Δευτέρα, Μαΐου 26, 2014

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την δίωξη blogger πολιτικού ακτιβιστή

Στην υπόθεση του Ilgar Mammadov κατά Αζερμπαϊτζάν, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ασχολήθηκε με τη σύλληψη ενός πολιτικού ακτιβιστή που κρίθηκε ότι οφείλεται σε όσα έγραψε στο ιστολόγιό του εναντίον της Κυβέρνησης.

Ο ακτιβιστής τον Ιανουάριο του 2013 κάλυπτε την ταραχή που ξεσήκωσε η είδηση ότι ο γιος ενός υπουργού είχε εμπλακεί σε ένα τροχαίο και στη συνέχεια βιαιοπράγησε εναντίον των επιβατών του άλλου αυτοκινήτου. Αντιδρώντας σε αυτό, εκατοντάδες κάτοικοι ξεσηκώθηκαν και κατέστρεψαν ιδιοκτησίες που θεωρείτο ότι ανήκαν στην οικογένεια του υπουργού,μεταξύ αυτών κι ένα ξενοδοχείο για το οποίο μέλος της οικογένειας αρνήθηκε ότι του ανήκε. Ο ακτιβιστής κατέγραφε τις ειδήσεις από τα γεγονότα στο ιστολόγιό του.  Έγραψε μάλιστα ότι το ξενοδοχείο ανήκε όντως στην οικογένεια αυτή, όπως προέκυπτε από την έρευνά του στο site του υπουργείου, αλλά και στο facebook του γιου του υπουργού. Μέσα σε μία ώρα, οι πληροφορίες στις οποίες παρέπεμπε εξαφανίστηκαν από το site και από το facebook, αλλά η ανάρτηση του ακτιβιστή διαδόθηκε εκτενώς στα μέσα ενημέρωσης. 

Στη συνέχεια ακολούθησε κοινό ανακοινωθέν του Υπουργείου Εσωτερικών και του Γενικού Εισαγγελέα (!!!) ότι η υποκίνηση είχε γίνει από τον εν λόγω ακτιβιστή κι έναν άλλο πολιτικό της περιοχής. Μετά από αυτό, ο ακτιβιστής - ιστολόγος πέρασε από ανάκριση, με κατ' αντιπαράσταση εξέταση από πρόσωπα που φέροντο ότι ηταν μάρτυρες και στη συνέχεια προφυλακίστηκε, ενώ οι κατηγορίες μετατράπηκαν σε βαρύτερες. Τον Μάρτιο του 2014 καταδικάστηκε σε φυλάκιση 7 ετών και έχει υποβάλει έφεση που εκκρεμεί. 

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αναγνώρισε παραβιάσεις διαφόρων εκδοχών του δικαιώματός του στην ελευθερία, στο τεκμήριο της αθωότητας κλπ. Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι αναγνώρισε την παραβίαση του άρθρου 18 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ("Όρια στην χρήση των περιορισμών σε δικαιώματα"). Το άρθρο αυτό αναφέρει:

"Οι επιτρεπόμενοι κατά τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης των ανωτέρω δικαιωμάτων και ελευθεριών δεν επιτρέπεται να εφαρμόζονται για σκοπούς άλλους από εκείνους για τους οποίους έχουν επιβληθεί". 

Πρόκειται για την άλλη όψη της απαγόρευσης κατάχρησης δικαιώματος: ούτε το δικαίωμα επιτρέπεται να ασκείται για σκοπούς άλλους από εκείνους για τους οποίους υπάρχει, αλλά ούτε και οι περιορισμοί που επιβάλλει το κράτος στα δικαιώματα επιτρέπεται να κατατείνουν σε σκοπούς άλλους από αυτούς για τους οποίους έχουν θεσπιστεί. 

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι ο ακτιβιστής συνελήφθη για έναν και μόνο λόγο: επειδή είχε αναρτήσει στο ιστολόγιό του την πληροφορία ότι όντως το ξενοδοχείο ανήκει στην εν λόγω πολιτική οικογένεια. Το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι εκλήθη από τον εισαγγελέα αμέσως μόλις δημοσίευσε τις πληροφορίες στο ιστολόγιό του και ότι ο σκοπός της σύλληψής του ήταν να τον κάνουν να σωπάσει και να μην αποκαλύψει όλα όσα η κυβέρνηση ήθελε να κρύψει. Επομένως ο σκοπός της προφυλάκισης του ακτιβιστή δεν ήταν βέβαια η προστασία της δημόσιας τάξης, όπως προβλέπει ο νόμος ως θεμιτό λόγο περιορισμού της ελευθερίας, αλλά η αποτροπή περαιτέρω αποκαλύψεων. Αυτό λοιπόν συνιστά παραβίαση των ορίων στη χρήση περιορισμών των δικαιωμάτων, παραβίαση του άρθρου 18 της ΕΣΔΑ.

Το Αζερμπαϊτζάν καταδικάστηκε να καταβάλει στην ακτιβιστή 20.000 ευρώ και 2.000 ευρώ για έξοδα. 



Κυριακή, Μαΐου 25, 2014

Οι δημότες "ψηφίζουν" κάθε μέρα

Σήμερα οι Αθηναίες και Αθηναίοι εκλέγουν τον Δήμαρχο, δηλαδή την πολιτική ηγεσία ενός οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης. Η πόλη είναι όμως κάτι ευρύτερο και θα ξαναπώ ότι το σημαντικότερο αξίωμα στην δημοκρατία είναι αυτό του πολίτη. Το ανώτατο αποφασιστικό όργανο του Δήμου δεν είναι ο Δήμαρχος, είναι το Δημοτικό Συμβούλιο. 

Το νέο Δημοτικό Συμβούλιο θα αναλάβει την 1η Σεπτεμβρίου 2014, άρα τα "απόαύριο" που ακούγονται είναι πολιτικά και μη κυριολεκτικά (βλ. Καλλικράτης). Έτσι, ενώ ο Δήμαρχος προΐσταται πολιτικά και διοικητικά όλων των υπηρεσιών του Δήμου, ο ρόλος του είναι περισσότερο εκείνος του εκπροσώπου, του φυσικού φορέα ενσωμάτωσης όλων όσα προσδοκά, διεκδικεί, συμβολίζει και οφείλει ο Δήμος. Όσες και όσοι ασχοληθείτε ενεργά την νέα δημοτική περίοδο, θα καταλάβετε τί σημαίνει αυτό, όταν δείτε την δημοτική γραφειοκρατία να μην εκτελεί αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, επειδή απλά διαφωνεί με αυτές και το Δημοτικό Συμβούλιο να αναδιπλώνεται μετά από εισηγήσεις της ίδιας γραφειοκρατίας (και εννοώ το Δημοτικό Συμβούλιο, ως όργανο, πέρα από πλειοψηφίες και μειοψηφίες). Και να πρέπει να επαναλαμβάνουμε τα αυτονόητα για την σχέση αιρετού και υπαλλήλου και την μεταξύ τους διαφορά δημοκρατικής νομιμοποίησης. 

Ο Δήμαρχος από μόνος του είναι λοιπόν ένα συμβολικό πρόσωπο. Την ουσιαστική πολιτική δύναμη για την λήψη των αποφάσεων την αντλεί όχι τόσο από το ποσοστό των ψηφοφόρων, αλλά από τους πολίτες και τις ομάδες που θα έχει μαζί του σε κάθε εγχείρημα. Η πραγματική εξουσία του Δημάρχου οικοδομείται κάθε μέρα, ανάλογα με το πόσο μπορεί να εμπνεύσει, πόσο μπορεί όντως να εκπροσωπήσει, να "προσωποποιήσει" το εκάστοτε ευρύ συλλογικό αίτημα των δημοτών. Καλή ψήφο και σκεφτείτε το: πρέπει να "ψηφίζουμε" κάθε μέρα.

Δευτέρα, Μαΐου 19, 2014

Χάρτα Δικαιωμάτων & Υποχρεώσεων Δημοτών και Κατοίκων

Εκτός από τον γνωστό "Καλλικράτη", υπάρχει κι ένας άγνωστος, αναξιοποίητος "Καλλικράτης". Αναφέρομαι σε ήδη προβλεπόμενες θεσμικές δυνατότητες υπέρ των πολιτών στο νομικό "οπλοστάσιο" της τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή στον Κώδικα Δήμων & Κοινοτήτων και στον "Καλλικράτη". Είναι δυνατότητες που δεν έχουν αξιοποιηθεί ακόμη ή πλήρως και μπορούν να βελτιώσουν το επίπεδο της τοπικής δημοκρατίας και να ενισχύσουν την συμμετοχή του πολίτη στην διαμόρφωση, αλλά και στην λήψη των αποφάσεων. 

 Μία από αυτές τις δυνατότητες που δεν έχουν αξιοποιηθεί είναι η κατάρτιση και θέση σε ισχύ της Χάρτα Δικαιωμάτων & Υποχρεώσεων των Δημοτών και των Κατοίκων. Προβλέπεται από το άρθρο 216 του Κώδικα Δήμων, ως δυνατότητα διακριτή από την σύνταξη ενός απλού "Οδηγού του Δημότη". Στο άρθρο 63 του "Καλλικράτη" προβλέπεται ότι το σχέδιο της Χάρτας εισάγεται στο Δημοτικό Συμβούλιο από την Εκτελεστική Επιτροπή του Δήμου. 

Η Χάρτα αποτελεί λοιπόν ένα πολιτικό, διακηρυκτικό κείμενο που καλείται να θεσπίσει το Δημοτικό Συμβούλιο, καταγράφοντας το σύνολο των αυτοδεσμεύσεων του Δήμου απέναντι στους πολίτες, οριοθετώντας ταυτόχρονα και την διακριτική ευχέρεια ως προς την επιβολή υποχρεώσεων απέναντί τους. Μπορεί λοιπόν να μην είναι μια απλή και βαρετή κωδικοποίηση διαδικαστικών διατάξεων, αλλά ένα "δημοτικό Σύνταγμα". 

Η πρόσθετη αξία που έχει λοιπόν ένα τέτοιο κείμενο αφορά την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του πολίτη με την οικοδόμηση μιας σχέσης καλής διοικητικής συμπεριφοράς αλλά και ουσιαστικής διαφάνειας: ο Δήμος θα ξεκαθαρίσει δεσμευτικά τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύει ορισμένες νομικές διατάξεις, ώστε όλοι να ξέρουν τί πρόκειται να αντιμετωπίσουν όταν θα βρεθούν απέναντί του, είτε ως δικαιούχοι, είτε ως υπόχρεοι. 

Προδιατυπωμένα σχέδια μιας τέτοιας Χάρτας έχουν καταρτισθεί ήδη από το 2011, αλλά θεωρώ ότι υπάρχει σημαντικό περιθώριο για εξ αρχής κατάρτιση ενός τόσο σημαντικού κειμένου, με ανοικτές διαδικασίες και ευρύτατη διαβούλευση που θα μπορούσε να κινητοποιήσει το σύνολο των φορέων της πόλης. 

Στις προτάσεις που διατύπωσα προς τον Δήμο Αθηναίων ως Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, στο πλαίσιο της Ετήσιας Έκθεσης 2013, ανέφερα στο κεφάλαιο περί ενίσχυσης της συμμετοχής των πολιτών στην λήψη των αποφάσεων ως πρώτη δυνατότητα την θέσπιση της Χάρτας. Συγκεκριμένα, έχω σημειώσει για το θέμα αυτό:

"Η κωδικοποίηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των δημοτών και των κατοίκων θα καταστήσει σαφέστερους τους όρους συμμετοχής τους στην λήψη των αποφάσεων και θα οριοθετήσει υποχρεώσεις του Δήμου Αθηναίων που βρίσκονται σε μια “γκρίζα ζώνη” ακόμη και για τους εργαζόμενους σε αυτόν, όπως π.χ. το δικαίωμα του πολίτη για πρόσβαση στα έγγραφα των δημοτικών υπηρεσιών, τα δικαιώματα των ΑμεΑ, τα δικαιώματα των Ατόμων Τρίτης Ηλικίας. Η Χάρτα θα ήταν χρήσιμο να προβλέπει και ένα ειδικό όργανο  παρακολούθησης της εφαρμογής της, όπως μια διαπαραταξιακη Επιτροπή Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων Δημοτών και Κατοίκων." 


Η διαδικασία της διαβούλευσης και του ευρύτερου δημόσιου διαλόγου που θα προκαλέσει στον Δήμο Αθηναίων το ξεκίνημα για την σύνταξη της Χάρτας εκτιμώ ότι θα αναδείξει ουσιαστικές λύσεις σε προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολιτες στην σχέση τους με τις δημοτικές υπηρεσίες, εμβαθύνοντας πολύ περισσότερο από όσο λ.χ. η διεξαγωγή ενός τοπικού δημοψηφίσματος. Σημειωτέον ότι δεν περιφρονείται καθόλου η βαρύτητα και η σημασία ενός τέτοιου αμεσοδημοκρατικού θεσμού (τον οποίο επίσης έχω προτείνει στο ίδιο κεφάλαιο της Ετήσιας Έκθεσης), αλλά σαφώς υπάρχουν ποιοτικές διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο συμμετοχής και στον βαθμό επιρροής που μπορεί να έχει ο πολίτης στις δύο αυτές δυνατότητες (διαβούλευση - δημοψήφισμα). 

Η Χάρτα Δικαιωμάτων & Υποχρεώσεων Δημοτών και Κατοίκων είναι λοιπόν μια δυνατότητα που αξίζει να ενεργοποιηθεί, μια αρμοδιότητα του Δημοτικού Συμβουλίου που μπορεί να συμβάλλει στην ποιοτική βελτίωση των σχέσεων πολίτη και δήμου. 


Τρίτη, Μαΐου 13, 2014

H Google διέπεται από την ευρωπαϊκή Οδηγία για τα προσωπικά δεδομένα

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη σημερινή του απόφαση C-131/12 (Google & Google Spain) ασχολήθηκε με την εφαρμογή του ευρωπαϊκού δικαίου για την προστασία και την ελεύθερη κυκλοφορία των προσωπικών δεδομένων σε παγκόσμια γνωστές και χρησιμοποιούμενες μηχανές αναζήτησης.

Η υπόθεση υποβλήθηκε ως προδικαστικό ερώτημα από δικαστήριο της Ισπανίας, το οποίο είχε να αντιμετωπίσει προσφυγή της Google εναντίον απόφασης της ισπανικής Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Ένας πολίτης προσέφυγε στην ισπανική Αρχή, ζητώντας να απαγορευθεί στην Google να μεταδίδονται τα προσωπικά δεδομένα του που είχαν δημοσιευθεί σε εφημερίδα (ανακοίνωση πλειστηριασμού κατοικίας, λόγω νομικής υποχρέωσης δημοσίευσης) και εντοπίζονταν ως αποτέλεσμα στην αναζήτηση του ονόματος του. Η ισπανική Αρχή δέχθηκε εν μέρει το αίτημα, η Google προσέφυγε στην ισπανική δικαιοσύνη κατά της απόφασης της Αρχής και η ισπανική δικαιοσύνη υπέβαλε μια σειρά ερωτημάτων στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κεντρικό θέμα: εφαρμόζεται το ευρωπαϊκό δίκαιο προστασίας δεδομένων σε μια παγκόσμια προσβάσιμη διαδικτυακή μηχανή αναζήτησης;

Η απάντηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν θετική. Στο κατά πόσον αποτελεί "επεξεργασία δεδομένων" η ίδια η δυνατότητα αυτόματης αναζήτησης και ευρετηρίασης αποτελεσμάτων με κριτήριο το ονοματεπώνυμο του ατόμου, η απάντηση ήταν θετική. Μπορεί να μην υπάρχει μια ενεργητική παρέμβαση στα ίδια τα δεδομένα, αλλά οι διαδικασίες που εφαρμόζει επ' αυτών η Google συνιστούν επεξεργασία δεδομένων με βάση τον ευρύτατο ορισμό που περιλαμβάνει η Οδηγία 95/46. [Ενδιαφέρουσα παρατήρηση: η Ελληνική Κυβέρνηση στην δίκη υποστήριξε ότι η Google προβαίνει σε επεξεργασία αλλά μόνο στο μέτρο που αποθηκεύουν σε κρυφή μνήμη ή ενδιάμεση μνήμη τα δεδομένα, αλλιώς παρέχουν απλά "ενδιάμεσες υπηρεσίες".] Επομένως η εταιρία εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης είναι "υπεύθυνος επεξεργασίας" δεδομένων και διέπεται από τις σχετικές υποχρεώσεις της Οδηγίας 95/46 και του εθνικού δικαίου.

Στη συνέχεια, το θέμα ήταν αν η Google Spain είναι "εγκατάσταση" της Google Inc. στην Ισπανία, ώστε να εντοπιστεί ποιος από τους δύο είναι ο υπεύθυνος επεξεργασίας. Σε αυτό το θέμα οι εταιρίες υποστήριξαν ότι δεν τίθεται θέμα με την Google Spain, αφού η Google Inc. είναι υπεύθυνη για την μηχανή αναζήτησης και η τοπική εταιρία αφορά περισσότερο τις διαφημίσεις κλπ. Το επιχείρημα ενδεχομένως να συνδέεται με προσπάθεια να αποδεσμευτεί η Google Inc. από τις ευρωπαϊκού δικαίου υποχρεώσεις, λόγω εγκατάστασής της εκτός Ε.Ε. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν δέχθηκε όμως αυτόν τον ισχυρισμό, κρίνοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση θα διακυβευόταν η αποτελεσματικότητα της προστασίας των ευρωπαϊκού δικαίου διατάξεων για την προστασία δεδομένων. [Προσωπικά, δεν είμαι πλήρως ικανοποιημένος από την τεκμηρίωση της θέσης αυτής στη συγκεκριμένη παράγραφο της απόφασης, ενώ συμφωνώ με το δια ταύτα - μπορούσαν να το αιτιολογήσουν πληρέστερα κι όχι με a contrario επιχείρημα που θυμίζει έντονα λήψη του ζητουμένου]. Άρα και όταν η Google έχει ιδρύσει τοπικό υποκατάστημα μόνο για το "εμπορικό τμήμα", διέπεται από τις διατάξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και για την κύρια δραστηριότητά της, δηλ. την μηχανή αναζήτησης.

Το πιο ουσιώδες ζήτημα όμως είναι ο ισχυρισμός της Google ότι το αίτημα αφαίρεσης έπρεπε να απευθυνθεί στην ιστοσελίδα που περιείχε τα προσωπικά δεδομένα και όχι στην ίδια που είναι μια μηχανή αναζήτησης.  Ως προς αυτό το θέμα, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν απάντησε με ένα ευθύ "ναι" ή "όχι".  Αφιερώνει αρκετές παραγράφους στο να εξηγεί ότι τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων πρέπει να διασφαλίζονται στην πράξη, γεγονός που σε κάποιες περιπτώσεις θα σημαίνει και ότι το δικαίωμα αντίταξης (αίτημα διαγραφής) μπορεί να απευθύνεται στην Google και όχι σε κάθε ιστοσελίδα χωριστά που περιέχει τα δεδομένα τους. Εδώ βρίσκεται μια ουσιαστική αναγνώριση του "δικαιώματος στη λήθη", ενός δηλ. γενικευμένου δικαιώματος αντίταξης στην επεξεργασία δεδομένων που απευθύνεται όχι μόνο στον μεμονωμένο ιστότοπο που αναπαράγει τα προσωπικά δεδομένα, αλλά τελικά στον φορέα εκείνον που παρέχει πρόσβαση στο σύνολο των ιστοτόπων που αναπαράγει τα προσωπικά δεδομένα. Στην ετοιμαζόμενη νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το δικαίωμα στην λήθη καταστρώνεται διαφορετικά: ως υποχρέωση του υπεύθυνου επεξεργασίας να ενημερώσει όλους όσοι αναπαράγουν τα δεδομένα ότι ζητήθηκε η διαγραφή τους (κι όχι να επιτύχει την επέλευση του αποτελέσματος αυτού, απλά να ενημερώσει).
 
Ωστόσο, καθώς οι κρίσεις αυτές μπορεί να έχουν σημαντικότατες επιπτώσεις και σε άλλα θεμελιώδη δικαιώματα (και θα έχουν σίγουρα) όπως η ελευθερία της πληροφόρησης, η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της ενημέρωσης με την μετάδοση και λήψη πληροφοριών, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπενθυμίζει ότι όλα αυτά είναι αντικείμενο στάθμισης. Εάν πρόκειται για πρόσωπα που ενδιαφέρουν την κοινή γνώμη λόγω ιδιοτήτων τους, τότε θα πρέπει να σταθμιστούν και άλλοι παράγοντες που ενδέχεται να ανατρέπουν το δικαίωμα του υποκειμένου των δεδομένων για απάλειψη της πρόσβασης στα προσωπικά δεδομένα του μέσω των μηχανών αναζήτησης.
 

Δευτέρα, Μαΐου 12, 2014

Η πρώτη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για αποζημίωση από κράτος προς κράτος

Το Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εξέδωσε σήμερα την τελική απόφασή του σχετικά με το θέμα των αποζημιώσεων στην υπόθεση της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας. Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες "διακρατικές προσφυγές" που υποβλήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο κατά κύριο λόγο δικάζει υπόθεσεις ατόμων κατά κρατών. Όπως ειπώθηκε ήδη, η απόφαση αυτή ανοίγει μια νέα εποχή κι ένα ολόκληρο νέο κεφάλαιο στο διεθνές δίκαιο προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων για το ΕΕΔΑ: την επιδίκαση αποζημιώσεων από κράτος προς κράτος για παραβιάσεις. Είναι η πρώτη τέτοια απόφαση στην ιστορία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Το Δικαστήριο επιδίκασε κατά πλειοψηφία υπέρ της Κύπρου 30.000.000 ευρώ για ηθική βλάβη των συγγενών των αγνοουμένων και 60.000.000 ευρώ για ηθική βλάβη των Ελληνοκύπριων κατοίκων της Καρπασίας. Τα ποσά αυτά θα αποδοθούν στους δικαιούχους από την Κυπριακή Κυβέρνηση, υπό την εποπτεία της Επιτροπής Υπουργών (θεσμικού οργάνου του Συμβουλίου της Ευρώπης, υπεύθυνου για την εκτέλεση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου). 

Η αρχική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εκδόθηκε το 2001 και αφορά τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων από την Τουρκία, λόγω  της κατάστασης στην βόρεια Κύπρο, ύστερα από την στρατιωτικές επεμβάσεις της Τουρκίας τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974, την συνεχιζόμενη διχοτόμηση του εδάφους της Κύπρου και τις δραστηριότητες της "Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου". Στην απόφαση κρίθηκε μεταξύ άλλων ότι η Τουρκία είχε παραβιάσει το δικαίωμα στην ζωή (άρθρο 2), λόγω του ότι η Τουρκία δεν είχε δημιουργήσει έναν αποτελεσματικό μηχανισμό για την διεξαγωγή έρευνας όσον αφορά την τύχη των Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων που χάθηκαν υπό συνθήκες απειλής της ζωής τους, το δικαίωμα στην ελευθερία, λόγω του ότι δεν υπήρχε επίσης αντίστοιχος μηχανισμός έρευνας για τους αγνοούμενους που φέρονται ότι συνελήφθησαν από τουρκικές δυνάμεις κατά το χρόνο της εξαφάνισής τους (παράλληλα, αθωώθηκε η Τουρκία για ευθεία παραβίαση των άρθρων, δηλ. ότι τους σκότωσαν ή τους συνέλαβαν), του άρθρου 3 για την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση των συγγενών των Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων, του άρθρου 8, για τον αποκλεισμό των Ελληνοκύπριων από τα σπίτια τους στην βόρειο Κύπρο, του άρθρου 1 του πρόσθετου πρωτοκόλλου στην ΕΣΔΑ για παραβίαση του δικαιώματός τους στην ιδιοκτησία και για μη αναγνώριση κληρονομικών δικαιωμάτων σε περίπτωση θανάτου, του άρθρου 13 για έλλειψη ένδικου μέσου ώστε οι θιγόμενοι να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, του άρθρου 9 για παραβίαση της θρησκευτικής ελευθερίας των Ελληνοκύπριων, παραβίαση του άρθρου 10 της ελευθερίας πρόσβασης στην πληροφόρηση, για την εκτεταμένη λογοκρισία των σχολικών βιβλίων του δημοτικού σχολείου, του άρθρου 2 του πρόσθετου πρωτοκόλλου για παραβίαση του δικαιώματος στην εκπαίδευση λόγω ακατάλληλων εγκαταστάσεων, του άρθρου 8 για γενικευμένη παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και του άρθρου 13 επειδή δεν υπάρχει αποτελεσματικός μηχανισμός για τους κατοίκους της βόρειας Κύπρου να ασκήσουν θεμελιώδη δικαιώματα. Παράλληλα, το ΕΔΔΑ απέρριψε αρκετούς επιπλέον ισχυρισμούς για περαιτέρω παραβιάσεις δικαιωμάτων από την Τουρκία, όπως αναλυτικά αναφέρει η απόφαση του 2001 και υπήρχαν διάφορες μειοψηφούσες γνώμες από Ευρωδικαστές.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σημειώνει ότι είναι η δεύτερη υπόθεση στην νομολογία του που ασχολείται με την διακρατική αποζημίωση: η προηγούμενη αφορούσε την προσφυγή της Ιρλανδίας κατά του Ηνωμένου Βασιλείου (το 1978), όπου δεν επιδικάστηκε αποζημίωση. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, η αποζημίωση απορρέει από την αρχή του δημοσίου διεθνούς δικαίου για την κρατική ευθύνη.

Η ουσία αυτής της απόφασης δεν σχετίζεται λοιπόν με τις ίδιες τις παραβάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, θέμα το οποίο κρίθηκε με την απόφαση του 2001, αλλά με το κατά πόσον είναι δυνατόν ένα κράτος να πληρώσει σε ένα άλλο κράτος (κι όχι σε ένα άτομο όπως είναι το σύνηθες) αποζημίωση για ηθική βλάβη. Το κρίσιμο νομικό θέμα ήταν κατά πόσον το άρθρο 41 της ΕΣΔΑ που αφορά τις αποζημιώσεις λόγω ηθικής βλάβης (κι όχι περιουσιακής ζημίας) εφαρμόζονται και σε διακρατικές υποθέσεις, ενώ η συνήθης χρήση του αφορά τις προσφυγές ατόμων κατά κρατών. Το ΕΔΔΑ έκρινε καταφατικά και επιδίκασε το συνολικό ποσό των 90 εκ. ευρώ ως εύλογη ικανοποίηση για ηθική βλάβη, δηλαδή όχι για υλικές ζημιές. Στο σκεπτικό αυτό κατέληξε κρίνοντας ότι το άρθρο 41 είναι lex specialis (ειδικότερος νόμος) που κατισχύει γενικών αρχών του διεθνούς δικαίου και ότι δεν μπορεί να ερμηνευθεί τόσο στενά ώστε να εφαρμόζεται μόνο σε υποθέσεις ατόμων κατά κρατών.

Πρόκειται λοιπόν για την πρώτη τελική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με την οποία κρίθηκε ότι οι παραβάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων αποτελούν λόγο επιδίκασης εύλογης χρηματικής ικανοποίησης σε διακρατική προσφυγή. Πολύ σημαντικό επίσης είναι ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποδέσμευσε με την απόφαση αυτή τον χρόνο υποβολής του αιτήματος αποζημίωσης από άλλες προϋποθέσεις παραγραφής. 

Στην απόφαση περιέχονται όμως και μειοψηφούσες γνώμες Ευρωδικαστών που είχαν διαφορετική προσέγγιση για το κύριο νομικό θέμα.

Παρασκευή, Μαΐου 09, 2014

Χρειαζόμαστε πράγματι έναν Πρόεδρο της Δημοκρατίας;

Με το δημοψήφισμα που επέλυσε οριστικά το πολιτειακό ζήτημα της χώρας (ανάμεσα στην προεδρευόμενη ή βασιλευομένη δημοκρατία) έκλεισε ένας μεγάλος ιστορικός κύκλος, όπως φαίνεται οριστικά. Στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αναγνωρίστηκαν οι λεγόμενες "ρυθμιστικές" αρμοδιότητες που αφορούν τον διορισμό του πρωθυπουργού - ζήτημα που αποκτά ιδιαίτερη σημασία όταν δεν υπάρχει απόλυτη πλειοψηφία στην Βουλή, αλλά λύθηκε με σαφείς συνταγματικούς κανόνες- καθώς και ορισμένες οιονεί δικαιοδοτικές αρμοδιότητες όπως η απονομή χάριτος (αρμοδιότητα που ασκείται) ή και η αναπομπή νομοσχεδίου, η απόφαση για την διενέργεια δημοψηφίσματος (αρμοδιότητες που δεν ασκούνται). Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ένα πρόσωπο που εγγυάται την τήρηση των συνταγματικων κανόνων, μόνο όμως, τελικά,  ως προς την πολιτειακή τους διάσταση, όχι ως ένας φύλακας του Συντάγματος, ρόλος που έχει αναγνωριστεί πλέον αποκλειστικά στα δικαστήρια.

Όσο πιο αναλυτική είναι μια ρύθμιση όμως και όσο μεγαλύτερη συναίνεση υπάρχει γύρω από αυτή, τόσο περισσότερο συρρικνώνεται ο ρόλος του ρυθμιστή. Τα τελευταία χρόνια, με την μειωμένη εκλογική απόδοση των πρώην μεγάλων κομμάτων και την έλλειψη απόλυτης πλειοψηφίας στην Βουλή, ο ρόλος του ΠτΔ ως προς την ανάθεση των διερευνητικών εντολών αναθερμάνθηκε. Ωστόσο παρέμεινε ένας ρόλος συμβολικός και σε ένα βαθμό διακοσμητικός: δεν ήταν προφανώς ο κ. Παπούλιας εκείνος που επέλεξε το πρόσωπο του κ. Παπαδήμου ή του κ. Πικραμμένου για την θέση του προέδρου του υπουργικού συμβουλίου. Ο Πρόεδρος απλώς προεδρεύει και διορίζει.

Με την προχθεσινή πρόταση του πρωθυπουργού για την αναθεώρηση του Συντάγματος και ως προς τον τρόπο εκλογή του ΠτΔ, επανέρχεται το θέμα στην δημόσια συζήτηση. Ένας άμεσα εκλεγμένος πρόεδρος μπορεί να επικαλεστεί την άμεση δημοκρατική νομιμοποίησή του, ένα πολιτικό έρεισμα σαφώς βαθύτερο στον λαό που καλείται να υπηρετήσει, άρα κι ένα πιο ενεργό ρόλο στον δημόσιο βίο. Έχει όμως πράγματι νόημα ένας ΠτΔ με αυτές τις συγκεκριμένες αρμοδιότητες να εκλέγεται από τον λαό; Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η άμεση νομιμοποίηση ενθαρρύνει και την ενάσκηση πιο τολμηρών αρμοδιοτήτων που δεν ασκούνται (όπως η αναπομπή νομοσχεδίου). Αφού όμως η πρόταση αναθεώρησης συνοδεύεται και από την ιδέα της ίδρυσης Συνταγματικού Δικαστηρίου, μια τέτοια δυνατότητα για τον ΠτΔ φαίνεται ότι περισσότερο συρρικνώνεται, παρά ενισχύεται. 

Ας θέσω λοιπόν ευθέως το ερώτημα. Χρειαζόμαστε πράγματι έναν ανώτατο άρχοντα πέρα και πάνω από τον πρόεδρο της Κυβέρνησης; Αφού τα ρυθμιστικά του πολιτεύματος ζητήματα επιλύονται και πάλι πολιτικά από τους αρχηγούς των κομμάτων, ο επικυρωτικός ρόλος ενός εθνικού ηγέτη είναι τόσο καθοριστικός για να πειστούμε σχετικά με την δημοκρατική νομιμοποίηση; Απορίες καθόλου ρητορικές, αφορμές για διάλογο. 

Πέμπτη, Μαΐου 08, 2014

Δικαστικοί αντιπρόσωποι

Οι "αφανείς ήρωες" της εκλογικής διαδικασίας σε αυτές τις τριπλές εκλογές δεν είναι άλλοι από τους Αντιπρόσωπους της Δικαστικής Αρχής. Αυτοί/-ές θα διασφαλίσουν την τήρηση της εκλογικής νομοθεσίας στη μικροκλίμακα του εκλογικού κέντρου και του τμήματος, αυτοί θα εγγυηθούν την μυστικότητα της ψήφου και το αδιάβλητο της καταμέτρησης. Μια εξαιρετικά σοβαρή ευθύνη, με απαιτητικές αρμοδιότητες αλλά και ποινικές κυρώσεις. 

Συμμετέχω από τις δημοτικές εκλογές του 1998 ως γραμματέας και μετά δικαστικός αντιπρόσωπος στις εκλογές· φέτος λόγω Δήμου Αθηναίων δεν θα είμαι. Θαυμάζω τις συναδέλφισσες και συναδέλφους που θα αφιερωθούν και θα καταπονηθούν αυτές τις μέρες, ώστε εμείς να ασκήσουμε τα συνταγματικά μας δικαιώματα. 

Καλή δύναμη σε όλες κι όλους τους δικαστικούς αντιπροσώπους της χώρας!

Τετάρτη, Μαΐου 07, 2014

Σχόλια στις προτάσεις ΝΔ για την αναθεώρηση του Συντάγματος

Η σειρά των συνταγματικών αλλαγών που προτάθηκαν σήμερα από την πλευρά του πρωθυπουργού και της Νέας Δημοκρατίας περιλαμβάνει ορισμένα από τα ζητήματα που έχουν τεθεί και στον δημόσιο διάλογο σχετικά με τον καταστατικό χάρτη. Ορισμένοι έχουμε τοποθετηθεί για τα κεφάλαια που περιλαμβάνει και η σημερινή παρουσίαση. Έτσι, υπάρχει ήδη ετοιμότητα για σχολιασμό όσων ακούστηκαν σήμερα.

Πρόεδρος της Δημοκρατίας

Προτείνεται η "ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του" (χωρίς να διευκρινίζεται με ποιους όρους) και η άμεση εκλογή του από τον λαό. Πάντως είναι κρίσιμος ο χαρακτηρισμός  "ρυθμιστικός" για τον ρόλο του Προέδρου, διατηρώντας αυτόν στην σφαίρα της πολιτειακής ισορροπίας κι όχι επιτρέποντας την επέμβαση σε θέματα πολιτικής (αυτό θα μπορούσε να σημαίνει λ.χ. επαναφορά διάταξης για την διάλυση της Βουλής όταν υπάρχει μια προφανής δυσαρμονία της Κυβέρνησης με την λαϊκή βούληση, όπως ίσχυε πριν την αναθεώρηση του 1986), γεγονός που όντως ένας εκλεγμένος από τον λαό Πρόεδρος θα διέθετε την δημοκρατική νομιμοποίηση να το αποτολμήσει. Επομένως, δεν θεωρώ ότι η εξαγγελία προοικονομεί μια προεδροποίηση του πολιτεύματος. 

Σταθερότητα εκλογικού συστήματος

Για την εξάντληση της τετραετίας και αλλαγή του εκλογικού νόμου με τα 3/5 της Βουλής. Ένας σχετικός νόμος έχει θεσπιστεί στην Μ.Βρετανία (όπου δεν υπάρχει τυπικό σύνταγμα) και έχει υποστηριχθεί από διάφορες πλευρές ότι θα πρέπει να προστεθούν ορισμένες εγγυήσεις προκειμένου να αποφεύγεται η ευκαιριακή προσφυγή της κυβέρνησης στις κάλπες.

Θεσμοθέτηση οργανογράμματος Κυβέρνησης

Με απόφαση της Βουλής και με αυξημένη πλειοψηφία 3/5. Δεν θεωρώ ρεαλιστική την ιδέα του καθορισμού του οργανογράμματος της Κυβέρνησης με απαιτούμενη τόσο ευρεία πλειοψηφία, αλλά ούτε και ζήτημα συνταγματικής ύλης το οργανόγραμμα της Κυβέρνησης. Είναι θετικό βέβαια να υπάρχει ένας προκαθορισμένος αριθμός υπουργών, ώστε να μην μεταβάλλεται η δομή του υπουργικού συμβουλίου μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση. 

Συνταγματική πρόβλεψη τριών υπηρεσιακών υφυπουργών με 5ετή θητεία (ενός για τα οικονομικά κι ενός για την εξωτερική πολιτική).

 Το σκεπτικό είναι προφανώς ότι τα θέματα αυτά είναι πέρα από κομματικές σκοπιμότητες και άρα πρέπει να αφαιρεθεί η δυνατότητα του πρωθυπουργού να απομακρύνει τους συγκεκριμένους υφυπουργούς (όπως περίπου ισχύει σήμερα για τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιων Εσόδων). Έτσι όπως διατυπώνεται θα μπορούσε όμως να είναι και μια σοβαρή εξαίρεση από την αρχή της δεδηλωμένης και, τελικά, ένα αντιδημοκρατικό μέτρο.

Κατάργηση γενικών γραμματέων και αναβάθμιση γενικών διευθυντών.

Αυτό σίγουρα δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο συνταγματικής ύλης, αλλά κοινής διάταξης διοικητικού δικαίου. Θέλει πολιτική βούληση, όχι αναθεώρηση του Συντάγματος. 

Αναθεώρηση διάταξης για ποινική ευθύνη υπουργών

Για το θέμα αυτό υπάρχει γενική ομοφωνία του πολιτικού κόσμου: η παραγραφή των υπουργικών αδικημάτων είναι διατυπωμένη με τρόπο που ευνοεί την ατιμωρησία. Η διάταξη του άρθρου 86 είναι αυτή  που με βεβαιότητα μπορεί να προβλεφθεί ότι θα αποτελέσει το πιο σίγουρο αντικείμενο αναθεώρησης. 

Αναθεώρηση βουλευτικής ασυλίας

Χρήσιμη και αυτή η αναθεώρηση, ύστερα και από σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (βλ. εδώ), το οποίο πάντως στόχευσε στην ερμηνεία της συνταγματικής διάταξης από τα δικαστήρια, αλλά όχι και στην διατύπωσή της. Σε κάθε περίπτωση, μια σαφέστερη διατύπωση που ξεκαθαρίζει τα πράγματα σίγουρα υπηρετεί καλύτερα την ασφάλεια δικαίου: η ασυλία πρέπει να αφορά μόνο την εκτέλεση των καθηκόντων των βουλευτών, όχι κάθε πράξη που προέρχεται από βουλευτή. 

Εκδημοκρατισμός κομμάτων

Ο πρωθυπουργός μίλησε για εγγυήσεις διαφάνειας. Προφανώς το θέμα αφορά τον έλεγχο των οικονομικών των κομμάτων, αντικείμενο του κοινού νομοθέτη. Ένα συνταγματικό έναυσμα προς τον κοινό νομοθέτη θα είχε τη σημασία του, αλλά όχι ότι τώρα εμποδίζεται η Βουλή από την θέσπιση ενός τέτοιου νόμου. Ένα κεφάλαιο που δεν έχει τεθεί καθόλου σε δημόσια συζήτηση είναι επίσης η εσωκομματική δημοκρατία, θέμα που δύσκολα θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο συνταγματικής διάταξης. 

Διατάξεις για τα ΜΜΕ

... ώστε να ενισχύεται η διαφάνεια της λειτουργίας τους και η αντικειμενικότητά τους. Υπάρχει ακόμα η διάταξη για τον βασικό μέτοχο, θέμα πάντως που τελικά επιλύθηκε νομοθετικά και η σχετική απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αποδέχθηκε την νομοθετική λύση. Η εξαγγελία εδώ είναι πολύ ελλειπτική. Ας φροντίσει το κράτος να ρυθμίσει το καθεστώς της αδειοδότησης πρώτα.

Ουσιαστική διάκριση εξουσιών 

- Ασυμβίβαστο αξιώματος βουλευτή - υπουργού ("η Βουλή θα παύσει να είναι προθάλαμος για υπουργικές θέσεις"). Θεωρώ θετική την πρόταση και έχω αρθρογραφήσει για αυτό παλαιότερα (βλ. εδώ).  

- Βουλευτές που αφοσιώνονται στην ελεγκτική και νομοθετική αποστολή. Κι αυτό είναι θετικό, αν και υπερτιμημένο: ένας βουλευτής μπορεί πολύ απλά να γίνεται υπουργός αν παραιτηθεί από την βουλευτική του έδρα. Έτσι επανερχόμαστε, κατ' αποτέλεσμα, στα σήμερα ισχύοντα.  

Αναθεώρηση άρθρου 90 Σ - ανεξαρτησία Δικαιοσύνης 

Περιορισμός της διακριτικής ευχέρειας της εκτελεστικής εξουσίας για τον διορισμό της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Σημαντικό το θέμα του αυτοδιοίκητου της Δικαιοσύνης και είναι θέμα που όντως πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο συνταγματικής ύλης

Συνταγματικό Δικαστήριο

"Να σταματήσει η διάχυση του ελέγχου της συνταγματικότητας." Ας μην βιαστούμε να μιλήσουμε για κατάργηση του ίδιου του διάχυτου ελέγχου - άλλωστε η διατύπωση του πρωθυπουργού είναι εξαιρετικά ελλειπτική και ανοίγει επίσημα τον διάλογο. Είμαι υπέρ του Σ.Δ. με παράλληλη διατήρηση του διάχυτου και παρεμπίπτοντος ελέγχου συνταγματικότητας από όλα τα δικαστήρια, αλλά και με την εισαγωγή του ένδικου βοηθήματος της ατομικής συνταγματικής προσφυγής που θα μπορεί να οδηγεί απευθείας σε ένα Σ.Δ. που θα κρίνει σε έναν βαθμό και απευθείας την συνταγματικότητα του νόμου και θα καταργεί τον αντισυνταγματικό νόμο με την απόφασή του, ακόμη και με έλεγχο των interna corporis της Βουλής. Η αναγκαιότητα μιας τέτοιας άμεσης διαδικασίας (χωρίς εξάντληση όλων των βαθμίδων δικαιοσύνης) αλλά και οριστικής - τελικής, (τυπική κατάργηση της αντισυνταγματικής διάταξης) έχει αναδειχθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Έχω εκθέσει πιο αναλυτικά την ιδέα αυτή εδώ

Θεσμοθέτηση χρονικών ορίων για τα αξιώματα

Έγινε λόγος για χρονικά οριοθετημένη θητεία των εξής αξιωμάτων:

- Πρωθυπουργός
- Περιφερειαρχών - Δημάρχων - Συνδικαλιστών 

Ενώ για τα τρία πρώτα είναι αντιληπτό, για τους συνδικαλιστές δεν νομίζω ότι για τους συνδικαλιστές ειναι προβληματικό. 


Μείωση αριθμού βουλευτών 

Κι αυτό μπορεί να γίνει χωρίς συνταγματική αναθεώρηση: με νόμοι οι 300 μπορούν να γίνουν 200. Για να συζητείται στο πλαίσιο μιας συνταγματικής αναθεώρησης προφανώς υπονοείται ότι μπορεί η διάταξη να προβλέπει ακόμη και κάτω από τους 200 βουλευτές, πράγμα που δεν νομίζω ότι αποτελεί αίτημα ή πολύ περισσότερο αντικείμενο συζήτησης.


Ελεγκτικό συνέδριο - Συμβούλιο Επικρατείας

Ίδρυση ειδικού τμήματος για εκδίκαση υποθέσεων δημοσίων συμβάσεων και επενδύσεων. Αυτό έχει αποτελέσει και πρόταση διεθνών φορέων. 

Ιδιοκτησία

Σαφείς χρονικοί περιορισμοί στην δέσμευση ακινήτων με σκοπό την απαλλοτρίωση. Οι εν λόγω σαφείς περιορισμοί ήδη προβλέπονται νομοθετικά, αλλά η αλήθεια είναι ότι χρειάζονται κι άλλοι. 

Αναλυτικοί απολογισμοί από όλους τους δημόσιους φορείς

Ούτε κι αυτό αποτελεί αντικείμενο συνταγματικής ύλης. 

Περιβάλλον - Άρθρο 24 και 116

Ακούστηκε μια γενικόλογη αναφορά περί όχι μόνο "προστασίας" αλλά και δημιουργίας ή κάτι τέτοιο. 

Ίδρυση μη κερδοσκοπικών μη δημόσιων Α.Ε.Ι.

Το θέμα αφορά την αναθεώρηση του άρθρου 16, για το οποίο είναι γνωστή η αντίθεση από πολιτικούς χώρους τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και η θέση της Ε.Ε. για το θέμα των πτυχίων.

Διενέργεια δημοψηφίσματος και με λαϊκή πρωτοβουλία 

Πρόκειται για την δημοψηφισματική πρωτοβουλία πολιτών (ενώ σήμερα η απόφαση για δημοψήφισμα λαμβάνεται από αιρετούς). Πρόκειται δηλαδή για τόνωση του θεσμού, ο οποίος στην χώρα μας έχει χρησιμοποιηθεί μόνο για το πολιτειακό ζήτημα. Θα ήταν χρήσιμο να εισαχθούν στο Σύνταγμα και οι άλλοι δύο θεσμοί άμεσης δημοκρατίας: η νομοθετική πρωτοβουλία πολιτών (προβλέπεται για την Ε.Ε. στην Συνθήκη της Λισαβόνας) και η ανάκληση αιρετών (ισχύει για ελάχιστα αιρετά αξιώματα σήμερα).  


Ανεξάρτητες αρχές

"Να είναι πραγματικές αρχές όχι γραφειοκρατικά όργανα. Να είναι ανεξάρτητες, όχι ανεξέλεγκτες". Μακάρι να το δούμε, αλλά και πάλι η συζήτηση σε επιπεδο συνταγματικής αναθεώρησης προκαλεί ερωτηματικά

Ασφάλεια του πολίτη 

Θεωρώ λαϊκίστικη την εξαγγελία, την στιγμή που η ασφάλεια του πολίτη συνταγματικά προβλέπεται από πλέγμα ατομικών δικαιωμάτων, αλλά και από το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Ελληνική γλώσσα και εθνική ταυτότητα 

Ούτε και η ελληνική γλώσσα και η εθνική ταυτότητα είναι ζητήματα που μπορούν να λυθούν σε επίπεδο Συντάγματος: ή τα έχεις ή δεν τα έχεις από ιδρύσεως κράτους. Το να τα διακηρύσσεις είναι σαν να φοβάσαι ότι θα τα στερηθείς, λες και μπορείς να χάσεις τη γλώσσα ή την ταυτότητά σου. Η ίδια η διατύπωση του Συντάγματος στα Ελληνικά αποτελεί καθιέρωση της επίσημης γλώσσας και η εθνική ταυτότητα δημιουργεί περισσότερο συνειρμούς για συνταγματοποίηση των διακρίσεων που υφίστανται στην χώρα μας οι συμπολίτες μας που έχουν διαφορετική εθνική καταγωγή ή οι αλλοδαποί και οι μετανάστες. 



Δευτέρα, Μαΐου 05, 2014

Έξω τα κομματικά στελέχη από τις ανεξάρτητες αρχές

Είναι λυπηρό να μην γίνεται σεβαστό το πνεύμα και το γράμμα του νόμου που αφορά τις ανεξάρτητες αρχές. Είμαστε από τις ελάχιστες χώρες στις οποίες λειτουργεί ο θεσμός του Συνηγόρου του Καταναλωτή (Consumer's Ombudsman). Ταυτόχρονα, είναι λυπηρό ότι από την αρχή της ίδρυσής του ο επικεφαλής της αρχής προερχόταν από συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα. Αυτή η θλιβερή "παράδοση" φημολογείται ότι θα συνεχιστεί, με τοποθέτηση στην θέση του Συνηγόρου του Καταναλωτή ενός προσώπου που χρημάτισε γενικός γραμματέας πολιτικού κόμματος και βουλευτής του ίδιου χώρου.

Ο νόμος 3297/2004 αναφέρει στο άρθρο 2 παρ. 2 ότι ο Συνήγορος του Καταναλωτή επιλέγεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, ύστερα από πρόταση του Υπουργού Ανάπτυξης και γνώμη της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής και διορίζεται από τον Υπουργό Ανάπτυξης. Η διαδικασία που περιγράφεται στον νόμο εμπλέκει λοιπόν εκπροσώπους της νομοθετικής και της εκτελεστικής λειτουργίας. Καθώς ο Συνήγορος του Καταναλωτή δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη ανεξάρτητη αρχή, η ανάδειξη του προσώπου δεν προέρχεται από την Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής με ομοφωνία ή πλειοψηφία των 2/3 (άρθρο 101Α του Συντάγματος), αλλά με μια διαδικασία που παρέχει μικρότερες εγγυήσεις ανεξαρτησίας:η Βουλή έχει ρόλο απλής γνώμης (όχι απόφασης) και η επιλογή ανήκει αποκλειστικά στην Κυβέρνηση. 

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Κυβέρνηση μπορεί να παρακάμψει ακόμα και τα προσχήματα και να διορίσει στην θέση ένα κομματικό στέλεχος. Μια τέτοια επιλογή θα σήμαινε ότι η θέση αυτή χρησιμοποιείται για τακτοποίηση ημετέρων και το χειρότερο είναι ότι το μήνυμα μιας τέτοιας πράξης είναι ότι η αρχή δεν είναι πραγματικά ανεξάρτητη. Ο πολίτης εύλογα αποκομίζει την εντύπωση ότι, αφού η Ν.Δ. βάζει έναν "δικό της", αντίστοιχα, ελπίδες να δικαιωθεί από την παρέμβαση του Συνηγόρου θα έχει ένας "δικός της"! Και κάπως έτσι καταστρέφεται συνολικά η καλή έξωθεν μαρτυρία, αλλά κυρίως το επιστημονικό έργο του προσωπικού μιας ανεξάρτητης αρχής που ήδη μετράει σχεδόν δέκα χρόνια στο δημόσιο γίγνεσθαι. 

Αυτό πρέπει να τελειώσει. Οι θέσεις των ανεξάρτητων αρχών πρέπει να καλύπτονται ύστερα από δημόσια προκήρυξη (όπως συμβαίνει στην τοπική αυτοδιοίκηση για τον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης και τον Περιφερειακό Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης), ύστερα από δημόσια συνέντευξη ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής και ύστερα από δημόσια συζήτηση στο Υπουργικό Συμβούλιο: αυτά όλα μπορούν να γίνουν και με βάση το ισχύον δίκαιο, χωρίς να αλλάξει ούτε ένα κόμμα από το άρθρο 2 του Ν.3297/2004. 

Αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση για αξιοκρατία, ίση μεταχείριση και κυρίως διαφάνεια.

Υπάρχει;



To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...