Αποζημίωση πολίτη λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης λόγω αποχής δικηγόρου του

 Mε απόφασή του το Πρωτοδικείο Αθηνών δικαίωσε επιχειρηματία που εκπροσώπησε το γραφείο μας για την αποζημίωση του λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης. Η υπέρβαση αφορούσε μια αγωγή που η εκδίκασή της αναβλήθηκε πρωτόδικα στο όνομα του δικηγόρου του, ο οποίος ήταν αναγκασμένος να απέχει από τα καθήκοντά του συμμορφούμενος με απόφαση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών που είχε κηρύξει υποχρεωτική αποχή δικηγόρων.

Η αγωγή είχε αρχικώς προσδιοριστεί να συζητηθεί μετά τριετία και, μετά την αναβολή προσδιορίστηκε να συζητηθεί πάλι μετά τριετία. Η απόφαση εκδόθηκε εντός 8 μηνών από την συζήτηση, υπέρ του ενάγοντος.

Κατά την εκδίκαση της αιτήσεως για δίκαιη ικανοποίηση του αιτούντος – ενάγοντος λόγω της ως άνω πολυετούς καθυστέρησης, το καθ’ ου Ελληνικό Δημόσιο ισχυρίστηκε πως στο επίμαχο χρονικό διάστημα δεν πρέπει να συνυπολογιστούν τα διαστήματα: α) των δικαστικών διακοπών από 1ης Ιουλίου μέχρι 15ης Σεπτεμβρίου και β) η αναβολή που δόθηκε συνεπεία της αποχής των δικηγόρων.

Εντούτοις, το Δικαστήριο απέρριψε ως αβάσιμους τους ισχυρισμούς αυτούς, διότι, όπως γίνεται δεκτό από τη νομολογία του Ε.Δ.Δ.Α., τα Συμβαλλόμενα Κράτη οφείλουν να οργανώνουν το δικαστικό τους σύστημα κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζονται οι απαιτήσεις του άρθρου 6 παρ. 1 της Ε.Σ.Δ.Α., μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η έκδοση των αποφάσεων των αρμοδίων δικαιοδοτικών τους οργάνων εντός εύλογης προθεσμίας.

Ωσαύτως, το Δικαστήριο απέρριψε τον ισχυρισμό του Ελληνικού Δημοσίου πως ο αιτών φέρει ευθύνη για την καθυστέρηση, επειδή δεν κατέθεσε αιτήσεις προτίμησης για τον προσδιορισμό συντομότερων δικασίμων, κρίνοντας ότι το καθήκον επιμελείας στην απονομή της δικαιοσύνης ανήκει πρώτα στις αρμόδιες αρχές.

"Συνεπώς, η ενδεχόμενη παράλειψη των προσφευγόντων να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσον, για να επιταχύνουν την διαδικασία, δεν αναπληρώνει την γενική υποχρέωση του Κράτους να εγγυάται την διεξαγωγή της διαδικασίας εντός ευλόγου χρόνου", σύμφωνα με την απόφαση. Το Δικαστήριο υπογράμμισε πως το Ελληνικό Δημόσιο “δεν μπορεί να μεταθέτει εκ των υστέρων στους πολίτες την αδυναμία του ως Κράτους να ανταποκριθεί στην επίλυση των διαφορών των πολιτών εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος”.

Υπενθυμίζεται ότι η αίτηση για δίκαιη ικανοποίηση λόγω υπέρβασης εύλογης διάρκειας της δίκης ασκείται ανά βαθμό δικαιοδοσίας, εντός προθεσμίας έξι (6) μηνών από τη δημοσίευση της οριστικής απόφασης του δικαστηρίου που εκδόθηκε μετά από την δίκη για την οποία ο αιτών παραπονείται ότι υπήρξε υπέρβαση της εύλογης διάρκειάς της.

H ταυτότητα φύλου στο Συμβούλιο της Επικρατείας

Αύριο στο Συμβούλιο της Επικρατείας και συγκεκριμένα στο Δ' Τμήμα θα εκδικαστεί μια υπόθεση που αφορά την ταυτότητα φύλου και συνολικά τα δικαιώματα των διεμφυλικών στην Ελλάδα. Δυστυχώς, λόγω της συγκυρίας η υπόθεση δεν θα δικαστεί με δημόσια ανάπτυξη των επιχειρημάτων, αλλά βάσει των εγγράφων που έχουν κατατεθεί.

 

Το θέμα αφορά την αλλαγή επωνύμων των ατόμων στην διαδικασία της Νομικής Αναγνώρισης Ταυτότητας Φύλου (ΝΑΤΦ). Η διαδικασία της ΝΑΤΦ ρυθμίζεται από τον νόμο 4491/2017, ο οποίος ενώ επιτρέπει στο άτομο να επιλέξει όποιο κύριο όνομα θέλει, ειδικά για το επώνυμο ορίζει ότι επιτρέπεται μόνο η "προσαρμογή" του επωνύμου. Δηλαδή ενώ το όνομα το επιλέγεις, για το επώνυμο η νομοθεσία μάλλον επιτρεπει στο Ειρηνοδικείο μόνο την προσαρμογή στο επιθυμητό φύλο. Βέβαια υπάρχει και απόφαση Ειρηνοδικείου Μυτιλήνης που δέχτηκε κανονική μεταβολή σε ΑΛΛΟ επώνυμο από αυτό που είχε αρχικά. Όμως τα υπόλοιπα Ειρηνοδικεία επιμένουν να απορρίπτουν τα αιτήματα ΝΑΤΦ για μεταβολή του επωνύμου.

 

Όταν ψηφίστηκε ο νομος ΝΑΤΦ, το ΣΥΔ και γενικά η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα ειχαν επιμείνει ότι ο νόμος έπρεπε να επιτρέπει να επιλέξεις όχι μόνο το κύριο όνομα, αλλά και το επώνυμο. Η επίσημη απάντηση της Πολιτείας ήταν: όχι. Η Ελληνική Δημοκρατία αποφάσισε ότι ο μόνος αρμόδιος για το αν θα αλλάξει ένα επώνυμο παραμένει ο ... δήμαρχος! Για τους δημάρχους υπάρχει μια παλιά νομοθεσία που ορίζει ότι για "σπουδαίο λόγο" επιτρέπεται η μεταβολή επωνύμου. Το θέμα είναι κατά πόσον η ιδιότητα του διεμφυλικού ατόμου αποτελεί ή όχι "σπουδαίο λόγο". 

 

Εκπροσωπώ ένα διεμφυλικό άτομο αύριο στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο άλλαξε ονοματεπώνυμο και καταχώρηση φύλου στο Ηνωμένο Βασίλειο εδώ και πολλά χρόνια. Στην συνέχεια, ήρθε στην Αθήνα όπου ακολουθήσαμε την διαδικασία ΝΑΤΦ στο Ειρηνοδικείο, όπου όμως έγινε δεκτή μόνο η μεταβολή καταχώρησης φύλου και κυρίου ονόματος, ορίζοντας ότι το επώνυμο είναι αρμοδιότητα δημάρχου. Πήγαμε στον δήμαρχο, ο οποίος έκρινε ότι η διεμφυλικότητα δεν είναι σπουδαίος λόγος για να μεταβληθεί το επώνυμο!

 

Σε αυτή την απόφαση του δημάρχου συνέβαλε βέβαια και το παλιό θεσμικό πλαίσιο που δίνει τρεις ερμηνείες της έννοιας του σπουδαίου λόγου (κακόηχο επώνυμο κ.τ.λ.), χωρίς ρητή μνεία στην διεμφυλικότητα. 

 

Υποστηρίζω στο Συμβούλιο της Επικρατείας ότι η διεμφυλικότητα είναι σπουδαιότατος λόγος μεταβολής επωνύμου. Στην συγκεκριμένη υπόθεση, το άτομο έχει εδώ και χρόνια μεταβάλει το επώνυμό του στο Ηνωμένο Βασίλειο, οπότε είναι παράλογο να μην αρκεί η αναγνώριση της πολυετούς μεταβολής. Γενικότερα όμως, τα τρανς άτομα επιλέγουν πολύ συχνά, λόγω της ρήξης με την οικογένειά τους που δυστυχώς ήταν και παραμένει μια παθογένεια της ελληνικής κοινωνίας, να χρησιμοποιούν κοινωνικά άλλα επώνυμα. Η μεταβολή επωνύμου είναι σύμφυτη με την διεμφυλικότητα λοιπόν. Επομένως, δεν μπορεί παρά να αποτελεί έναν κατεξοχήν "σπουδαίο λόγο", ο οποίος θεμελιώνεται στα ανθρώπινα δικαιώματα του ατόμου. Η άρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας να αναγνωρίσει ως σπουδαίο λόγο την διεμφυλικότητα για την μεταβολή επωνύμου είναι μια βαρύτατη παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων. Παραβιάζει το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (σεβασμός ιδιωτικής ζωής) σε συνδυασμό με το άρθρο 14 (απαγόρευση διακρίσεων) και μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει την Ελλάδα σε καταδίκη της ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

 

Αύριο ζητώ από το Συμβούλιο της Επικρατείας να ακυρώσει την απόρριψη του δημάρχου που δεν δέχθηκε ότι η διεμφυλικότητα είναι σπουδαίος λόγος και να αναπέμψει την υπόθεση στον δήμο για νέα νόμιμη κρίση. 

 

Εκπροσωπώ ένα διεμφυλικό άτομο που βρίσκεται στην τραγελαφική κατάσταση να έχει δελτίο αστυνομικής ταυτότητας με ανδρικό όνομα και γυναικείο επίθετο, επειδή δεν κρίθηκε "σπουδαίος λόγος" η μεταβολή του επιθέτου. 

 

Από το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν αναμένω όμως μόνο το αυτονόητο, να πει δηλαδή ότι είναι "σπουδαίος λόγος" η διεμφυλικότητα. Αναμένω να προχωρήσει και στην δέουσα κρίση αντισυνταγματικότητας του Ν.4491/2017 και να αναγνωρίσει ότι ο νόμος έπρεπε ξεκάθαρα να επιτρέπει στα τρανς άτομα να επιλέγουν κανονικά και το επώνυμο που θα έχουν. Διότι η παραπομπή τους στην δικαιοδοσία του δημάρχου πολλαπλασιάζει την διάρκεια της διαδικασίας και οδηγεί στα αδιέξοδα του να έχεις ανδρικό όνομα και γυναικείο επώνυμο. Επιπλέον, η διαδικασία με τον δήμαρχο επιβάλλει στα τρανς άτομα να προβαίνουν σε δημοσίευση της μεταβολής επωνύμου τους στον Τύπο (!!!) καταργώντας έτσι ουσιαστικά και την ίδια την μυστικότητα που επιβάλλεται για τόσο ευαίσθητες διαδικασίες όπως η ΝΑΤΦ. Είναι κρίσιμο το ΣτΕ να προχωρήσει και σε αυτό το βήμα, ώστε να επέλθει στην συνέχεια και η αποκατάσταση του Ν.4491/2017. 

 

Δεν χρειάζεται να καταδικαστούμε άλλη μία φορά από το ΕΔΔΑ! Μπορούμε και μόνοι μας ως χώρα να θεσπίσουμε έναν νόμο που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχουμε όλη την κατάλληλη τεχνογνωσία να το κάνουμε σωστά.

Η ντροπή της επίκλησης της πανδημίας δια πάσαν νόσον

 Θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές προς την Δικαιοσύνη και τους λειτουργούς της ότι η αναστολή των εργασιών της αφορά μόνο όσες εργασίες ρητώς με την Κοινή Υπουργική Απόφαση έχουν ανασταλεί.

Η καθυστέρηση στην ΥΠΟΓΡΑΦΗ των δικαστικών αποφάσεων που ήδη έχουν εκδοθεί δεν καταλαμβάνεται από την αναστολή. Το αργότερο εντός οκτώ (8) ημερών από την δημοσίευσή τους οι αποφάσεις πρέπει να είναι υπογεγραμμένες και προσβάσιμες για τους διαδίκους.

Δεν υπάρχει καμία απολύτως δικαιολογία για τους δικαστές τύπου "έχουμε πανδημία" από την στιγμή που έχουν ηλεκτρονικές υπογραφές και μπορούν να υπογράψουν τις αποφάσεις ηλεκτρονικά και να τις αποστείλουν με αυτή την μορφή στη Γραμματεία τους ΧΩΡΙΣ να χρειαστεί να μετακινηθούν.

Όπως έχω εξαγγείλει, για κάθε υπέρβαση της εύλογης διάρκειας της δίκης συμβουλεύω τους διαδίκους που εκπροσωπώ να προσφεύγουν στην διαδικασία της "δίκαιης ικανοποίησης λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης" (σε Ελλάδα κατά την εθνική νομοθεσία και σε ΕΔΔΑ όταν η εθνική νομοθεσία δεν εφαρμόζεται κατά το άρθρο 6 ΕΣΔΑ) και στην διαδικασία της πειθαρχικής καταγγελίας των δικαστικών λειτουργών που καθυστερούν αδικαιολόγητα.

Θεωρώ πραγματικά προσβλητικό για τους ανθρώπους που νοσούν, για τους ανθρώπους που έφυγαν από την ζωή και για όλους όσοι υποφέρουμε από αυτήν την δυστυχία, την εργαλειακή επίκληση της πανδημίας. Είναι ντροπή.