Μήνυμα του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων με ελληνικούς υπότιτλους

Το μήνυμα του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων κ. Π.Χούστινξ και του Αναπληρωτή Επόπτη κ. Τ.Μπουταρέλι για την Ημέρα Προστασίας Δεδομένων 2011.

Ευρωπαϊκή Ημέρα Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων

Η ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Προστασίας Δεδομένων (εδώ).

Η κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Προστασίας Δεδομένων από τον Ν.2068/1992 (το Φ.Ε.Κ. εδώ).

H Aρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ανακοινώνει για την Ημέρα Προστασίας Δεδομένων τη λειτουργία μιας ειδικής ιστοσελίδας που εισάγει τα παιδιά στην κουλτούρα της αυτοπροστασίας των προσωπικών δεδομένων (βλ. εδώ)

Eπίσης η Αρχή δημιούργησε ένα τεστ "αυτοαξιολόγησης" για τα μέτρα που έχουμε λάβει όσον αφορά το ενδεχόμενο κλοπής ταυτότητας (identity theft) (βλ. εδώ).

Δύο εξαιρετικές πρωτοβουλίες που αξίζουν συγχαρητήρια.

Δελτίο τύπου Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (βλ. εδώ).

Δείτε το μήνυμα του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων για την Ημέρα Προστασίας Δεδομένων 2011 (εδώ).

Πρωτοδικείο Αθηνών: η προστασία των διεμφυλικών βασίζεται στο άρθρο 14 της ΕΣΔΑ

Μια πρώτη συμβολική νομική νίκη για τα δικαιώματα των trans αποτελεί η απόφαση του Πρωτοδικείου για την αναγνώριση του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών. Το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι η αίτηση για την αναγνώριση του Σ.Υ.Δ. βασίζεται όχι μόνο στο Σύνταγμα και τον Αστικό Κώδικα, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μνημονεύοντας ειδικά το άρθρο 11 (ελευθερία συνάθροισης και συνεταιρισμού) καθώς και το άρθρο 14 (απαγόρευση διακρίσεων).

Ιδίως η μνεία του άρθρου 14 της ΕΣΔΑ για την απαγόρευση των διακρίσεων, αποτελεί μια έμπρακτη αναγνώριση της ισχύος της πρόσφατης νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα διεμφυλικά άτομα. Το άρθρο 14 δεν αναφέρει ρητώς την προστασία για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, αλλά ούτε και τους λόγους ταυτότητας φύλου, στην οποία βασίζονται τα αιτήματα των διεμφυλικών προσώπων. Αναφέρεται ρητώς μόνο σε διακρίσεις λόγω "φύλου", λόγω άλλων ιδιοτήτων, καθώς και "λόγω άλλης κατάστασης". Η ΕΣΔΑ είναι μια ευρωπαϊκή σύμβαση που θεσπίστηκε το 1950, όταν ακόμη δεν είχαν αναδειχθεί οι συγκεκριμένες διαστάσεις στις παράνομες διακρίσεις, τουλάχιστον σε δικαστικό επίπεδο. Ερμηνεύοντας όμως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο την ΕΣΔΑ ως ένα ζωντανό κείμενο που έρχεται να καλύψει τις ανάγκες της καθημερινής ζωής, εντάσσει στο άρθρο 14 και τις διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου.

Είναι πάντα ιδιαίτερα ευχάριστο όταν οι δικαστές αποδεικνύουν στην πράξη ότι είναι ενημερωμένοι για τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η δικαστής κυρία Όλγα Βεράκη θα μπορούσε να είχε αναπαράγει μια στερεοτυπική διατύπωση που βασίζεται στο Σύνταγμα και τον Αστικό Κώδικα. Προσθέτοντας όμως και την μνεία στο άρθρο 14 της ΕΣΔΑ επιβεβαιώνει ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη έχει παρακολουθήσει ως προς το θέμα αυτό την νομολογια του Στρασβούργου για την απαγόρευση διακρίσεων των διεμφυλικών.

Το δελτίο τύπου του ΣΥΔ μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Το κείμενο της απόφασης μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

To κτίριο Νομικής ως ιερό άδυτο

Όταν μπήκα για πρώτη φορά στο κτίριο της Νομικής, κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 σε μια "εκπαιδευτική" έφοδο με την μητέρα και τον αδερφό μου στο αμφιθέατρο Σαριπόλων, έπαθα ένα σοκ από τη βρωμιά. Όταν ξαναμπήκα την επόμενη δεκαετία ως φοιτητής, τα πράγματα ήταν τα ίδια, αλλά εξηγήσιμα στο μυαλό μου: αναγκαίο κακό μιας άκρως πολιτικοποιημένης σχολής, με το γνωστό ιστορικό φορτίο και τους πολλούς αποφοίτους - πρωθυπουργούς όπως φρόντιζαν να τονίζουν οι καθηγητές μας.

Όταν τελείωνα την Νομική, ήταν ήδη ένα απέραντο γιαπί. Γράφαμε εξετάσεις με ήχους κομπρεσέρ, πλακάδες να ξηλώνουν πατώματα και λοιπά. Η ανακαίνιση τελείωσε ελάχιστα χρόνια μετά την αποφοίτησή μου. Πρόκειται για ένα παλάτι σε σχέση με αυτό που θυμόμουν. Και έτσι πρέπει να είναι ένας πανεπιστημιακός χώρος, να εξυπηρετεί τον προορισμό για τον οποίο έχει δημιουργηθεί.

Την προηγούμενη Κυριακή περνώντας από τη Σόλωνος είδα ότι κάτι ετοιμαζόταν μέσα στην σχολή. Μετά έγινε γνωστό το θέμα της κατάληψης από αιτούντες άσυλο (προσοχή: όχι "μετανάστες", αλλά αιτούντες άσυλο. Έχει σημαντική διαφορά η μία κατηγορία από την άλλη). Και άρχισε βέβαια η συζήτηση πάλι για τη σκοπιμότητα του άλλου ασύλου, του πανεπιστημιακού, του οποίου υποστηρίζεται η κατάργηση ή η ελαστικοποίηση από τη μία πλευρά, ενώ από την άλλη πλευρά τονίζεται η ιστορική σημασία του ή η νομική ασπίδα για την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών.

Το κτίριο Νομικής αντιμετωπίζεται λίγο - πολύ ως ένα άβατο, ένα τέμενος το οποίο δεν σέβεται όποιος, εκτός από τις πολιτικές νεολαίες, το χρησιμοποιεί για λόγους διαφορετικούς από τον προορισμό του. Αυτή είναι η κριτική που αναπτύσσεται σε σχέση με την κατάληψη των αιτούντων άσυλο: να πάνε όπου θέλουν, αλλά όχι εκεί. Ο περισσότερος κόσμος αντιλαμβάνεται ότι οι καταληψίες έχουν ένα δίκαιο αίτημα - το πιο δίκαιο αίτημα που υπάρχει, καθώς η Ελλάδα την προηγούμενη Παρασκευή καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παραβίαση της αξιοπρεπούς διαβίωσης αιτούντος άσυλο για όσο διαρκεί η διαδικασία εξέτασης της αίτησης. Αλλά, ορισμένα μάλλον συντηρητικά ανακλαστικά ενεργοποιούνται και επιμένουν "ας πάνε όπου θέλουν, αλλά όχι στη Νομική".

Το πρόβλημα των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα είναι ότι, ενώ σύμφωνα με διεθνείς υποχρεώσεις οφείλουμε να τους παρέχουμε στέγη, ένδυση, τροφή, στοιχειώδη αγαθά για μια αξιοπρεπή διαβίωση για όσο χρόνο εκκρεμεί το αίτημα του ασύλου, η χώρα δεν τηρεί αυτές τις υποχρεώσεις της σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι αιτούντες άσυλο μένουν στο δρόμο ή στα πάρκα για όσο καιρό εκκρεμεί το αίτημά τους ή σε συνθήκες προσωποκράτησης. Ενώ θα έπρεπε να έχουν στέγη που οφείλουμε να τους παρέχουμε - κι όχι φυλακή. Την στέγη αυτή δεν την έχουν στα Προπύλαια όπου επίσης έχουν εγκαταστήσει ορισμένες σκηνές διαμαρτυρίας.

Για μένα είναι εξαιρετικά συμβολική αυτή η κατάληψη του κτιρίου της Νομικής και την συνδέω, ως ένα αίτημα ανθρώπινων δικαιωμάτων, με την πολιτική βαρύτητα της άλλης, της κατάληψης κατά τη δεκαετία του 1970 ενάντια στη δικτατορία. Απ' όσο έχω παρατηρήσει, οι αιτούντες άσυλο σέβονται το χώρο που έχουν καταλάβει πολύ περισσότερο από τις κομματικές νεολαίες και τον κάθε τρίτο που έρχεται να προωθήσει το οποιοδήποτε προϊόν ή υπηρεσία του ασχημονώντας στο κτίριο. Το κτίριο της Νομικής είναι το πιο κατάλληλο ως χώρος κατάληψης των συγκεκριμένων απεργών πείνας για να καταδειχθεί το τεράστιο νομικό και πραγματικό πρόβλημα των αιτούντων άσυλο στη χώρα μας.

Διαφωνώ με κάθε βίαιη παρεμπόδιση καθηγητών, φοιτητών και διοικητικού προσωπικού στην εκπλήρωση των καθηκόντων τους. Αλλά, αν πρέπει να σταθμίσω, θεωρώ ότι κατ' εξαίρεση το δίκαιο είναι με τους εν λόγω καταληψίες.

ET3: Προστασία καταναλωτών και social media

Mια συζήτηση στην κρατική τηλεόραση για το ρόλο των κοινωνικών μέσων επικοινωνίας στην προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών.

"Πρόσωπα" με τον Γ.Βαλλιανάτο

retrospectiva 19: Ευρωκαταδίκη της Ελλάδας για το άσυλο

Στη σημερινή εκπομπή, μια συζήτηση με την Ηλέκτρα-Λήδα Κούτρα, πρόεδρο της Ελληνικής Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, με αφορμή την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για τις συνθήκες διαβίωσης των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα και τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ (βλ. εδώ).

Επίσημη ιστοσελίδα: http://hahur.com/

Δελτίο Τύπου της Ελληνικής Δράσης για τα Ανθρώπινα δικαιώματα (βλ. εδώ)

Επίσης, συνεχίζεται η κατ' άρθρον ανάλυση του Συντάγματος.

Σήμερα, ερμηνεία του άρθρου 2.

Ακούστε την εκπομπή εδώ.

Μια συνταγματική λύση για το πρόβλημα της παραγραφής

Η διαπίστωση ότι η συνταγματική διάταξη για την ευθύνη των υπουργών υποθάλπει την ατιμωρησία είναι καθολική: όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να αλλάξει το Σύνταγμα. Αυτοί που θα αλλάξουν το Σύνταγμα είναι βέβαια οι πολιτικοί μας, βουλευτές και πρώην υπουργοί, οι οποίοι και πάλι θα αποφασίσουν για τους εαυτούς τους. Η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης είναι όμως εξαιρετικά αργόσυρτη και απαιτεί την εμπλοκή δύο κοινοβουλευτικών σχηματισμών, την προαναθεωρητική και την αναθεωρητική Βουλή. Πολλά χρόνια, μέσα στα οποία η όποια συναίνεση μπορεί να χαθεί.

Προχθές σε μια εκπομπή της ΝΕΤ εμφανίστηκε ο κ. Μιχάλης Σταθόπουλος, καθηγητής Νομικής και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, και επισήμανε ότι υπάρχει κι άλλη μια δυνατότητα που δίνει το Σύνταγμα στο περίφημο άρθρο 86, στην 5η και τελευταία παράγραφό του:

"Αν για οποιονδήποτε άλλο λόγο, στον οποίο περιλαμβάνεται και η παραγραφή, δεν περατωθεί η διαδικασία που αφορά δίωξη κατά προσώπου που είναι η διετέλεσε μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός, η Βουλή μπορεί, ύστερα από αίτηση του ίδιου ή των κληρονόμων του, να συστήσει ειδική επιτροπή στην οποία μετέχουν και ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί για τον έλεγχο της κατηγορίας".

Αυτή η δυνατότητα που δίνει το Σύνταγμα για συνέχιση της υπόθεσης ακόμα και μετά την παραγραφή, πρέπει να αξιοποιηθεί. Φυσικά προϋποτίθεται η αίτηση των ίδιων των εμπλεκόμενων. Σκόπελος ιδιαίτερα δύσκολη, δεδομένου ότι οι βουλευτές ούτε για υπόθεση δυσφήμησης δεν τολμούν να παραιτηθούν από τη βουλευτική τους ασυλία, όπως πρόσφατα η βουλευτής Επικρατείας της Ν.Δ. κ. Τσουμάνη που λέει ότι η παραίτηση από την βουλευτική ασυλία θα ήταν απλώς μια "πράξη εντυπωσιασμού, πράγμα που δεν την εκφράζει" (βλ. εδώ).

Σε αυτό ακριβώς το σημείο αρχίζει όμως ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και των κομμάτων ως φορέων διασφάλισης της τήρησης του Συντάγματος.

Ως προς τα κόμματα, είναι υποκριτικό να συμφωνούν ότι πρέπει να αλλάξει το Σύνταγμα για να μην παραγράφονται γρήγορα τα αδικήματα και ταυτόχρονα να μην πιέζουν τα μέλη τους για αξιοποίηση των δυνατοτήτων που δίνει η παράγραφος 5. Τα κόμματα πρέπει να υποχρεώσουν τους πρώην υπουργούς που εμπλέκονται στις επίμαχες υποθέσεις να υποβάλουν αιτήσεις για τον έλεγχο της κατηγορίας. Κι αν κάποιο κόμμα αδρανεί, πρέπει να πιεστεί από τα άλλα κόμματα.

Από την άλλη μεριά, η κοινωνία των πολιτών, μέσα από την συλλογική έκφραση που της παρέχεται στα κοινωνικά μέσα επικοινωνίας, μπορεί να αναδείξει το θέμα και να πιέσει τους πρώην υπουργούς να υποβάλουν αίτηση ελέγχου της κατηγορίας. Τα κλασικά ΜΜΕ με τις γνωστές εξαρτήσεις μπορεί να ακολουθήσουν, μπορεί και όχι. Πρέπει να τεθεί πρώτ' απ' όλα το ζήτημα στους πρώην υπουργούς που εμπλέκονται στις υποθέσεις και να ερωτηθούν εάν έχουν σκεφθεί να ζητήσουν τον έλεγχο της κατηγορίας τους, τώρα που έχει παρέλθει ο χρόνος παραγραφής. Εάν διαφωνήσουν, θα πρέπει να εξεταστεί ο λόγος για τον οποίο δεν αξιοποιούν την μοναδική συνταγματική λύση για την διαλεύκανση των υποθέσεων. Και να εκτεθούν πια στους ψηφοφόρους τους, οι οποίοι σε τελική ανάλυση είναι και οι πιο αρμόδιοι για να κρίνουν τους πολιτικούς σε μια δημοκρατία.

Έτσι, ακόμη και μεμονωμένοι πολίτες μπορούν να θέσουν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, διεκδικώντας επικοινωνιακά και πολιτικά την εφαρμογή του άρθρου 86 παρ. 5 του Συντάγματος.

Το Σύνταγμα δίνει λοιπόν μια έσχατη λύση, για την εφαρμογή της οποίας πρέπει να δουλέψει ο πολιτικός κόσμος, αλλά και οι πολίτες. Το ερώτημα είναι πόσο ώριμοι είναι αυτοί οι πόλοι για την ανάληψη τέτοιων πρωτοβουλιών.

Νόμος για διατήρηση τηλεπικοινωνιακών δεδομένων και λειτουργία καμερών

Σημαντικές τροποποιήσεις στο θεσμικό πλαίσιο για την προστασία προσωπικών δεδομένων εισάγονται με την ψήφιση του νέου νόμου που προέρχεται από το υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (βλ. εδώ το νομοσχέδιο). 

Στο πρώτο κεφάλαιο, ο νόμος ενσωματώνει στο ελληνικό δίκαιο τις διατάξεις της Οδηγίας 2006/24, με την οποία επιβάλλεται στους παρόχους ηλεκτρονικών επικοινωνιών η υποχρεωτική διατήρηση όλων των δεδομένων κίνησης (ποιος πήρε τηλέφωνο ποιον, ποιες ιστοσελίδες επισκέφθηκε, που έστειλε e-mail), χωρίς όμως την καταγραφή του περιεχομένου των επικοινωνιών. Πρόκειται για το μεγαλύτερο φακέλωμα στην ιστορία της Ευρώπης (σύμφωνα με τον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων), ενώ αντίστοιχη ρύθμιση είχε απορριφθεί από τις Η.Π.Α. Για το θέμα αυτό μπορείτε να διαβάσετε εδώ ένα αναλυτικό άρθρο που αφορά την ψήφιση της Οδηγίας στην ΕΕ.

Όλο το περιθώριο που έχουν τα κράτη κατά την ενσωμάτωση της Οδηγίας αφορά: ποια θα είναι τα χρονικά όρια διατήρησης των δεδομένων, για ποια εγκλήματα θα έχουν πρόσβαση οι διωκτικές αρχές και ποιες θα είναι οι αρμόδιες εποπτικές αρχές για την σωστή τήρηση των προσωπικών δεδομένων και την ενάσκηση των δικαιωμάτων των πολιτών. Η ελληνική ρύθμιση των παραπάνω ζητημάτων, σύμφωνα με το νομοσχέδιο είναι η εξής:

- 12 μήνες υποχρεωτικής διατήρησης δεδομένων

- πρόσβαση των αρχών μόνο για τα εγκλήματα για τα οποία προβλέπεται άρση του απορρήτου σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον ν.2225/1994

- αρμόδιες ελεγκτικές αρχές είναι η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, κατά τους ιδρυτικούς τους νόμους που προβλέπουν αντίστοιχες αρμοδιότητες για τα προσωπικά δεδομένα και το απόρρητο. Ωστόσο, αν σε περίπτωση επιβολής προστίμου η ΑΔΑΕ κρίνει ότι πρέπει να επιβληθεί βαρύτερη κύρωση στέλνει τον φάκελο στην Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (η οποία μπορεί λ.χ. να ανακαλέσει άδειες παρόχων). Στην ΑΔΑΕ ανατίθεται επίσης η αρμοδιότητα αποστολής ετήσιων στατιστικών στοιχείων από τη λειτουργία του μέτρου στην Ε.Ε. 

Στο δεύτερο κεφάλαιο έχουμε ορισμένες πολύ πιο ενδιαφέρουσες ρυθμίσεις για τα προσωπικά δεδομένα, οι οποίες δεν δόθηκαν σε δημοσια διαβούλευση πριν την κατάθεσή τους στη Βουλή.

Συγκεκριμένα, με το άρθρο 14, ο νόμος έρχεται να καθορίσει το καθεστώς λειτουργίας των καμερών σε δημόσιους χώρους, καταργώντας την γνωστή αντισυνταγματική ρύθμιση που είχε περάσει η προηγούμενη κυβέρνηση, κατά την οποία δεν εφαρμοζόταν καν η νομοθεσία για την προστασία δεδομένων στις κάμερες δημοσίων αρχών.

Η διάταξη προβλέπει ότι η εγκατάσταση και λειτουργία καμερών σε δημόσιους χώρους γίνεται μόνο από κρατικές αρχές και μόνο για πέντε περιοριστικά απαριθμούμενους λόγους: α) εθνική άμυνα, β) προστασία πολιτεύματος και αποτροπή προδοσίας της χώρας, γ) αποτροπή - καταστολή εγκλήμάτων επιβουλής της δημόσιας τάξης, δ) αποτροπή εγκλημάτων βίας, εμπορίας ναρκωτικών, κοινώς επικίνδυνων εγκλημάτων, εγκλημάτων κατά της ασφάλειας συγκοινωνιών και κατά της ιδιοκτησίας, "όταν με βάση πραγματικά στοιχεία συντρέχουν επαρκείς ενδείξεις ότι τελέσθηκαν ή πρόκειται να τελεσθούν τέτοιες πράξεις" και ε) τη διαχείριση της κυκλοφορίας. 

Ωστόσο, οι λεπτομέρειες της λειτουργίας θα προσδιοριστούν με προεδρικό διάταγμα που θα εκδοθεί με πρόταση του υπουργού δικαιοσύνης ύστερα από σχετική γνώμη της Αρχής Προστασίας Δεδομένων. 

Με την τροποποίηση αυτή καταργείται η αντισυνταγματική νομοθεσία με την οποία επιτρέπεται η "απλή λειτουργία" καμερών κατά τη διάρκεια δημόσιων συναθροίσεων και αφαιρείται η σχετική αρμοδιότητα του εισαγγελέα, καθώς επαναφέρεται η αρμοδιότητα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων. Όμως, παραμένουν οι αντισυνταγματικές διατάξεις που εξαιρούν την εφαρμογή της προστασίας προσωπικών δεδομένων σε "δικαστικές - εισαγγελικές αρχές και τις υπηρεσίες που ενεργούν υπό την άμεση εποπτεία τους στο πλαίσιο της απονομής δικαιοσύνης ή για την εξυπηρέτηση των αναγκών της λειτουργίας τους με σκοπό τη βεβαίωση εγκλημάτων που τιμωρούνται ως κακουργήματα ή πλημμελήματα με δόλο κλπ". Δηλαδή σε όλες αυτές τις κρίσιμες για τα ανθρώπινα δικαιώματα περιστάσεις, η Κυβέρνηση επιμένει ότι ΔΕΝ πρέπει να εφαρμόζεται η προστασία προσωπικών δεδομένων και ΔΕΝ πρέπει να έχει αρμοδιότητα η Αρχή Προστασίας Δεδομένων. Πρόκειται για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων και της σχετικής Σύστασης R (15) του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Μια άλλη επικίνδυνη τροποποίηση που εισηγείται η Κυβέρνηση, χωρίς η διάταξη να έχει δοθεί σε δημόσια διαβούλευση, προβλέπει για την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ότι "η προτεραιότητα εξέτασης των αιτήσεων, παραπόνων και ερωτημάτων εκτιμάται από την Αρχή με κριτήριο την σπουδαιότητα και το γενικότερο ενδιαφέρον του θέματος". 

Με αυτήν την διάταξη η Αρχή επισήμως πια θα έχει την απόλυτη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει εάν θα ασχοληθεί με μια υπόθεση. Δηλαδή θα αναγνωριστεί επίσημα αυτό που κάνει τώρα, εγκαταλείποντας διάφορες αιτήσεις και καταγγελίες πολιτών και ασχολούμενη μόνο με τις υποθέσεις που κατά το δοκούν κρίνει "σπουδαίες" ή "γενικότερου ενδιαφέροντος". Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι σχετική διάταξη υπήρχε στον αρχικό νόμο του Συνηγόρου του Πολίτη, ως προς την αυτεπάγγελτη δράση του, για την οποία είχε προβλεφθεί ότι μπορεί να ασχολείται αυτεπαγγέλτως με υποθέσεις που παρουσιάζουν γενικότερο ενδιαφέρον. Η σχετική διάταξη αφαιρέθηκε στον ισχύοντα νόμο για το Συνήγορο του Πολίτη, έτσι ώστε η αυτεπάγγελτη δράση του να μην περιορίζεται στις υποθέσεις που παρουσιάζουν μια ευρύτερη δημοσιότητα. 

Συνολικά με το νόμο αυτό επέρχονται ορισμένες τροποποιήσεις που έπρεπε να είχαν γίνει εδώ και χρόνια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση. Είναι θετικό ότι καταργείται η αντισυνταγματική νομοθεσία για τις κάμερες, αλλά έπρεπε να γίνουν και τα υπόλοιπα βήματα για την βελτίωση της νομοθεσίας περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, η οποία χρήζει συνολικής επανεκτίμησης. 

Η Ελλάδα στο Διεθνές Δικαστήριο για τις αποζημιώσεις του Διστόμου

Η υπόθεση στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ξεκίνησε μετά από προσφυγή της Γερμανίας κατά της Ιταλίας. Η διαφορά σχετίζεται με την απόφαση της Ιταλίας για αναγκαστική εκτέλεση ακινήτων του γερμανικού δημοσίου προκειμένου να ικανοποιηθούν αιτήματα δικαιούχων γερμανικών αποζημιώσεων από τη σφαγή του Διστόμου (βλ. παλαιότερο elawyer post εδώ).

Με σημερινή απόφαση του Πρωθυπουργού, η Ελλάδα αποφασίστηκε ότι θα ασκήσει παρέμβαση υπέρ της καταγγελλόμενης Ιταλίας.

Στις 27.12.2008 υποβλήθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο η προσφυγή της Γερμανίας κατά της Ιταλίας στα τέλη του 2008 (βλ. το πλήρες κείμενο της προσφυγής εδώ). Η Γερμανία διαμαρτύρεται επειδή τα ιταλικά δικαστήρια εκδίδουν αποφάσεις που σχετίζονται με αποζημιώσεις που πρέπει να καταβάλει η Γερμανία στα θύματα ναζιστικών εγκλημάτων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η Γερμανία ισχυρίζεται ότι η Ιταλία δεν έχει δικαιοδοσία να δικάζει και - κυρίως - να επιτρέπει την εκτέλεση των αποφάσεων εναντίον του Γερμανικού Δημοσίου, διότι έτσι παραβιάζονται τα κυριαρχικά δικαιώματα της Γερμανίας. Στη σελίδα 16 της προσφυγής, η Γερμανία μνημονεύει ειδικά ως ομάδα αιτούντων αποζημίωσης τους συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου. Όταν τα θύματα κέρδισαν στα Ελληνικά Δικαστήρια αποζημίωση, εμφανίστηκε η αδυναμία της αναγκαστικής εκτέλεσης της εις βάρος του Γερμανικού Δημοσίου, επειδή σύμφωνα με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, για να γίνει κατάσχεση σε ακίνητο αλλοδαπού δημοσίου έπρεπε να συμφωνήσει και να υπογράψει και ο Υπουργός Δικαιοσύνης. Επειδή ο Υπουργός δεν υπέγραφε για κάτι τέτοιο κι επειδή στην Ιταλία δεν υπήρχε τέτοια προϋπόθεση, οι δικαιούχοι κίνησαν διαδικασίες εκτέλεσης στην Ιταλία. Με αποτέλεσμα η Γερμανία να στραφεί γι' αυτήν αλλά και για τις άλλες υποθέσεις εναντίον της Ιταλίας.

Στις 29 Απριλίου 2009, το Διεθνές Δικαστήριο εξέδωσε μια Διάταξη (πλήρες κείμενο εδώ), με την οποία καθορίστηκε η προθεσμία για υποβολή υπομνημάτων από τις δύο χώρες. Η Γερμανία μπορούσε να καταθέσει το υπόμνημά της μέχρι τις 23 Ιουνίου 2009, ενώ η Ιταλία μπορούσε να καταθέσει το υπόμνημα αντίκρουσης μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου 2009.

Στις 22 Δεκεμβρίου 2009, η Ιταλία καταθέτει το υπόμνημα αντίκρουσης (πλήρες κείμενο εδώ). Σε αυτό η Ιταλία ζητάει από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης να διαγνώσει ότι η Γερμανία έχει παραβιάσεις τις υποχρεώσεις της για αποζημίωση των θυμάτων της Ιταλίας για τα εγκλήματα που τελέστηκαν από τη Ναζιστική Γερμανία κατά τον Β' ΠΠ και ότι, συνακόλουθα η Γερμανία πρέπει ν' αποζημιώσει τα θύματα. Η Ιταλία επικαλείται την Σύμβαση με τη Γερμανία για την αποκατάσταση των διαφορών και επιχειρεί με αυτό τον τρόπο να επιτεθεί νομικά εναντίον της με το υπόμνημα αντίκρουσης, ισχυριζόμενη ότι το θέμα της ασυλίας συνδέεται με το θέμα των αποζημιώσεων που πηγάζει από αυτή τη Σύμβαση. Η Γερμανία είχε ισχυριστεί ότι το θέμα είχε κλείσει με την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης του 1947 και τις Συμφωνίες του 1961. Παρ' όλ' αυτά, κατά τους ισχυρισμούς της Ιταλίας, η Γερμανία δεν έχει δημιουργήσει ένα νομικό βοήθημα για όσους δεν έχουν αποζημιωθεί με αποτέλεσμα αυτοί να προσφεύγουν στα ιταλικά δικαστήρια.

Η Γερμανία κατέθεσε στις 10 Μαρτίου του 2010 τις γραπτές παρατηρήσεις της επί του υπομνήματος αντίκρουσης της Ιταλίας (βλ. πλήρες κείμενο εδώ). Σε αυτές επισημαίνει ότι η Ιταλία με το υπόμνημα δεν ζητά απλώς την απόρριψη της προσφυγής αλλά και να καταδικαστεί η Γερμανία για την παραβίαση των υποχρεώσεών της περί αποζημίωσης. Η Γερμανία επισημαίνει ότι το Διεθνές Δικαστήριο δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα κι ότι το αντικείμενο της συγκεκριμένης δίκης είναι εάν έχουν ή όχι τα ιταλικά δικαστήρια αρμοδιότητα να επιδικάζουν αποζημιώσεις εις βάρος του Γερμανικού Δημοσίου. Και ζητά από το Δικαστήριο να απορρίψει το υπόμνημα αντίκρουσης της Ιταλίας.

Στις γραπτές παρατηρήσεις που κατέθεσε η Ιταλία στις 25 Μαϊου 2010 αρνείται την κατηγορία ότι δήθεν προσπαθεί να θεμελιώσει μια "διαρκή" ευθύνη της Γερμανίας που ανατρέχει στον Β'ΠΠ αλλά εμμένει στις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συμφωνία του 1961 (βλ. πλήρες κείμενο παρατηρήσεων Ιταλίας εδώ).

Όμως το Δικαστήριο δεν ενέκρινε το αίτημα της Ιταλίας που προσπάθησε να προσθέσει κι άλλες πτυχές στην υπόθεση. Με την Διάταξη της 6ης Ιουλίου 2010, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης απέρριψε το αίτημα της Ιταλίας, διαπιστώνοντας ότι βρίσκεται πέραν της δικαιοδοσίας του, κηρύσσοντας απαράδεκτο το υπόμνημα αντίκρουσης (βλ. το πλήρες κείμενο της διάταξης εδώ). Με το κείμενο αυτό, το Διεθνές Δικαστήριο έδωσε στα διάδικα μέρη τη δυνατότητα άλλης μιας ευκαιρίας κατάθεσης υπομνημάτων για το θέμα της υπόθεσης (το οποίο αφορά την ετεροδικία του Γερμανικού κράτους, δηλαδή την έλλειψη αρμοδιότητας των δικαστηρίων της Ιταλίας όσον αφορά το Γερμανικό δημόσιο). Η Ιταλία μπορεί να φέρει το νέο δικόγραφο μέχρι τις 14 Ιανουαρίου 2011.

Ωστόσο, μειοψήφισε ένας δικαστής, ο οποίος δημοσίευσε μια 50σέλιδη έκθεση με την μειοψηφούσα γνώμη του, η οποία αποτελεί ένα πολύ ουσιαστικό και σοβαρό κείμενο, το οποίο μιλάει για πραγμάτωση της Δικαιοσύνης και καταλήγει στο ότι τα κράτη μπορούν να συμφωνούν ό,τι θέλουν για τα δικά τους δικαιώματα, αλλά τα δικά τους δικαιώματα είναι διαφορετικό αντικείμενο από τα δικαιώματα των ατόμων (βλ. πλήρες κείμενο εδώ του Δικαστή Cançado Trindade).

Με την χθεσινή ανακοίνωση του Πρωθυπουργού, η Ελλάδα θα ασκήσει παρέμβαση στο Διεθνές Δικαστήριο, προφανώς υπέρ της νομολογίας των ιταλικών δικαστηρίων ότι υπάρχει διεθνής δικαιοδοσία και ότι μπορούν να ασκηθούν αποζημιώσεις εκεί.

Νομίζω όμως ότι ο Πρωθυπουργός και τα εμπλεκόμενα υπουργεία θα μπορούσαν να κάνουν κάτι πιο απλό: να καταργήσουν την διάταξη του Κώδικα Πόλιτικής Δικονομίας που επιβάλλει την υπογραφή του Υπουργού για την εκτέλεση εις βάρος αλλοδαπού δημοσίου, ώστε οι δικαιούχοι να προβούν σε αναγκαστική εκτέλεση εις βάρος των ακινήτων της Γερμανίας στην Ελλάδα. Φυσικά αυτό θα έφερνε την Ελλάδα ως υπόδικη ενώπιον της Χάγης, αλλά έχω την εντύπωση ότι είναι άλλο να δικάζουν τα Ελληνικά δικαστήρια μια υπόθεση που αφορά εγκλήματα πολέμου που έγιναν σε ελληνικό έδαφος κι άλλο να δικάζουν την ίδια υπόθεση ιταλικά δικαστήρια.

Εν ενεργεία δικηγόρος ως συμπαραστάτης του δημότη

Ενώ σε διάφορους δήμους προκηρύσσεται η θέση του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, προκύπτουν διάφορα ερωτήματα σχετικά με τις ασυμβίβαστες ιδιότητες, αλλά και τις θετικές ιδιότητες που πρέπει να παρουσιάζουν οι υποψήφιοι. (βλ. για τα κωλύματα και ασυμβίβαστα εδώ).

Ένα βασικό ερώτημα είναι εάν ο Συμπαραστάτης του Δημότη μπορεί να είναι νομικός και διατυπώθηκε αντιρρήση ως προς το ότι μπορεί να είναι ένας εν ενεργεία δικηγόρος.

Αν αναζητήσουμε το άρθρο 14 του "Καλλικράτη" που προβλέπει τα κωλύματα και τα ασυμβίβαστα θα δούμε ότι με ρητό και κατηγορηματικό τρόπο ο νομοθέτης δεν θεωρεί λόγο αναστολής του επαγγέλματος του δικηγόρου, του συμβολαιογράφου ή των μελών Δ.Ε.Π. την ιδιότητα του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. Μόνο για τους δημάρχους (των δήμων άνω των 10.000 κατοίκων) ο Καλλικράτης επιβάλλει την αναστολή των επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Αντίθετα, για τον "Ελεγκτή της Νομιμότητας", θεσμό για τον οποίο ο Καλλικράτης έχει προβλέψει ότι είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, ισχύει η αναστολή επαγγέλματος.

Διότι είναι προφανές ότι μια επαγγελματική τάξη η οποία ασχολείται κατ' εξοχήν με την επίλυση διαφορών είναι αυτή των δικηγόρων, οι οποίοι σαφέστατα και δεν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν από την υποψηφιότητα για μια τέτοια θέση.

Επίσης, αποτελεσματικότεροι Συμπαραστάτες θα είναι οι δικηγόροι που δεν έχουν αποστασιοποιηθεί από τα τεκταινόμενα της αγοράς, αλλά παραμένουν εν ενεργεία και βρίσκονται σε τριβή με τις "πραγματικές" συνθήκες, σε αντίθεση με διάφορους θεωρητικούς που ενδεχομένως απλώς θα επιχειρήσουν να περιβάλλουν με θεσμικό κέλυφος τις όποιες ερμηνευτικές εκδοχές τους, μακριά βέβαια από την τρέχουσα καθημερινότητα και με άγνοια των υπαρκτών προβλημάτων των δημοτών.

Όσο για το επιχείρημα ότι δήθεν ο μάχιμος δικηγόρος που οριστεί Συμπαραστάτης θα το κάνει για αλίευση πελατείας, υπάρχει μια πολύ απλή νομική απάντηση, η οποία συμπυκνώνεται στις λέξεις "σύγκρουση συμφερόντων" (conflict of interest): ο Συμπαραστάτης δεν επιτρέπεται να αναλαμβάνει καταγγελίες πελατών του και δεν θα επιτρέπεται να "πελατοποιεί" τους δημότες που προσφεύγουν σε αυτόν.

Εκτός αν θέλουμε άλλον ένα γραφειοκρατικό θεσμό που θα στελεχωθεί από ακαδημαϊκούς.

Αντισυνταγματικός ο δεκαπλασιασμός παραβόλου της μήνυσης

Η δικαστική προστασία είναι συνταγματικό δικαίωμα του ατόμου, δηλαδή αντιστοιχεί σε θεμελιώδη υποχρέωση της Πολιτείας να εγγυηθεί ότι τα δικαιώματά του θα προστατευθούν από ένα δικαστήριο (άρθρο 20 του Συντάγματος). Όταν αυτή η Πολιτεία προσθέτει διαρκώς νέα εμπόδια για την άσκηση της δικαστικής προστασίας σημαίνει ότι παρακωλύει την ενάσκηση του συνταγματικού δικαιώματος. Σημαίνει ότι δεν εκπληρώνει με την ευχέρεια που αναμένεται την υποχρέωσή της για προστασία των πολιτών.

Πρώτα ήρθε η επιβολή Φ.Π.Α. στις δικηγορικες υπηρεσίες. Στον αρχικό νόμο του 1986 περί Φ.Π.Α. δεν είχαν περιληφθεί οι δικηγορικές υπηρεσίες, επειδή τότε η αιτιολογική έκθεση ανέφερε ότι η πρόσβαση στη δικαιοσύνη είναι συνταγματικό δικαίωμα και δεν είναι δυνατόν να φορολογείται επιπρόσθετα.

Τώρα δεκαπλασιάζεται το παράβολο που οφείλει να καταβάλει ο μηνυτής, όταν καταθέτει μια μήνυση. Δηλαδή μιλάμε για την πιο απλή νομική προστασία που μπορεί να ζητησει ο πολίτης χωρίς καν την παρέμβαση δικηγόρου, την πιο οικονομική λύση για καθέναν που μπορεί να γράψει μόνος του μια μήνυση και να την καταθέσει στην αστυνομία ή στην εισαγγελία. Κι ενώ έπρεπε να πληρώσει ένα ποσό Χ (το οποίο αντιστοιχούσε ας πούμε στα εισιτήρια μετρο μιας εβδομάδας), τώρα πρέπει να πληρώσει το ποσό 10Χ.

Μήπως βελτιώθηκαν οι συνθήκες απονομής δικαιοσύνης και η ταχύτητα επεξεργασίας των μηνύσεων και βελτιώθηκαν και οι μισθοί των εισαγγελέων; Όχι βέβαια. Απλώς το κράτος όπου έχει διαπιστώσει ότι υπάρχει μια υποχρεωτική εισροή χρημάτων, επεμβαίνει και πολλαπλασιάζει το αιτούμενο ποσό. Αδιακρίτως περί του αν πρόκειται περί ανάγκης ή επιλογής. Δηλαδή σε λίγο θα κάνουμε μια ερώτηση σε έναν δημόσιο υπάλληλο κι από δίπλα θα υπάρχει ένας κερματοδέκτης που θα του ξεβουλώνει τα αυτιά για να ακούσει τι λέμε, μόνο όταν θα καταβάλουμε το αντίτιμο (όπως στην ταινία με την Βλαχοπούλου που έκανε το μέντιουμ).

Για την περίφημη "δικομανία" των Ελλήνων, έχω να πω ότι πλέον θεωρώ ότι πρόκειται για έναν μύθο. Η ταλαιπωρία που περνούν οι ίδιοι οι διάδικοι μέχρι να προσεγγίσει η υπόθεσή τους στην ώρα της εκδίκασής της λειτουργεί αποτρεπτικά. Το ότι δεν έχουμε εξειδικεύσει και καλλιεργήσει μια κουλτούρα εξωδικαστικής επίλυσης διαφοράς εμείς οι νομικοί είναι μια αλήθεια. Όπως και το ότι εκκρεμούν εκατομμύρια μηνύσεις ετών στα ελληνικά δικαστήρια. Προσωπικά είμαι κατά της προσφυγής στην ποινική δικαιοσύνη, αλλά υπάρχουν και ορισμένες διαφορές οι οποίες δεν μπορούν να λυθούν αλλιώς, όπως τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, οι βιασμοί, η κακοποίηση παιδιών, εγκλήματα που η συγχώρεση μπορεί να φέρει μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα. Υπάρχουν λοιπόν και μηνύσεις που πρέπει να γίνονται.

H υπερφόρτωση όμως των δικαστηρίων οφείλεται και στο ότι το Ελληνικό Δημόσιο δεν ακούει. Δεν διαθέτει αποτελεσματικούς διαμεσολαβητές για να λύνουν τις διαφορές με τους πολίτες, με αποτέλεσμα τα δικαστήρια να γεμίζουν και με προσφυγές κατά του κράτους.

Η μήνυση είναι όμως και το πιο οικονομικό μέσο για να ζητήσει ο πολίτης την δικαστική προστασία του, ακόμα και χωρίς δικηγόρο, όπως είπα παραπάνω. Ο δεκαπλασιασμός του παραβόλου αποτελεί μια άμεση επίθεση σε αυτό το συνταγματικό δικαίωμα. Επίθεση που δεν συνοδεύεται από ένα εξισορροπητικό μέτρο περί παροχής καλύτερων υπηρεσιών δικαστικής προστασίας. Οπότε η επίθεση αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί τελικά δίκαιη και συμβατή με το Σύνταγμα.

Επικαιροποιημένη πρόταση για τον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης

Στις 25 Νοεμβρίου 2010 δώσαμε στη δημοσιότητα μια πρόταση για την οργάνωση του "Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης" στον Δήμο Αθηναίων (βλ. εδώ). Είχαμε λάβει υπόψη τα δεδομένα και την εμπειρία από τη λειτουργία του θεσμού σε άλλες πόλεις της Ευρώπης (βλ. εδώ), την μεθοδολογία του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και τις δικές μας προσδοκίες, ως άνθρωποι που ζούμε και εργαζόμαστε στην Αθήνα, για την καλή λειτουργία του νέου θεσμού.

Η πρόταση συζητήθηκε και ακολούθησε διάλογος με διάφορες πλευρές, οι οποίες μας έδωσαν τις δικές τους ιδέες (βλ. εδώ κι εδώ) τις οποίες επεξεργαστήκαμε και προσθέσαμε στην πρότασή μας. Αυτή τη στιγμή έχουμε καταλήξει στην 6η έκδοση της πρότασης, η οποία έχει εμπλουτιστεί με πολύτιμες και χρήσιμες παρατηρήσεις, με αποτέλεσμα να αποτελεί ίσως την πιο ολοκληρωμένη εργασία που έχει καταρτιστεί μέχρι στιγμής για τον νέο θεσμό. Είναι ιδιαίτερα τιμητικό ότι δήμοι από όλη τη χώρα έχουν έρθει σε επικοινωνία μαζί μας, για να αντλήσουν πληροφορίες για τον συμπαραστάτη του δημότη και της επιχείρησης.

Έτσι, σήμερα μπορείτε να διαβάσετε την επικαιροποιημένη πρόταση για τον Συμπαραστάτη των Αθηναίων, στο symparastatis.wordpress.com.

Σύμφωνα με τον Καλλικράτη, η επιλογή του προσώπου πρέπει να γίνει εντός 2 μηνών από την εγκατάσταση της νέας δημοτικής αρχής. Θα παρακολουθήσουμε λοιπόν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις σε όλη τη χώρα σχετικά με τις επιλογές των συμπαραστατών του δημότη και της επιχείρησης και ήδη αναρούμε το σχετικό υλικό στο group στο facebook (εδώ)

Διαβάστε σχετικά:

Ποιος επιλέγει τον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης;

Κωλύματα και Ασυμβίβαστα του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης

Τι είναι "κακοδιοίκηση";

Αρμοδιότητες του Συμπαραστάτη που δεν έχει ο Συνήγορος του Πολίτη

Δελτίο ειδήσεων ΣΚΑΪ για άδεια Αρχής περί διοδίων

Εσφαλμένη η απάντηση της Αρχής για τις κάμερες στα διόδια

Όπως έχει δημοσιοποιηθεί, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα επέτρεψε με απαντητικό της σημείωμα προς τα Υπουργεία Μεταφορών και Προστασίας του Πολίτη, την χρήση εικόνων από τα αυτοκίνητα που διέρχονται χωρίς να πληρώσουν διόδια, προκειμένου οι επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται τους δρόμους να μπορούν να στραφούν δικαστικώς εναντίον των οδηγών. 

Πρόκειται για μια νομικά εσφαλμένη απόφαση της Αρχής, η οποία υποπίπτει σε σοβαρή και ανεξήγητη αντίφαση σε σχέση με την Γνωμοδότηση 1/2009 (βλ. εδώ), με την οποία η Αρχή έκρινε αντισυνταγματική την τότε τροπολογία για τις κάμερες, όταν η ΝΔ επέβαλε την νομοθετική εξαίρεση εφαρμογής της προστασίας προσωπικών δεδομένων από κάθε κάμερα του δημοσίου. 

Σε εκείνη την Γνωμοδότηση, η Αρχή επέμενε - ορθά- ότι η λειτουργία των καμερών προϋποθέτει την θέσπιση ειδικής νομοθεσίας με την οποία θα προβλέπονται συγκεκριμένες διατάξεις για τη συλλογή, την αποθήκευση, τη χρήση και την διαβίβαση των δεδομένων. Διαφορετικά, μια γενική διάταξη που λέει απλώς ότι "επιτρέπεται η λειτουργία καμερών", χωρίς την πρόβλεψη σαφών όρων συλλογής εικόνων και δικαιωμάτων για τους πολίτες είναι αντίθετη στο Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Η Αρχή ξέχασε αυτές τις συνταγματικές αξιολογήσεις της στην απάντηση που έδωσε στα δύο Υπουργεία για τις κάμερες των διοδίων. Αναφέρει ότι οι συμβάσεις που έχουν οι επιχειρήσεις με το κράτος περιλαμβάνουν ως όρο την υποχρέωση του Δημοσίου για χορήγηση "άδειας χρήσης ηλεκτρονικών τεχνικών συσκευών για τη βεβαίωση της μη καταβολής από τους χρήστες του ισχύοντος διοδίου τέλους από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων". Αυτός ο συμβατικός όρος θεωρήθηκε επαρκής νομική βάση για την Αρχή, η οποία έσπευσε να θεωρήσει ότι με αυτόν τον τρόπο πληρούται η εξαίρεση του άρθρου 5 παρ. 2 στ. β' του Ν.2472 (εκπλήρωση νομικής υποχρέωσης του υπεύθυνου επεξεργασίας), χωρίς όμως η Αρχή αυτή τη φορά να εξετάσει τη συνταγματικότητα της συγκεκριμένης διάταξης, όπως είχε πράξει με την Γνωμοδότηση 1/2009. Διότι εάν είχε εξετάσει τη συνταγματικότητα θα διαπίστωνε και πάλι ότι ελλείπουν οι σαφείς νομοθετικές διατάξεις που προβλέπουν τους όρους συλλογής των προσωπικών δεδομένων από αυτές τις κάμερες.

Επίσης, ως μέτρο, η συλλογή φωτογραφιών δεν είναι το ηπιότερο: θα μπορούσε η καταγραφή να γίνεται χειρόγραφα από έναν υπάλληλο των διοδίων ή ακόμη ορθότερα από κάποιον προανακριτικό υπάλληλο. Διότι η κάμερα δίνει μόνο τον αριθμό του αυτοκινήτου, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν ιδιοκτήτες αυτοκινήτων να διωχθούν ενώ δεν έχουν τελέσει οι ίδιοι την παράβαση. Οπότε τα δεδομένα που συλλέγονται από τις κάμερες δεν είναι ακριβή και μπορεί να οδηγήσουν αθώους στα δικαστήρια. Διάβασα μάλιστα ότι η σκέψη των εταιριών είναι η έκδοση διαταγών πληρωμής που θα οδηγήσει κατευθείαν τους πολίτες στην αγκαλιά του ΤΕΙΡΕΣΙΑ. 

Συνεπώς, η "άδεια" που δίνει η Αρχή δεν βρίσκεται σε συμφωνία με το Σύνταγμα και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, γι' αυτό θα πρέπει να επανεξεταστεί η υπόθεση από το ανεξάρτητο όργανο, σε κανονικό σχηματισμό διοικητικού συμβουλίου κι όχι ως ένα "ενημερωτικό" σημείωμα από τον Πρόεδρό του. 

Επιβεβαιώνεται έτσι, για άλλη μια φορά, ότι η Αρχή μετά την έκδοση μιας γνωμοδότησης περί αντισυνταγματικής νομοθεσίας, δεν επιμένει για την επιβολή των απόψεών της, αλλά μάλλον αποσιωπά το θέμα, όπως ήταν το συμπέρασμα και στην Αξιολόγηση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων για το 2009 (βλ. εδώ).

Οι δικαστές δεν γνωρίζουν το νόμο

Ένα κλασικό νομικό αξίωμα είναι το jura novit curia, "το δικαστήριο γνωρίζει το νόμο". Όταν πηγαίνεις στο δικαστήριο αρκεί να πεις τι σου συνέβη, δεν χρειάζεται να υποδείξεις στον δικαστή ποιος νόμος ισχύει. Γιατί ο δικαστής ξέρει από μόνος του τον νόμο. Θα τον βρει αυτεπαγγέλτως.

Αυτή η αρχή πλέον θα πρέπει να αλλάξει διατύπωση: "το δικαστήριο πρέπει να γνωρίζει το νόμο". Από αξίωμα, γίνεται ένα αίτημα. Γιατί πλέον ο νόμος δεν είναι ένας Αστικός κι ένας Ποινικός Κώδικας, αλλά ένα αχανές σύνολο παλαιών αλλά και νεότερων κανονιστικών κειμένων που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αναζήτηση του ισχύοντος δικαίου, ιδίως όταν οι υποθέσεις δικάζονται από "τελικά" δικαστήρια. Τα οποία δεν είναι βέβαια ο Άρειος Πάγος και το Συμβούλιο Επικρατείας, αλλά τα υπερεθνικά δικαστήρια, στα οποία εκτίθεται η χώρα όταν οι δικαστές δεν γνωρίζουν το νόμο.

Οι δικαστές δεν γνωρίζουν τον νόμο, όταν αγνοούν ας πούμε τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Γιατί "ισχύον δίκαιο" είναι η τελική ερμηνεία του νόμου.

Αλλά θα πάω ακόμα πιο πέρα, γιατί και τα υπερεθνικά δικαστήρια κάνουν νομικά λάθη: η αυθεντία επιβολής μιας νομικής κρίσης από τα δικαστήρια δεν σημαίνει ότι χαίρει πάντοτε επιστημονικής αρτιότητας. Ούτε καν όταν συνοδεύεται από εκτεταμένη θεμελίωση - που υποτίθεται ότι είναι και το ζητούμενο, ενώ η ποσότητα δεν είναι πάντα κριτήριο επιστημονικότητας. Αντιθέτως μάλιστα. Δεν αναφέρομαι στη διάγνωση των πραγματικών περιστατικών, αλλά στην εξεύρεση και διατύπωση του κανόνα δικαίου, της μείζονος πρότασης. Γιατί εκεί εντοπίζω πλέον το πρόβλημα: οι δικαστές στις δύσκολες υποθέσεις αποδεικνύεται ότι συχνά πια δεν ξέρουν το νόμο και το χειρότερο είναι ότι δεν εμπιστεύονται πλέον ούτε τη νομική επιστήμη, την οποία απαξιώνουν σε μεγάλο βαθμό ως θεωρητικολογία. Υπό την ασφυκτική πίεση της μαζικότητας των υποθέσεων, όταν έχουν μπροστά τους δύο διαφορετικές νομικές εκδοχές, επιλέγουν μόνο εκείνη που διαισθητικά τους φαίνεται ως δίκαιη, ή εκείνη που τελικά τους είναι πιο εύληπτη, πιο επιφανειακή, πιο απλή. Ας μην εμβαθύνουμε, ας μην θεωρητικολογούμε, ας μην εμπιστευθούμε τα εργαλεία της επιστήμης περισσότερο από το ένστικτό μας. Ας μην στείλουμε προδικαστικό ερώτημα, ας μην μειοψηφήσουμε όταν διαφωνούμε. Ας μην κουραστούμε πολύ με την εξεύρεση του εφαρμοστέου κανόνα, τα "πραγματικά περιστατικά" θα μας καθοδηγήσουν στη σωστή απόφαση. Κι άσε τους ειδικούς να αναλύουν τα θέματά τους σε συνέδρια και σε ημερίδες.

Κι έτσι κάπως επανερχόμαστε στη "δικαιοσύνη" του κατή, του σοφού γέροντα που επέλυε τις διαφορές στην Οθωμανική αυτοκρατορία με βάση την εμπειρία ζωής του, κι όχι με βαση προδιατυπωμένους, γνωστούς, προσβάσιμους, δημόσιους κανόνες που θεσπίστηκαν με δημοκρατική διαδικασία. Γι' αυτό και κάποτε έλεγαν "αν σε γαμήσει ο κατής, σε ποιον να παραπονεθείς;"

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η νομική επιστήμη αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα και ρόλο, ως αντιπολίτευση μιας αυταρχικής εξουσιας που καταχρηστικά αυτοαποκαλείται "δικαιοσύνη", ενώ θα μπορούσε ας πούμε να χρησιμοποιεί κι άλλους ευφημιστικούς όρους, όπως "αστυνομία".

O Συνήγορος του Kαταναλωτή καλεί τα μέρη για εξώδικη επίλυση

Σε σχέση με την υπόθεση του καταναλωτή – blogger που απασχολεί την επικαιρότητα, ο Συνήγορος του Καταναλωτή όρισε αυτεπάγγελτα ως ημέρα κλήσης όλων των μερών για εξώδικη επίλυση της διαφοράς την Τρίτη 18 Ιανουαρίου 2011.

Χαιρετίζουμε την απόφαση της Ανεξάρτητης Αρχής για καθορισμό σύντομης ημερομηνίας, πριν την εκδίκαση της υπόθεσης στο Πρωτοδικείο Πειραιά, επίσπευση που οφείλεται στην ιδιαίτερη σοβαρότητα αλλά και το πρωτοφανές της εν λόγω υπόθεσης.

Η διαμεσολάβηση της Ανεξάρτητης Αρχής είχε ζητηθεί με πρωτοβουλία του ίδιου του καταναλωτή από τις 8 Οκτωβρίου 2010, γεγονός που οφείλεται στην προσήλωσή του στην προτεραιότητα της διαβουλευτικής επίλυσης της διαφοράς, η έκβαση της οποίας εξαρτάται από το πνεύμα και την προσέλευση που θα επιδείξουν οι εταιρίες.