Μια σοβαρή ήττα για τα ΙΝΤΕΡΣΕΞ δικαιώματα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Στην χθεσινή απόφαση Y κατά Γαλλίας, η υπόθεση αφορούσε ένα ίντερσεξ άτομο, το οποίο διεκδίκησε να αναγραφεί στην κρατική καταχώρηση ότι δεν είναι "άρρεν" ή "θήλυ", αλλά "ουδέτερο φύλο" ή "ίντερσεξ". Το γαλλικό δικαστικό σύστημα το απέρριψε και το Ε.Δ.Δ.Α. έκρινε ότι το κράτος είχε το δικαίωμα να αποφασίσει πότε και αν θα δεχτεί την τρίτη καταχώριση φύλου, χωρίς να μπορεί να υποχρεωθεί από το Ευρωπαϊκό δίκαιο.
Η υπόθεση αφορά ένα άτομο με απολύτως τεκμηριωμένη την ιατρική κατάσταση του ως ίντερσεξ.
Το προσφεύγον άτομο είχε καταχωριστεί ως άρρεν κατά τη γέννηση, αλλά το ίδιο διευκρίνισε ότι, όπως και άλλα ίντερσεξ άτομα, η διαδικασία της διαφοροποίησης του φύλου δεν έγινε κατά την κύηση, ενώ ελλείψει όρχεων ή ωοθηκών το σώμα του ατόμου αυτού δεν παρήγαγε ποτέ ορμόνες που διαμορφώνουν το φύλο (τεστοστερόνη ή οιστρογόνα). Σε ηλικία 21 ετών είχε σωματικά μια "γυναικεία όψη", απουσία τριχοφυΐας κτλ και εκλαμβανόταν ως κορίτσι. Προσέθεσε ότι πάσχει από οστεοπόρωση, όπως και άλλα ίντερσεξ άτομα και ότι λόγο της "διοικητικής καταχώρισης" στο ανδρικό φύλο, συνταγογραφήθηκε σε ηλικία 40 ετών μια θεραπεία βασισμένη στην τεστοστερόνη που προοριζόταν για άνδρες, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν τα χαρακτηριστικά φύλου, καθώς άρχισε να αναπτύσσει γένια και να αλλάζει η φωνή, χωρίς βέβαια να επηρεάζεται η μορφή των αναπαραγωγικών οργάνων. Το άτομο βίωσε αυτή την αγωγή ως βιασμό.
Σε ηλικία 60 ετών, το άτομο έχοντας πλήρη ιατρικά πιστοποιητικά ότι δεν κατατάσσεται σε κάποιο από τα δύο φύλα, λόγω απουσίας γεννητικών οργάνων, ζήτησε τροποποίηση του πιστοποιητικού γέννησης. Σημειωτέον ότι το προσφεύγουν άτομο είναι έγγαμο, έχει μια σύζυγο κι έχει τεκνοθετήσει ένα παιδί.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ερεύνησε το καθεστώς για το θέμα αυτό σε 37 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, εκτός της Γαλλίας. Η έρευνα έδειξε ότι στην Αρμενία, το πιστοποιητικό γέννησης σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να καταγράφει την ένδειξη "αβέβαιο" ως προς το φύλο.
Πέντε χώρες – η Γερμανία, η Αυστρία, η Ισλανδία, η Ολλανδία και η Μάλτα – έχουν νομοθετήσει τη δυνατότητα για καταχώρηση φύλου πέρα από «αρσενικό» ή «θηλυκό».
- Στη Γερμανία, το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε στις 10 Οκτωβρίου 2017 ότι η απόρριψη του αιτήματος ενός ίντερσεξ ατόμου για αντικατάσταση στο μητρώο γεννήσεων της αναφερόμενης γυναίκας με την ένδειξη «inter/άλλο» συνιστούσε παραβίαση των δικαιωμάτων του για την προστασία της προσωπικότητας και διάκριση λόγω φύλου. Κατά συνέπεια, ο νόμος για την προσωπική κατάσταση τροποποιήθηκε το 2018 και η ένδειξη "άλλο" μπορεί πλέον να εμφανίζεται στο μητρώο γεννήσεων, κατόπιν αιτήματος των γονέων κατά τη διενέργεια της μεταγεννητικής εγγραφής ή στη συνέχεια, κατόπιν αιτήματος του υποκειμένου των δεδομένων.
- Στην Αυστρία, τα ιντερσεξ άτομα μπορούν να λάβουν την ένδειξη "άλλο", "inter" ή "ανοικτό" ή τη διαγραφή της αναφοράς του φύλου στο πιστοποιητικό γέννησής τους, η οποία χρησιμεύει ως βάση για την κατάρτιση των εγγράφων ταυτοποίησης όπως το διαβατήριο και άδεια οδήγησης.
- Στην Ισλανδία, υπάρχει η ένδειξη «ουδέτερο» στο πιστοποιητικό γέννησης και «Χ» στα διαβατήρια.
- Στην Ολλανδία αρκετές δικαστικές αποφάσεις επέτρεψαν την αντικατάσταση των πιστοποιητικών γέννησης των ιντερσεξ με τις λέξεις "αρσενικό" ή "θηλυκό" με τις λέξεις "δεν μπορεί να καθοριστεί το φύλο", που στη συνέχεια επιτρέπει την εμφάνιση "Χ" αντί "Μ" ή " F» στο διαβατήριο.
- Στη Μάλτα, η ένδειξη «δεν δηλώθηκε» μπορεί να εμφανίζεται στο πιστοποιητικό γέννησης με το φύλο και η ένδειξη «Χ» στα διαβατήρια.
Τέλος, το ζήτημα της μη δυαδικής αναγνώρισης φύλουεξετάζεται σε κυβερνητικό ή κοινοβουλευτικό επίπεδο σε πολλές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Κύπρος, η Ιρλανδία, η Νορβηγία και η Ισπανία.
Όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν ακολούθησε αυτή την προοδευτική κατεύθυνση ορισμένων εθνικών δικαστηρίων. Το Ε.Δ.Δ.Α. έκρινε ότι κάθε κράτος έχει πεδίο ελεύθερης εκτίμησης να ορίσει αν η νομοθεσία του θα προβλέπει τρίτη καταχώριση φύλου κι ότι δεν μπορεί να επιβληθεί από το ανθρώπινο δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής σε ένα κράτος να αναγνωρίσει την δυνατότητα αυτή.
Μειοψήφισε η ευρωπαία δικαστής Šimáčková (Τσεχία), η οποία στην μνημειώδη μειοψηφία της τόνισε ότι αυτή η απόφαση μας επιβάλλει να προσαρμόζουμε τα σώματα μας στο φύλο που το κάθε κράτος αποφασίζει να μας επιβάλλει. "Δεν γεννήθηκες ούτε αρσενικό, ούτε θηλυκό, αλλά ο νόμος δεν το επιτρέπει!" στηλιτεύει στο κείμενο της η Τσέχα ευρωδικαστής, για να καταδείξει τον παραλογισμό και την απανθρωπιά αυτής της νομοθεσίας.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απέχει δυστυχώς σε αυτή την απόφαση του από τις προδιαγραφές που το ίδιο το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει καθιερώσει για τα δικαιώματα των ιντερσεξ ανθρώπων. Η κοινοβουλευτική συνέλευση από το 2017 έχει εκδώσει σχετική απόφαση, ότι τα ευρωπαϊκά κράτη οφείλουν να έχουν τρίτη καταχώριση φύλου, ακριβώς δυνάμει του άρθρου 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (σεβασμός της ιδιωτικής ζωής).
Εάν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αδυνατεί να αναγνωρίσει αυτή την στοιχειώδη κατάκτηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού ως προς το φύλο και κρύβεται πίσω από γενικεύσεις όπως το πεδίο ελεύθερης εκτίμησης, θέτει σε πολύ σοβαρή αμφισβήτηση το ίδιο το επίπεδο των προτύπων που καθιερώνει το Συμβούλιο της Ευρώπης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι ένα όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης. Δεν είναι ένα δικαιοδοτικό όργανο αυτοφυές και εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου. Η αποστολή του είναι να δείχνει το δρόμο προς τα κράτη μέλη, όχι να σέρνεται πίσω από καταμετρήσεις πλειοψηφικών ή μη επιλογών των ίδιων των κρατών.
Το Ε.Δ.Δ.Α. σε αυτή την απόφαση όφειλε να περιβάλλει με τον μανδύα της δικαστικής απόφασης το ευρωπαϊκό πρότυπο της υποχρέωσης παροχής τρίτης καταχώρισης φύλου. Είχε μια εξαιρετικά τεκμηριωμένη υπόθεση, τόσο ιατρικά (που δεν ήταν καν απαραίτητο) όσο και νομικά. Είχε μια σημαντική ευκαιρία να κάνει ένα βήμα εμπρός.
Και η ευκαιρία αυτή εξακολουθεί και υπάρχει ακόμη, καθώς η απόφαση αυτή δεν είναι τελική, αλλά υπάρχει το δικαίωμα των διαδίκων να προσφύγουν στο Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως του Ε.Δ.Δ.Α. Είναι απόφαση Τμήματος, οπότε εντός τριμήνου μπορεί να κατατεθεί αίτημα παραπομπής στην Grand Chamber του ΕΔΔΑ κι εκεί να δοθεί η μάχη στην ολομέλεια.
