Κυρίες και κύριοι δικαστες,
Βρισκόμαστε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, με μια υπόθεση η οποία αφορά το επίπεδο της προστασίας προσωπικών δεδομένων ανηλίκων μαθητών. Πιστεύουμε ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας για μία ακόμη φορά θα επιβεβαιώσει ότι βρίσκεται στην πρωτοπορία της διασφάλισης ενός υψηλού επιπέδου προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Ελλαδα.
Ο πρώτος λόγος της αίτησης ακύρωσης αφορά ακριβώς την παραβίαση του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων της Ε.Ε. 2016/679, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή στις 25.5.2018. Λίγες ημέρες μετά, ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων δημοσίευσε την απόφασή του με την οποία ορίζεται ότι σε πολλά σχολικά πιστοποιητικά, ανάμεσα στα οποία και το απολυτήριο του γυμνασίου και το απολυτήριο του λυκείου θα φέρουν το πεδίο του θρησκεύματος των μαθητών.
Δεν θα έρθουμε καθόλου στο ερώτημα περί του εάν είναι υποχρεωτική ή όχι η αναγραφή. Αρκεί και μόνο ότι πάνω στο απολυτήριο του λυκείου υπάρχει το πεδίο του θρησκεύματος. Γιατί μας αρκεί αυτό για να μιλήσουμε για παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων; Για τους ίδιους ακριβώς λόγους που κάναμε ακριβώς αυτή την συζήτηση για την προαιρετική ή μη αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Το Δικαστήριό Σας επί αυτού του ερωτήματος είχε έρθει τότε να δικάσει και να κρίνει και να πει ότι το δικαίωμα παραβιάζεται και με την προαιρετική αναγραφή του θρησκεύματος. Με αποτέλεσμα να αφαιρεθεί το πεδίο “θρήσκευμα” από τα δελτία των αστυνομικών ταυτοτήτων. Θυμίζω ότι τότε το αίτημα της Εκκλησίας της Ελλάδας για την διενέργεια δημοψηφίσματος ήταν για την προαιρετική αναγραφή του θρησκεύματος και οχι, φυσικά, για την υποχρεωτική αναγραφή που δεν θα μπορούσε με τίποτε να υποστηριχθεί.
Από την πλευρά του Υπουργείου έχουμε την απάντηση ότι ο λόγος για τον οποίο συγκεντρώνονται στοιχεία για τα θρησκεύματα των μαθητών είναι ότι στο αρχείο που λέγεται My School, δηλαδή “το σχολείο μου”, εισέρχονται τέτοια δεδομένα προκειμένου να δουν ποιοι μαθητές ανήκουν σε θρησκεύματα που επιτρέπουν να πάρουν άδειες για θρησκευτικές αργίες ώστε να μην μπουν αδικαιολόγητες απουσίες. Ωστόσο, αυτή η δήλωση, ότι δηλαδή ας πούμε ένας μαθητής είναι μουσουλμάνος, άρα μπορεί τις ημέρες του Ραμαζανίου να απέχει, ή ότι ένας μαθητής είναι εβραίος, άρα μπορεί να απέχει τις αντίστοιχες ημέρες των θρησκευτικών εορτών, αυτή η καταγραφή στο συγκεκριμένο αρχείο που λέγεται My School δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το να καταγράφεται το θρήσκευμα του μαθητή στο τελικό εκείνο δημόσιο έγγραφο, το οποίο θα τον ακολουθεί σε όλη του την ζωή. Και κυρίως την εργασιακή του ζωή. Γιατί το απολυτήριο λυκείου δεν είναι ένα οποιοδήποτε πιστοποιητικό. Είναι ένα δημόσιο έγγραφο που καθένας που αναζητά εργασία θα το προσκομίσει, θα το παρουσιάσει στον εργοδότη του, σε μια κοινωνία που διακατέχεται από έντονα θρησκευτικά συναισθήματα και στην οποία υπάρχει και η επικρατούσα θρησκεία, σύμφωνα με το άρθρο 3 του Συντάγματος, δεν είναι ξεκάθαρο και δεν είναι ασφαλές το να γνωρίζουμε ποια θα είναι όταν θα έχει αυτό το χαρτί κενό το πεδίο του θρησκεύματος.
Γι’ αυτόν τον λόγο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ότι παραβιάζεται η θρησκευτική ελευθερία του μαθητή εκείνου που απλώς και μόνο μπαίνει μια παύλα στο μάθημα των θρησκευτικών στον έλεγχο της αναλυτικής του βαθμολογίας. Γιατί; Γιατί φαίνεται ότι έχει πάρει απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών στην Πολωνία, όπου κι εκεί είναι έντονο το θρησκευτικό στοιχείο και πολύ σημαντική και πλειοψηφική η καθολική πίστη και δεν πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διακρίσεων λόγω των θρησκευτικών πεποιθήσεών του. Και γι’ αυτό τον λόγο, καταδικάστηκε το 2010 η Πολωνία, στην υπόθεση Grzelak κατά Πολωνίας αυτού του μαθητή. Μόνο και μόνο επειδή υπήρχε μια παύλα, επειδή είχε πάρει απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών.
Στην προκειμένη υπό κρίση περίπτωση, ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων κατηγοριοποιεί το θρήσκευμα ως ένα από τα ευαίσθητα δεδομένα: “ειδικές κατηγορίες δεδομένων”, στο άρθρο 9. Στο άρθρο 9, λοιπόν, υπάρχουν δέκα λόγοι για τους οποίους επιτρέπεται η επεξεργασία των δεδομένων του θρησκεύματος. Κανένας από αυτούς τους λόγους δεν δικαιολογεί την αναγραφή του δεδομένου του θρησκεύματος στο πιστοποιητικό του απολυτηρίου του σχολείου. Κανένας λόγος! Και θα μου πείτε, μα, αν είναι προαιρετικό, τελικά και δεν μπει για όλους τους μαθητές – πέρα από την προηγούμενη συζήτηση που σας είπα ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάπου ως ένα κενό, γιατί είναι παράβαση και μόνο που ο Υπουργός, στην υπουργική του απόφαση έχει βάλει το πεδίο του θρησκεύματος; Γιατί και μόνο το υπόδειγμα που έχει ένα πεδίο, στο οποίο θα συλλέγεις το θρήσκευμα, με την ορολογία που ακολουθεί ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων είναι περίπτωση “συλλογής” προσωπικών δεδομένων! Ο Γενικός Κανονισμός εφαρμόζετα και στο στάδιο ακόμη της συλλογής. Μπορεί να μην έχεις αποκτήσει το δεδομένο, αλλά προσκαλείς το υποκείμενο να σου το παραχωρήσει, ακόμη και οικειοθελώς.
Δεν νοείται οικειοθελής παραχώρηση ευαίσθητων δεδομένων, με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων, όταν ο υπεύθυνος επεξεργασίας είναι δημόσια αρχή, όπως είναι εδώ τα σχολεία. Βλέποντας τον αριθμό 43 του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων, αναγράφεται ότι δεν νοείται “συγκατάθεση” του πολίτη, προς μια δημόσια αρχή, γιατί αυτή η συγκατάθεση στερείται του στοιχείου της ελεύθερης δήλωσης βούλησης. Δεν είναι ελεύθερη συγκατάθεση, για να δώσεις ένα ευαίσθητο δεδομένο, σε μια δημόσια αρχή, σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων.
Συνεπώς, αφού αυτή η συλλογή και η επεξεργασία δεν εμπίπτει σε καμία από τις προβλεπόμενες νόμιμες βάσεις του άρθρου 9, είναι ξεκάθαρο ότι παραβιάζεται, και μόνο με την έκδοση της υπουργικής απόφασης και με ό,τι αυτό συνεπάγεται για μια κανονιστική διοικητική πράξη, ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων.
Και το χειρότερο είναι ότι δεν παραβιάστηκε απλώς ένα μήνα μετά την θέση σε ισχύ του GDPR. Παραβιάστηκε και πριν από έναν μήνα περίπου, όπως ακούσαμε και από την εισηγήτρια, ύστερα από την άσκηση των υπό κρίση αιτήσεων ακυρώσεως. Ο Υπουργός επανέρχεται, διορθώνει κάτι άλλο στα απολυτήρια Γυμνασίου και Λυκείου και στα υπόλοιπα πιστοποιητικά. Είναι εις γνώση της συγκεκριμένης αίτησης ακύρωσης με μια πολύ σταθερή νομική θεμελιωση. Επιμένει, κάνει πάλι το ίδιο λάθος και θέλει να παραβιάσει και πάλι τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων.
Αυτά είναι, λίγο πολύ, διατάξεις που ισχύουν και με τον Ν.2472/1997. Δεν χρειάζεται να τον ενσωματώσουμε τον Κανονισμό είναι άμεσα εφαρμοστέο δίκαιο. Αλλά και ο Ν.2472 έχει κι αυτός επτά λόγους για τους οποίους επιτρέπεται η επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων, στο άρθρο 7 παρ. 2. Αν δεν ισχύει κάποιος από τους λόγους, που δεν ισχύουν στην συγκεκριμένη περίοπτωση, δεν εξυπηρετεί καν τον σκοπό η καταγραφή του θρησκεύματος στο τελικό αυτό δημόσιο έγγραφο, παραβιάζεται η βασική αρχή που είναι ότι απαγορεύεται η επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων.
O τρίτος λόγος ακύρωσης είναι η παραβίαση της θρησκευτικής ελευθερίας που κατοχυρώνεται από το άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε συνδυασμό με το άρθρο 8, γιατί αφορά ενδιάθετο φρόνημα, το οποίο δεν χρειάζεται να είναι τυπωμένο πάνω στο απολυτήριο, αλλά ούτε και να εμφαίνεται ότι αυτός δεν ήθελε να αναγραφεί το θρήσκευμά του πάνω στο απολυτήριο. Και συνεπώς, με μόνη την συγκεκριμένη διοικητική πράξη παραβιάζεται το άρθρο 9 για την θρησκευτική ελευθερία σε συνδυασμό βεβαίως με το άρθρο 8 για την απαγορευμένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών.
Κλείνοντας δυο λόγια για το έννομο συμφέρον, όχι των μαθητών, αλλά του Σωματείου που έχει υποβάλει την υπό κρίση αίτηση ακυρωσεως. Η Ένωση Αθέων σε εύλογο χρόνο, το 2015, είχε υποβάλει ένα πολύ σαφές αίτημα στο Υπουργείο Παιδείας, με τον αριθμό πρωτοκόλλου που αναγράφεται και στην έκθεση της εισηγήτριας, που λέει ότι επιθυμούμε εφεξής να μην περιληφθεί στις επόμενες υπουργικές αποφάσεις. Και φυσικά αυτό απορρίφθηκε από το Υπουργείο με τις προσβαλλόμενες εδώ υπουργικές αποφάσεις. Ως εκ τούτου, η Ένωση Αθέων και εκ του καταστατικού της έχει στους σκοπούς την θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους και την επίτευξή της με δικαστικά μέσα, όπως οι υπό κρίση αιτήσεις ακυρώσεως και γι’ αυτούς τους λόγους σαφέστατα έχει έννομο συμφέρον και το Σωματείο αυτό να παρισταται και να αξιώσει την ακύρωση των τεσσάρων προσβαλλόμενων διοικητικών πράξεων απο το Δικαστήριό Σας.”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου