Προσβολή πνευματικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο

Στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στην Βουλή σχετικά με τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας κ.τ.λ. υπάρχει μια πολύ σημαντική νέα διάταξη. Ένας νέος διαδικαστικός μηχανισμός για την επίλυση διαφορών πνευματικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο, χωρίς να χρειάζεται η δικαστική προσφυγή.

Σύμφωνα με το προτεινόμενο νέο άρθρο 66Ε που αν ψηφιστεί το νομοσχέδιο θα προστεθεί στον νόμο 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, αν προσβάλλεται στο Διαδίκτυο δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας (δηλ. δικαίωμα του δημιουργού) ή συγγενικό δικαίωμα (δηλ. δικαίωμα ερμηνευτή-εκτελεστή-καλλιτέχνη-διανομέα-παραγωγού-εκδότη κ.τ.λ.) τότε, αντί να υποβληθεί μήνυση μπορεί να ακολουθηθεί η εξής διαδικασία:

- Ο δικαιούχος ζητάει από τον πάροχο να αφαιρέσει το έργο που χρησιμοποιεί παράνομα.

- Εάν δεν τελεσφορήσει αυτό το αίτημα, ο δικαιούχος συμπληρώνει μια αίτηση που είναι αναρτημένο στο σάιτ του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (Ο.Π.Ι.) και την στέλνει προς την "Επιτροπή Για την Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων".  Η Επιτροπή αυτή ιδρύεται με το νομοσχέδιο και αποτελείται από 3 μέλη: τον πρόεδρο του Ο.Π.Ι., έναν εκπρόσωπο της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (Ε.Ε.Τ.Τ.) που εκτελεί χρέη γραμματέα και έναν εκπρόσωπο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Α.Π.Δ.Π.Χ.).

- Η Επιτροπή αν κρίνει ότι η αίτηση είναι παραδεκτή (π.χ. δεν εκκρεμεί και δικαστικό σκέλος), τότε εξετάζει την ουσία. Σε αυτή την περίπτωση, εντός δέκα (10) ημερών η Επιτροπή ενημερώνει:

(α) τους παρόχους πρόσβασης στο διαδίκτυο (δηλ. cosmote, wind, forthnet, cyta, όλους). 

(β) όπου είναι εφικτό, τον πάροχο φιλοξενίας (δηλ. τον φορέα υπηρεσίας κοινωνίας της πληροφορίας που υποστηρίζει τεχνικά τον διαδικτυακό τόπο που γίνεται η φερόμενη παραβίαση) και 

(γ) τους διαχειριστές/ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας. 

Το περιεχόμενο της ενημέρωσης αφορά την παραβίαση των δικαιωμάτων που ισχυρίζεται ο δικαιούχος ότι συντρέχει, καθώς και αναφορά δυνατότητας εκούσιας συμμόρφωσης των εμπλεκόμενων. 

- Ο αποδέκτης της ενημέρωσης μπορεί εντός 10 ημερών είτε να συμμορφωθεί εκούσια ή να λάβει άδεια από τον δικαιούχο των δικαιωμάτων ή εντός 5 ημερών να προβάλει αντιρρήσεις, εξηγώντας για ποιον λόγο δεν παραβιάζει πνευματικά δικαιώματα. Με απόφαση της Επιτροπής αυτές οι προθεσμίες μπροούν να παραταθούν στο διπλάσιο. 

- Εάν υπάρξει εκούσια συμμόρφωση, η Επιτροπή εκδίδει απόφαση που την αναφέρει. Εάν ληφθεί άδεια από τον δικαιούχο για νόμιμη χρήση των πνευματικών έργων, η υπόθεση τίθεται στο αρχείο. 

- Στην περίπτωση υποβολής αντιρρήσεων, δίνονται άλλες 5 ημέρες για προσκόμιση νέων στοιχείων (προφανώς για αντίκρουση). 

- Εάν η Επιτροπή διαπιστώσει ότι δεν παραβιάζονται δικαιώματα, εντός 40 ημερών από την αίτηση, εκδίδει απόφαση που την κοινοποιεί στους ενδιαφερόμενους.

- Εάν η Επιτροπή διαπιστώσει παράβαση, εκδίδει απόφαση με την οποία καλεί εντός 3 ημερών τον αποδέκτη να συμμορφωθεί με τον νόμο. Εάν το παράνομο περιεχόμενο βρίσκεται σε διακομιστή που βρίσκεται εντός της ελληνικής επικράτειας, η Επιτροπή καλεί τον διακομιστή να αφαιρέσει αυτό το περιεχόμενο. Εάν το παράνομο περιεχόμενο βρίσκεται σε διακομιστή που βρίσκεται εκτός της ελληνικής επικράτειας, η Επιτροπή καλεί τους παρόχους να απαγορεύσουν την πρόσβαση σε αυτό το περιεχόμενο. 

- Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς το διατακτικό, η Επιτροπή επιβάλλει πρόστιμο από 500 έως 1.000 ευρώ για κάθε μέρα μη συμμόρφωσης. 

Η διαδικασία αυτή δεν είναι υποχρεωτική: μπορούν οι θιγόμενοι να προσφύγουν στα δικαστήρια. Εάν όμως το έχουν ήδη κάνει, δεν μπορούν να προσφύγουν στην Επιτροπή. Αν προσφύγουν ΚΑΙ στην Επιτροπή, αυτή θέτει την υπόθεση στο αρχείο. 

Πρόκειται για την εισαγωγή του συστήματος notice and take down, "ειδοποίησης και απόσυρσης", το οποίο στην ουσία έχει εισαχθεί (χωρίς βεβαια την Επιτροπή) στο ελληνικό δίκαιο με το π.δ.131/2003 που ενσωμάτωσε την οδηγία 2000/31/ΕΚ. Από την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου προκύπτει ότι οι διατάξεις της προτεινόμενης διαδικασίας ακολουθούν αυτή την οδηγία και λογική. Είναι μια πολύ ορθολογική διαδικασία που μπορεί να διευκολύνει τους δικαιούχους πνευματικών δικαιωμάτων να επιλύσουν τις διαφορές τους εξωδικαστικά. Αν είχε θεσμοθετηθεί αυτή η διαδικασία θα είχε αποφευχθεί το κυνήγι μαγισσών που έχουν εξαπολύσει εδώ και χρόνια διάφοροι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης, εις βάρος δικαίων και αδίκων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το νομοσχέδιο εξαιρεί από την διαδικασία αυτή το download και τα peer-to-peer δίκτυα ανταλλαγής αρχείων από τους "τελικούς χρήστες". Αναγνωρίζει έτσι το νομσχέδιο ότι ο τελικός χρήστης δεν μπορεί φυσικά να γνωρίζει αν το περιεχόμενο που κατεβάζει είναι παράνομο ή όχι, αφού αυτός είναι απλός αποδέκτης του κι όχι αυτός που το θέτει σε κυκλοφορία στο Διαδίκτυο. 

Με την ευκαιρία της θεσμοθέτησης της διαδικασίας όμως, θα πρέπει να διορθωθεί νομοθετικά και ο αναριθμητισμός στο π.δ. 131/2003 που έχει αναγράψει εσφαλμένα τους αριθμούς των άρθρων επί των οποίων εξαιρείται η υποχρέωση προληπτικού ελέγχου, με αποτέλεσμα να έχει προκαλέσει διάφορους τραγέλαφους από δικαστές που αρνούνται να διαβάσουν την Οδηγία 2000/31/ΕΚ και να την εφαρμόσουν ορθά. Μια τέτοια υπόθεση ήδη έχει συζητηθεί στον Άρειο Πάγο από τον Νοέμβριο και δεν έχει εκδοθεί ακόμη η απόφαση.