικό μητρώο και έκρινε ότι η Επιτροπή είχε επαρκή χρόνο στη διάθεσή της για να λάβει τα αναγκαία μέτρα. Ο Διαμεσολαβητής κατήγγειλε την παράλειψη της Επιτροπής (i) να εκπληρώσει τη δέσμευσή της για περαιτέρω ανάπτυξη των μητρώων με την ανάληψη πειστικής δράσης προς αυτήν την κατεύθυνση και (ii) να παρέχει συγκεκριμένες ενδείξεις σχετικά με το πεδίο εφαρμογής του νέου κεντρικού συστήματος, το οποίο φαίνεται ότι δεν θα είναι λειτουργικό πριν από το 2010.
Εφόσον η Επιτροπή απέρριψε το σχέδιο σύστασης του Διαμεσολαβητή, στο οποίο την καλούσε να αναφέρει όλα τα έγγραφα που περιλαμβάνονται σε μητρώο, σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού, ο Διαμεσολαβητής έκρινε ότι δικαιολογείται να υποβληθεί ειδική έκθεση στο Κοινοβούλιο για το θέμα αυτό. Σημείωσε, ωστόσο, ότι μία από τις κοινοβουλευτικές επιτροπές έχει ήδη καταθέσει πρόταση μομφής στην ολομέλεια, σύμφωνα με την οποία το Κοινοβούλιο καλείται να ζητήσει από την Επιτροπή να ανταποκριθεί στο σχέδιο σύστασης. Συνεπώς, ο Διαμεσολαβητής δεν έκρινε αναγκαία την υποβολή ειδικής έκθεσης και περάτωσε την υπόθεση διατυπώνοντας επικριτική παρατήρηση.
Η υπόθεση όπως αναλύεται από την επίσημη ιστοθέση του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή είναι προσβάσιμη εδώ.
Η παρουσίαση του θέματος από το Statewatch βρίσκεται εδώ.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως, ότι ο Ευρωπαίος Συνήγορος του Πολίτη κινητοποιήθηκε μετά από υποβολή αναφοράς ενός ενεργού πολίτη και του πήρε πάνω από 2 χρόνια (από το 2006) μέχρι να διεκπεραιώσει την υπόθεση. Ενώ η υποχρέωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπήρχε σε συγκεκριμένο δεσμευτικό νομικά κείμενο, τον Κανονισμό για την πρόσβαση στα δημόσια έγγραφα, γεγονός που σημαίνει ότι ο Διαμεσολαβητής έπρεπε να είχε ενεργοποιηθεί και αυτεπαγγέλτως.
Τι μας θυμίζει, άραγε, αυτή η υπόθεση; Την υπόθεση της Ελλάδας. Υπάρχει κι εδώ υποχρέωση όλες οι δημόσιες υπηρεσίες να τηρούν μητρώα με τα έγγραφα που οφείλουν να διαθέτουν προς περαιτέρω χρήση.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν.3448/2006 ("Περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα", ο οποίος ενσωμάτωσε στο εσωτερικό δίκαιο την Οδηγία 2003/98), υπάρχει και στην χώρα μας ο εξής νομικά δεσμευτικός κανόνας:
"Οι φορείς του δημόσιου τομέα μεριμνούν, ώστε να λαμβάνονται τα μέτρα που είναι αναγκαία για τη διευκόλυνση της αναζήτησης εγγράφων προς περαιτέρω χρήση, όπως η κατάρτιση και διάθεση καταλόγων των κυριότερων εγγράφων με δυνατότητα ηλεκτρονικής πρόσβασης, καθώς και η δημιουργία ιστοσελίδων που συνδέονται με αποκεντρωμένους καταλόγους. Οι φορείς του δημόσιου τομέα λαμβάνουν ειδική μέριμνα για τη διευκόλυνση των ατόμων με αναπηρίες στην αναζήτηση εγγράφων για περαιτέρω χρήση."
Δεν χρειάζεται καν να επισημανθεί ότι η παραπάνω διάταξη παραμένει κενό γράμμα για το σύνολο του δημόσιου τομέα, διότι δεν αναφέρει απλώς υποχρέωση διαδικτυακής ανάρτησης των εγγράφων, αλλά επιβάλλει τη δημιουργία διαδικτυακών μηχανών αναζήτησης των εγγράφων καθώς και την δυνατότητα ηλεκτρονικής πρόσβασης.
Ιδού λοιπόν πεδίο στο οποίο μπορεί να δραστηριοποιηθεί η πρωτοβουλία "Δημόσια Δεδομένα, Δικά μας Δεδομένα", (βλ. και blog) υποβάλλοντας μια αναφορά στον Συνήγορο του Πολίτη προκειμένου να οργανωθεί με συντονισμό της κοινωνίας των πολιτών και της ανεξάρτητης αρχής η παρακολούθηση της υλοποίησης της παραπάνω διάταξης.
Η διαφάνεια δεν είναι πλέον μία θεωρητική αξία, ορατή μόνο σε ημερίδες και ομιλίες ειδικών επιστημόνων. Είναι μία νομικά δεσμευτική αρχή, την οποία καλείται το κράτος να εφαρμόσει, υλοποιώντας τις διατάξεις που επιβάλλουν την δημιουργία καταλόγων και μηχανών αναζήτησης των δημόσιων δεδομένων.
Αρκεί βέβαια και ο Συνήγορος του Πολίτη να μην οχυρωθεί πίσω από την έλλειψη "ειδικού έννομου συμφέροντος" ή "ατομικής διοικητικής πράξης" και να ενεργοποιηθεί κινούμενος στο πλαίσιο της αυτεπάγγελτης αρμοδιότητάς του, όπως συνέβη και στην περίπτωση του Ευρωπαίου συναδέλφου του, και πάλι όμως όχι με καθυστέρηση δύο ετών. Η παράλειψη των δημόσιων φορέων να δημιουργήσουν ψηφιακές μηχανές αναζήτησης είναι μία πραγματικότητα και ο Συνήγορος μπορεί να επέμβει απευθύνοντας μια γενική πρόσκληση στους δημόσιου φορείς να υλοποιήσουν την υποχρέωσή τους.
Αυτή η γενική πρόσκληση θα είναι μια επέμβαση πολύ πιο αποτελεσματική σε σχέση λ.χ. με ένα επιστημονικό συμπόσιο (όπου οι ίδιοι θα τα λένε και οι ίδιοι τα ακούν). Διότι δεν είναι παρέμβαση για την υπόθεση του Βατοπεδίου η διοργάνωση ακαδημαϊκής ημερίδας για τις λίμνες, όσο κι αν σε επιστημονικό επίπεδο υπάρχει ενδιαφέρον.
Σύνοψη:
- υπάρχει τεράστιο πρόβλημα διαφάνειας στην δημόσια διοίκηση, όπου επινοούνται συχνά ανύπαρκτα νομικά εμπόδια προκειμένου να μην χορηγήσει τα έγγραφα που οι πολίτες δικαιούνται να κατέχουν,
- υπάρχει, βάσει του άρθρου 10 Ν.3448/2006, νομική υποχρέωση δημιουργίας ψηφιακών μηχανών αναζήτησης και διαδικτυακών μητρώων για όλους τους δημόσιους φορείς,
- ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής, ύστερα από παρέμβαση ΜΚΟ, ενεργοποιήθηκε με καθυστέρηση δύο ετών για αντίστοιχο πρόβλημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή
- η Πρωτοβουλία 4Δ έχει ακριβώς αυτό το αίτημα και μπορεί να το υποβάλλει στον Συνήγορο του Πολίτη.
- Ο Συνήγορος μπορεί να ασκήσει τις αρμοδιότητές του προκειμένου να κληθούν οι δημόσιοι φορείς να αναπτύξουν αυτές τις διαδικτυακές εφαρμογές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου