Απαγόρευση λειτουργίας καμπάνας ναού λόγω ηχορύπανσης

 Σε υπόθεση που εκπροσωπώ τον θιγόμενο πολίτη, μετά από 2 προσωρινές διαταγές, το Πρωτοδικείο Καλαμάτας εξέδωσε και απόφαση ασφαλιστικών μέτρων με την οποία απαγόρευσε προσωρινά (έχει ασκηθεί και αγωγή) σε ιερό ναό της Μεσσηνίας να χτυπάει την καμπάνα κάθε μισή και κάθε μία ώρα. 

 Η απόφαση αναφέρει μεταξύ άλλων: "Ο ήχος αυτός της καμπάνας είναι εκκωφαντικός και η ηχορύπανση που προκαλείται είναι ασυνήθης για την περιοχή με αποτέλεσμα ο αιτών να μην έχει την υποχρέωση να την ανέχεται. Μάλιστα ο αιτών πάσχει από μία χρόνια (...). Η παραγωγή καθημερινά, με συστηματικό τρόπο θορύβων στο άμεσο περιβάλλον του χώρου κατοικίας του επηρεάζουν με αρνητικό τρόπο την πορεία της υγείας του και δυσχεραίνουν τη θεραπευτική προσπάθεια που γίνεται. Έτσι πιθανολογείται ότι η κατάσταση που δημιουργείται με τη χρήση της καμπάνας του ναού του καθ' ου ως ρολόι, επιδεινώνει τα προβλήματα του αιτούντος και δεν είναι υποχρεωμένος να το ανέχεται, ενώ απ' την άλλη, η σύνδεση της καμπάνας με το ρολόι δεν εξυπηρεταί στην πραγματικότητα κανέναν ουσιώδη σκοπό." 

 Στην κρίση αυτή το δικαστήριο κατέληξε με προσκόμιση ιατρικών γνωματεύσεων και με κατάθεση μάρτυρα που επιβεβαίωσε το εκκωφαντικό της καμπάνας. Το δικαστήριο επέβαλε στον ιερό ναό να καταβάλει την δικαστική δαπάνη του αιτούντος που όρισε στα 425,32 ευρώ.

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια του ίδιου φύλου την εφαρμογή του συνόλου των διατάξεων που ισχύουν για τον γάμο.

Αυτό σημαίνει ότι για τα ομόφυλα ζευγάρια θα ισχύουν κατ' αρχήν όλες οι διατάξεις των άρθρων 1346 - 1349 ("Μνηστεία"), 1350 - 1416 ("Γάμος"), 1438 - 1446 ("Διαζύγιο), 1455- 1460 ("Ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή), 1461 - 1484 ("Συγγένεια"), 1485 - 1504 ("Διατροφή από τον γάμο"), 1505 - 1541 ("Σχέσεις γονέων - τέκνων"), 1542 - 1588 ("Υιοθεσία") του Αστικού Κώδικα. 

 ΣΥΝΑΨΗ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

 Για τα διαδικαστικά θέματα του πολιτικού γάμου προβλέπει το π.δ. 391/1982.

 Επομένως, ο γάμος των ομοφύλων ζευγαριών, αν ψηφιστεί το νομοσχέδιο, θα μπορεί να είναι τόσο πολιτικός όσο και θρησκευτικός (προφανώς από τις εκκλησίες που ιερολογούν γάμους ομοφύλων), απαιτείται να έχει εκδοθεί άδεια του δημάρχου της κατοικίας καθενός από τους μελλόνυμφους, πριν την τέλεση του γάμου πρέπει να γνωστοποιηθεί με αγγελία και αν ο γάμος δεν γίνει εντός 6 μηνών πρέπει να επαναληφθεί η γνωστοποίηση. Σε κάθε περίπτωση υποβολής αίτησης για τη χορήγηση άδειας γάμου, ο δήμαρχος οφείλει να αναμένει επί μία εβδομάδα από την ημέρα της κατάθεσης της σχετικής αίτησης την ενδεχόμενη καταγγελία, από τρίτους, της έλλειψης στο πρόσωπο του αιτούντος κάποιας θετικής προϋπόθεσης ή της ύπαρξης στο πρόσωπο του ίδιου ή στις σχέσεις του με αυτόν, με τον οποίο πρόκειται να τελέσει γάμο, ενός κωλύματος γάμου. Η καταγγελία γίνεται από οποιονδήποτε εγγράφως και εξετάζεται, εφόσον συνοδεύεται από σοβαρά στοιχεία που αποδείχνουν το καταγγελόμενο περιστατικό ή διατυπώνεται με τη μορφή υπεύθυνης δήλωσης. Αμέσως, μετά τη συμπλήρωση της προθεσμίας της μιας εβδομάδας του προηγουμένου άρθρου, χωρίς να γίνουν καταγγελίες ή, στην περίπτωση που έγιναν καταγγελίες, αμέσως μετά την ακρόαση και του ίδιου του μελλονύμφου τον οποίο αφορούν και εν πάση περιπτώσει μέσα σε εύλογο χρόνο από την ημέρα που αυτός προσκλήθηκε και δεν προσήλθε, ο δήμαρχος ή ο πρόεδρος της κοινότητας οφείλουν να χορηγήσουν χωρίς άλλη καθυστέρηση την άδεια ή να αρνηθούν αιτιολογημένα την χορήγησή της. Σε περίπτωση υποβολής παρόμοιας καταγγελίας, ο δήμαρχος ή ο πρόεδρος της κοινότητας καλούν αμελλητί τον ενδιαφερόμενο να την αντικρούσει.

ΓΟΝΕΪΚΟΤΗΤΑ

Επώνυμο των τέκνων: μέχρι τώρα ο κανόνας ήταν ότι εάν οι γονείς δεν έχουν καθορίσει ποιο επώνυμο θα πάρει το τέκνο, τότε το τέκνο λαμβάνει το όνομα του πατέρα.

Αυτό τώρα αλλάζει με το νομοσχέδιο και θα ισχύει για όλα τα ζευγάρια, ομόφυλα και ετερόφυλα, ότι εάν οι γονείς δεν έχουν δηλώσει εξ αρχής ένα επώνυμο, τότε το τέκνο θα λάβει υποχρεωτικά και τα δύο επώνυμα των γονέων του.

Γονεϊκότητα: το νομοσχέδιο δεν ορίζει τίποτε για την απόκτηση της συγγένειας των γονέων με τα τέκνα τους, εκτός από την αναγνώριση των τέκνων που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό. Αυτό σημαίνει τα εξής:

Τεκνοθεσία: η συγγένεια των θετών γονέων με το θετό τέκνο επέρχεται με δικαστική απόφαση, ύστερα από έκθεση της κοινωνικής υπηρεσίας, η οποία έχει λάβει υπόψη τις συνθήκες διαβίωσης και γνωμοδοτεί εάν το συμφέρον του παιδιού εξυπηρετείται με την τεκνοθεσία από τους συγκεκριμένους γονείς. Εάν το παιδί είναι από 12 ετών και άνω πρέπει να συναινέσει και το ίδιο, εάν είναι μικρότερο, ανάλογα με την ωριμότητά του θα ακουστεί η γνώμη του.

Τεκνοθεσία του βιολογικού ή του θετού παιδιού της/του μίας/ενός συζύγου από την/τον άλλο σύζυγο: ο Αστικός Κώδικας δίνει το δικαίωμα σε ένα έγγαμο ζευγάρι το ένα μέρος να τεκνοθετήσει το παιδί που ήδη έχει το άλλο μέρος. Αυτό και πάλι γίνεται με την ίδια διαδικασία του δικαστηρίου, κατόπιν γνωμοδότησης της κοινωνικής υπηρεσίας και, εφόσον υπάρχει και άλλος βιολογικός γονέας γνωστλος, εν ζωή, με δικαιοπρακτική ικαντότητα, με την συναίνεση και αυτού του γονέα. Σημειωτέον οτι ο αστικός κώδικας σε αυτή την περίπτωση ορίζει ότι σε αυτή την περίπτωση την γονική μέριμνα ασκούν από κοινού οι δύο σύζυγοι, αλλά ταυτόχρονα οι δεσμοί του παιδιού με τον φυσικό γονέα και τους συγγενείς του δεν διακόπτονται (όσον αφορά τα κωλύματα γάμου κ.τ.λ.). 

Γονεϊκή σχέση που έχει δημιουργηθεί στο εξωτερικό (δηλαδή και η περίπτωση της απόκτησης τέκνου με παρένθετη κύηση σε χώρα που το προβλέπει: 

Σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη, σχέση γονέα ή γονέων και τέκνου που έχει καταχωριστεί σε δημόσια έγγραφα ή δικαστική απόφαση τρίτης χώρας αναγνωρίζεται στην Ελλάδα, τηρουμένων και των διατάξεων για την αναγνώριση δικαστικών αποφάσεων όπου αυτή είναι απαραίτητη, ανεξαρτήτως του φύλου του ενός ή των δύο γονέων και της πρόβλεψης ή μη του τρόπου δημιουργίας της ως άνω σχέσης στο εσωτερικό δίκαιο. Δημόσια αρχή, δικαστήριο ή τρίτος δεν δύναται να αντιταχθεί στην αναγνώριση της γονεΐκής σχέσης του πρώτου εδαφίου που έχει δημιουργηθεί στο εξωτερικό ή στις συνέπειες από την αναγνώριση αυτή. Με την επιφύλαξη της παρ. 2, οι προξενικές αρχές και το Ειδικό Ληξιαρχείο υποχρεούνται σε καταχώριση πράξης αλλοδαπής δημόσιας αρχής που αποτυπώνει γονεϊκή σχέση που έχει ιδρυθεί σύμφωνα με τους κανόνες της οικείας έννομης τάξης και με τήρηση των εκεί προβλεπομένων διατυπώσεων. Ειδικώς στην περίπτωση τεκνοθεσίας από συζύγους του ίδιου φύλου ή τεκνοθεσίας του παιδιού του ενός συζύγου από τον άλλο σύζυγο του ίδιου φύλου που έχει τελεστεί στο εξωτερικό κατά το δίκαιο του τόπου τέλεσής της, η τεκνοθεσία αναγνωρίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, από τον χρόνο που έγινε, δηλαδή με δικαστική απόφαση, σύμφωνα με το δίκαιο της ιθαγένειας του κάθε μέρους.

Ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στην Ελλάδα: το νομοσχέδιο δεν απαγορεύει με κάποια ρητή διάταξή του την προσφυγή των έγγαμων ομόφυλων ζευγαριών στις διαδικασίες της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Όμως, η ίδια η δομή του σχετικού κεφαλαίου του Αστικού Κώδικα προβλέπει ότι τα έγγαμα ζευγάρια μπορούν να προσφύγουν σε αυτές τις μεθόδους "μόνο για να αντιμετωπίζεται η αδυναμία απόκτησης τέκνων με φυσικό τρόπο ή για να αποφεύγεται η μετάδοση στο τέκνο σοβαρής ασθένειας". Επίσης, όλες οι σχετικές διατάξεις είναι διατυπωμένες με έμφυλο τρόπο έτσι ώστε να αφορούν μεμονωμένες γυναίκες ή ετερόφυλα ζευγάρια, έγγαμα ή μη. Επομένως, το νομοσχέδιο σιωπηρώς παραπέμπει στην εφαρμογή των υπαρχουσών διατάξεων που έχουν την συγκεκριμένη δομή από την οποία η μέχρι σήμερα ερμηνεία των δικαστηρίων δεν επιτρέπει την προσφυγή στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή για μεμονωμένους άνδρες ή για ομόφυλα ζευγάρια. Ωστόσο, καθώς οι διατάξεις εισάγουν ευθέως διάκριση λόγω φύλου, υπόκεινται σε σύμφωνη με το σύνταγμα ερμηνεία και εφαρμογή που θα επέβαλε και στον νομοθέτη να επιλύσει κυριαρχικά την διάκριση. 

Τρανς γονεϊκότητα: το νομοσχέδιο δεν προτείνει την κατάργηση της παραγράφου 2 του άρθρου 5 του Ν.4491/2017 που ορίζει ότι: "Αν το πρόσωπο που διόρθωσε το καταχωρισμένο φύλο του έχει παιδιά, είτε γεννημένα σε γάμο, είτε γεννημένα σε σύμφωνο, είτε γεννημένα χωρίς γάμο των γονέων τους, είτε υιοθετημένα, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του από τη γονική μέριμνα δεν επηρεάζονται. Στη ληξιαρχική πράξη γέννησης των παιδιών δεν επέρχεται καμία μεταβολή λόγω της διόρθωσης του καταχωρισμένου φύλου του γονέα." Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά με έναν τρανς γονέα είναι υποχρεωμένα να φέρουν στα έγγραφά τους το αρχικό όνομα του γονέα, το οποίο μετά την νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου ειναι όνομα που δεν αντιστοιχεί νομικά σε υπαρκτό πρόσωπο ("dead name"). Αυτό σημαίνει όμως ότι το νομοσχέδιο δεν αναγνωρίζει τελικά τα δικαιώματα των γονέων με τρανς γονέα, ο οποίος έχει προχωρήσει σε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου.

Επίσης, το νομοσχέδιο δεν προβλέπει τις αναγκαίες τροποποιήσεις του ληξιαρχικού δικαίου για την περίπτωση που τρανς άνδρας γεννήσει παιδί, καθώς δεν διευκρινίζει εάν αυτός ο γονέας θα αναγραφεί ως "πατέρας" (ορθό) ή ως "μητέρα" λόγω του ότι διατηρείται το τεκμήριο μητρότητας από το ίδιο το γεγονός της γέννησης.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΓΑΜΩΝ ΟΜΟΦΥΛΩΝ

Σύμφωνα με το νονοσχέδιο, γάμοι Ελλήνων που τελέστηκαν στο εξωτερικό με πρόσωπα του ίδιου φύλου πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος σύμφωνα με το δίκαιο του τόπου τέλεσής τους θεωρούνται υποστατοί από τη στιγμή που έγιναν σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, εκτός αν: α) Έστω ένας από τους συζύγους τέλεσε στο μεταξύ νέο έγκυρο γάμο.
β) Η ανυπαρξία του γάμου είχε ήδη αναγνωριστεί με αμετάκλητη απόφαση ελληνικού
δικαστηρίου.
γ) O γάμος έχει λυθεί με οποιοδήποτε τρόπο ή ακυρωθεί. Αποφάσεις ξένων δικαστηρίων που
έλυσαν ή ακύρωσαν γάμο θεωρούμενο ως ανυπόστατο κατά το προηγούμενο δίκαιο
αναγνωρίζονται σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις.

Πρόσωπα του ίδιου φύλου που τέλεσαν γάμο στο εξωτερικό, ως προς τον οποίο συντρέχουν
οι προϋποθέσεις της παρ. 1, και στη συνέχεια σύναψαν σύμφωνο συμβίωσης του ν. 4356/2015
(Α’ 185), μπορούν, εντός ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος του παρόντος, να λύσουν τον γάμο τους με διαζύγιο και να δηλώσουν τη λύση του γάμου τους στο ληξιαρχείο όπου έχει
καταχωριστεί το σύμφωνο. Η δήλωση γίνεται από κοινού, αυτοπροσώπως και χωρίς αίρεση η
προθεσμία. Σε αυτή την περίπτωση, το σύμφωνο συμβίωσης θεωρείται έγκυρο από τον χρόνο
κατάρτισής του. Διαφορετικά το σύμφωνο θεωρείται ότι δεν καταρτίστηκε. Ό,τι καταβλήθηκε σε
εκπλήρωση του συμφώνου δεν αναζητείται. 

ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΣΕ ΓΑΜΟ, ΜΕ ΤΕΛΕΣΗ ΓΑΜΟΥ

Πρόσωπα του ίδιου φύλου που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης του ν. 4356/2015 (Α’ 185),
το οποίο δεν έχει λυθεί με οποιοδήποτε τρόπο ή ακυρωθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση,
μπορούν, εντός ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος του παρόντος, να τελέσουν γάμο και να
προβούν σε δήλωση στο ληξιαρχείο στο οποίο έχει καταχωριστεί το σύμφωνο ότι επιθυμούν να
ισχύσει αναδρομικά ο γάμος τους από τον χρόνο τέλεσης του συμφώνου. Οι σχετικές δηλώσεις
γίνονται αυτοπροσώπως και χωρίς αίρεση ή προθεσμία. Σε αυτή την περίπτωση το σύμφωνο
θεωρείται ότι δεν καταρτίστηκε. Ό,τι καταβλήθηκε σε εκπλήρωση του συμφώνου δεν
αναζητείται

 

ΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Με το νομοσχέδιο προτείνεται η επέκταση της εφαρμογής του νόμου περί ίσης μεταχείρισης (Ν.4443/2016) χωρις διακρίσεις λόγω, εκτός των άλλων, και "έκφρασης φύλου". Μέχρι τώρα προβλέπονται ως λόγοι απαγορευμένων διακρίσεων ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ταυτότητα φύλου και τα χαρακτηριστικά φύλου. 

Επιπλέον, η απαγόρευση διακρίσεων μέχρι τώρα δεν απαγορεύονται στους τομείς που αφορούν:

 α) την κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής ασφάλισης και της
υγειονομικής περίθαλψης,
β) τις κοινωνικές παροχές και τις φορολογικές διευκολύνσεις ή πλεονεκτήματα,
γ) την εκπαίδευση,
δ) την πρόσβαση στη διάθεση και την παροχή αγαθών και υπηρεσιών που διατίθενται
(συναλλακτικά) στο κοινό, συμπεριλαμβανομένης της στέγης.

Με το νομοσχέδιο προτείνεται λοιπόν η επέκταση και σε αυτούς τους τομείς. Τίθεται λοιπόν ένα ζήτημα ερμηνείας: πώς είναι δυνατόν να απαγορεύονται πλέον οι διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της υγειονομικής περίθαλψης, αλλά ταυτόχρονα να απαγορεύεται σιωπηρώς η προσφυγή σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής; Το θέμα αυτό έχει απασχολήσει δικαστήρια άλλων ευρωπαϊκών χωρών και υπάρχουν σχετικές δικαστικές αποφάσεις στην Σουηδία, την Ολλανδία και την Ισπανία που κι εκεί υπήρχε η προϋπόθεση του παθολογικού προβλήματος, αλλά τα δικαστήρια έκριναν ότι αυτό παραβίαζε την αρχή της ίσης μεταχείρισης για τα ομόφυλα ζευγάρια.

Ελληνική σημαια και καλλιτεχνικά έργα

 

Η εθνική σημαία είναι ένα κοινόχρηστο σύμβολο που ενώνει την κοινότητα.

Ο κοινόχρηστος χαρακτήρας της επιτρέπει και την ατομική νοηματοδότηση, την χρήση στο πλαίσιο της έμπνευσης για σκοπούς καλλιτεχνικής ή άλλης δημιουργικής έκφρασης.

Το στοιχείο της ιερότητας που ενυπάρχει - για μέρος του πληθυσμού κι όχι εξ ορισμού για όλους - στην συμβολική αναπαράσταση του έθνους που εικονίζεται στην σημαία δεν είναι ασύμβατο με την ελευθερία της τέχνης.

Ειδικά όταν η ελευθερία και η απελευθέρωση είναι ιδανικά που βρίσκονται εγκατεσπαρμένα σε ιδρυτικά κείμενα ενός νέου εθνικού κράτους, όπως είναι το Ελληνικό, δηλαδή: στα επαναστατικά Συντάγματα, τον Ύμνο εις την Ελευθερία, την Ελληνική Νομαρχία, στο συγγραφικό έργο του Ρήγα και σε πολλά άλλα δομικά κείμενα που διατρανώνουν την ελευθερία της έκφρασης και γενικά την ελευθερία ως εγγενές στοιχείο της ελληνικότητας.

Αυτό σημαίνει ότι η σημαία αποτελεί ελεύθερα στοιχείο έμπνευσης για έργα τέχνης, χωρίς αυτό να είναι ασύμβατο προς την ιερότητά της, ακριβώς επειδή η ιερότητα αυτή βασίζεται και έχει στον πυρήνα της την ελευθερία της έκφρασης. Από αυτή την άποψη, αντεθνική και ανθελληνική είναι η υποστήριξη ότι η σημαία πρέπει να παραμένει ανέγγιχτη και να μην αποτελεί αντικείμενο κοινής χρήσης και ελεύθερης έμπνευσης: είναι μια θέση αντίθετη στην ίδια την ουσία των ιδανικών που διασαλπίζονται με την ελληνική σημαία.

Οι νομικές απαγορεύσεις της προσβολής εθνικού συμβόλου στην σύγχρονη εποχή είναι ανεκτές μόνο προς δύο κατευθύνσεις: η μία κατεύθυνση απαγορεύει την χρήση του εθνικού συμβόλου σε προϊόντα, υπηρεσίες, συλλόγους και πολιτικά κόμματα, ακριβώς για να αποτραπεί η σύγχυση του κοινού ότι κάτι ιδιωτικό μπορεί να είναι και κρατικό ή εθνικό. Η άλλη κατεύθυνση απαγορεύει την καταστροφή, την αλλοίωση και την προσβολή του εθνικού συμβόλου, όταν οι πράξεις αυτές γίνονται στο πλαίσιο της δημόσιας υποκίνησης βίας ή μίσους ή διακρίσεων κατά ομάδας ανθρώπων ή ατόμου λόγω της εθνικής ή φυλετικής καταγωγής του, κατά τρόπο που θέτει σε κίνδυνο την δημόσια τάξη ή που ενέχει κίνδυνο για την ζωή, την ασφάλεια και την ελευθερία του. Δηλαδή όταν συρρέει με την αντιρατσιστική νομοθεσία. Καμία από τις δύο κατευθύνσεις δεν ποινικοποιεί τα έργα τέχνης που έχουν χρησιμοποιήσει στοιχεία από την σημαία. Όποτε η σημαία ενεπλάκη σε νομική διαφορά σχετική με έργο τέχνης, όλα τα δικαστήρια, ελληνικά και ευρωπαϊκά έκριναν υπέρ της τέχνης κι όχι υπέρ του ανέγγιχτου της σημαίας.

Είμαστε υποχρεωμένοι να αποκηρύσσουμε ή να μας αρέσουν τα έργα τέχνης που βασίζονται στην σημαία; Όχι βέβαια. Το προσωπικό γούστο είναι ελεύθερο και μια τέτοια αξίωση δεν μπορεί να υπάρχει για κανένα έργο τέχνης. Μπορούμε να κάνουμε κριτική θετική ή αρνητική, με την όποια αξία έχει μια ατομική γνώμη στο πλαίσιο της ελευθερίας της έκφρασης. Άλλο αυτό όμως κι άλλο οι επεμβάσεις που αφαιρούν ένα εικαστικό έργο από την δημόσια έκθεσή του, η οποία συμφωνήθηκε νομικά να έχει συγκεκριμένη διάρκεια που το κράτος οφείλει να τηρήσει.

ΕΔΔΑ για ομοφοβικά Αμβρόσιου

 

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου απέρριψε σήμερα την προσφυγή του π. Μητροπολίτη Αμβρόσιου - Αθανάσιου Λενή εναντίον της Ελλάδας για την καταδίκη του σχετικά με την δημόσια υποκίνηση βίας κατά ΛΟΑΤΚΙ προσώπων με ανάρτησή του το 2015.

Η απόφαση είναι αναρτημένη εδώ: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-226442

 

Ειδικότερα, κρίθηκε ότι η καταδίκη του από το δευτεροβάθμιο δικαστήριο και τον Άρειο Πάγο για την γνωστή ανάρτησή του που έγινε με αφορμή την ψήφιση του νομοσχεδίου για το σύμφωνο συμβίωσης και στην οποία περιλαμβάνονταν προτροπές τύπου "φτύστε τους" και μύδροι τύπου "δεν είναι άνθρωποι είναι τέρατα της φύσεως", δεν παραβίασε την ελευθερία της έκφρασής του.

 

To κύριο επιχείρημα του Αμβρόσιου ήταν ότι το κείμενο δεν αφορούσε τα ΛΟΑΤΚΙ πρόσωπα αλλά τους "πολιτικούς" που ψήφιζαν το σύμφωνο συμβίωσης. Αυτή ήταν η υπερασπιστική γραμμή του και στα εθνικά δικαστήρια, τα οποία την απέρριψαν.

 

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αναφέρει στην απόφασή του ότι συμφωνεί με τα συμπεράσματα των ελληνικών δικαστηρίων ότι η ανάρτηση του προσφεύγοντος αναφέρεται σαφώς σε όσους βιώνουν ή υποστηρίζουν την ομοφυλοφιλία και ότι η πλειοψηφία των σχολίων του Αμβρόσιου περιλάμβαναν κλασικές ομοφοβικές εκφράσιες όπως "είναι δικαίωμά τους φυσικά να ζουν ιδιωτικά και κρυφά με τον τρόπο που θέλουν". Δηλαδή, το Ε.Δ.Δ.Α. κατηγοριοποιεί πλέον ως τυπική ομοφοβική ρητορική την γνωστή φράση "δεν μας νοιάζει τι κάνουν στο κρεβάτι τους".

Περαιτέρω , εκφράσεις όπως "μαυρίστε τους" που αφορούν τους πολιτικούς, από τον παλαιό τρόπο ψηφοφορίας με λευκά και μαύρα σφαιρίδια, στην πραγματικότητα στοχοποιούν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, ακόμη κι αν αφορούν τους πολιτικούς που ψήφισαν το σύμφωνο συμβίωσης.

 

Το πιο σημαντικό σε αυτή την απόφαση είναι ότι έκρινε πως εδώ χρησιμοποιήθηκε η ελευθερία της έκφρασης για άλλον σκοπό από αυτόν για τον οποίο έχει θεσπιστεί και σε αντίθεση με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς η επίδικη ανάρτηση περιέχει προτροπή σε επιβολή διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Αυτή η χρήση της ελευθερίας έκφρασης για σκοπό άλλον συνιστά καταχρηστική ενάσκηση δικαιώματος κατά το άρθρο 17 της ΕΣΔΑ και για τον λόγο αυτόν, το Ε.Δ.Δ.Α. απέρριψε την προσφυγή Αμβρόσιου ως απαράδεκτη.

 

Πρόκειται για μια πολύ σημαντική απόφαση για τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα σε σχέση με τον μισαλλόδοξο λόγο εναντίον τους για όλη την Ευρώπη, επικυρώνοντας την απόφαση 858/2020 του Αρείου Πάγου, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι ο ελληνικός νόμος 927/1979 δεν πρέπει να αλλάξει έτσι ώστε να περιλαμβάνει κάθε αντιΛΟΑΤΚΙ κήρυγμα μίσους κι όχι μόνο όσα προτρέπουν σε βία, μίσος ή διακρίσεις.

H τέχνη του εξωδίκου

Υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι η κοινοποίηση μιας εξώδικης δήλωσης είναι μια νομικώς ανούσια πράξη, καθώς κυκλοφορεί το δημοφιλές φληνάφημα ότι εάν ο θιγόμενος πράγματι είχε έννομα δικαιώματα θα είχε προχωρήσει απ' ευθείας στην δικαστική προσφυγή.

Αυτό ενδεχομένως να είχε μια βάση προ του Ν.4356/2015, αλλά με αυτόν τον νόμο και συγκεκριμένα με το άρθρο 37, ο ίδιος ο νομοθέτης όρισε ως υποχρεωτική προδικασία την επίδοση εξώδικης δήλωσης, πριν την ενάσκηση της αγωγής. Δηλαδή, με ποινή απαραδέκτου: εάν ο ενάγων δεν έχει αποστείλει πρώτα το εξώδικο, εάν δεν έχουν παρέλθει άπρακτες εκ μέρους του δράστη 10 ημέρες μη αποκατάστασης του θιγόμενου, ή εάν έχουν παρέλθει 6 μήνες, τότε το δικαστήριο δεν εξετάζει την ουσία της αγωγής, αλλά την απορρίπτει ως απαράδεκτη.

Πρόκειται βέβαια για μια συγκεκριμένη κατηγορία αγωγών που αφορούν τις λεγόμενες υποθέσεις προσβολής προσωπικότητας δια του τύπου ή δια των μ.μ.μ.ε ή δια του Διαδικτύου (με τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, επίσης του 2015). Εδώ έχουμε από το έτος 2020 πλέον και την πάγια νομολογία ότι η διάταξη αυτή της υποχρεωτικής προδικασίας καταλαμβάνει και τις προσβολές προσωπικότητας που τελούνται μέσα από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook και το Twitter. Περιστασιακή περί του αντιθέτου νομολογία περί μη αναλογικής εφαρμογής έχει πλέον υποχωρήσει.

Έτσι, η εξώδικη δήλωση δεν είναι πλέον μια απλή ισχυρή όχληση, δεν είναι ένα ανούσιο έγγραφο που το πετάμε στα σκουπίδια, καθώς αποκτά στοιχεία προδικασίας, δηλαδή έναρξης της τυπικής διαδικασίας που υποχρεωτικά πρέπει να τηρηθεί για να ασκηθεί στην συνέχεια νομότυπα η αγωγή. (Άλλο στοιχείο προδικασίας είναι η υποχρεωτική έγγραφη ενημέρωση του ενάγοντος σχετικά με την δυνατότητα επίλυσης της διαφοράς με την προσφυγή στην διαδικασία της διαμεσολάβησης, η μη τήρηση της οποίας τιμωρείται επίσης με την ποινή της ακυρότητας.)

Ωστόσο, ο νομοθέτης δεν αρκείται στην επίδοση μιας εξώδικης δήλωσης οιουδήποτε περιεχομένου, αλλά καθορίζει και ένα ελάχιστο μέρος που οφείλει ο υποψήφιος ενάγων να έχει εκθέσει με σαφήνεια και πληρότητα. Ιδίως οφείλει να έχει υποδείξει ένα συγκεκριμένο κείμενο αποκατάστασης, η δημοσιοποίηση του οποίου εκ μέρους του δράστη, εντός 10 ημερών από την επίδοση, εξαλείφει την αστική απαίτηση για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, καθώς και άλλες αστικής φύσεως απαιτήσεις. Δεν εξαλείφει ωστόσο, την αξίωση της Πολιτείας για ποινική δίωξη του δράστη, στην περίπτωση που ο θιγόμενος έχει υποβάλει και έγκληση για την προστασία της τιμής και της υπόληψης του: αυτό το δικαίωμα διατηρείται και μπορεί να ασκηθεί εντός τριμήνου από την περιέλευση σε γνώση των περιστατικών που συνιστούν την προσβολή της τιμής.

Υπάρχουν περιπτώσεις δηλαδή που τα εξώδικα δεν περιείχαν το ελάχιστο περιεχόμενο που ορίζει η ειδική νομοθεσία και τελικά αυτό οδήγησε και σε απόρριψη των αγωγών ως απαραδέκτων. Πρόκειται για μια ένσταση την οποία ασκούμε πλέον αρκετά συχνά όταν ως πληρεξούσιοι εκπροσωπούμε εναγόμενους που δεν τους έχουν κοινοποιηθεί εξώδικα με το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο.

Με αυτά τα χαρακτηριστικά, η νομοθεσία, καθώς και η νομολογία των τελευταίων 8 ετών έχει προσδώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στην σύνταξη και την επίδοση της εξώδικης δήλωσης του θιγόμενου από δημοσίευμα ή ανάρτηση, καθιστώντας τα μέρος της προδικασίας και υποχρεωτική δίοδο πριν την προσφυγή στην Δικαιοσύνη. Παράλληλα, οι αποφάσεις των δικαστηρίων έχουν επιβεβαιώσει ότι οι κανόνες για το ελάχιστο περιεχόμενο και την ορθή σύνταξη ενός εξωδίκου είναι πολύ αυστηροί και μπορεί να στοιχίσουν το παραδεκτό μιας μελλοντικής αγωγής.

Όμως, υπάρχουν και οι άγραφοι κανόνες της τέχνης της δικηγορίας που επιβάλλουν στα εξώδικα να είναι όσο το δυνατόν πιο υπαινικτικά και συνοπτικά, κατά το μέτρο του δυνατού, ώστε να αποφεύγονται οι τυχόν ομολογίες γεγονότων και οι ισχυρισμοί που μπορεί να αποκαλύψουν περισσότερα από όσα χρειάζονται για να επιτελέσουν τον σκοπό τους. Αυτός είναι ένας αντίρροπος άτυπος κανόνας που βρίσκεται σε σχέση έντασης με την διάταξη για το ελάχιστο περιεχόμενο που ορίζεται στο άρθρο 37 του Ν.4356/2015. Εκεί έγκειται βέβαια και η lege artis επιτέλεση των καθηκόντων της/του συντάκτη του εξωδίκου.

Λιγότερο γνωστό επίσης είναι ότι η νομική χρησιμότητα του εξωδίκου απορρέει από την έκθεση επίδοσης που συντάσσει ο δικαστικός επιμελητής. Έχοντας την ευθύνη του εντοπισμού του δράστη, ο δικαστικός επιμελητής ασκεί δημόσια εξουσία σε σχέση με την βεβαίωση της πράξης της επίδοσης σε μια διεύθυνση που πράγματι αποτελεί κατά τον νόμο την κατάλληλη γεωγραφική συντεταγμένη για τις έννομες συνέπειες. Η πρόσθετη αξία της ίδιας της έκθεσης επίδοσης, την οποία συνήθως δεν λαμβάνει ο δράστης, αλλά μόνο αντίγραφο σε περίπτωση θυροκόλλησης, είναι η δημόσια επιβεβαίωση της πραγματικής διεύθυνσης του, με δυνατότητα και για μελλοντικές επιδόσεις.

Πετυχημένο εξώδικο δεν είναι μόνο αυτό που πείθει για τις ζητούμενες ενέργειες, αλλά κι εκείνο που, αν χρειαστεί να κριθεί από την δικαιοσύνη, αποδεικνύεται ότι είναι σε θέση να αναμετρηθεί με τις λεπτομερείς απαιτήσεις της νομοθετικής ρύθμισης περί το παραδεκτό.

Αθώωση Ρένας Δούρου από το Πειθαρχικό και Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής

 

Η αθώωση της Ρένας Δούρου από το Πειθαρχικό Συμβούλιο για τους Αιρετούς (άρθρο 234 Ν.3852/2010) με την γνωμοδότηση 4/2023 και από τον Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής με την απόφαση 7/2023, όσον αφορά τις κατηγορίες για φερόμενες παραλείψεις της ως Περιφερειάρχη Αττικής στην  πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι το 2018 αποτελεί σημαντικό γεγονός για την νομική εξέλιξη της υπόθεσης αυτής. Το ΣΤ΄ Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών έχει ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 2022 την εκδίκαση της υπόθεσης, με 21 κατηγορούμενους, εκατοντάδες μάρτυρες, έναν πραγματογνώμονα κι έναν τεχνικό σύμβουλο και έχει ήδη πραγματοποιήσει πάνω από 70 συνεδριάσεις. Το Δικαστήριο,  από την Δευτέρα 24 Ιουλίου 2023 συνεχίζει τις συνεδριάσεις του, μετά την παραίτηση της Δούρου από την βουλευτική ασυλία και την άδεια της Βουλής, έχοντας ήδη προγραμματίσει 14 συνεδριάσεις για τον Σεπτέμβριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πειθαρχικό αθώωσε την Δούρου για τις ίδιες φερόμενες παραλείψεις για τις οποίες δικάζεται από το ποινικό δικαστήριο. Σε αυτή την ποινική δίκη προστίθεται τώρα ένα νέο σημαντικό στοιχείο: η αθωωτική απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, βάσει της σχετικής γνωμοδότησης του πειθαρχικού συμβουλίου.

Έχουμε συνηθίσει, σχεδόν ενστικτωδώς να υποτιμάμε την βαρύτητα και το κύρος των πειθαρχικών διαδικασιών, ιδίως των Ε.Δ.Ε. που κατά καιρούς εξαγγέλλονται και που καταλήγουν σε απαλλακτικές κρίσεις ή, κοινώς “θάψιμο”. Είναι κοινός τόπος εξάλλου ότι τα πειθαρχικά όργανα συντεχνιών λειτουργούν, λίγο έως πολύ, με την λογική της συναδελφικότητας ή των προσχημάτων, στην καλύτερη περίπτωση. Σε εξόφθαλμες περιπτώσεις συγκάλυψης ο θυμόσοφος λαός θυμάται την παροιμία “κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει”.

Δεν ισχύει όμως το ίδιο για το πειθαρχικό συμβούλιο που κρίνει τους αιρετούς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η νομοθεσία προβλέπει ένα σώμα με την ύψιστη δυνατή εγγύηση προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας, το οποίο απαρτίζεται από έναν πρόεδρο εφετών, δύο εφέτες, έναν εκπρόσωπο της αυτοδιοίκησης κι έναν εκπρόσωπο του κράτους. Η πλειοψηφία δηλαδή της σύνθεσης αυτής είναι ανώτατος και ανώτεροι δικαστικοί λειτουργοί, με όλη την εμπειρία και το αυξημένο κύρος που αυτό συνεπάγεται. Με αυτά τα χαρακτηριστικά, το πειθαρχικό που έκρινε την πρώην Περιφερειάρχη Αττικής δεν ήταν η “συντεχνία” ή ο “συνδικαλισμός” του χώρου της. Είναι ένα όργανο κατ’ ουσίαν κρίσης με σοβαρές εγγυήσεις αμεροληψίας, επιστημονικής επάρκειας και θεσμικής βαρύτητας.

Επί της ουσίας, κρίθηκε ότι η Περιφέρεια Αττικής την επίδικη περίοδο είχε εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της σε προληπτικό επίπεδο, σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο και τις εγκύκλιες οδηγίες του Πυροσβεστικού Σώματος και της Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών (αποψίλωση και απομάκρυνση βλάστησης από τις νησίδες και τα πρανή του οδικού δικτύου της Λ. Μαραθώνος, ενημέρωση του κοινού για τον κίνδυνο πυρκαγιάς κ.α.). Μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς, η Περιφέρεια ανταποκρίθηκε σε όλα τα αιτήματα του Πυροσβεστικού Σώματος για την συνδρομή σε μηχανήματα, υδροφόρες και μέσα. Ως προς την απόφαση για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών, αποδείχθηκε ότι δεν περιήλθε στα όργανα της Περιφέρειας ή στην τότε Περιφερειάρχη η απαιτούμενη εισήγηση από τον επικεφαλής αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος για την εφαρμογή αυτού του μέτρου. Συνολικά, η πειθαρχική διαδικασία και η απόφαση εξέτασαν μία προς μία τις κατηγορίες για φερόμενες παραλείψεις της Ρένας Δούρου, σύμφωνα με το βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών και τις υπέβαλαν σε έλεγχο από πειθαρχική σκοπιά.

Η ουσιαστική κρίση του Πειθαρχικού Συμβουλίου περιλαμβάνεται στην αθωωτική γνωμοδότησή του 4/2023, με την οποία αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία (με μεμονωμένη μειοψηφία μη δικαστικού μέλους, που απλώς αναπαρήγαγε το κατηγορητήριο) ότι δεν στοιχειοθετείται το πειθαρχικό αδίκημα της βαριάς παράλειψης καθήκοντος. Με βάση αυτή την γνωμοδότηση, ο Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής αποφάσισε την μη επιβολή πειθαρχικής ποινής στην κ. Δούρου.

Τυπικά, το ποινικό δικαστήριο δεν δεσμεύεται από την κρίση του πειθαρχικού οργάνου που έκρινε την ίδια ακριβώς πράξη και αθώωσε το ελεγχόμενο πρόσωπο. Υπάρχουν, πάντως, μερικά απώτατα όρια που έχει προσδιορίσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων μέχρι τα οποία επιτρέπεται η απόκλιση της ποινικής δικαιοσύνης από την πειθαρχική διαδικασία. Είναι γνωστό, για να αναφέρουμε ένα αντεστραμμένο παράδειγμα, ότι η επιβολή και πειθαρχικής κύρωσης και δικαστικής ποινής ελέγχεται από τον κανόνα ne bis in idem, δηλαδή της μη επιβολής διπλής κύρωσης για την ίδια παράβαση, με εξαιρέσεις βέβαια, σύμφωνα με τα “κριτήρια Engel”. Τίποτε από αυτά δεν προεξοφλεί φυσικά την απόφαση του ποινικού δικαστηρίου για την μεγάλη καταστροφή σε Ν.Βουτζά – Μάτι – Κόκκινο λιμανάκι. Αλλά και τίποτε δεν συνηγορεί, από την μέχρι τώρα δικαστική διαδικασία, ότι το Δικαστήριο θα διαφοροποιηθεί από την κρίση του πειθαρχικού.

Δυσφυλισμός (misgendering)

 Επικρατεί σοβαρή σύγχυση ανάμεσα στην έννοια της "ταυτότητας φύλου" και στην διαδικασία της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου (Ν.Α.Τ.Φ.).

Ορισμένοι δηλαδή λένε, αγνοώντας την νομοθεσία, ότι το θύμα δεν ήταν γυναίκα, επειδή δεν είχε προχωρήσει στη διαδικασία της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, δηλ. δεν είχε αστυνομική ταυτότητα με τα γυναικεία στοιχεία της.

Ωστόσο, ο σεβασμός στην ταυτότητα φύλου, δηλαδή το να αντιμετωπίζεται μια τρανς γυναίκα ως γυναίκα, ακόμη και χωρίς να έχει ολοκληρώσει την διαδικασία Ν.Α.Τ.Φ. είναι ατομικό δικαίωμα που προβλέπεται από τον νόμο.

Το άρθρο 1 του Ν.4491/2017 ορίζει τα εξής:

"Άρθρο 1

Δικαιώματα του προσώπου με βάση την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου

1. Το πρόσωπο έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου του ως στοιχείου της προσωπικότητάς του.

2. Το πρόσωπο έχει δικαίωμα στο σεβασμό της προσωπικότητάς του με βάση τα χαρακτηριστικά φύλου του."

Αυτό σημαίνει ότι το δικαίωμα στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου υπάρχει εξ ορισμού, ανεξάρτητα από το εάν το πρόσωπο έχει προχωρήσει σε Ν.Α.Τ.Φ., διότι άλλο η ληξιαρχική εγγραφή του φύλου κι άλλο η αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.

Ταυτότητα φύλου, κατά το άρθρο 2, είναι "ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά", δεν είναι η δικαστική απόφαση με την οποία αναγνωρίζεται νομικά.

Η ταυτότητα φύλου του ατόμου είναι λοιπόν το δικαίωμα του να αναγνωρίζεται και να είναι σεβαστή και χωρίς δικαστική απόφαση.

Αυτό αποτυπώθηκε εξάλλου και στην Απόφαση 146734/2021 του Διοικητή του ΟΑΕΔ για την ενίσχυση εργοδοτών πρόσληψης διεμφυλικών ατόμων. Σε αυτή την Απόφαση ορίζεται ότι τα διεμφυλικά άτομα που έχουν ολοκληρώσει Ν.Α.Τ.Φ. προσκομίζουν την ληξιαρχική πράξη γέννησης τους και την μεταβολή των στοιχείων τους στην Δ.Ο.Υ., ενώ για τα διεμφυλικα άτομα που δεν έχουν Ν.Α.Τ.Φ. γίνεται δεκτή ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΗΛΩΣΗ στην οποία δηλώνεται ότι ο ατομικός και εσωτερικός τρόπος αυτοπροσδιορισμού του φύλου τους δεν αντιστοιχεί στο καταχωρισμένο φύλο κατά τη γέννηση.

Το ίδιο επίσης ορίστηκε και στην Υπουργική Απόφαση Δ1α//2022 για τον COVID-19, όπου αναφέρεται ότι εφόσον τα έγγραφα ταυτοποίησης του προσώπου φέρουν το φύλο και το όνομα που του αποδόθηκαν κατά τη γέννηση και όχι τα στοιχεία που αποδίδουν την ταυτότητα φύλου βάσει της παρ. 1 του άρθρου 2 του Ν.4491/2017, "οι αρμόδιες αρχές και τα όργανα ελέγχου οφείλουν να αποδεχθούν πλήρως την προφορική επιβεβαίωση του ατόμου ότι πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο που ταυτοποιείται με το έγγραφο, ανεξαρτήτως του εάν το ελεγχόμενο πρόσωπο έχει υποβληθεί στην διαδικασία της Ν.Α.Τ.Φ. σύμφωνα με το άρθρο 4.

Στον Κώδικα Ηθικής και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς Υπαλλήλων του Δημόσιου Τομέα (Ιούλιος 2022) ορίζεται ότι οι υπάλληλοι αναγνωρίζουν την αξία κάθε ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου ανεξάρτητα από (...) ταυτότητα φύλου, αποφεύγουν κάθε αδικαιολόγητη διάκριση ή δυσμενή μεταχείριση λόγων (...) ταυτότητας φύλου και οφείλουν να μην προβαίνουν σε διάδοση κακόβουλων σχολίων ή προσβολή κάποιου λόγω (...) ταυτότητας φύλου.

Στον Οδηγό Διαφορετικότητας για Δημόσιους Υπαλλήλους με σκοπό την καταπολέμηση των διακρίσεων (Συνήγορος του Πολίτη, 2018) με σαφήνεια ορίζεται ότι: "Η ταυτότητα φύλου θα πρέπει να γίνεται σεβαστή ως έκφραση αυτοαντίληψης και αυτοπροσδιορισμού, ανεξαρτήτως των επιλογών που θα κάνει το άτομο για την πορεία του επαναπροσδιορισμού του φύλου του." Επίσης, ο Οδηγός αναφέρει ότι: "Πρέπει να γίνει κατανοητή η έννοια της ταυτότητας φύλου και να γίνει σεβαστή η αυτοαντίληψη του καθενός για το φύλο του, ασχέτως των στοιχείων της αστυνομικής του ταυτότητας ή των λοιπών εγγράφων ταυτοποίησης. Όταν γίνεται αντιληπτή μια τέτοια διαφορά δεν θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία σε αυτήν, και να τηρούνται οι ίδιες διαδικασίες με όλους τους υπόλοιπους πολίτες."

Στο έγγραφο της Ελληνικής Αστυνομίας με τίτλο "Οδηγός Αντιμετώπισης και Διαχείρισης περιστατικών βίας σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ πολιτών" (19.7.2022), υπάρχει επίσης ορισμός της ταυτότητας φύλου, δηλαδή ως "ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατα τη γέννηση του με βάση τα βιολογικά / ανατομικά του χαρακτηριστικά".

Μια πιο πρόσφατη έννοια, η οποία περιλαμβάνεται στην ταυτότητα φύλου αλλά και αυτονομείται από αυτήν είναι η "έκφραση φύλου", την οποία συναντάμε πλέον στην Ελληνική νομοθεσία και έχουμε ειδικό ορισμό αυτής στον νόμο για την απαγόρευση των πρακτικών μεταστροφής.

Ως "έκφραση φύλου" νοείται "Το σύνολο των χαρακτηριστικών που αφορούν στη συμπεριφορά, τρόπους, αναπαραστάσεις, που σχετίζονται με τον τρόπο που τοποθετείται και εκφράζει ένα πρόσωπο το φύλο του και γίνεται αυτό αντιληπτό από τον περίγυρό του."

Η έννοια της "έκφρασης φύλου" περιλαμβάνεται και στην πρόσφατη νομοθεσία για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού (Ν.5029/2023) και σύμφωνα με τις συστάσεις της ILGA - Europe προς την Ελλάδα, η "έκφραση φύλου" πρέπει να προστεθεί ως ειδική κατηγορία προστατευόμενης ιδιότητας σε όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ νομοθετήματα.

Είναι σαφές λοιπόν ότι κανείς δεν πρέπει να έχει αξίωση να απευθυνθεί σε ένα διεμφυλικό άτομο σύμφωνα με την ταυτότητα και την έκφραση φύλου του αφού πρώτα δει τα έγγραφα ταυτοποίησης του, όπως είναι το διαβατήριο ή η ταυτότητα.

Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει επίσης την ΝΑΤΦ μόνο για άτομα που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα και μόνο ως διαδικασία διόρθωσης της ληξιαρχικής πράξης γέννησης. Άλλο αν τα δικαστήρια έχουν εφαρμόσει αναλογικά την ΝΑΤΦ και σε πράξης αναγνώρισης της ιδιότητας πρόσφυγα, επειδή ακριβώς την αναγνωρίζουν ως ατομικό δικαίωμα. Δεν μπορούμε λοιπόν να αξιώνουμε από ένα διεμφυλικό πρόσωπο που βρέθηκε στην Ελλάδα να έχει προχωρήσει σε ΝΑΤΦ για να το αναφέρουμε σύμφωνα με την ταυτότητα και έκφραση φύλου.

Δεν επιτρέπεται να λες "άνδρα" μια διεμφυλική γυναίκα, είτε έχει ολοκληρώσει ΝΑΤΦ, είτε όχι.