Τετάρτη, Δεκεμβρίου 20, 2017

Yποχρεώσεις διαφάνειας κατά τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων

Τις κατευθυντήριες οδηγίες για τις υποχρεώσεις διαφάνειας που έχουν όσοι επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένα δημοσίευσε σε ένα αρχικό έγγραφο η Ομάδα Εργασίας για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων του άρθρου 29 της Οδηγίας 95/46, προς διαβούλευση έως τις 23.1.2018.

Ανάμεσα στους γενικούς κανόνες διαφάνειας που οφείλουν να τηρούν οι οργανισμοί, η Ομάδα Εργασίας αναφέρει και ορισμένα πρακτικά παραδείγματα με βέλτιστες πρακτικές.

Για την "Πολιτική απορρήτου" ή "Πολιτική προστασίας προσωπικών δεδομένων" που περιλαμβάνεται σε ιστοσελίδες, οι οδηγίες αναφέρουν ότι πρέπει να είναι ορατές κι ότι ο χρωματισμός ή η στοιχειοθεσία που καθιστά το κείμενό τους λιγότερο παρατηρήσιμο ή δύσκολα εντοπίσιμο στην ιστοσελίδα δεν τις καθιστούν "επαρκώς προσβάσιμες" όπως επιβάλλει ο ΓΚΠΔ.

Για τις εφαρμογές (apps), οι πληροφορίες ιδιωτικότητας πρέπει να είναι προσβάσιμες από το online καταστημα πριν από την καταφόρτωση (download) της εφαρμογής. Μετά την εγκατάσταση της εφαρμογής, η πρόσβαση στις πληροφορίες ιδιωτικότητας δεν πρέπει να βρίσκονται με περισσότερα από δύο κλικ ("two taps away")

Όταν συλλέγονται διαδικτυακά προσωπικά δεδομένα, η βέλτιστη πρακτική είναι να ενημερώνεται το υποκείμενο από την ίδια σελίδα στην οποία συλλέγονται. 

Η γλώσσα που χρησιμοποιείται πρέπει να είναι σαφής για το τί πρόκειται να συμβεί με τα προσωπικά δεδομένα. Οι οδηγίες αναφέρουν ως μη επαρκώς σαφείς τις διατυπώσεις:

"Ενδέχεται να χρησιμοποιήσουμε προσωπικά δεδομένα σας για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών
"Ενδέχεται να χρησιμοποιήσουμε προσωπικά δεδομένα σας για ερευνητικούς σκοπούς"
"Ενδέχεται να χρησιμοποιήσουμε προσωπικά δεδομένα σας για προσωποποιημένες υπηρεσίες"

Όταν μια υπηρεσία απευθύνεται σε παιδιά, θα πρέπει να χρησιμοποιείται γλώσσα κατανοητή από παιδιά. Ως παράδειγμα τέτοιας γλώσσας, οι οδηγίες αναφέρουν ένα έγγραφο της Unicef που παρουσιάζει την Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού σε Γλώσσα Φιλική για τα Παιδιά.

Σε περιπτώσεις που μια συσκευή συλλέγει προσωπικά δεδομένα χωρίς, όμως, να έχει οθόνη,  (π.χ. σταθερό τηλέφωνο) ή σε περίπτωση που απευθύνεται σε ανθρώπους με μειωμένη ή χωρίς ακοή, οι πληροφορίες πρέπει να δίνονται προφορικά, με ηχογραφημένο μήνυμα.

Σε περίπτωση μεταβολής της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων, η πληροφόρηση πρέπει να γίνεται με το ίδιο μέσο, αλλά με τρόπο διακριτό από την υπηρεσία, όπως π.χ. στην περίπτωση της άμεσης διαφήμισης κι όχι ως μέρος και περιεχόμενο της υπηρεσίας.

Η δημοσιοποίηση ενός μέρους της Εκτίμησης Αντικτύπου ή του Κώδικα Συμπεριφοράς (ως προς την προστασία δεδομένων) ενδείκνυεται επίσης κατά τις οδηγίες ως μια καλή πρακτική για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων διαφάνειας.

Για το δικαίωμα των ασθενών περί λήψης αντιγράφων των προσωπικών δεδομένων τους από υπηρεσίες υγείας, οι οδηγίες αναφέρουν ένα θετικό κι ένα αρνητικό παράδειγμα. Το θετικό παράδειγμα είναι η ύπαρξη διαδικτυακής φόρμας υποβολής του αιτήματος στην ιστοσελίδα της υπηρεσίας υγείας, αλλά και έντυπης φόρμας αίτησης στον χώρο της υπηρεσίας. Το αρνητικό παράδειγμα είναι μια γενικού τύπου ανακοίνωση στην ιστοσελίδα που λέει στους ασθενείς να απευθυνθούν στο τμήμα εξυπηρέτησης πελατών.

Για την υπενθύμιση των πληροφοριών σχετικά με την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, οι οδηγίες αναφέρουν το παράδειγμα του χρήστη που έχει εγκαταστήσει μια εφαρμογή, έχοντας λάβει όλες τις πληροφορίες, αλλά μετά από 6 μήνες ενεργοποιεί και την δυνατότητα άμεσων μηνυμάτων της ίδιας εφαρμογής, οπότε όμως λαμβάνει πληροφόρηση μόνο για το συγκεκριμένο εργαλείο, ενώ η Ομάδα Εργασίας αναφέρει ότι θα πρέπει να λάβει όλη την πληροφόρηση για το σύνολο της εφαρμογής εκ νέου.

Ως περίπτωση που είναι αδύνατη η παροχή πληροφοριών στο υποκείμενο των δεδομένων, οι οδηγίες αναφέρουν το παράδειγμα πληροφοριών που πληρώνονται εκ των υστέρων, δηλ. μετά την εγγραφή του χρήστη, αλλά ο υπεύθυνος επεξεργασίας αναζητά πληροφορίες πιστοληπτικής ικανότητας χωρίς να έχει συγκρατήσει έγκυρα στοιχεία επικοινωνίας με τον καταναλωτή.

Ως παράδειγμα δυσανάλογης προσπάθειας για την ενημέρωση των υποκειμένων η Ομάδα Εργασίας παραθέτει την έρευνα ιστορικών μελετητών επί βάσης δεδομένων επωνύμων 20.000 ατόμων, τα οποία συλλέχθηκαν πριν 50 έτη και δεν έχουν επικαιροποιηθεί από τότε, χωρίς να παρατίθεται και δεδομένα διευθύνσεων και εντοπισμού τους. Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της βάσης δεδομένων και ιδιαίτερα την ηλικία των δεδομένων μπορεί να θεωρηθεί δυσανάλογη η προσπάθεια να προσπαθήσουν οι μελετητές να εντοπίσουν τα υποκείκμενα των δεδομένων ατομικά για να τα ενημερώσουν.

Ως περίπτωση ακύρωσης του σκοπού της επεξεργασίας που επιτρέπει την μη ενημέρωση του υποκειμένου των δεδομένων, η Ομάδα Εργασίας αναφέρει την υποχρέωση μιας τράπεζας να επισημάνει την κίνηση ενός τραπεζικού λογαριασμού σύμφωνα με την νομοθεσία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Όμως, στο παράδειγμα αναφέρεται ότι η τράπεζα πρέπει εκ των προτέρων να έχει ενημερώσει τους κατόχους λογαριασμών ότι τα δεδομένα τους μπορεί να υποβληθούν σε επεξεργασία για αυτόν τον σκοπό.

Ως περίπτωση άρσης της υπόχρέωσης ενημέρωσης του υποκειμένου λόγω νομικής πρόβλεψης της επεξεργασίας των δεδομένων η Ομάδα Εργασίας αναφέρει το παράδειγμα φορολογικής αρχής που λαμβάνει δεδομένα εργαζομένων από τον εργοδότη βάσει νομοθετικής διάταξης. Σε αυτή την περίπτωση δεν χρειάζεται να ενημερώνονται τα υποκείμενα για την διαβίβαση των δεδομένων τους, διότι προβλέπεται από ρητή νομοθετική διάταξη.

Ως περίπτωση άρσης της υποχρέωσης ενημέρωσης του υποκειμένου λόγω νομοθετικά κατοχυρωμένης υποχρέωσης τήρησης απορρήτου από τον υπεύθυνο επεξεργασίας, η Ομάδα Εργασίας αναφέρει την περίπτωση ιατρού στον οποίο ανακοινώνονται δεδομένα συγγενών από μία ασθενή του που έχει γενετική πάθηση: ο γιατρός δεν χρειάζεται να ανακοινώσει την συλλογή αυτών των δεδομένων στους συγγενείς, διότι διαφορετικά θα παραβίαζε το ιατρικό απόρρητο.

Δευτέρα, Δεκεμβρίου 18, 2017

Αρνήθηκαν σύνταξη γήρατος σε τρανς επειδή παραμένει έγγαμη!

Η ΜΒ γεννήθηκε το 1948, καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή της ως άνδρας και συνήψε γάμο το 1974. Το 1991, ξεκίνησε να ζει ως γυναίκα και, το 1995, υποβλήθηκε σε εγχείριση αλλαγής φύλου. Ωστόσο, η MB δεν ζήτησε τη χορήγηση πλήρους πιστοποιητικού αναγνώρισης φύλου σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία επειδή τότε ο έγγαμος αιτών ένα τέτοιο πιστοποιητικό έπρεπε να έχει επιτύχει την ακύρωση του γάμου του, δεδομένου ότι κατά το δίκαιο του Ηνωμένου Βασιλείου δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Η MB και η σύζυγός της δεν επιθυμούσαν να ακυρωθεί ο γάμος τους. 
Το 2008, η MB συμπλήρωσε την ηλικία των 60 ετών, δηλαδή την ηλικία συνταξιοδότησης για όσες γυναίκες γεννήθηκαν πριν από τις 6 Απριλίου 1950. Υπέβαλε αίτηση για τη χορήγηση κρατικής σύνταξης γήρατος. Η αίτησή της απορρίφθηκε λόγω του ότι, ελλείψει πλήρους πιστοποιητικού αναγνώρισης φύλου, δεν μπορούσε να θεωρηθεί γυναίκα όσον αφορά την ηλικία συνταξιοδότησης. Η MB προσέβαλε την απόφαση αυτή ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Υποστηρίζει ότι η προϋπόθεση αγαμίας συνεπάγεται δυσμενή διάκριση αντίθετη προς το δίκαιο της Ένωσης. 
Μια Οδηγία της ΕΕ απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω φύλου όσον αφορά τις κρατικές παροχές, συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων γήρατος. Η οδηγία αυτή προβλέπει εξαίρεση από την απαγόρευση αυτή, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να αποκλείσουν από το πεδίο εφαρμογής της τον καθορισμό της ηλικίας συνταξιοδότησης για τη χορήγηση συντάξεων γήρατος. Το Ηνωμένο Βασίλειο άσκησε το δικαίωμα αυτό και όρισε ως ηλικία συνταξιοδότησης για τις γυναίκες που γεννήθηκαν πριν από τις 6 Απριλίου 1950 την ηλικία των 60 ετών, και για τους άνδρες που γεννήθηκαν πριν από τις 6 Δεκεμβρίου 1953 την ηλικία των 65 ετών. Ωστόσο, κατά τον χρόνο που η MB προσέφυγε ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, το επίκτητο φύλο ενός διεμφυλικού ατόμου δεν αναγνωριζόταν για τον προσδιορισμό της ηλικίας συνταξιοδότησης αν το άτομο αυτό ήταν και εξακολουθούσε να είναι έγγαμο 2. Το Supreme Court of the United Kingdom (Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου) ερωτά το Δικαστήριο της ΕΕ αν η κατάσταση αυτή είναι συμβατή με την οδηγία. 
Ακόμη δεν υπάρχει δικαστική απόφαση, αλλά ο γενικός εισαγγελέας του Δικαστηρίου της ΕΕ εκτιμά ότι η προϋπόθεση αγαμίας, εφαρμοζόμενη μόνο στα διεμφυλικά άτομα προκειμένου αυτά να αποκτήσουν πρόσβαση σε κρατική σύνταξη, αντίκειται στην Οδηγία!

Βλ. εδώ Προτάσεις.

Σάββατο, Δεκεμβρίου 02, 2017

Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων: το βιβλίο

Ένα νέο πρόσωπο αναλαμβάνει καθήκοντα στις δημόσιες υπηρεσίες και σε ορισμένους οργανισμούς του ιδιωτικού τομέα από τον Μάιο του 2018: ο Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (Data Protection Officer). 
Πρόκειται για έναν θεσμό της προστασίας προσωπικών δεδομένων, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν είναι νέος, καθώς η λειτουργία του προβλέπεται για τα όργανα και τους οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ήδη από τον Κανονισμό 45/2001, ενώ έχει λειτουργήσει εδώ και δεκαετίες σε διάφορες χώρες βάσει εθνικής νομοθεσίας. Η Οδηγία 95/46 προέβλεπε επίσης την προαιρετική θεσμοθέτηση της λειτουργίας Υπεύθυνου Προστασίας Δεδομένων ως ευχέρεια του εθνικού νομοθέτη, μια δυνατότητα που δεν αξιοποιήθηκε από τον Ν.2472/1997.
Όμως, με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 και με την Οδηγία (ΕΕ) 2016/680, ο Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων γίνεται υποχρεωτικός σε δημόσιο και σε ιδιωτικό τομέα. Υποχρεωτικός στην Ελλάδα είναι ο Υπεύθυνος Προστασίας Απορρήτου (Ν.3674/2008) και ο Υπεύθυνος Ασφάλειας Δεδομένων (Ν.3917/2011), ιδιότητες συγγενείς με τον θεσμό του ΥΠΔ.
Με το βιβλίο αυτό εξετάζεται η προϊστορία του θεσμού, η οποία εμπνέει και την σημερινή λειτουργία του, καθώς υποδεικνύει τα πρακτικά  βήματα που πρέπει να ακολουθεί ο ΥΠΔ, αλλά και ο οργανισμός στον οποίο υπηρετεί, για την ορθή προστασία των προσωπικών δεδομένων.
Το έργο αποτελεί μια εργαλειοθήκη, δηλαδή ένα σύνολο χρηστικών κειμένων που καθοδηγούν τους ενδιαφερόμενους στην κατανόηση, αλλά κυρίως στην πρακτική εφαρμογή των διατάξεων και των βέλτιστων πρακτικών για την επιλογή, τα καθήκοντα, την ευθύνη και τις αρμοδιότητες του Υπεύθυνου Προστασίας Δεδομένων.
Αξιοποιώντας τα σχετικά έγγραφα του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, της Ομάδας Εργασίας για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων (άρθρου 29 Οδηγίας 95/46) και κείμενα από την διεθνή και ευρωπαϊκή εμπειρία για την λειτουργία του θεσμού, το βιβλίο συγκεντρώνει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται ο νομικός ή και ο μη νομικός για να αντιληφθεί την αποστολή και να δρομολογήσει την λειτουργία του ΥΠΔ στο δικό του πεδίο. 
Το μεγάλο ερώτημα περί του ποιές ιδιωτικές επιχειρήσεις και άλλοι οργανισμοί του ιδιωτικού τομέα οφείλουν να ορίσουν Υπεύθυνο Προστασίας Δεδομένων, το ζήτημα του αν πρέπει ο ΥΠΔ να είναι μέλος του υπάρχοντος προσωπικού, εάν πρέπει να είναι πλήρους ή αποκλειστικής απασχόλησης όπως και ποια συγκεκριμένα βήματα πρέπει να ακολουθήσει για την έναρξη της λειτουργίας του και μέχρι τον πρώτο χρόνο της δράσης του, απαντώνται τεκμηριωμένα και με αναφορά στις βέλτιστες πρακτικές από την διεθνή εμπειρία. 
Στο παράρτημα του έργου παρατίθεται επίσης σχετικά πρακτικά υποδείγματα ως προς την διαδικασία επιλογής του Υπεύθυνου Προστασίας Δεδομένων, ως προς την πρόσληψή του και ως προς την ενημέρωση των ενδιαφερομένων για την λειτουργία του.
Το έργο δημιουργήθηκε κατά το στάδιο της πραγματοποίησης πρακτικών σεμιναρίων στα οποία ο συγγραφέας ήταν εισηγητής και κατά τη συγγραφή του έλαβε υπόψη σχετικά ερωτήματα που έλαβε από ανθρώπους της αγοράς και των δημόσιων υπηρεσιών για την λειτουργία του νέου θεσμού.

Παραγγελίες: εδώ.

Τετάρτη, Νοεμβρίου 08, 2017

Καταδίκη για εξύβριση στο Instagram

“Fuck you rapist bastard”, έγραψε κάποιος ως σχόλιο στο Instagram κάτω από τη φωτογραφία ενός γνωστού μπλόγκερ της Ισλανδίας, την ημέρα που ο τελευταίος έδωσε μια συνέντευξη απηλλάγη για το αδίκημα του βιασμού και της σεξουαλικής παρενόχλησης. Ο μπλόγκερ ζήτησε την αφαίρεση της φωτογραφία, αλλά ο δικηγόρος του δράστη ανέφερε ότι η εικόνα ειχε αναρτηθεί σε "κλειστό" λογαριασμό στο Instagram και ότι δεν την έκανε ο ίδιος share.
Ο μπλόγκερ προσέφυγε στην δικαιοσύνη εναντίον του δράστη, αλλά έχασε την υπόθεση σε όλους τους βαθμούς. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι ο όρος "βιαστής" στο παραπάνω μήνυμα δεν ήταν συκοφαντικός, διότι δεν ήταν τάχα ισχυρισμός πραγματικού περιστατικού αλλά... "αξιολογική κρίση"!
Έτσι, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δίκασε την πρώτη υπόθεση εναντίον ενός κράτους, για μια ανάρτηση στο Instagram. Ενώ η διαφορά αφορούσε δύο ιδιώτες, το ΕΔΔΑ παραδοσιακά αναγνώρισε ότι η υποχρέωση του κράτους να σέβεται την ιδιωτική ζωή του ατόμου περιλαμβάνει και το δικαίωμα στην προστασία της τιμής και της υπόληψής του και αφού στην προκειμένη περίπτωση τα δικαστήρια δεν προστάτευσαν τον μπλόγκερ, η Ισλανδία καταδικάστηκε για παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ και σε αποζημίωση 17.500 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα του προσφεύγοντος.

Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2017

Nέες οδηγίες για παραβίαση δεδομένων, κατάρτιση προφίλ και αυτοματοποιημένες αποφάσεις

Η Ομάδα Εργασίας για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων του άρθρου 29 της Οδηγίας 95/46 έδωσε στην δημοσιότητα δύο νέα κείμενα με κατευθυντήριες οδηγίες:

1) Οδηγίες για την κοινοποίηση παραβίασης προσωπικών δεδομένων σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679 (βλ. εδώ)

2) Οδηγίες για την αυτοματοποιημένη λήψη ατομικών αποφάσεων και την κατάρτιση προφίλ σύμφωνα με τον  Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679 (βλ. εδώ)

Τα κείμενα βρίσκονται σε δημόσια διαβούλευση και η Ομάδα Εργασίας αναμένει σχόλια έως τις 28 Νοεμβρίου 2017. 

Κυριακή, Οκτωβρίου 22, 2017

To ανθρώπινο δικαίωμα να έχεις μούσι

Ερευνώντας το αίτημα των αστυνομικών να μπορούν, παρά την απαγόρευση του αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ. να διατηρούν υπογένειο, μούσι ή και γενειάδα, βρήκα μια απόφαση του έτους 2016, του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με αυτή την απόφαση καταδικάστηκε η Λιθουανία για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επειδή ένας εσωτερικός κανονισμός σωφρονιστικού ιδρύματος απαγόρευε στους κρατούμενους να έχουν μούσι.

Με αφορμή αυτή την υπόθεση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η απόφαση να έχεις ή όχι μούσι είναι μέρος το ανθρώπινου δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 8 ΕΣΔΑ) που αφορά και την εμφάνιση τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο χώρο.
Αυτό αρχικά ακούστηκε εξωφρενικό για την κυβέρνηση της Λιθουανίας που υποστήριξε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι δεν μπορεί παραδεκτώς να προβάλλεται σε μια τέτοια υπόθεση ότι το δικαίωμα να έχεις μούσι εμπίπει στο πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής. Επ' αυτού, όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απάντησε στην απόφασή του:

"Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι οι προσωπικές επιλογές που αφορούν την επιθυμητή εμφάνιση του ατόμου, τόσο σε δημόσιους, όσο και σε ιδιωτικούς χώρους, σχετίζεται με την έκφραση της προσωπικότητάς τους κι έτσι εμπίπτει στην έννοια της ιδιωτικής ζωής (βλ. S.A.S. κατά Γαλλίας [Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως], αρ. 43835/11, § 107, ΕΔΔΑ 2014 (αποσπάσματα), και αποφάσεις παραπεμπόμενες εκεί. Έτσι έχει κριθεί στο παρελθόν και ως προς μία κόμμωση (βλ. Popa κατά Ρουμανίας (αποφ.), αρ. 4233/09, §§ 32-33, 18 Ιουνίου 2013) και για την ενδυματολογική επιλογή (βλ. S.A.S. κατά Γαλλίας, ό.π. § 107). Συνακόλουθα, το Δικαστήριο θεωρεί ότι σε περιστάσεις όπως στην υπό κρίση περίπτωση, η επιλογή της διατήρησης υπογενείου συνιστά πτυχή της προσωπικότητας του προσφεύγοντος και της ατομικής ταυτότητάς του και εμπίπτει στην έννοια της ιδιωτικής ζωής και ως εκ τούτου είναι εφαρμοστέο το άρθρο 8 της Σύμβασης."

Στη συνέχεια, η κυβέρνηση είπε ότι είχε κάθε δικαίωμα ο κανονισμός της φυλακής να απαγορεύει τα υπογένεια σε κρατούμενους, για λόγους υγιεινής. Όμως και επ' αυτού το ΕΔΔΑ απάντησε ότι δεν μπορεί η απαγόρευση να είναι απόλυτη και χωρίς όρους και περιορισμούς:

"56. Στην παρούσα υποθεση, ο προσφεύγων εξέτιε ποινή φυλάκισης, χρόνο κατά τον οποίο του απαγορεύτηκε από τον εσωτερικό κανονισμό του σωφρονιστικού ιδρύματος να αφήσει γενειάδα από. Αυτοί οι κανόνες έθεσαν μια απόλυτη απαγόρευση για τους κρατούμενους που έχουν υπογένειο, ανεξάρτητα από το μήκος του, την καθαριότητά του ή άλλες προϋποθέσεις και δεν περιλάμβαναν ρητές εξαιρέσεις αυτής της απαγόρευσης (βλ. ανωτ. παρ. 17). Ο προσφεύγων υπέβαλε δύο αιτήματα στις αρχές για να του επιτρέψουν να αφήσει μούσι, αλλά τα αιτήματά του απορρίφθηκαν ως αντίθετα στον εσωτερικό κανονισμό του ιδρύματος (βλ. παρ. 7 και 9 ανωτ.).
57. Μολονότι το Δικαστήριο αποδέχεται ότι τα Συμβαλλόμενα Κράτη έχουν αρχικά το δικαίωμα να θέτουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις σχετικά με την προσωπική εμφάνιση των κρατουμένων, υπενθυμίζει ότι τέτοιοι κανόνες πρέπει να τηρούν τις προϋποθέσεις αναγκαιότητας και αναλογικότητας κατά την έννοια του Άρθρου 8 § 2 της Σύμβασης. Στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο έχει εκφράσει τις επιφυλάξεις του για την ύπαρξη νόμιμου στόχου που επιδιώκεται από τον επίδικο περιορισμό των δικαιωμάτων του Άρθρου 8 (βλ. ανωτ. παρ. 54). Λαμβάνει επίσης υπόψη το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, σε μια υπόθεση όμοια με αυτή του προσφεύγοντος και το οποιο εκδόθηκε περίπου τον ίδιο χρόνο κατά τον οποίο η προσφυγή του προσφεύοντος δικάστηκε από τα εγχώρια δικαστήρια, ότι αυτή η απαγόρευση δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί για λόγους υγιεινής ή για την ανάγκη να ταυτοποιούνται οι κρατούμενοι (βλ. ανωτ. παρ. 19). Το Δικαστήριο περαιτέρω κρίνει ότι η Κυβέρνηση δεν απέδειξε ότι η απόλυτη απαγόρευση στην ανάπτυξη γενειάδας, ανεξάρτητα από τα υγειονομικά, αισθητικά ή άλλα χαρακτηριστικά της και χωρίς καμία εξαίρεση (βλ. παρ. 56 ανωτ.) ήταν αναλογική. Τέλος, παρατηρεί ότι η απαγόρευση για τις γενειάδες στην υπόθεση του προσφεύγοντος δεν φαίνεται να αφορά και άλλους τύπους του τριχωτού της κεφαλής, όπως μουστάκια ή φαβορίτες, γεγονός που εγείρει θέμα αυθαιρεσίας.
1. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω περιστάσεις, το Δικαστήριο κρίνει ότι η απόφαση του προσφεύγοντος να αφήσει ή όχι μούσι σχετίζεται με την έκφραση της προσωπικότητάς του και της ατομικής του ταυτότητας που προστατεύεται από το Άρθρο 8 της Σύμβασης και ότι η Κυβέρνηση δεν απέδειξε την ύπαρξη μιας πιεστικής κοινωνικής ανάγκης για να δικαιολογήσει την απόλυτη απαγόρευση από την διατήρηση γενειάδας όταν αυτός ήταν στην φυλακή. Ως εκ τούτου υπάρχει παραβίαση του άρθρο 8 της Σύμβασης”.

Δευτέρα, Οκτωβρίου 16, 2017

Απόφαση Αρχής Προσωπικών Δεδομένων για εκλογές αρχηγού στην Κεντροαριστερά

Με μια πολύ ενδιαφέρουσα απόφαση που δημοσιεύθηκε σήμερα, η Αρχή έδωσε άδεια στην Ανεξάρτητη Επιτροπή Διαδικασιών και Δεοντολογίας που λειτουργεί υπό την προεδρία του καθηγητή κ. Νίκου Αλιβιζάτου για την επεξεργασία των ευαίσθητων δεδομένων που θα συγκεντρωθούν για την διεξαγωγή ψηφοφορίας για την ανάδειξη του αρχηγού του νέου φορέα της Κεντροαριστεράς.

Η Αρχή ερμηνεύει την γνωστοποίηση αρχείου που υπέβαλε η Επιτροπή Διαδικασιών ως "αίτηση για χορήγηση άδειας επεξεργασίας ευαίσθητων δεδομένων" και τελικά χορηγεί αυτή την άδεια με την απόφαση 126/2017 θέτοντας και ειδικούς όρους (βλ. εδώ).
Από νομικής απόψεως, εάν την διαδικασία την έκανε ένα υπάρχον κόμμα και αφορούσε μόνο τα μέλη του, δεν θα χρειαζόταν άδεια επεξεργασίας ευαίσθητων δεδομένων, λόγω του ότι υπάρχει η απαλλακτική ρήτρα του άρθρου 7Α του Ν.2472/1997.
Όμως, η Αρχή έκρινε ότι εδώ το αίτημα δεν υποβάλλεται από κόμμα, αλλά από την Επιτροπή Διαδικασιών υπό ίδρυση κόμματος, οπότε η επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων τελεί υπό την προϋπόθεση χορήγησης άδειας κατά το άρθρο 7 παρ. 2 του Ν.2472/1997. Η νομιμοποιητική βάση της επεξεργασίας ευαίσθητων δεδομένων είναι η "γραπτή συγκατάθεση" των υποκειμένων των δεδομένων.
Έτσι, η Αρχή επιτρέπει την δημιουργία αρχείου δηλ. εκλογικού καταλόγου για την ταυτοποίηση των ψηφοφόρων, καθώς και εθελοντών για το περιορισμένο χρονικό διάστημα των δύο (2) μηνών από την διεξαγωγή των εκλογών αυτών.
Όμως, ανάμεσα στα άλλα, η Αρχή αποφάσισε επιπλέον για αυτό το αρχείο ευαίσθητων δεδομένων ότι κρίνεται "επιτρεπτή η διαβίβασή του στα πολιτικά κόμματα και στις πολιτικές κινήσεις που συμπράττουν στο εγχείρημα της ίδρυσης του νέου πολιτικού φορέα, καθώς και στους υποψηφίους για την ηγεσία του, και η χρησιμοποίησή του εντός του ως άνω προσδιορισθέντος χρονικού διαστήματος."
Κατά την γνώμη μου, αυτή η περαιτέρω δυνατότητα διαβίβασης του αρχείου από τον υπεύθυνο επεξεργασίας σε τρίτους υπεύθυνους επεξεργασίας όπως είναι οι υποψήφιοι αρχηγοί αλλά και τα ιδρυτικά κόμματα δεν έχει καμία απολύτως βάση στον Ν.2472/1997. Δεν υπάρχει κανένα έρεισμα βάσει του οποίου η Επιτροπή Δεοντολογίας θα είχε νομιμοποίηση να διαβιβάσει έναν τέτοιο όγκο ευαίσθητων δεδομένων σε κάθε υποψήφιο αρχηγό. Εάν ο σκοπός είναι να διαπιστωθεί η τήρηση των διαδικασιών, αυτό θα ακύρωνε την ίδια την Επιτροπή Δεοντολογίας.
Το λάθος είναι ότι μια επεξεργασία που βασίζεται στην "γραπτή συγκατάθεση" για έναν συγκεκριμένο σκοπό (ταυτοποίηση για συμμετοχή στις εκλογές) δεν μπορεί να επεκτείνεται και σε άλλες επεξεργασίες για άλλους σκοπούς (π.χ. πολιτική επικοινωνία των υποψηφίων με τους ψηφοφόρους), γιατί έτσι καταστρατηγείται η αρχή του δεσμευτικά καθορισμένου σκοπού της επεξεργασίας (άρθρο 4 παρ. 1 (α) του Ν.2472/1997. 


Η ίδια η Αρχή στην Οδηγία 1/2010 για την επεξεργασία δεδομένων στο πλαίσιο πολιτικής επικοινωνίας εμφατικά έχει επισημάνει: 
Για να πληρούται η απαίτηση του νόμου περί ειδικότητας της συγκατάθεσης, θα 
πρέπει το υποκείμενο των δεδομένων, σύμφωνα με το άρθρο 2 στοιχ. ια) ν. 2472/1997 να έχει προηγουμένως ενημερωθεί για το σκοπό της πολιτικής

επικοινωνίας, τα δεδομένα ή τις κατηγορίες αυτών που θα αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας, τους αποδέκτες ή τις κατηγορίες αυτών, στους οποίους τυχόν αποσταλούν τα δεδομένα καθώς και τα στοιχεία του υπευθύνου επεξεργασίας. Στα προσωπικά δεδομένα που πρόκειται να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας περιλαμβάνονται και τα στοιχεία επαφής του υποκειμένου των δεδομένων, έτσι ώστε το υποκείμενο των δεδομένων να  συγκατατίθεται και ως προς το χρησιμοποιούμενο μέσο της επικοινωνίας.
Ενδεικτικώς, η δήλωση συγκατάθεσης δύναται να έχει ως εξής:

“Επιθυμώ να λαμβάνω πολιτική επικοινωνία από/σχετικά με τον Χ στην [ταχυδρομική διεύθυνση / διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου / στο κινητό τηλέφωνο] που έχω δηλώσει για το σκοπό αυτό ή/και να διαβιβασθούν τα δεδομένα μου (με αναφορά σε ορισμένα ή όλα τα στοιχεία επαφής) [στον Χ /στην κατηγορία αποδεκτών Χ] προς το σκοπό της πολιτικής επικοινωνίας.

Παρασκευή, Οκτωβρίου 13, 2017

Συστάσεις Συμβουλίου της Ευρώπης για τα intersex άτομα



H Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε χτες το Ψήφισμα 2191/2017 "για την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την κατάργηση των διακρίσεων των intersex ανθρώπων". Το κείμενο του Ψηφίσματος είναι αναρτημένο στην αγγλική γλώσσα στην ιστοσελίδα της Κ.Σ. του Συμβουλίου της Ευρώπης (βλ. εδώ), την συζήτηση μπορείτε να παρακολουθήσετε σε βίντεο εδώ και τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας εδώ

Παραθέτω εδώ μια μετάφραση στα Ελληνικά:

Προωθώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και καταργώντας τις διακρίσεις εις βάρος των intersex ανθρώπων


1. Οι μεσοφυλικοί (intersex) άνθρωποι γεννιούνται με βιολογικά χαρακτηριστικά φύλου που δεν εναρμονίζονται με τις κοινωνικές νόρμες ή τους ιατρικούς ορισμούς που καθιστούν ένα πρόσωπο άρρεν ή θήλυ. Ορισμένες φορές, η κατάσταση ενός προσώπου ως intersex εντοπίζεται κατά την γέννηση. Ορισμένες φορές προκύπτει αργότερα στην ζωή του, ιδίως κατά την διάρκεια της εφηβείας. Παρά την ευρεία ποικιλία των σχετικών περιπτώσεων, οι intersex άνθρωποι είναι σωματικά υγιείς. Μόνο λίγοι υποφέρουν από ιατρικές καταστάσεις που θέτουν την υγεία τους σε κίνδυνο. Επιπλέον, η κατάσταση των intersex ανθρώπων έχει αντιμετωπιστεί για πολλά χρόνια ως ένα ουσιαστικά ιατρικό ζήτημα. Η επικρατούσα ιατρική άποψη ήταν ότι τα σώματα των intersex πρέπει και μπορούν να επαναπροσδιορίζονται προκειμένου να εναρμονίζονται με το άρρεν ή το θήλυ πρότυπο, συχνά μέσω χειρουργικών ή / και ορμονικών επεμβάσεων, ότι αυτό πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν νωρίτερα και ότι τα παιδιά πρέπει να ανατρέφονται κατά το φύλο που ανταποκρίνεται στο φύλο προς το οποίο επαναπροσδιορίστηκε το σώμα τους. 
2. Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση θεωρεί ότι αυτή η προσέγγιση συνιστά σοβαρές προσβολές της σωματικής ακεραιότητας, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις αφορούν πολύ μικρά παιδιά ή βρέφη που δεν είναι σε θέση να δώσουν την συγκατάθεσή τους και των οποίων η ταυτότητα φύλου είναι άγνωστη. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις για την τεκμηρίωση της επιτυχίας αυτών των επεμβάσεων σε βάθος χρόνου, ούτε άμεσος κίνδυνος για την υγεία, ούτε σαφής θεραπευτική στόχευση της θεραπείας που αποσκοπεί στην ελαχιστοποίηση των (θεωρούμενων) κοινωνικών παρά των ιατρικών προβλήμάτων. Συνήθως αυτό συνεπάγεται ισόβια ορμονοθεραπεία με ιατρικές επιπλοκές που συνοδεύονται από την ντροπή και την μυστικότητα.
3. Οι γονείς, ενώ τα παιδιά τους είναι βρέφη ή πολύ μικρά,  συχνά είναι υπό την πίεση να λάβουν επείγουσες αποφάσεις, καθοριστικές για την ζωή του παιδιού τους, χωρίς να έχουν πλήρη και επαρκή κατανόηση των μακροχρόνιων σωματικών συνεπειών των αποφάσεων για τα παιδιά τους.
4. Η κατανόηση αυτών των ζητημάτων αυξάνεται σταδιακά, αλλά χρειάζονται ακόμη συντονισμένες προσπάθειες προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το κοινό ως προς την κατάσταση και τα δικαιώματα των intersex ατόμων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι πλήρως αποδεκτοί στην κοινωνία, χωρίς στιγματισμό και αθέμιτες διακρίσεις. 
5. Η Συνέλευση υπογραμμίζει ότι είναι καθοριστικό να διασφαλιστεί ότι ο νόμος δεν δημιουργεί πρόσθετα εμπόδια ως προς την ίση μεταχείριση των intersex ατόμων. Αυτό καλύπτει και την διασφάλιση του ότι τα intersex άτομα που δεν κατηγοριοποιούνται ως άρρενα ή θήλεα έχουν πρόσβαση στην νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου τους, και ότι όπου το φύλο τους δεν έχει καταγραφεί ορθά κατά τη γέννηση, θα υπάρχει μια απλή διαδικασία για την διόρθωσή του, βασισμένη μόνο στον αυτοπροσδιορισμό, όπως ορίζεται από το Ψήφισμα 2048 (2015) της Συνέλευσης για τις διακρίσεις εις βάρος των διεμφυλικών προσώπων στην Ευρώπη. Οι νόμοι κατά των διακρίσεων ενδεχομένως να πρέπει να τροποποιηθούν για να καλύπτεται αποτελεσματικά και η περίπτωση των intersex ατόμων. 
6. Η Συνέλευση κρίνει ότι τα ανωτέρω μπορεί να εγείρουν σοβαρά ζητήματα σχετικά με μια σειρά διατάξεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Αρ. Ευρ. Συμβ. 5), ιδίως ως προς τα άρθρα 3 και 8.
7. Υπό το φως των ανωτέρω και έχοντας κατά νου τις διατάξεις της Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και της Αξιοπρέπειας των Ανθρώπινων Υπάρξεων αναφορικά με την εφαρμογή της Βιολογίας και της Ιατρικής: Σύμβαση για την Βιοϊατρική (Αρ. Ευρ. Συμβ. 164, "Σύμβαση Οβιέδο") και τις σχετικές συστάσεις στο Ψήφισμα 1952 (2013) για το δικαίωμα των παιδιών στην σωματική ακεραιότητα, καθώς και αυτές του Επιτρόπου του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και πολλών άλλων οργάνων των συνθηκών των Ηνωμένων Εθνών, η Συνέλευση καλεί τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης:
7.1. όσον αφορά την αποτελεσματική προστασία του δικαιώματος των παιδιών επί της σωματικής ακεραιότητας και του σωματικού αυτοκαθορισμού και την ενδυνάμωση των intersex ανθρώπων σχετικά με τα δικαιώματα αυτά:
 7.1.1. να απαγορευθούν οι μη αναγκαίες ιατρικές χειρουργικές επεμβάεις "κανονικοποίησης" του φύλου, η στείρωση και άλλες θεραπείες που εφαρμόζονται στα intersex παιδιά χωρίς την συγκατάθεσή τους κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσής τους
7.1.2. να διασφαλιστεί ότι κάθε επέμβαση που αποσκοπεί στην μεταβολή των χαρακτηριστικών φύλου του παιδιού, συμπεριλαμβανομένων των γονάδων, των γεννητικών οργάνων και των εσωτερικών αναπαραγωγικών οργάνων, αναβάλλεται μέχρι τον χρόνο κατά τον οποίο το παιδί θα είναι σε θέση να λάβει μέρος στην λήψη της απόφασης, βάσει του αυτοπροσδιορισμού του και σύμφωνα με την αρχή της ελεύθερης και ενημερωμένης συγκατάθεσης, εκτός από τις περιπτώσεις που η ζωή του παιδιού βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο
7.1.3. να παρασχεθεί σε όλα τα intersex παιδια φροντίδα υγείας από εξειδικευμένες ομάδες όλων των ειδικοτήτων με ολιστική προσέγγιση που θέτει στο επίκεντρο τις ανάγκες του ασθενούς συμπεριλαμβάνοντας όχι μόνο επαγγελματίες υγείας, αλλά και άλλα σχετικά επαγγέλματα, όπως ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, ειδικούς επί θεμάτων δεοντολογίας, σύμφωνα με οδηγίες που συντάσσονται από οργανώσεις intersex και σχετικών επαγγελματιών
7.1.4. να διασφαλιστεί ότι τα intersex παιδιά έχουν επαρκή πρόσβαση σε φροντίδα υγείας σε όλη την ζωή τους
7.1.5. να διασφαλιστεί ότι τα intersex παιδιά έχουν πλήρη πρόσβαση στους ιατρικούς τους φακέλους
7.1.6. να εκπαιδευτούν κατάλληλα και με τις σύγχρονες αντιλήψεις όλοι οι επαγγελματίες υγείας, οι ψυχολόγοι και οι υπόλοιποι ενδιαφερόμενοι, ως προς το καθαρό μήνυμα ότι τα σώματα των intersex είναι στοιχεία της φυσικής βιοποικιλότητας ως προς την ανάπτυξη του φύλου και ότι δεν χρειάζονται τροποποιητικές επεμβάσεις ως τέτοια
7.2. ως προς την υποστήριξη των intersex ανθρώπων, των γονέων και των κοντινών τους ανθρώπων, σχετικά με τις προκλήσεις που τίθενται μεταξύ άλλων από τις κοινωνικές συμπεριφορές έναντι της ποικιλίας των χαρακτηριστικών φύλου:
7.2.1. να διασφαλιστεί ότι οι intersex και οι οικογένειές τους έχουν πρόσβαση σε επαρκείς μηχανισμούς ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε όλη τους την ζωή
7.2.2. να υποστηριχθούν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται για να δώσουν τέρμα στην σιωπή σχετικά με την κατάσταση των intersex ανθρώπων και για την δημιουργία ενός περιβάλλοντος στο οποίο τα μεσοφυλικά intersex άτομα νιώθουν ελεύθερα να μιλούν ανοικτά για τις εμπειρίες τους
7.3. ως προς την αστική κατάσταση και την νομική αναγνώριση φύλου :
7.3.1. να διασφαλιστεί ότι οι νόμοι και οι πρακτικές σχετικά με την ληξιαρχική εγγραφή των γεννήσεων, ιδίως ως προς την καταχώριση του φύλου του νεογνού, σέβονται κατάλληλα το δικαίωμα την ιδιωτική ζωή επιτρέποντας επαρκή ευελιξία στην περίπτωση των intersex παιδιών, χωρίς να εξαναγκάζονται οι γονείς ή οι επαγγελματίες υγείας να αποκαλύψουν την κατάσταση ενός παιδιού ως intersex αν δεν υπάρχει ανάγκη 
7.3.2. να απλοποιήσουν τις διαδικασίες για την νομική αναγνώριση φύλου σύμφωνα με τις συστάσεις που περιλαμβάνονται στο Ψήφισμα 2048 (2015) και να διασφαλίσουν ότι αυτές οι διαδικασίες είναι ταχείες, διαφανείς και προσβάσιμες για όλους και ότι βασίζονται στον αυτοκαθορισμό. 
7.3.3. να διασφαλιστεί, οποτεδήποτε χρησιμοποιούνται κατηγοριοποιήσεις φύλου από δημόσιες αρχές, ότι υπάρχει ένα εύρος επιλογών διαθέσιμο για όλους τους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των intersex που δεν προσδιορίζονται ως άρρενα ή θήλεα. 
7.3.4. να εξεταστεί η δυνατότητα προαιρετικής καταχώρισης φύλου στις ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεως και σε άλλα έγγραφα ταυτοποίησης 
7.3.5. να διασφαλιστεί, σύμφωνα με το δικαίωμα για σεβασμό της ιδιωτικής ζωής, ότι τα  intersex άτομα δεν αποκλείονται από το δικαίωμα σύναψης συμφώνου συμβίωσης ή γάμου ή να εξακολουθήσουν να βρίσκονται σε ισχύ τέτοια σύμφωνα συμβίωσης ή γάμοι και μετά την νομική αναγνώριση του φύλου τους
7.4. όσον αφορά την καταπολέμηση των αθέμιτων διακρίσεων εις βάρος των intersex προσώπων, να διασφαλιστεί ότι η νομοθεσία για την καταπολέμηση των αθέμιτων διακρίσεων εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις που πρέπει να προστατευθούν μεσοφυλικά intersex άτομα, είτε με την εισαγωγή των χαρακτηριστικών φύλου ως ειδικού λόγου σε όλα τα νομοθετικά κείμενα κατά των αθέμιτων διακρίσεων, είτε ή και με την ευαισθητοποίηση δικηγόρων, αστυνομικών, εισαγγελέων, δικαστών και άλλων σχετικών επαγγελματιών καθώς και των intersex ατόμων ως προς την δυνατότητα χειρισμού των αθέμιτων διακρίσεων εναντίον τους ως απαγορευμένου λόγου διάκρισης λόγω φύλου ή και λόγω "άλλου" (μη κατονομαζόμενου) λόγου όταν ο κατάλογος των απαγορευμένων λόγων διάκρισης στην σχετική εθνική νομοθεσία κατά των διακρίσεων δεν είναι εξαντλητικός
7.5. να συλλεχθούν περισσότερα δεδομένα και να διεξαχθούν περαιτέρω έρευνες για την κατάσταση και τα δικαιώματα των intersex προσώπων, συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων συνεπειών των χειρουργικών επεμβάσεων "κανονικοποίησης" του φύλου, στείρωσης και άλλων θεραπειών που εφαρμόζονται σε intersex άτομα χωρίς την ελεύθερη και ενημερωμένη σχετική συγκατάθεσή τους. 
7.5.1. να διεξαχθεί μια έρευνα ως προς την βλάβη που προκαλείται από παλαιότερες επιθετικές ή και μη αναστρέψιμες επεμβάσεις "κανονικοποίησης" του φύλου σε άτομα χωρίς την συγκατάθεσή τους και να εξεταστεί η καταβολή αποζημίωσης εν δυνάμει από ειδικό ταμείο για άτομα τα οποία έχουν υποστεί τέτοια αποτελέσματα από επεμβάσεις που ασκήθηκαν σε αυτά
7.5.2. προκειμένου να σχηματιστεί μια πλήρης εικόνας για την τρέχουσα πρακτική, να τηρηθεί αρχείο όλων των επεμβάσεων που διεξάγονται σε χαρακτηριστικά φύλου των παιδιών
 7.6. να οργανωθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης των σχετιζόμενων επαγγελματιών όπως επίσης και του γενικού κοινού όσον αφορά την κατάσταση και τα δικαιώματα των intersex ανθρώπων. 
8. Τέλος, η Συνέλευση καλεί τα εθνικά κοινοβούλια να εργαστούν ενεργητικά, με την συμμετοχή των intersex προσώπων και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την κατάσταση των intersex ανθρώπων στην χώρα τους και να υλοποιήσουν τις ανωτέρω συστάσεις. 

Τρίτη, Οκτωβρίου 10, 2017

O νέος νόμος για την ταυτότητα φύλου και tips για την εφαρμογή του

Ψηφίστηκε σήμερα από την Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο για την νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και το νομοσχέδιο οδεύει προς υπογραφή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και, στην συνέχεια, για δημοσίευση στο Φ.Ε.Κ. οπότε και θα τεθεί σε εφαρμογή. 

Το τελικό κείμενο που ψηφίστηκε από την Βουλή προβλέπει ότι το άτομο που επιθυμεί να διορθώσει την ληξιαρχική κατάχώρηση φύλου και ονοματεπωνύμου ακολουθεί την δικαστική διαδικασία της Εκούσιας Δικαιοδοσίας (jurisdictio voluntaria), στο Ειρηνοδικείο της περιφέρειας του ληξιαρχείου που βρίσκεται η ληξιαρχική πράξη γέννησής του. Επομένως, εάν ένα πρόσωπο δεν έχει γεννηθεί στην Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει στην διόρθωση της ληξιαρχικής καταχώρησης φύλου, εκτός εάν έχει ήδη πραγματοποιήσει την διόρθωση στο αλλοδαπό ληξιαρχείο και θέλει την μεταγραφή της αλλοδαπής ληξιαρχικής πράξης στο Ειδικό Ληξιαρχείο του Υπουργείου Εσωτερικών.

Κατ' εξαίρεση, τα Ειρηνοδικεία έχουν δεχτεί ότι αρμόδιο είναι και το δικαστήριο του τόπου κατοικίας του ενδιαφερόμενου προσώπου. Ωστόσο αυτή η κατ' εξαίρεση αποδοχή, αν και βασίζεται σε πάγια νομολογία, δεν περιλαβάνεται δυστυχώς στον νέο νόμο, αλλά εξακολουθεί να πηγάζει από σειρά δικαστικών αποφάσεων νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου

Η διαδικασία ξεκινάει με το δικόγραφο που θα συντάξει η/ο δικηγόρος του προσώπου, στο οποίο θα εκτίθεται το ιστορικό του ατόμου ως προς το φύλο και την χρήση του νέου ονόματος, καθώς θα πρέπει να τεκμηριωθεί η ασυμφωνία ανάμεσα στην ληξιαρχική καταχώριση και την ταυτότητα φύλου. Στη συνέχεα, η/ο δικηγόρος καταθέτει το δικόγραφο στο Ειρηνοδικείο, μαζί με το Γραμμάτιο του Δικηγορικού Συλλόγου στον οποίο ανήκει και ο Ειρηνοδίκης ορίζει ημερομηνία δικασίμου, καθώς και προ πόσων ημερών πρέπει να γίνει η επίδοση του δικογράφου στον εισαγγελέα. Συνήθως ορίζεται 3 - 15 ημέρες πριν την δικάσιμο. Αυτά δεν αναγράφονται μεν στον νέο νόμο, ισχύουν όμως από τις διατάξεις της Εκούσιας Δικαιοδοσίας.

Ένας/μία δικαστικός επιμελητής λαμβάνει την εντολή από την/τον δικηγόρο να επιδόσει το δικόγραφο στον αρμόδιο εισαγγελέα και αμείβεται για την συγκεκριμένη επίδοση. Η/ο δικαστικός επιμελητής συντάσσει έκθεση επίδοσης, η οποία πρέπει να αποτελέσει μέρος του φακέλου που θα κατατεθεί στον δικαστή. Εάν δεν περιληφθεί η εν λόγω έκθεση επίδοσης, η αίτηση απορρίπτεται ως απαράδεκτη λόγω μη τήρησης διάταξης που διέπει την προδικασία. 

Καθώς ο νέος νόμος δεν επιτρέπει το δικαίωμα για τα έγγαμα άτομα, θα πρέπει να προσκομίζεται και ένα πιστοποποιητικό οικογενειακής κατάστασης στο φάκελο που θα κατατεθεί στον/στην Ειρηνοδίκη κατά την ημέρα της δικασίμου. Επίσης θα χρειαστεί αντίγραφο της ληξιαρχικής πράξης γέννησης και βάπτισης αν υπάρχει (προσοχή: όχι πιστοποιητικού γέννησης ή άλλης βεβαίωσης, αλλά αντίγραφο της ίδιας της ληξιαρχικής πράξης). Επειδή με τον νέο νόμο προστίθεται ως προϋπόθεση και η πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα, ενδέχεται οι Ειρηνοδίκες να ζητήσουν αποδεικτικά και για αυτό, όπως ότι το πρόσωπο δεν τελεί σε δικαστική συμπαράσταση ή άλλα πιστοποιητικά, αλλά επειδή η δικαιοπρατική ικανότητα πρέπει να τεκμαίρεται κανονικά δεν πρέπει οι δικηγόροι να τα πηγαίνουν εξ αρχής. Οι Ειρηνοδίκες εάν επιθυμούν κι άλλες αποδείξεις, λόγω του ευέλικτου της διαδικασίας της εκούσιας δικαιοδοσίας, επικοινωνούν τηλεφωνικά με τους δικηγόρους και τους ενημερώνουν. Απαραίτητο θεωρώ για τον φάκελο ότι είναι και η φωτοτυπία της αστυνομικής ταυτότητας και άλλων δημοσίων εγγράφων (π.χ. άδεια οδήγησης, πτυχία, διπλώματα) που καταδεικνύουν το πρόβλημα αναντιστοιχίας ανάμεσα στο καταχωρισμένο φύλο και την ταυτότητα φύλου. Εξυπακούεται ότι εάν το άτομο έχει υποβληθεί σε ιατρικές πράξεις, καλό είναι, αν και πλέον ο νόμος δεν το απαιτεί, να τεθούν υπόψη του δικαστηρίου, με προσκόμιση των σχετικών βεβαιώσεων ή πρακτικών χειρουργείου, ώστε να έχει διαμορφώσει μια ολοληρωμένη εικόνα για την ασυμφωνία καταχωρισμένου φύλου και ταυτότητας φύλου. 

Την ημέρα της δικασίμου ο/η δικηγόρος οφείλει να συντάξει δεύτερο δικόγραφο, τις "Προτάσεις" που συνοδεύουν τον φάκελο με τα έγγραφα. 

Η δίκη πλέον θα γίνεται στο γραφείο της/του Ειρηνοδίκη, χωρίς ακροατήριο. Οι δικαστές έχουν την δυνατότητα να εξετάσουν και μάρτυρες, οπότε καλό είναι να έρχεται και ένα άτομο του συγγενικού ή φιλικού περιβάλλοντος του ατόμου ώστε να αποδεικνύεται η χρήση του επιθυμητού νέου ονόματος στην καθημερινότητα του ατόμου. Ο/η μάρτυρας ορκίζεται ότι το άτομο παρουσιάζει την ασυμφωνία καταχωρισμένου φύλου - ταυτότητας φύλου και καταθέτει ποιο όνομα χρησιμοποιεί το άτομο στις κοινωνικές του σχέσεις. 

Ο δικαστής μπορεί να υποβάλει ερωτήσεις στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Σκοπός των ερωτήσεων είναι να διαπιστωθεί κατά πόσον συντρέχει ή όχι η ασυμφωνία καταχωρισμένου φύλου και ταυτότητας φύλου. Η ασυμφωνία πρέπει να αποδειχθεί και το Δικαστήριο να σχηματίσει πλήρη δικανική πεποίθηση. 

Στη συνέχεια, ο Δικαστής δηλώνει ότι η υπόθεση "συζητείται" και η πλευρά του αιτούντος προσώπου φεύγει από το γραφείο, αφήνοντας τον φάκελο, με  Γραμμάτιο Παράστασης Δικηγόρου και Γραμμάτιο Προτάσεων του οικείου δικηγορικού συλλόγου. 

Ο/η Ειρηνοδίκης εντός των επόμενων εβδομάδων εκδίδει την απόφαση. Στη συνέχεια αναμένεται η καθαρογραφή της απόφασης και η υπογραφή της από τον/την δικαστή και την/τον γραμματέα. Μόλις ολοκληρωθεί αυτό το στάδιο, ο/η δικηγόρος λαμβάνει επικυρωμένα αντίγραφα της απόφασης, την οποία πρέπει να επιδώσει στον αρμόδιο εισαγγελά. 

Ο/η δικαστικός επιμελητής επιδίδει επικυρωμένο αντίγραφο στον/στην εισαγγελέα πρωτοδικών και στην συνέχεια συντάσσει έκθεση επίδοσης. Ο/η εισαγγελέας μπορεί εντός 30 ημερών να προσβάλλει την απόφαση με ένδικα μέσα. Όταν παρέλθουν οι 30 ημέρες, ο/η δικηγόρος υποβάλλει στη Γραμματεία του Ειρηνοδικείου αίτηση για την έκδοση πιστοποιητικού περί μη άσκησης ένδικων μέσων. Στην συνέχεια, η Γραμματεία ελέγχει τα βιβλία των ενδίκων μέσων και εάν η Εισαγγελία δεν έχει ασκήσει κάποιο ένδικο μέσο, εκδίδει το σχετικό πιστοποιητικό. 

Το επόμενο στάδιο είναι το ληξιαρχείο. Το ενδιαφερόμενο πρόσωπο συνεπικουρούμενο από το δικηγόρο του προσκομίζει στο ληξιαρχείο επικυρωμένο αντίγραφο της δικαστικής απόφασης, αντίγραφο της δεύτερης έκθεσης επίδοσης του δικαστικού επιμελητή προς την εισαγγελία, καθώς και επικυρωμένο αντίγραφο του πιστοποιητικού περί μη άσκησης ενδίκου μέσου και υποβάλλει αίτημα διόρθωσης της ληξιαρχικής πράξης γέννησης. Ο ληξίαρχος συντάσσει επί τόπου την διόρθωση στον τόμο του ληξιαρχείου στον οποίο βρίσκεται η αρχική ληξιαρχική πράξη γέννησης και εκδίδει το σχετικό απόσπασμα, αντίγραφο του οποίου δίνει στο άτομο. Εάν το άτομο είναι δημότης του ίδιου δήμου (δηλ. ψηφίζει στον δήμο που είναι καταχωρισμένη η ληξιαρχική πράξη γέννησης), υποβάλλεται και αίτημα για διόρθωση του δημοτολογίου. Εάν το άτομο δεν είναι δημότης του ίδιου δήμου, θα πρέπει να λάβει αντίγραφα από όλα τα προηγούμενα έγγραφα και να πάει στο δημοτολόγιο του δήμου που είναι γραμμένο, ώστε να ζητήσει εκεί την δημοτολογική διόρθωση. Δυστυχώς, στο νέο νόμο δεν υπάρχει αυτεπάγγελτη διαδικασία, οπότε το άτομο με τον δικηγόρο του θα πρέπει να κάνει το ίδιο αυτό το βήμα.

Η απόφαση για την δημοτολογική διόρθωση, επειδή συνδέεται και με την διαγραφή ή την εγγραφή στους στρατολογικού καταλόγους, δεν λαμβάνεται από τον Δήμο, αλλά από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Ο Δήμος απλά συγκεντρώνει το αίτημα και τα έγγραφα και, μαζί με μια έγχρωμη φωτογραφία ταυτότητας του προσώπου (για να εκδοθεί πιστοποιητικό ταυτοπροσωπίας), προωθεί το φάκελο για λήψη απόφασης από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Συνήθως εκεί παρουσιάζεται σημαντική καθυστέρηση. Επίσης, εάν υπάρχει διαφορετικός δήμος ληξιαρχικής εγγραφής από την δημοτολογική εγγραφή ή και από το βιβλίο αρρένων (δηλαδή εμπλέκονται τρεις δήμοι), χρειάζεται πολύ στενή συνεργασία και των τριών, προκειμένου να συνταχθεί το κατάλληλο πιστοποιητικό ταυτοπροσωπίας προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Εδώ υπάρχει ένα κενό στην σχετική Υπουργική Απόφαση που δεν έχει προβλέψει την περίπτωση εμπλοκής τριών δήμων, παρόλο που η περίπτωση είναι συνήθης.

Όταν η Αποκεντρωμένη Διοίκηση λάβει την απόφαση διαγραφής / εγγραφής στους στρατολογικούς καταλόγους επιστρέφει τον φακελο στον δήμο του δημοτολογίου του προσώπου, οπότε συντελείται και η δημοτολογική διόρθωση που περνάει και στους εκλογικούς καταλόγους. Μετά από αυτό το στάδιο, το άτομο μπορεί να εμφανιστεί στο Τμήμα Ασφαλείας του τόπου κατοικίας του και να υποβάλει την παλιά ταυτότητά του για την έκδοση νέας αστυνομικής ταυτότητας, προσκομίζοντας όλα τα δικαιολογητικά που χρειάζονται για την έκδοση νέας αστυνομικής ταυτότητας και μαζί με έναν μάρτυρα.

Μετά την έκδοση της αστυνομικής ταυτότητας, το άτομο θα πρέπει να υποβάλει αιτήματα διόρθωσης των στοιχείων του σε όλα τα δημόσια (π.χ. πανεπιστήμια, εφορία) και ιδιωτικά (π.χ. τράπεζες) αρχεία που είναι καταχωρισμένο. Εάν κάποια δημόσια ή ιδιωτική υπηρεσία αρνείται να επικαιροποιήσει τα στοιχεία του ατόμου, τότε υποβάλλεται εντός 15 ημερών προσφυγή στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για παράβαση του άρθρου 4 του Ν.2472/1997 και η Αρχή διατάζει την διόρθωση των στοιχείων. 

Δευτέρα, Οκτωβρίου 09, 2017

H πρόταση νόμου της ΝΔ για την ταυτότητα φύλου

Σύμφωνα με σημερινή ανακοίνωση της ΝΔ, θα δοθεί σε δημόσια διαβούλευση μια πρόταση νόμου που δεν θα έχει τα χαρακτηριστικά προχειρότητας του νομοσχεδίου που σήμερα συζητείται στην Βουλή.

Τα στοιχεία αυτής της πρότασης νόμου είναι:


  • δυνατότητα αλλαγής ταυτότητας φύλου μόνο μια φορά και μόνο από ενήλικα και μη έγγαμα άτομα και κατόπιν βεβαίωσης του υπεύθυνου του Ειδικού Ιατρείου του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, από την οποία να προκύπτει ότι η δήλωση του προσώπου που αιτείται τη διόρθωση είναι ενσυνείδητη. 

  • Η διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου γίνεται με δικαστική απόφαση, η οποία εκδίδεται μετά από δύο (2) αυτοπρόσωπες δηλώσεις του αιτούντος ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου, σε ιδιαίτερο γραφείο χωρίς δημοσιότητα, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους τέσσερις (4) μήνες. 


  • Τη δημιουργία ειδικών δομών, στελεχωμένων με εξειδικευμένο προσωπικό, για την υποστήριξη των ενδιαφερομένων.

Όμως, αυτή η πρόταση νόμου είναι αντίθετη στην Σύσταση 5/2010 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου (βλ. εδώ) καθώς και στο Ψήφισμα 2048/2015 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα δικαιώματα των διεμφυλικών (βλ. εδώ). Συγκεκριμένα:

Ως προς την ενηλικότητα

Το Ψήφισμα 2048/2015 καλεί τα κράτη 
6.2.1.να αναπτύξουν ταχείες, διαφανείς και προσβάσιμες διαδικασίες, βασιζόμενες στον αυτοπροσδιορισμό, ως προς την αλλαγή των ονομάτων και του καταχωρισμένου φύλου των διεμφυλικών ατόμων στα πιστοποιητικά γέννησης, τα δελτία ταυτότητας, τα διαβατήρια, τους τίτλους εκπαίδευσης και άλλα παρόμοια έγγραφα - να καταστήσουν αυτές τις διαδικασίες διαθέσιμες για όλα τα άτομα που επιθυμούν να τις χρησιμοποιήσουν, ανεξάρτητα από την ηλικία, την κατάσταση υγείας, την οικονομική κατάσταση, ή το αστυνομικό ιστορικό. 
6.2.5. να διασφαλίσουν ότι τα βέλτιστα συμφέροντα των παιδιών είναι το πρωταρχικό κριτήριο σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν παιδιά.

Ως προς την προϋπόθεση της αγαμίας:
Το Ψήφισμα 2048/2015 καλεί τα κράτη 
6.2.3. να καταργήσουν κάθε περιορισμό στο δικαίωμα των διεμφυλικών ατόμων να παραμένουν σε έγγαμη κατάσταση μετά την αναγνώριση του φύλου τους - να διασφαλίζουν ότι οι σύζυγοι ή τα παιδιά τους δεν χάνουν δικαιώματα.

Ως προς την διπλή δίκη με 2 δηλώσεις που απέχουν 4 μήνες μεταξύ τους:

Η Σύσταση 5/2010 αναφέρει:
21. Τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να εγγυηθούν την πλήρη νομική αναγνώριση της αλλαγής φύλου ενός ατόμου σε όλες τις πτυχές της ζωής του, ιδίως καθιστώντας εφικτή την αλλαγή του ονόματος και του φύλου στα δημόσια έγγραφα με σύντομο, διαφανή και προσβάσιμο τρόπο. Τα κράτη μέλη οφείλουν, επίσης, να διασφαλίσουν, εφόσον κριθεί απαραίτητο, την αντίστοιχη αναγνώριση και αλλαγές από μη κρατικούς φορείς όσον αφορά σημαντικά έγγραφα, όπως εκπαιδευτικά ή εργασιακά πιστοποιητικά. 
Το Ψήφισμα 2048/2015 καλεί τα κράτη: 
6.2.1. να αναπτύξουν ταχείες, διαφανείς και προσβάσιμες διαδικασίες, βασιζόμενες στον αυτοπροσδιορισμό, ως προς την αλλαγή των ονομάτων και του καταχωρισμένου φύλου των διεμφυλικών ατόμων στα πιστοποιητικά γέννησης, τα δελτία ταυτότητας, τα διαβατήρια, τους τίτλους εκπαίδευσης και άλλα παρόμοια έγγραφα - να καταστήσουν αυτές τις διαδικασίες διαθέσιμες για όλα τα άτομα που επιθυμούν να τις χρησιμοποιήσουν, ανεξάρτητα από την ηλικία, την κατάσταση υγείας, την οικονομική κατάσταση, ή το αστυνομικό ιστορικό. 

Ως προς την ψυχιατρική γνωμάτευση

Το ψήφισμα 2048/2015 καλεί τα κράτη: 
6.2.2. να καταργήσουν την στείρωση και άλλες υποχρεωτικές ιατρικές πράξεις, όπως και την διάγνωση ψυχικής υγείας ως αναγκαίες νομικές προϋποθέσεις για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ενός ατόμου στην διαδικασία για την μεταβολή του ονόματος και του καταχωρισμένου φύλου.

Παρασκευή, Σεπτεμβρίου 29, 2017

Taxi apps: υπηρεσία ΚτΠ ή υπηρεσία τομέα μεταφορών;

Να, λοιπόν πώς η κοινωνία της πληροφορίας (ΚτΠ) ξεφεύγει από τις δύο διαστάσεις της οθόνης μας, συνεχίζει να υπάρχει και μετά το τράβηγμα της πρίζας και εξελίσσεται με ορατό τρόπο στο Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things, IoT). Το κατά πόσον ο εθνικός νομοθέτης μπορεί ελεύθερα να περιορίσει ή να ρυθμίσει την διεξαγωγή επιχειρηματικών δράσεων που σχετίζονται τόσο με την κοινωνία της πληροφορίας, όσο και με τον τομέα των μεταφορών είναι ένα ερώτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί με ιδεολογικές προσεγγίσεις και αγκυλώσεις, αλλά μόνο ιδωμένο στο θεσμικό πλαίσιο του ενωσιακού ευρωπαϊκού δικαίου. 

Με μια κουβέντα, ενώ οι υπηρεσίες κοινωνίας της πληροφορίας υπάγονται στο φιλελεύθερο ενωσιακό δίκαιο και τα κράτη δεν μπορούν να βάλουν χέρι με την νομοθεσία τους περιορίζοντας και ρυθμίζοντας, από την άλλη πλευρά, ο τομέας των μεταφορών εμπίπτει στην αρμοδιότητα του εθνικού νομοθέτη, ο οποίος μπορεί με μεγαλύτερη ευχέρεια να κάνει σχεδόν ό,τι θέλει με αυτήν την αγορά. 


Πολύ πρόσφατα, ο Άρειος Πάγος (σε υπόθεση που χειρίστηκα αλλά δεν έχει ακόμη καθαρογραφεί η απόφαση) δέχτηκε π.χ. ότι κάποιες διαδικτυακές υπηρεσίες εμπίπτουν στο πεδίο της ΚτΠ κι όχι της εθνικής νομοθεσίας περί τύπου, δικαιώνοντας τον πάροχο, κόντρα σε αντίθετες αποφάσεις κατώτερων δικαστηρίων. Σε τέτοιες υποθέσεις, ιδιαίτερο ρόλο παιζει η φύση της υπηρεσίας. Το Δικαστήριο της Ε.Ε. έχει επιληφθεί δύο υποθέσεων που αφορούν μια τέτοια εφαρμογή: την Uber.


Υποθέσεις που αφορούν την Uber

Το θέμα του αν μια διαδικτυακή εφαρμογή - υπηρεσία επιλογής ιδιώτη μεταφορέα είναι υπηρεσία κοινωνίας της πληροφορίας ή υπηρεσία έχει τεθεί με υποθέσεις της Uber στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν έχουν ακόμα εκδοθεί αποφάσεις, αλλά υπάρχουν δύο προτάσεις από τον Γενικό Εισαγγελέα του Δικαστηρίου που περιλαμβάνουν σχετική (προτεινόμενη) ανάλυση. Η μία είναι η ισπανική υπόθεση C-454/15 και η άλλη είναι η γαλλική υπόθεση C-320/16.


Η φύση της υπηρεσίας της Uber


Ο χρήστης μπορεί μέσω της πλατφόρμας, εφόσον έχει φορτώσει την εφαρμογή Uber στο smartphone του, να παραγγείλει υπηρεσία αστικής μεταφοράς στις πόλεις που εξυπηρετούνται. Η εφαρμογή αναγνωρίζει το γεωγραφικό στίγμα του χρήστη και αναζητεί τους πλησιέστερους διαθέσιμους οδηγούς. Μόλις ένας οδηγός δεχθεί να εκτελέσει τη μεταφορά, η εφαρμογή ενημερώνει τον χρήστη, εμφανίζει το προφίλ του οδηγού και αναγράφει μια εκτιμώμενη τιμή για τη διαδρομή μέχρι τον προορισμό που έχει δηλώσει ο χρήστης. Με το πέρας της μεταφοράς, το ποσό του κομίστρου χρεώνεται αυτομάτως στην πιστωτική κάρτα της οποίας τα στοιχεία δίνει υποχρεωτικά ο χρήστης με την εγγραφή του στο σύστημα. Η εφαρμογή παρέχει επίσης δυνατότητα αξιολόγησης: οι οδηγοί και οι επιβάτες μπορούν να βαθμολογήσουν οι μεν τους δε. Μέση βαθμολογία χαμηλότερη από κάποιο όριο ενδέχεται να επισύρει αποκλεισμό από την πλατφόρμα. Οι υπηρεσίες μεταφοράς τις οποίες προτείνει η πλατφόρμα Uber κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την ποιότητα του οδηγού και το είδος του οχήματος. Βάσει των πληροφοριών που έδωσε η εναγομένη της κύριας δίκης, κρίσιμη για τη διαφορά ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου είναι η λεγόμενη υπηρεσία UberPop, στο πλαίσιο της οποίας ιδιώτες, και όχι επαγγελματίες οδηγοί, αναλαμβάνουν με τα δικά τους οχήματα τη μεταφορά των επιβατών. Οι τιμές καθορίζονται από τον διαχειριστή της πλατφόρμας βάσει της απόστασης και της διάρκειας της διαδρομής. Ποικίλλουν ανάλογα με το ύψος της ζήτησης σε δεδομένη χρονική στιγμή, οπότε η τιμή ενδέχεται, σε περιόδους αιχμής, να υπερβαίνει κατά πολύ τη βασική. Το κόμιστρο υπολογίζεται από την εφαρμογή και χρεώνεται αυτομάτως από τον διαχειριστή της πλατφόρμας, ο οποίος παρακρατεί ένα ποσοστό, κατά κανόνα μεταξύ 20 και 25 %, ως προμήθεια και αποδίδει το υπόλοιπο στον οδηγό.


Τα κριτήρια


Για να κριθεί αν η Uber είναι "υπηρεσία της ΚτΠ" ή υπηρεσία μεταφορών πρέπει να εξεταστεί το σχετικό θεσμικό πλαίσιο. Ως υπηρεσία Κοινωνίας της Πληροφορίας, βάσει της Οδηγίας 2000/31/ΕΚ και της Οδηγίας 98/34 ορίζεται εκείνη που, κατ' αρχήν, «παρέχεται, διαβιβάζεται και λαμβάνεται εξ ολοκλήρου μέσω τηλεφωνικής γραμμής, ραδιοφωνικής μετάδοσης, οπτικής ίνας ή με άλλα ηλεκτρομαγνητικά μέσα». Επειδή όμως υπάρχουν και υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου που έχουν και μη ηλεκτρονικό μέρος (π.χ. παράδοση βιβλίων που αγοράστηκαν ηλεκτρονικά), γίνεται δεκτό ότι "υπηρεσία ΚτΠ" είναι εκείνη που το διαδικτυακό μέρος της έχει αυτοτελή οικονομική αξία από το μη ηλεκτρονικό μέρος της. Από το 2010 το Δικαστήριο της Ε.Ε. έχει κρίνει ότι η διαδικτυακή πώληση αγαθών εμπίπτει στην έννοια της "υπηρεσίας ΚτΠ", καθώς η παράδοση του προϊόντος είναι απλά η εκτέλεση μιας συμβατικής υποχρέωσης που συνήφθη διαδικτυακώς (απόφαση C-108/09, Kopt-Optica). 


Στην περίπτωση των μικτών υπηρεσιών, δηλαδή όσων περιλαμβάνουν και ηλεκτρονικό και μη ηλεκτρονικό σκέλος, μια υπηρεσία μπορεί να γίνει δεκτό ότι μεταδίδεται εξ ολοκλήρου με ηλεκτρονικά μέσα, κατ’ αρχάς, όταν το μη ηλεκτρονικό σκέλος είναι, από οικονομικής άποψης, αυτοτελές σε σχέση με το ηλεκτρονικό σκέλος. Τούτο ισχύει ιδίως στην περίπτωση ενδιάμεσου παρόχου που διευκολύνει τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ ενός χρήστη και ενός ανεξάρτητου παρόχου υπηρεσιών (ή πωλητή). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πλατφόρμες για τις αγορές αεροπορικών εισιτηρίων ή για τις κρατήσεις σε ξενοδοχεία. Στις περιπτώσεις αυτές, η υπηρεσία του διαμεσολαβητή έχει πραγματική προστιθέμενη αξία τόσο για τον χρήστη όσο και για τον αντίστοιχο επιχειρηματία, πλην όμως παραμένει οικονομικά αυτοτελής, αφού ο επιχειρηματίας ασκεί ανεξάρτητα τη δική του δραστηριότητα.  Αντιθέτως, όταν ο πάροχος της ηλεκτρονικής υπηρεσίας είναι ταυτόχρονα πάροχος και της μη ηλεκτρονικής υπηρεσίας ή όταν ασκεί αποφασιστική επιρροή επί των όρων παροχής της τελευταίας αυτής υπηρεσίας, με αποτέλεσμα τα δύο σκέλη να συνθέτουν ένα αδιαχώριστο σύνολο, τότε πρέπει,να προσδιοριστεί ποιο είναι το κύριο στοιχείο της όλης υπηρεσίας, ήτοι εκείνο το οποίο της προσδίδει την οικονομική της σημασία. Ο χαρακτηρισμός «υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας» σημαίνει ότι το κύριο αυτό στοιχείο παρέχεται με ηλεκτρονικά μέσα.


Κατά τις προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα, η διαφοροποίηση των διαμεσολαβητών για τις αγορές αεροπορικών εισιτηρίων και κρατήσεων σε ξενοδοχεία είναι ότι συνήθως οι διαμεσολαβητές αυτοί δεν παρεμβαίνουν ενεργά στην διαμόρφωση των τιμών. Oι τιμές καθορίζονται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, επομένως υπάρχει οικονομική αυτοτέλεια που επιτρέπει στους διαδικτυακούς διαμεσολαβητές να θεωρηθεούν "υπηρεσίες ΚτΠ". Το κριτήριο είναι ότι οι αεροπορικές και ξενοδοχειακές εταιρίες καθορίζουν από μόνες τους τους όρους παροχής των υπηρεσιών τους, καθώς οι διαδικτυακοί διαμεσολαβητές (π.χ. booking.com, airtickets κτλ) δεν παρεμβαίνουν σε αυτούς τους όρους. Οι οδηγοί της Uber δεν έχουν καν πελάτες χωρίς την Uber. Αυτό είναι το κρίσιμο κατά την άποψη του Γενικού Εισαγγελέα που καθιστά την Uber εταιρία του τομέα των μετακινήσεων, όχι όμως και τις άλλες εφαρμογές που ειναι γνωστές για τις κρατήσεις εισιτηρίων και δωματίων. Κατέληξε λοιπόν ο Γενικός Εισαγγελέας του Δ.Ε.Ε. στην εξής διατύπωση:


"υπηρεσία η οποία συνίσταται στη μεσολάβηση, με τη βοήθεια λογισμικού κινητών τηλεφώνων, για την επαφή δυνητικών επιβατών με οδηγούς που προτίθενται να πραγματοποιήσουν αστικές μεταφορές σε μεμονωμένα άτομα κατά παραγγελία, στην περίπτωση όπου ο πάροχος της εν λόγω υπηρεσίας ελέγχει τα βασικά χαρακτηριστικά των μεταφορών που εκτελούνται στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ των οποίων και το κόμιστρο, δεν συνιστά υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας κατά την έννοια των ως άνω διατάξεων."


Οπότε κατά την άποψη αυτή, η Uber πρέπει να έχει άδειες μεταφορέα. Απομένει να δούμε εάν το Δ.Ε.Ε. θα ακολουθήσει την πρόταση του Γενικού Εισαγγελέα του.


Υποχρέωση κράτους για κοινοποίηση νομοσχεδίου στην Επιτροπή 


Το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο για την Κοινωνία της Πληροφορίας επιβάλλει στα κράτη να κοινοποιούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε νομοσχέδιο με το οποίο τίθεται ένας τεχνικός κανόνας σχετικά με τις υπηρεσίες ΚτΠ. Η Γαλλία θέσπισε ένα νόμο κατά τον οποίο διώκεται ποινικά όποια υπηρεσία διευκολύνει επιβάτες να συνάπτουν συμβάσεις μεταφοράς με μεταφορείς που δεν πληρούν τους όρους του νόμου. Ο Γενικός Εισαγγελέας έκρινε ότι αυτός ο νόμος δεν είναι "τεχνικός κανόνας" κι άρα η Γαλλία δεν όφειλε να είχε γνωστοποιήσει το νομοσχέδιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Απομένει όμως να μάθουμε ποια θα ειναι η κρίση του Δικαστηρίου. 

Τι ισχύει για το BEAT;


Το BEAT έχει ένα βασικό χαρακτηριστικό που το διαφοροποιεί από τις παραπάνω αναλύσεις που αφορούν την Uber: η αγορά των ταξί υπάρχει και χωρίς το ΒΕΑΤ. Η βασική σκέψη του Γενικού Εισαγγελέα είναι ότι η Uber είναι μεταφορέας γιατί χωρίς αυτήν δεν υπάρχει η αγορά των ιδιωτών μεταφορέων που οργανώνεται βάσει της πλατφόρμας. 


Υπάρχουν όμως και πολλές ομοιότητες. Το πιο κρίσιμο από νομικής πλευράς είναι το εάν υπάρχει αυτοτελής οικονομική αξία στο διαδικτυακό μέρος και στο μη διαδικτυακό μέρος. Εάν δηλαδή ο εντοπισμός και η αξιολόγηση εκ των υστέρων του ταξί έχει αυτοτελή οικονομική αξία σε σχέση με την ίδια την σύναψη της σύμβασης επιβάτη - μεταφορέα. Θα μπορούσαν να υποστηριχθούν και οι δύο απόψεις: δεν μπορεί να παραβλεφθεί η αυτοτελής οικονομική αξία μιας βάσης δεδομένων που αφορά το αποτέλεσμα των αξιολογήσεων. Ειναι όμως αυτή η βάση δεδομένων εκείνο που προσελκύει κατά μείζονα λόγο τους επιβάτες; Εάν, ναι, τότε υπάρχει οικονομική αυτοτέλεια. Εάν ο επιβάτης απλώς βρίσκεται σε μια απομακρισμένη περιοχή και αναζητά ένα οποιοδήποτε ταξί που ο μόνος τρόπος να ειδοποιήσει είναι το ΒΕΑΤ, τότε χάνεται η αυτοτελής οικονομική αξια του διαδικτυακού μέρους, αφού ο επιβάτης θέλει απλά ένα οποιοδήποτε ταξί. Θα μπορούσε βέβαια να το εντοπίσει με άλλους τρόπους, πχ. να παραγγείλει ένα ραδιοταξί, εάν είναι σε περιοχή που εξυπηρετείται, εάν είναι διαθέσιμη η υπηρεσία αυτή κ.τ.λ. 


Το ΒΕΑΤ δεν ρυθμίζει φυσικά την αγορά των ταξί με τον καθοριστικό τρόπο που η Uber συντονίζει την αγορά του δικού της στόλου στα παραπάνω παραδείγματα. Ωστόσο, πραγματοποιεί ορισμένες παρεμβάσεις, όπως οι εκπτώσεις για ορισμένες κατηγορίες ή χρονικές περιόδους διαδρομών, τις οποίες χρηματοδοτεί η ίδια η υπηρεσία. Αυτό δημιουργεί σαφέστατα ανταγωνισμό σε σχέση με μια νομοθετικά ρυθμισμένη αγορά που διέπεται από αυστηρούς κανόνες για τα κόμιστρα, έτσι ώστε τυπικά να αποκλείεται ο ανταγωνισμός. Η ίδια η δημιουργία ανταγωνισμού σε μια αγορά που αποκλείεται ο ανταγωνισμός δεν σημαίνει όμως από μόνη της και παράβαση των διατάξεων περί αθέμιτου ανταγωνισμού. Κατά την γνώμη μου, ο ανταγωνισμός που προκαλεί το ΒΕΑΤ θα ήταν παραβατικός μόνο εάν η εταιρία αυτή εκμεταλλευόταν μια δεσπόζουσα θέση στην αγορά, κάτι το οποίο δεν παρουσιάζει ως χαρακτηριστικό. Ακόμη κι αν κριθεί ότι η θέση της εταιρίας στην αγορά είναι δεσπόζουσα (που πολύ αμφιβάλλω), πολύ δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ότι την εκμεταλλεύεται κι όλας. 


Ωστόσο, όσο πιο παρεμβατικό γίνεται το ΒΕΑΤ στο οικονομικό σκέλος της μεταφορικής σύμβασης, έστω και δημιουργώντας θεμιτό ανταγωνισμό, τόσο θα απομακρύνεται από την έννοια της κοινωνίας της πληροφορίας, λαμβάνοντας υπόψη το κριτήριο της οικονομικής αυτοτέλειας. Το βασικό χαρακτηριστικό του ΒΕΑΤ είναι ότι, αντιστροφα από το παράδειγμα της Uber, δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς τους μεταφορείς. Όσο περισσότερο τα ταξί θα υπάρχουν λόγω της ΒΕΑΤ, τόσο περισσότερο η ΒΕΑΤ θα γίνει υπηρεσία μεταφορών χάνοντας την αυτοτέλειά της ως υπηρεσία ΚτΠ. Αλλά θεωρώ ότι είμαστε πολύ μακριά από αυτό. 

















Τετάρτη, Σεπτεμβρίου 27, 2017

H ταυτότητα φύλου στα Ελληνικά δικαστήρια

Επειδή κάποιοι βουλευτές αγνοούν ή και υποβαθμίζουν την νομολογία των Ελληνικών Δικαστηρίων για την ταυτότητα φύλου κι επειδή η αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου αναφέρει μόνο την πρώτη σχετική απόφαση, εδώ παραθέτω έναν κατάλογο ΑΜΕΤΑΚΛΗΤΩΝ αποφάσεων δικαστηριων, στις οποίες άλλαξε η ταυτότητα των ατόμων χωρίς χειρουργική αφαίρεση γεννητικών οργάνων.
418/2016 Ειρηνοδικείου Αθηνών:
Η πρώτη απόφαση σε υπόθεση τρανς άνδρα (από θήλυ σε άρρεν) με μαστεκτομή και ορμονοθεραπεία, χωρίς αφαίρεση γυναικείων γεννητικών οργάνων. Κρίθηκε ότι η υποχρεωτική στείρωση συνιστά παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 8 της ΕΣΔΑ) και του δικαιώματος της ίσης μεταχείρισης και μη επιβολής διακρίσεων (άρθρα 2 και 26 ΔΣΑΠΔ)
1572/2016 Ειρηνοδικείο Αθηνών:
Η πρώτη απόφαση στην οποία περιλαμβάνεται ορισμός της “ταυτότητας φύλου” (“ατομική και εσωτερική εμπειρία του φύλου που μπορεί να μην βρίσκεται σε ευθεία αντιστοιχία με το φύλο πο γεννιέται και εσωκλείει την προσωπική αίσθηση του σώματος και του φύλου (δηλ. έκφραση φύλου και τούτο μπορεί να εκφραστεί στο ντύσιμο, τον τρόπο ομιλίας, τους τρόπους συμπεριφοράς). Υπόθεση τρανς άνδρα (από θήλυ σε άρρεν) χωρίς μαστεκτομή, χωρίς αφαίρεση γεννητικών οργάνων, κρίθηκε ότι ακόμη και η ορμονική θεραπεία είναι υπερβολική απαίτηση. Από την ηλικία των 4 ετών η προσωπικότητα του ατόμου αναπτυσσόταν περισσότερο προς τα χαρακτηριστικά που προσιδιάζουν σε άρρενα άτομα και οι επιλογές τόσο στην εμφάνιση όσο και στα ενδιαφέροντα του ελεύθερου χρόνου ταυτίζονταν με τις επιλογές των αρρένων παρά με αυτές των θηλέων. “Περαιτέρω από την εφηβεία αισθάνεται έλξη για τα άτομα του γυναικείου φύλου, χωρίς να επιθυμεί σχέσεις ως ομοφυλόφιλο άτομο, αλλά ως άρρεν”. 
1479Ε/2016 Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης
Η πρώτη απόφαση του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης για τρανς άνδρα (από θήλυ σε άρρεν). “Ήδη από την ηλικία των 9 ετών ο τρόπος με τον οποίο η αιτούσα βίωνε το φύλου της δεν αντιστοιχούσε με την εμφάνισή της, ενώ από τις προσκομιζόμενες φωτογραφίες προκύπτει ότι οι επιλογές της από μικρή ηλικία (ένδυση, υπόδηση, εμφάνιση κλπ) προσιδίαζε σε άρρεν άτομο. [...] Η ύπαρξη επίσημων εγγράφων που εμφανίζουν την αιτούσα ως ... προκαλεί μια σειρά ιδιαιτέρως σοβαρών δυσχερειών, ήτοι τη δυσκολία ταυτοποίησης των στοιχείων της σε διάφορες συναλλαγές με δημόσιες υπηρεσίες αλλά και με άλλους φορείς (όπως π.χ. εφορία, τράπεζες, ταχυδρομείο). Επίσης
η προσφυγή της στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας (νοσοκομεία, Υγειονομικές Επιτροπές) αποτελεί πλέον μια μόνιμη εστία ψυχολογικής έντασης και άγχους, διότι είναι δυσχερής και πολλές φορές ψυχοφθόρα η διαδικασία απόδειξης της αντιστοιχίας των πραγματικών στοιχείων με εκείνα που εμφανίζουν τα έγγραφά της. Τέλος, η αδυναμία έκδοσης δηλωτικών της ταυτότητάς της εγγράφων (αστυνομικής ταυτότητας, διαβατηρίου) αποτελεί ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για την μετάβαση και μετεγκατάστασή της στο εξωτερικό για λόγους που σχετίζονται με την καλύτερη αντιμετώπιση των ζητημάτων υγείας της. Η δε καταχώρησή της στα βιβλία του Ληξιαρχείου .... ως θήλυ και μά-
λιστα με το όνομα ..., προκαλεί σοβαρή βλάβη των εννόμων συμφερόντων της, έχει σοβαρές επιπτώσεις στις συναλλαγές της και θίγει την προσωπικότητά της.”
572/2017 Ειρηνοδικείο Αθηνών
Η πρώτη Ελληνική απόφαση σε υπόθεση τρανς γυναίκας (από άρρεν σε θήλυ): μόνο ορμονοθεραπεία, χωρίς προσθετική στήθους και χωρίς χειρουργικές επεμβάσεις. 
604/2017 Ειρηνοδικείο Αθηνών
Yπόθεση τρανς γυναίκας (από άρρεν σε θήλυ) μόνο ορμονοθεραπεία, χωρίς προσθετική στήθους και χωρίς χειρουργικές επεμβάσεις. Από 17 ετών είχε γνωστοποιήσει σε οικείους ότι ο τρόπος με τον οποίο βίωνε το φύλο δεν αντιστοιχούσε με τν εμφάβισή του, ενώ από τις προσκομιζόμενες φωτογραφίες προκύπτει ότι οι επιλογές του από μικρή ηλικία (ένδυση, υπόδηση, εμφάνιση κ.λ.π.) προσιδίαζε σε θήλυ άτομο.
281Ε/2017 Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης
Υπόθεση τρανς άνδρα (από θήλυ σε άρρεν). Εφαρμόζει πλήρως τα ανωτέρω καθώς και το άρθρο 2 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα. Δέχεται κατά τόπον αρμοδιότητα λόγω της κατοικίας του ατόμου στην Θεσσαλονίκη, παρά το γεγονός ότι η ληξιαρχική πράξη αφορούσε τον Δήμο Χαλκίδας. Από 12 ετών, η προσωπικότητα του ατόμου αναπτυσσόταν περισσότερο προς τα χαρακτηριστικά που προσιδίαζαν σε άρενα άτομα. Η υφιστάμενη αναντιστοιχία ανάμεσα στην εμφάνιση και στην επίσημη ταυτοποίηση με το δελτίο ταυτότητας δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στην καθημερινή ζωή και μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση στις συναλλαγές, συνεπώς γ΄νεται δεκτή η αίτηση και πρέπει η νέα κατάσταση, αναφορικά με το φύλο και το όνομα να απεικονίζεται στα ληξιαρχικά βιβλία. 
146/2017 Ειρηνοδικείο Αμαρουσίου
Yπόθεση τρανς άνδρα (θήλυ προς άρρεν). Το Δικαστήριο αναφέρει στην απόφαση ως νομική βάση μεταβολής των εγγράφων για πρώτη φορά και το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (δικαίωμα στην υγεία). 
1092E/2017 Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης
Υπόθεση τρανς άνδρα (θήλυ προς άρρεν) με μαστεκτομή και ορμονοθεραπεία.
1147/2017 Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης
Η πρώτη υπόθεση τρανς γυναίκας (άρρεν προς θήλυ) στο Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης, μόνο με προσθετική στήθους.
1708/2017 Ειρηνοδικείο Αθηνών
Υπόθεση τρανς άνδρα (θήλυ προς άρρεν). Το νέο που κομίζει αυτή η απόφαση είναι ότι δεν έχει καμία απολύτως αναφορά στην προηγούμενη σχετική νομολογία! Το Δικαστήριο ακολουθεί την στερεοτυπική πλέον διατύπωση ότι η στείρωση δεν αποτελεί προϋπόθεση νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου και δεν συνοδεύει πλέον αυτό το ερμηνευτικό πόρισμα με νομολογιακή τεκμηρίωση.
Υπάρχει επίσης η κατ' έφεση απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου σε υπόθεση που χειρίστηκε η συνάδελφος Ηλέκτρα – Λήδα Κούτρα και με την οποία κρίθηκε αντίθετη στο άρθρο 3 (απαγόρευση βασανιστηρίων) η υποχρεωτική χειρουργική επέμβαση για τρανς άνδρα.
Καθώς και απόφαση του Ειρηνοδικείου Δράμας με το οποίο έγιναν δεκτά τα ανωτέρω σε υπόθεση τρανς γυναίκας, σε υπόθεση που χειρίστηκε η συνάδελφος Κατερίνα Γεωργιάδου.

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...