Αρμοδιότητες του Συμπαραστάτη που δεν έχει ο Συνήγορος του Πολίτη

Ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης λειτουργεί ως εφαρμογή σε δημοτικό επίπεδο του μοντέλου διοικητικής διαμεσολάβησης που, σε κεντρικό επίπεδο, ασκείται από την ανεξάρτητη αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη.

Ο Συνήγορος του Πολίτη είναι βέβαια κι αυτός αρμόδιος για τα φαινόμενα κακοδιοίκησης στις δημοτικές υπηρεσίες και έχει συμβάλει με τις Ετήσιες Εκθέσεις, τις συστάσεις και τις προτάσεις του στην καταγραφή και επίλυση αυτών των φαινομένων στους Δήμους, τις Νομαρχίες και τις Περιφέρειες. Επομένως, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης φαίνεται ότι θα έχει κατ' αρχήν έναν επικουρικό ρόλο, αφού υπάρχει συναρμοδιότητα με τον Συνήγορο και τελικά ο πολίτης θα είναι εκείνος που επιλέγει που θα απευθυνθεί. Στην πρόταση που έχουμε καταθέσει, προτείνουμε πάντως ότι θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία Συνηγόρου και Συμπαραστάτη, λόγω της θεσμικής συγγένειας και της παράλληλης αρμοδιότητας (βλ. εδώ).

Ωστόσο, αν συγκρίνουμε το άρθρο 77 του Καλλικράτη για τον Συμπαραστάτη, με τον Ν.3094/2003 για τον Συνήγορο του Πολίτη, θα διαπιστώσουμε ότι ο Συμπαραστάτης έχει σε ορισμένα πεδία ευρύτερες αρμοδιότητες από τον Συνήγορο . Συγκεκριμένα:

1) Ενώ ο Συνήγορος δεν έχει αρμοδιότητα για θέματα που αφορούν την υπηρεσιακή κατάσταση του προσωπικού των δημόσιων υπηρεσιών (με κάποιες εξαιρέσεις), για τον Συμπαραστάτη δεν υπάρχει τέτοιος περιορισμός: μπορούν να απευθυνθούν σε αυτόν και υπάλληλοι των δημοτικών υπηρεσιών για θέματα της υπηρεσιακής τους κατάστασης, όταν θίγονται από την υπηρεσία τους.

2) Ενώ ο Συνήγορος "δεν επιλαμβάνεται υποθέσεων που εκκρεμούν ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης δικαστικής αρχής", για τον Συμπαραστάτη δεν προβλέπεται τέτοιος περιορισμός. Φυσικά υπάρχει η συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της διάκρισης των λειτουργιών που επιβάλλει να γίνεται σεβαστό το εύρος της αρμοδιότητας της δικαστικής λειτουργίας, αλλά αυτό θα πρέπει να κρίνεται κατά περίπτωση. Με μια πρώτη ανάγνωση, ο Συμπαραστάτης μπορεί να παρεμβαίνει ακόμα και σε υποθέσεις για τις οποίες ο δημότης ή η επιχείρηση έχει ήδη προσφύγει στη δικαιοσύνη (ιδίως όταν η δικαιοσύνη καθυστερεί για χρόνια να επιληφθεί).

3) Ενώ ο Συνήγορος "δεν επιλαμβάνεται περιπτώσεων κατά τις οποίες η διοικητική ενέργεια έχει γεννήσει δικαιώματα ή έχει δημιουργήσει ευνοϊκές καταστάσεις υπέρ τρίτων που ανατρέπονται μόνο με δικαστική απόφαση, εκτός αν προφανώς συντρέχει παρανομία ή έχουν σχέση κατά το κύριο αντικείμενό τους με την προστασία του περιβάλλοντος", για τον Συμπαραστάτη δεν προβλέπεται τέτοιος περιορισμός. O Συμπαραστάτης μπορεί να παρέμβει ακόμη κι όταν η κακοδιοίκηση έχει γεννήσει δικαιώματα ή ευνοϊκές καταστάσεις υπέρ τρίτων, με την επιφύλαξη βέβαια της αρχής της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη, η εφαρμογή της οποίας όμως προϋποθέτει την καλή πίστη του τρίτου.

4) Ενώ ο Συνήγορος είναι αρμόδιος μόνον εφόσον η αναφορά υποβάλλεται μέσα σε έξι (6) μήνες αφότου ο ενδιαφερόμενος έλαβε πλήρη γνώση των ενεργειών ή παραλείψεων της διοίκησης, για τον Συμπαραστάτη δεν προβλέπεται τέτοιος περιορισμός. Συνεπώς, στον Συμπαραστάτη μπορεί να υποβληθεί καταγγελία ακόμη κι αν έχουν περάσει έξι μήνες από την γνώση της πράξης κακοδιοίκησης. Mάλιστα ο Συμπαραστάτης υποχρεούται από το νόμο να απαντήσει εγγράφως ή ηλεκτρονικώς στον πολίτη εντός 30 ημερών από την υποβολή της καταγγελίας, ενώ ο Συνήγορος δεν έχει τέτοια υποχρέωση από το νόμο.

5) Ενώ ο Συνήγορος υποβάλλει την Ετήσια Έκθεσή του στον Πρόεδρο της Βουλής (και μπορεί να υποβάλλει ειδικότερες εκθέσεις στον Υπουργό) και συζητείται κατά τον κανονισμό της Βουλής, ο Συμπαραστάτης υποβάλλει την ετήσια έκθεσή του στο δημοτικό συμβούλιο, όπου την παρουσιάζει ο ίδιος, αρμοδιότητα που δεν έχει ο Συνήγορος. Επίσης, σύμφωνα με τον Καλλικράτη, "η ετήσια έκθεση και οι ειδικές προτάσεις του συμπαραστάτη αναρτώνται υποχρεωτικά στην ιστοσελίδα του δήμου με φροντίδα των δημοτικών υπηρεσιών".

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο Συμπαραστάτης θα έχει αρμοδιότητα σε μια σειρά υποθέσεων στις οποίες ο Συνήγορος του Πολίτη θα είναι αναρμόδιος:

- όταν η υπόθεση αφορά δημοτικούς υπαλλήλους που έχουν πρόβλημα με την υπηρεσιακή τους κατάσταση (αν δεν τίθεται ζήτημα ίσης μεταχείρισης για λόγους φυλετικής-εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, ηλικίας, αναπηρίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού, οπότε είναι συναρμόδιος ο Συνήγορος),

- όταν ο θιγόμενος έχει ήδη προσφύγει στη δικαιοσύνη,

- όταν η κακοδιοίκηση έχει δημιουργήσει δικαιώματα ή ευνοϊκές καταστάσεις υπέρ τρίτων,

- όταν έχουν παρέλθει έξι μήνες από τότε που ο θιγόμενος έλαβε γνώση της δημοτικής κακοδιοίκησης.

Έτσι ο Συμπαραστάτης έχει προβλεφθεί να λειτουργεί με πιο ευέλικτο τρόπο και χωρίς τους αυστηρούς περιορισμούς που τίθενται για τον Συνήγορο του Πολίτη. Το ζητούμενο είναι να αξιοποιηθεί αυτή η θεσμική ευελιξία, ώστε ο θεσμός να αποδειχθεί αποτελεσματικός και για τους πολίτες.

Τι είναι η "κακοδιοίκηση";

O "Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης", ο νέος θεσμός διαμεσολάβησης που εισάγεται με τον "Καλλικράτη" σε κάθε δήμο άνω των 20.000 κατοίκων, έχει ως αποστολή τον χειρισμό καταγγελιών που υποβάλλονται για "κακοδιοίκηση" από τις δημοτικές υπηρεσίες.

Ο όρος "κακοδιοίκηση" συναντάται και στον καταστατικό νόμο του "Συνηγόρου του Πολίτη", αλλά και στο αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο του "Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή". Είναι η γενική αποστολή κάθε Ombudsman/Ombudswoman (διοικητικού διαμεσολαβητή) να καταπολεμά τα φαινόμενα "κακοδιοίκησης" και να προωθεί την "ορθή διοικητική συμπεριφορά".

Αν γυρίσουμε πίσω στο χρόνο, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, με την Σύσταση 757 του 1975, εισηγείται στα κράτη να ιδρύσουν Ombudspersons σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (βλ. εδώ τη Σύσταση). Στην Ελλάδα, η Σύσταση αυτή υλοποιήθηκε το 1998 ως προς το πρώτο σκέλος (με την έναρξη λειτουργίας του Συνηγόρου του Πολίτη) και τώρα ως προς το δεύτερο και τρίτο σκέλος, καθώς ο Καλλικράτης προβλέπει τους θεσμούς του "Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης", και τον "Περιφερειακό Συμπαραστάτη του Πολίτη".

H έννοια της κακοδιοίκησης (maladministration) είναι περισσότερο ένας όρος της διοικητικής πρακτικής και λιγότερο ένας όρος με προκαθορισμένο νομικά περιεχόμενο. Η κακοδιοίκηση δεν είναι ταυτόσημη με την παράβαση της αρχής της νομιμότητας, διότι αφενός υπάρχουν και παραβάσεις που μπορεί να μην έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις διοικητικές διαδικασίες, αφετέρου ο νόμος δεν προβλέπει όλες τις προϋποθέσεις για την ορθή διοικητική συμπεριφορά απέναντι στον πολίτη. Η κακή συμπεριφορά ενός υπαλλήλου λ.χ. απέναντι σε έναν πολίτη μπορεί να μην είναι νομικά κολάσιμη, συνιστά όμως φαινόμενο κακοδιοίκησης. Η υπέρ το δέον καθυστέρηση, αν ο νόμος δεν προβλέπει προθεσμίες ενέργειας για τη διοίκηση, συνιστάφαινόμενο κακοδιοίκησης. Η ταλαιπωρία, οι άσκοπες διοικητικές απαιτήσεις, οι υπερβολικές προϋποθέσεις για την έκδοση ενός πιστοποιητικού, η υπέρβαση των κανόνων της λογικής και των αρχών της διοικητικής επιστήμης, συνιστούν φαινόμενα κακοδιοίκησης.

Όμως, ο νόμος αρκετές φορές μπορεί να συμβάλλει στην κακοδιοίκηση, λόγω της θέσπισης μιας αρνητικής διοικητικής πρακτικής (όπως έγινε ας πούμε με την απαγόρευση πρόσβασης των υποψήφιων σε διαγωνισμούς στα γραπτά τους). Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο Ombudsman (είτε είναι ο Συνήγορος του Πολίτη, είτε ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, είτε είναι ο Περιφερειακός Συμπαραστάτης του Πολίτη, είτε ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής) έχει ως αποστολή να αναδείξει τα κενά ή τα σφάλματα της νομοθεσίας ή της μη προβλεπόμενης νομοθετικά κακής διοικητικής πρακτικής, υποδεικνύοντας όμως και τον πρακτικό τρόπο για την υπερπήδησή τους.

Μια μέθοδος είναι η σύμφωνη με το Σύνταγμα και το Ευρωπαϊκό/Διεθνές δίκαιο ερμηνεία των νόμων που εισάγουν κακές διοικητικές πρακτικές. Οι διοικητικοί διαμεσολαβητές είναι θεσμικά εξοπλισμένοι με το στοιχείο της ανεξαρτησίας, δηλαδή της μη υπαγωγής στην διοικητική ιεραρχία της δομής που ελέγχουν (είτε αυτή είναι το κράτος, είτε ο δήμος, είτε η περιφέρεια), καθώς δεν υπάγονται σε ιεραρχικό έλεγχο ή σε διοικητική εποπτεία. Έτσι, λειτουργώντας ως οιονεί δικαιοδοτικά όργανα, διαθέτουν τον θεσμικό πλεονέκτημα της προαγωγής σύμφωνων με το Σύνταγμα λύσεων, ακόμη κι όταν η νομοθεσία είναι η πηγή της κακοδιοίκησης.

Η εισαγωγή του δημοτικού και του περιφερειακού Ombudsman στην αυτοδιοικητική δομή της χώρας ανοίγει αυτή τη μεγάλη συζήτηση, η οποία αφορά την έκταση των αρμοδιοτήτων του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, αλλά και του Περιφερειακού Συμπαραστάτη του Πολίτη.

Εδώ μπορείτε να δείτε μια πρόταση που έχουμε ετοιμάσει για τον Συμπαραστάτη των Αθηναίων και με ποιες οργανωτικές και λειτουργικές μεθόδους προτείνουμε να αντιμετωπίσει την κακοδιοίκηση:

http://symparastatis.wordpress.com/

Πρόταση για τον "Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης" στον Δήμο Αθηναίων

Το νέο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας θα κληθεί να επιλέξει ένα πρόσωπο, το οποίο θα διαμεσολαβεί για την επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν από την κακοδιοίκηση των φορέων του Δήμου Αθηναίων. Είναι ο "συμπαραστάτης του δημότη και της επιχείρησης", ένας νέος θεσμός που προβλέπεται από τον "Καλλικράτη" (βλ. εδώ).

Πρόκειται για τη δημιουργία μιας δημοτικής ανεξάρτητης αρχής που θα λειτουργεί στο πλαίσιο του Δήμου Αθηναίων και, συνεπώς, μια νέα δυνατότητα για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων από την αυθαιρεσία.

Θεωρώντας ιδιαίτερα σημαντική αυτήν την καινοτομία, μαζί με μια μικρή ομάδα εργασίας επεξεργαστήκαμε τα δεδομένα και τις δυνατότητες για την αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία αυτού του νέου θεσμού στο Δήμο Αθηναίων και καταλήξαμε σε ένα κείμενο - πρόταση που περιλαμβάνει τις προϋποθέσεις, αλλά και τους στόχους.

Το κείμενο μπορείτε να το κατεβάσετε από εδώ "Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης - Πρόταση για την οργάνωση και λειτουργία του νέου θεσμού στον Δήμο Αθηναίων" (.pdf).

Επίσης μπορείτε να επισκεφθείτε το blog Συμπαραστάτης των Αθηναίων (http://symparastatis.wordpress.com/), στο οποίο έχει αναρτηθεί η πρότασή μας και μπορείτε να την σχολιάσετε ανά κεφάλαιο, συμβάλλοντας στην τελική διαμόρφωσή της.

Πρόκειται για μια ανοικτή πρόταση, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, όπως και για μία ανοικτή ομάδα εργασίας, η οποία θα εμπλουτιστεί και με νέα μέλη.

Οι στόχοι αυτοί θα υποστηριχθούν με υποψηφιότητα στο δημοτικό συμβούλιο για την ανάληψη της αποστολής του συμπαραστάτη του δημότη και της επιχείρησης.

Καλλικράτης: ο Ελεγκτής της Νομιμότητας

Το σχέδιο "Καλλικράτης", για την αναδιάρθρωση της τοπικής αυτοδιοίκησης και της αποκέντρωσης (Ν.3852/2010 βλ. εδώ) προβλέπει νέους θεσμούς για τον έλεγχο, τη διαφάνεια, την νομιμότητα και τη λογοδοσία των δημοτικών και περιφερειακών αρχών. Σε προηγούμενη ανάρτηση έγινε λόγος για τον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, καθώς και τον Περιφερειακό Συμπαραστάτη του Πολίτη (βλ. εδώ).

Μια ακόμη θεσμική καινοτομία είναι η ίδρυση σε κάθε Αποκεντρωμένη Διοίκηση, μιας Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α., η οποία θα ελέγχει την νομιμότητα των πράξεων των Δήμων και των Περιφερειών. Προϊστάμενος αυτών των Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας Ο.Τ.Α. θα είναι ο Ελεγκτής της Νομιμότητας. Στη θέση του Ελεγκτή της Νομιμότητας επιλέγεται ένας νομικός, ύστερα από δημόσια προκήρυξη, με γενική ευθύνη για τον έλεγχο της νομιμότητας των πράξεων αυτών των οργανισμών.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 225 του Καλλικράτη, οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία ΕποπτείαςΟ.Τ.Α., εφόσον αφορούν:

α) ρυθμίσεις κανονιστικού περιεχομένου,

β) την ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών,

γ) την αγορά και εκποίηση ακινήτων,

δ) την κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων,

ε) την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων,

στ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας,

ζ) τη σύναψη δανείων,

η) τη διενέργεια τοπικού δημοψηφίσματος όταν τούτο προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία και

θ) τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Επίσης αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις των επιχειρήσεων των δήμων και των περιφερειών, εκτός από τις αποφάσεις των ανωνύμων εταιρειών στις οποίες οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία, που αφορούν:

α) αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου,

β) εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων

και

γ) λήψη δανείων.

Η απόφαση αποστέλλεται για έλεγχο νομιμότητας συνοδευόμενη από αντίγραφο του αποδεικτικού δημοσίευσης και από τα έγγραφα στοιχεία που είναι αναγκαία για τη νόμιμη έκδοσή της, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη συνεδρίαση του συλλογικού οργάνου. Οι δήμοι, οι περιφέρειες και οι ανωτέρω επιχειρήσεις τους υποχρεούνται να διαβιβάζουν και κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται από την Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α..

Ο Ελεγκτής Νομιμότητας ελέγχει τη νομιμότητα της απόφασης μέσα σε αποκλειστική προθεσμία σαράντα (40) ημερών από την περιέλευσή της στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι η απόφαση

είναι παράνομη, τότε αυτή ακυρώνεται.

Πρόκειται λοιπόν για έναν κατασταλτικό έλεγχο που οδηγεί μέχρι και σε ακύρωση της διοικητικής πράξης των συλλογικών οργάνων (σε αντίθεση με τον έλεγχο του Συνηγόρου του Πολίτη ή του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης που δεν εκδίδουν εκτελεστές πράξεις και συνεπώς δεν έχουν αρμοδιότητα να ακυρώσουν αποφάσεις). Ωστόσο, ο Ελεγκτής Νομιμότητας έχει εκτεταμένη αρμοδιότητα, ακόμη και για πράξεις που δεν του έχουν αποσταλεί. Σύμφωνα με το άρθρο 226 του Καλλικράτη, ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί αυτεπαγγέλτως να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων και των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών και των επιχειρήσεών τους, εκτός από τις αποφάσεις των ανωνύμων εταιρειών στις οποίες οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία, καθώς και των συνδέσμων για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δύο μηνών αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί. Οι δήμοι, οι περιφέρειες, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου αυτών και οι επιχειρήσεις τους, καθώς και οι σύνδεσμοι υποχρεούνται να παρέχουν κάθε στοιχείο που ζητείται από την Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. με σκοπό την άσκηση του ελέγχου νομιμότητας.

Σημαντικό όμως είναι και το νέο δικαίωμα του πολίτη για προσφυγή κατά μιας πράξης δημοτικών αρχών ενώπιον του Ελεγκτή Νομιμότητας. Σύμφωνα με το άρθρο 227 του Καλλικράτη, οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών και των συνδέσμων για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή την ανάρτησή της στο διαδίκτυο ή από την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής. Προσφυγή επιτρέπεται και κατά παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας των οργάνων της προηγούμενης παραγράφου. Στην περίπτωση αυτή η προσφυγή ασκείται εντός δεκαημέρου από την άπρακτη παρέλευση της ειδικής προθεσμίας που, τυχόν, τάσσει ο νόμος για την έκδοση της οικείας πράξης, διαφορετικά μετά την παρέλευση τριμήνου από την υποβολή της σχετικής αίτησης του ενδιαφερομένου. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο (2) μηνών από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί απόφαση θεωρείται ότι η προσφυγή έχει σιωπηρώς απορριφθεί. Η άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων (είναι δηλαδή όρος του παραδεκτού του ένδικου βοηθήματος: αν δεν ασκηθεί το ένδικο βοήθημα απορρίπτεται ως απαράδεκτο!). Ο Ελεγκτής Νομιμότητας είναι αρμόδιος να αποφαίνεται επί:

α) αιτήσεων θεραπείας για έργα με προϋπολογισμό μέχρι 5.000.000 ευρώ προ Φ.Π.Α., μελετών και υπηρεσιών που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α΄) και αφορούν δήμους,

β) αιτήσεων θεραπείας για έργα με προϋπολογισμό μέχρι 5.000.000 ευρώ προ Φ.Π.Α., μελετών και υπηρεσιών που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α΄) και αφορούν περιφέρειες.

Μια άλλη αρμοδιότητα του Ελεγκτή Νομιμότητας είναι η αναστολή εκτέλεσης μιας προσβαλλόμενης απόφασης. Σύμφωνα με το άρθρο 228 του Καλλικράτη, ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί, εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα με την προσφυγή του προηγούμενου άρθρου, να αναστέλλει με απόφασή του την εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης. Η αναστολή χορηγείται εφόσον η προσφυγή παρίσταται προδήλως βάσιμη ή κρίνεται ότι ο ασκών την ειδική διοικητική προσφυγή θα υποστεί ανεπανόρθωτη ή δυσχερώς επανορθώσιμη βλάβη μέχρι την εξέτασή της. Η πράξη αναστολής ισχύει μέχρι την έκδοση απόφασης του Ελεγκτή Νομιμότητας επί της προσφυγής ή την άπρακτη πάροδο των δύο (2) μηνών, εντός των οποίων οφείλει να αποφανθεί ο Ελεγκτής Νομιμότητας κατά την παράγραφο 2 του προηγούμενου άρθρου. Ανάκληση της απόφασης που χορηγεί την αναστολή επιτρέπεται μόνο εφόσον γίνει επίκληση νεότερων κρίσιμων στοιχείων τα οποία δεν είχαν τεθεί υπόψη του Ελεγκτή Νομιμότητας κατά την έκδοση της απόφασής του ή μεταβλήθηκαν τα δεδομένα βάσει των οποίων χορηγήθηκε η αναστολή.

Οι αυξημένες και οιονεί δικαστικές αυτές λειτουργίες του Ελεγκτή Νομιμότητας συνοδεύονται από αυστηρές εγγυήσεις για την αμεροληψία του και την διαφάνεια της λειτουργίας του. Σύμφωνα με το άρθρο 229 του Καλλικράτη, ο Ελεγκτής συντάσσει στο τέλος κάθε έτους έκθεση στην οποία καταγράφει το έργο της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α., της οποίας προΐσταται και ειδικότερα τον αριθμό των πράξεων που ελέγχθηκαν, τις προσφυγές που εξετάσθηκαν και τα ζητήματα εν γένει που απασχόλησαν την υπηρεσία κατά τη διενέργεια της εποπτείας, όπως τυχόν καταγγελίες που υποβλήθηκαν στην υπηρεσία από πρόσωπα για θέματα νομιμότητας. Στην ίδια έκθεση μπορεί να προτείνονται μέτρα, νομοθετικά και άλλα, τα οποία πρέπει να ληφθούν για την αποτελεσματικότερη διενέργεια του ελέγχου νομιμότητας. Η έκθεση υποβάλλεται στον Υπουργό Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και κοινοποιείται δια του Υπουργού στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής των Ελλήνων και στον Συνήγορο του Πολίτη. Οι εκθέσεις των Ελεγκτών Νομιμότητας όλων των Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας Ο.Τ.Α. συζητούνται στο Συμβούλιο Ελεγκτών Νομιμότητας το οποίο μπορεί να συντάξει πορίσματα που αφορούν τον έλεγχο νομιμότητας και εν γένει την κρατική εποπτεία στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι αποφάσεις του Ελεγκτή Νομιμότητας αναρτώνται στο διαδίκτυο αμελλητί και δημοσιεύονται υποχρεωτικά, με φροντίδα των νομικών προσώπων που ορίζονται στα άρθρα 225 παρ.1, 226 παρ.1 και 227 παρ.1, στο κατάστημά τους. Για τη δημοσίευση αυτή συντάσσεται αποδεικτικό ενώπιον δύο (2) μαρτύρων.

Ο Ελεγκτής Νομιμότητας έχει και πειθαρχικές αρμοδιότητες. ΄Ολα τα όργανα των δήμων και των περιφερειών, συλλογικά και μονομελή, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου αυτών, οι επιχειρήσεις τους, καθώς και οι σύνδεσμοι έχουν υποχρέωση συμμόρφωσης χωρίς καθυστέρηση προς τις αποφάσεις του Ελεγκτή Νομιμότητας. Η μη τήρηση των υποχρεώσεων των προηγούμενων παραγράφων συνιστά σοβαρή παράβαση καθήκοντος, η οποία ελέγχεται πειθαρχικά κατά τις οικείες διατάξεις που διέπουν τους αιρετούς και το προσωπικό των ανωτέ

ρω νομικών προσώπων. Σύμφωνα με το άρθρο 233 στους περιφερειάρχες, αντιπεριφερειάρχες, περιφερειακούς συμβούλους, δημάρχους, δημοτικούς συμβούλους, συμβούλους τοπικών ή δημοτικών κοινοτήτων και εκπροσώπους τοπικών κοινοτήτων, επιβάλλονται οι πειθαρχικές ποινές της αργίας έως έξι μηνών και της έκπτωσης. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί να επιβάλλει τις πειθαρχικές ποινές :

α. αν έχουν διαπράξει σοβαρή παράβαση των καθηκόντων τους ή υπέρβαση της αρμοδιότητάς τους από δόλο ή βαριά αμέλεια,

β. αν έχουν διαπράξει παραβάσεις των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί σύμφωνα με ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις.

Κατά το άρθρο 223 του Καλλικράτη στο Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης συνίσταται Συμβούλιο Ελεγκτών Νομιμότητας στο οποίο προεδρεύει ο Υπουργός Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ως πρόεδρος, και συμμετέχουν οι Ελεγκτές Νομιμότητας των Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας Ο.Τ.Α., ως μέλη. Το Συμβούλιο Ελεγκτών Νομιμότητας αποσκοπεί στο συντονισμό της δράσης των Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας Ο.Τ.Α., καθώς και στην αντιμετώπιση σημαντικών ζητημάτων που ανακύπτουν τόσο κατά την οργάνωση και τη λειτουργία τους όσο και κατά τον έλεγχο των Ο.Τ.Α.. Το Συμβούλιο Ελεγκτών Νομιμότητας μπορεί να απευθύνει ερωτήματα στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για ζητήματα μείζονος σημασίας που συνάπτονται με τον ασκούμενο από την Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. έλεγχο. Η γνώμη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για τα ζητήματα αυτά είναι υποχρεωτική εφόσον γίνει δεκτή από τον αρμόδιο Υπουργό.

Τρανς δικαστές και Ημέρα Μνήμης Διεμφυλικών

Τα διαφυλικά άτομα υφίστανται τις πιο σοβαρές κοινωνικές, οικογενειακές, πολιτικές και άλλες διακρίσεις, για την ίδια τους την υπόσταση, την ταυτότητα του φύλου τους. Σε έναν κόσμο που δεν θα υπήρχαν διακρίσεις, η είδηση ότι δύο διαφυλικές γυναίκες διορίστηκαν δικαστές, δεν θα απασχολούσε κανέναν. Αυτός ο κόσμος, δεν είναι ακόμα ο δικός μας.

Σε δύο πολιτείες των Η.Π.Α. αυτό το μήνα (Τέξας και Καλιφόρνια) δύο τρανς γυναίκες ανέλαβαν δικαστικά καθήκοντα κι αυτό επισημαίνεται ως μια πολύ σημαντική κατάκτηση στην πορεία για την ίση μεταχείριση, χωρίς διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου (βλ. εδώ για την είδηση).

Αυτό το γεγονός αποτελεί είδηση, επειδή σε όλο τον κόσμο η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη για τα διαφυλικά άτομα. Τα προβλήματα δεν περιορίζονται φυσικά σε διοικητικά ζητήματα, όπως η αλλαγή των καταχωρήσεων στα ληξιαρχεία, αλλά και αφορούν την ίδια την επιβίωση: κάθε χρόνο θρηνούμε θύματα τρανσφυλοφοβικής βίας, δηλαδή εγκλημάτων που οφείλονται στο μίσος για την ταυτότητα φύλου του θύματος. Επίσης, ο αποκλεισμός στην αγορά εργασίας αποτελεί την σκληρή πραγματικότητα, για μια ομάδα στην οποία ακόμη δεν έχει αναγνωριστεί νομοθετικά η απαγόρευση άνισης μεταχείρισης σε αυτόν τον τομέα (ο Ν.3304/2005 αφορά μεν το σεξουαλικό προσανατολισμό, χωρίς όμως ρητή αναφορά στην ταυτότητα φύλου).

Αύριο είναι η Ημέρα Μνήμης Διεμφυλικών Ατόμων, η οποία είναι αφιερωμένη σε αυτό ακριβώς το ζήτημα, το οποίο αφορά το επίπεδο προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε μια χώρα. Στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ε.Σ.Η.Ε.Α. (Ακαδημίας 20) θα γίνει ένα σχετικό αφιέρωμα στις 18.00, το οποίο διοργανώνεται από το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών. To πρόγραμμα έχει ως εξής:

Α’ Μέρος
- Έναρξη Εισήγηση: Μαρίνα Γαλανού (μέλος του Δ.Σ. του Σ.Υ.Δ.)
- Ομιλία: Μπελίντα-Δήμητρα Μάγερ (μέλος του Σ.Υ.Δ.)
- Ανάγνωση διηγήματος του Ντίνου Χριστιανόπουλου από τη Μάνια Λεμπέση (μέλος του Σ.Υ.Δ.)


Β’ Μέρος
- Σύντομος χαιρετισμούς από τον Kemal Ordek, εκπρόσωπο τύπου της τουρκικής οργάνωσης διαφυλικών Pink Life.
- Παρέμβαση από την Αλεξάνδρα Χαλκιά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
- Σύντομος χαιρετισμός από το μέλος του Δ.Σ. της Ομοφυλοφιλικής Λεσβιακής Κοινότητας Ελλάδας (ΟΛΚΕ), Νίκο Μυλωνά
- Σύντομος χαιρετισμός από εκπρόσωπο της Λεσβιακής Ομάδας Αθήνας (Λ.Ο.Α.)
- Σύντομος χαιρετισμός από τον εκπρόσωπο της Διεθνούς Αμνηστίας κ. Κομίνη Νικόλα μέλος του Δ.Σ.
- Σύντομος χαιρετισμός από τον εκπρόσωπο του Athens Pride Στέφανο Παπαθανασίου.
- Σύντομος χαιρετισμός από τον Γρηγόρη Βαλλιανάτο, δημοσιογράφο.
- Ανάλυση νομικών θεμάτων από τον δικηγόρο Βασίλη Σωτηρόπουλο, με αφορμή την έκδοση σε βιβλίο της αναφοράς του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Thomas Hammermberg: «Ανθρώπινα Δικαιώματα και Ταυτότητα Φύλου».

Γ’ Μέρος
- Σύντομη ομιλία: Πάνος Κούτρας, σκηνοθέτης.
- Προβολή ταινίας: A girl like me: The Gwen Arajuo Story.

Δ’ Μέρος
- Ψήφισμα για τη Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης Διεμφυλικών, ανάγνωση από το μέλος του Δ.Σ. του Σ.Υ.Δ., Χριστίνα-Ρενέ Μενουδάκη (το ψήφισμα θα κατατεθεί προς τον Πρόεδρο του Ελληνικού Κοινοβουλίου και τα κόμματα την Δευτέρα 22/10) .
- Πορεία προς το Ελληνικό Κοινοβούλιο

Δικαστήριο ΕΕ: όχι στην γενική ανάρτηση δεδομένων πολιτών για δημοσιονομική διαφάνεια

Με την απόφαση της 9ης Νοεμβρίου 2010, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκλήθη να αποφανθεί κατά πόσον οι διατάξεις που επιβάλλουν την ανάρτηση στο Διαδίκτυο των δεδομένων όσων δικαιούνται κοινοτικά κονδύλια για την γεωργία είναι συμβατές με το θεμελιώδες ευρωπαϊκό δικαίωμα της προστασίας προσωπικών δεδομένων.

Πρόκειται για την απόφαση στις υποθέσεις C-92/09, C-93/09 (βλ. εδώ πλήρες κείμενο και δελτίο τύπου εδώ).

Οι δύο προσφεύγοντες Γερμανοί δικαιούχοι κονδυλίων προσέφυγαν στα γερμανικά δικαστήρια, προσβάλλοντας τις σχετικές κανονιστικές πράξεις που επέβαλαν την ανάρτηση των προσωπικών τους δεδομένων στο Διαδίκτυο, για λόγους δημοσιονομικής διαφάνειας. Τα γερμανικά δικαστήρια απέστειλαν προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο τελικά έκρινε ότι κακώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης προέβλεπαν την άνευ κριτηρίων δημοσιοποίηση των δεδομένων των δικαιούχων, διότι αυτό προσέβαλλε την αρχή της αναλογικότητας. Έτσι το Δικαστήριο κήρυξε ανίσχυρες τις σχετικές κανονιστικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προβαίνοντας, για πρώτη φορά στην ιστορία του, σε εξέταση του παράγωγου κοινοτικού δικαίου προς το θεμελιώδες δικαίωμα στην προστασία προσωπικών δεδομένων που κατοχυρώνεται από το άρθρο 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος κατέστη νομικά δεσμευτικό και αναπόσπαστο μέρος του πρωτογενούς Ενωσιακού δικαίου, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας.

Σημειωτέον ότι στην δίκη πήρε μέρος και η Ελλάδα, καταθέτοντας υπέρ του μέτρου της δημοσιοποίησης των στοιχείων στο Διαδίκτυο.

Κατά την ερμηνεία της συμβατότητας προς το θεμελιώδες δικαίωμα, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έλαβε εκτενώς υπόψη και τη σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ως προς της ερμηνεία του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ (δικαίωμα σεβασμού ιδιωτικής ζωής).

Η απόφαση αυτή αποτελεί συνδυασμό δύο αποφάσεων της προηγούμενης δεκαετίας του ΔΕΚ: της Bodil Lindqvist, κατά την οποία η ανάρτηση προσωπικών δεδομένων στο Διαδίκτυο εμπίπτει στο κοινοτικό δίκαιο (δηλ. την Οδηγία 95/46) και της απόφασης Oesterreichischer Rundfunk, κατά την οποία η δημοσίευση ονομάτων υψηλόμισθων υπαλλήλων του δημοσίου επιτρέπεται μόνο ύστερα από εξαντλητικό έλεγχο της εφαρμογής της αρχής της αναλογικότητας. Με την απόφαση της 9ης Νοεμβρίου (Volker und Markus Schecke Gbr) το ΔΕΕ πηγαίνει ακόμη παραπέρα, αποκλείοντας ουσιαστικά την δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων πολιτών για λόγους δημοσιονομικής πολιτικής. Ή έστω θέτοντας πολύ υψηλά τον όρο της αρχής της αναλογικότητας, ώστε πρακτικά να μην αφήνει περιθώριο εφαρμογής ενός τέτοιου μέτρου.

Ορισμένες επιλογές από το ίδιο το κείμενο της απόφασης, με πρόσθετες επισημάνσεις :

56 Το άρθρο 44α του κανονισμού 1290/2005 υποχρεώνει τα κράτη μέλη να δημοσιοποιούν κάθε χρόνο εκ των υστέρων τα ονόματα των δικαιούχων ενισχύσεων του ΕΓΤΕ και του ΕΓΤΑΑ και τα αντίστοιχα ποσά που έλαβε κάθε δικαιούχος από καθένα από τα Ταμεία αυτά. Από την αιτιολογική σκέψη 14 του κανονισμού 1437/2007, ο οποίος τροποποιεί τον κανονισμό 1290/2005, προκύπτει ότι οι εν λόγω πληροφορίες πρέπει να αποτελούν αντικείμενο «γενικής δημοσιεύσεως».

57 Ο κανονισμός 259/2008 προσδιορίζει στο άρθρο 1, παράγραφος 1, στοιχείο δ΄, το περιεχόμενο της δημοσιοποιήσεως και ορίζει ότι δημοσιοποιούνται, εκτός από τα στοιχεία που αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη και λοιπές πληροφορίες σχετικά με τις ληφθείσες ενισχύσεις, όπως ο «δήμο[ς] στον οποίο κατοικεί ή είναι εγγεγραμμένος ο δικαιούχος και, εφόσον υπάρχει, [ο] ταχυδρομικό[ς] κώδικα[ς] ή το μέρος του ταχυδρομικού κώδικα που προσδιορίζει το δήμο». Το άρθρο 2 του ίδιου κανονισμού ορίζει ότι τα στοιχεία διατίθενται σε ενιαίο δικτυακό τόπο ανά κράτος μέλος και ότι οι χρήστες μπορούν να λάβουν γνώση αυτών μέσω εργαλείου αναζητήσεως.

58 Δεν αμφισβητείται ότι τα ποσά τα οποία έλαβαν οι ενδιαφερόμενοι δικαιούχοι από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ αποτελούν, συχνά σημαντικό, μέρος των εσόδων τους. Η δημοσιοποίηση σε δικτυακό τόπο ονομαστικών πληροφοριών σχετικά με τους εν λόγω δικαιούχους και τα συγκεκριμένα ληφθέντα από αυτούς ποσά συνιστά κατ’ αυτόν τον τρόπο, λόγω του ότι οι πληροφορίες αυτές καθίστανται προσβάσιμες στους τρίτους, παρέμβαση στην ιδιωτική τους ζωή κατά την έννοια του άρθρου 7 του Χάρτη (βλ., συναφώς, απόφαση Österreichischer Rundfunk κ.λπ., προπαρατεθείσα, σκέψεις 73 και 74).

59 Δεν ασκεί, συναφώς, επιρροή το γεγονός ότι οι δημοσιοποιούμενες πληροφορίες αφορούν επαγγελματικές δραστηριότητες (βλ. απόφαση Österreichischer Rundfunk κ.λπ., προπαρατεθείσα, σκέψεις 73 και 74). Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε συναφώς, ως προς την ερμηνεία του άρθρου 8 ΕΣΔΑ, ότι ο όρος «ιδιωτική ζωή» δεν πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά και ότι «δεν υφίσταται κανένας λόγος αρχής για τον αποκλεισμό των επαγγελματικών δραστηριοτήτων [...] από την έννοια της “ιδιωτικής ζωής”» (βλ., ιδίως, ΕΔΔΑ, προπαρατεθείσες αποφάσεις Amann κατά Ελβετίας, § 65, και Rotaru κατά Ρουμανίας, § 43).

[...]

63 Η επίμαχη κανονιστική ρύθμιση της Ένωσης, η οποία απλώς προβλέπει ότι οι δικαιούχοι ενισχύσεων ενημερώνονται εκ των προτέρων σχετικά με τη δημοσιοποίηση των δεδομένων τους προσωπικού χαρακτήρα, δεν αποσκοπεί επομένως να βασίσει την επεξεργασία των εν λόγω δεδομένων που καθιερώνει στη συγκατάθεση των ενδιαφερόμενων δικαιούχων. Εξάλλου, διαπιστώνεται ότι στις διαφορές της κύριας δίκης οι προσφεύγοντες με τα έντυπα αιτήσεως χρηματοδοτήσεως απλώς δήλωσαν ότι «[γνωρίζουν] ότι το άρθρο 44α του κανονισμού 1290/205 απαιτεί τη δημοσιοποίηση των στοιχείων σχετικά με τους δικαιούχους [κονδυλίων του] ΕΓΤΕΕ και του ΕΓΤΑΑ».

64 Καθόσον, αφενός, η δημοσιοποίηση των ονομαστικών δεδομένων σχετικά με τους ενδιαφερόμενους δικαιούχους και των συγκεκριμένων ποσών που έλαβαν από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ συνιστά προσβολή, έναντι των δικαιούχων αυτών, των δικαιωμάτων που αναγνωρίζουν τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη και, αφετέρου, αυτού του είδους η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν στηρίζεται στη συγκατάθεση των εν λόγω δικαιούχων, πρέπει να ερευνηθεί αν η προσβολή αυτή είναι δικαιολογημένη βάσει του άρθρου 52, παράγραφος 1, του Χάρτη.

ii) Ως προς τον δικαιολογημένο χαρακτήρα της προσβολής των δικαιωμάτων που αναγνωρίζουν τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη

65 Υπενθυμίζεται ότι το άρθρο 52, παράγραφος 1, του Χάρτη επιτρέπει περιορισμούς στην άσκηση δικαιωμάτων όπως των άρθρων 7 και 8 αυτού, υπό την προϋπόθεση ότι οι περιορισμοί αυτοί προβλέπονται από τον νόμο, σέβονται το βασικό περιεχόμενο των εν λόγω δικαιωμάτων και ελευθεριών και ότι, τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας, είναι αναγκαίοι και ανταποκρίνονται πραγματικά σε σκοπούς γενικού συμφέροντος που αναγνωρίζει η Ένωση ή στην ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών τρίτων.

66 Πρώτον, δεν αμφισβητείται ότι η προσβολή από τη δημοσιοποίηση σε δικτυακό τόπο ονομαστικών δεδομένων σχετικά με τους ενδιαφερόμενους δικαιούχους πρέπει να νοηθεί ότι «προβλέπεται από τον νόμο» κατά την έννοια του άρθρου 52, παράγραφος 1, του Χάρτη. Συγκεκριμένα, τα άρθρα 1, παράγραφος 1, και 2 του κανονισμού 259/2008 προβλέπουν ρητώς αυτή τη δημοσιοποίηση.

67 Δεύτερον, ως προς το αν η εν λόγω προσβολή ανταποκρίνεται σε σκοπό γενικού συμφέροντος που αναγνωρίζει η Ένωση κατά το άρθρο 52, παράγραφος 1, του Χάρτη, από την αιτιολογική σκέψη 14 του κανονισμού 1437/2007, με τον οποίο τροποποιήθηκε ο κανονισμός 1290/205, και από την αιτιολογική σκέψη 6 του κανονισμού 259/2008 προκύπτει ότι η δημοσιοποίηση των ονομάτων των δικαιούχων ενισχύσεων του ΕΓΤΕ και του ΕΓΤΑΑ και των ληφθέντων ποσών από τα Ταμεία αυτά αποσκοπεί να «[βελτιώσει] τη διαφάνεια όσον αφορά τη χρήση των κοινοτικών κονδυλίων στο πλαίσιο της [ΚΓΠ] και [να συμβάλει] στη χρηστή δημοσιονομική τους διαχείριση, μεταξύ άλλων ενισχύοντας το δημόσιο έλεγχο της χρήσης των κονδυλίων».

68 Υπενθυμίζεται ότι η αρχή της διαφάνειας προβλέπεται στα άρθρα 1 ΣΕΕ και 10 ΣΕΕ, όπως επίσης και στο άρθρο 15 ΣΛΕΕ. Η διαφάνεια εξασφαλίζει μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων και, παράλληλα, εγγυάται μεγαλύτερη νομιμότητα, αποτελεσματικότητα και υπευθυνότητα της διοικήσεως έναντι του πολίτη σε ένα δημοκρατικό σύστημα (βλ. αποφάσεις της 6ης Μαρτίου 2003, C‑41/00 P, Interporc κατά Επιτροπής, Συλλογή 2003, σ. I‑2125, σκέψη 39, και της 29ης Ιουνίου 2010, C‑28/08 P, Επιτροπή κατά Bavarian Lager, που δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη στη Συλλογή, σκέψη 54).

69 Επομένως, καθόσον ενισχύει τον δημόσιο έλεγχο της χρήσεως των κονδυλίων που καταβάλλονται από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ, η δημοσιοποίηση την οποία επιβάλλουν οι διατάξεις το κύρος των οποίων αμφισβητείται συμβάλλει στη χρηστή διαχείριση των δημόσιων πόρων από τη διοίκηση (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση Österreichischer Rundfunk κ.λπ., προπαρατεθείσα, σκέψη 81).

70 Εξάλλου, η εν λόγω δημοσιοποίηση σχετικά με τη διαχείριση των ποσών που καταβάλλονται από τα οικεία γεωργικά Ταμεία εξασφαλίζει στους πολίτες μεγαλύτερη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο σχετικά με τον προσανατολισμό της ΚΓΠ.

71 Ως εκ τούτου, αποβλέποντας στην ενίσχυση της διαφάνειας όσον αφορά τη διαχείριση των κονδυλίων στο πλαίσιο της ΚΓΠ, το άρθρο 44α του κανονισμού 1290/205 και ο κανονισμός 259/2008 εξυπηρετούν σκοπό γενικού συμφέροντος που αναγνωρίζει η Ένωση.

72 Τρίτον, επιβάλλεται, επίσης, να εξετασθεί αν ο περιορισμός στα κατά τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη δικαιώματα είναι ανάλογος προς τον επιδιωκόμενο νόμιμο σκοπό (βλ., μεταξύ άλλων, ΕΔΔΑ, απόφαση Gillow κατά Ηνωμένου Βασιλείου της 24ης Νοεμβρίου 1986, σειρά A αριθ. 109, § 55, καθώς και απόφαση Österreichischer Rundfunk κ.λπ., προπαρατεθείσα, σκέψη 83).

73 Οι προσφεύγοντες στην κύρια δίκη αναφέρουν συναφώς ότι τα δεδομένα των οποίων η δημοσιοποίηση προβλέπεται στο άρθρο 44α του κανονισμού 1290/2005 και στον κανονισμό 259/2008 επιτρέπει στους τρίτους να αντλούν συμπεράσματα ως προς τα εισοδήματά τους. Διευκρινίζουν ότι οι ενισχύσεις αυτές αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεταξύ 30 % και 70 % των συνολικών εσόδων των ενδιαφερόμενων δικαιούχων. Το νόμιμο δημόσιο συμφέρον θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί και από τη δημοσιοποίηση ανώνυμων στατιστικών στοιχείων.

74 Κατά πάγια νομολογία, η αρχή της αναλογικότητας, η οποία αποτελεί γενική αρχή του δικαίου της Ένωσης, απαιτεί να είναι τα προβλεπόμενα από διάταξη του δικαίου της Ένωσης μέσα πρόσφορα για την υλοποίηση του επιδιωκομένου από την οικεία διάταξη σκοπού και να μην υπερβαίνουν το αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού αυτού μέτρο (απόφαση της 8ης Ιουνίου 2010, C‑58/08, Vodafone κ.λπ., που δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη στη Συλλογή, σκέψη 51 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

75 Δεν αμφισβητείται ότι η δημοσιοποίηση σε δικτυακό τόπο ονομαστικών πληροφοριών των ενδιαφερόμενων δικαιούχων, όπως επίσης και των ποσών που έλαβαν από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ, είναι πρόσφορη για την ενίσχυση της διαφάνειας όσον αφορά τη διαχείριση των σχετικών γεωργικών ενισχύσεων. Τέτοιου είδους πληροφορίες τιθέμενες στη διάθεση των πολιτών ενισχύουν τον δημόσιο έλεγχο της χρήσεως των σχετικών κονδυλίων και συμβάλλουν στη χρηστή διαχείριση των δημόσιων πόρων.

76 Ως προς την αναγκαιότητα του μέτρου, υπενθυμίζεται ότι ο σκοπός της επίμαχης δημοσιοποιήσεως δεν μπορεί να επιδιώκεται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι πρέπει να πραγματοποιείται συμβιβασμός μεταξύ αυτού και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των άρθρων 7 και 8 του Χάρτη (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση της 16ης Δεκεμβρίου 2008, C‑73/07, Satakunnan Markkinapörssi και Satamedia, Συλλογή 2008, σ. I‑9831, σκέψη 53).

77 Πρέπει, επομένως, να εξετασθεί αν το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Επιτροπή πραγματοποίησαν ισόρροπη στάθμιση μεταξύ, αφενός, του συμφέροντος της Ένωσης για εγγύηση διαφάνειας των ενεργειών της και για χρηστή διαχείριση των δημοσίων πόρων και, αφετέρου, της προσβολής του δικαιώματος των ενδιαφερόμενων δικαιούχων στον σεβασμό της ιδιωτικής τους ζωής, εν γένει, και στην προστασία των δεδομένων τους προσωπικού χαρακτήρα, ειδικότερα. Συναφώς, το Δικαστήριο έχει ήδη κρίνει ότι οι αποκλίσεις και οι περιορισμοί της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα όρια του απολύτως αναγκαίου (απόφαση Satakunnan Markkinapörssi και Satamedia, προπαρατεθείσα, σκέψη 56).

78 Τα κράτη μέλη που κατέθεσαν παρατηρήσεις ενώπιον του Δικαστηρίου, το Συμβούλιο και η Επιτροπή διατείνονται ότι ο επιδιωκόμενος σκοπός με την κατά το άρθρο 44α του κανονισμού 1290/2005 και τον κανονισμό 259/2008 δημοσίευση δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί με μέτρα που θίγουν σε μικρότερο βαθμό το δικαίωμα των ενδιαφερόμενων δικαιούχων στην προσωπική τους ζωή, εν γένει, και στην προστασία των δεδομένων τους προσωπικού χαρακτήρα, ειδικότερα. Πληροφορίες οι οποίες αφορούν μόνο τους δικαιούχους εκείνους των οποίων οι ενισχύσεις υπερβαίνουν ορισμένο όριο δεν αποδίδουν την πραγματική εικόνα της ΚΓΠ στους φορολογούμενους. Συγκεκριμένα, θα τους δημιουργείτο η εντύπωση ότι υπάρχουν μόνο δικαιούχοι «μεγάλων» ενισχύσεων από τα οικεία γεωργικά Ταμεία, καίτοι οι δικαιούχοι «μικρών» ενισχύσεων είναι πολυάριθμοι. Η αφορώσα μόνον τα νομικά πρόσωπα δημοσιοποίηση δεν θα ήταν, επίσης, επαρκής. Η Επιτροπή υποστηρίζει συναφώς ότι μεταξύ των δικαιούχων των μεγαλύτερων γεωργικών ενισχύσεων συγκαταλέγονται φυσικά πρόσωπα.

79 Παρότι, βεβαίως, σε μία δημοκρατική κοινωνία, οι φορολογούμενοι δικαιούνται να ενημερώνονται σχετικά με τη διαχείριση των δημοσίων πόρων (απόφαση Österreichischer Rundfunk κ.λπ., προπαρατεθείσα, σκέψη 85), γεγονός είναι ότι μία ισόρροπη στάθμιση των διαφόρων επίμαχων συμφερόντων απαιτεί, πριν από την έκδοση διατάξεων των οποίων το κύρος αμφισβητείται, τα οικεία όργανα να εξακριβώνουν αν η δημοσιοποίηση, σε ελευθέρως προσβάσιμο ενιαίο δικτυακό τόπο ανά κράτος μέλος, ονομαστικών πληροφοριών για όλους τους ενδιαφερόμενους δικαιούχους και των συγκεκριμένων ποσών που έλαβε καθένας τους από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ –ανεξαρτήτως της διάρκειας, της συχνότητας ή του είδους και της σημασίας της ληφθείσας ενισχύσεως– υπερβαίνει το αναγκαίο για την επίτευξη των νομίμων επιδιωκόμενων σκοπών, ενόψει ειδικότερα της προκαλούμενης προσβολής με τη δημοσιοποίηση αυτή των δικαιωμάτων που αναγνωρίζουν τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη.

80 Ως προς τα φυσικά πρόσωπα που είναι δικαιούχοι ενισχύσεων του ΕΓΤΕ και του ΕΓΤΑΑ, δεν προκύπτει, όμως, ότι το Συμβούλιο και η Επιτροπή επιχείρησαν να πραγματοποιήσουν τέτοια ισόρροπη στάθμιση μεταξύ του συμφέροντος της Ένωσης για διασφάλιση διαφάνειας των ενεργειών της όπως και για χρηστή διαχείριση των δημοσίων πόρων, αφενός, και των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη, αφετέρου.

81 Συγκεκριμένα, δεν προκύπτει ότι το Συμβούλιο και η Επιτροπή εξέτασαν, κατά τη θέσπιση του άρθρου 44α του κανονισμού 1290/2005 και του κανονισμού 259/2008, λεπτομερείς κανόνες για τη δημοσιοποίηση πληροφοριών σχετικά με τους ενδιαφερόμενους δικαιούχους οι οποίοι θα ήταν συμβατοί με τον σκοπό τέτοιας δημοσιοποιήσεως, θίγοντες ταυτοχρόνως σε μικρότερο βαθμό το δικαίωμα των δικαιούχων αυτών στην ιδιωτική τους ζωή, εν γένει, και στην προστασία των δεδομένων τους προσωπικού χαρακτήρα, όπως, ειδικότερα, τον περιορισμό της δημοσιοποιήσεως ονοματικών δεδομένων σχετικά με τους εν λόγω δικαιούχους ανάλογα με τις περιόδους κατά τις οποίες έλαβαν ενισχύσεις, τη συχνότητα ή το είδος και τη σημασία αυτών.

82 Μία κατ’ αυτόν τον τρόπο περιορισμένη ονομαστική δημοσιοποίηση θα μπορούσε, ενδεχομένως, να συνοδεύεται από σχετικές επεξηγήσεις ως προς τα φυσικά πρόσωπα που είναι δικαιούχοι ενισχύσεων από τα εν λόγω Ταμεία και ως προς τα αντιστοίχως ληφθέντα ποσά.

83 Τα θεσμικά όργανα όφειλαν, επομένως, να εξετάσουν, στο πλαίσιο ισόρροπης σταθμίσεως των διαφόρων επίμαχων συμφερόντων, αν η ονομαστική δημοσιοποίηση, περιορισμένη κατά τον τρόπο που εκτέθηκε στη σκέψη 81 της παρούσας αποφάσεως, θα ήταν επαρκής για την επίτευξη των σκοπών της επίμαχης στην κύρια δίκη ρυθμίσεως της Ένωσης. Ειδικότερα, δεν διαφαίνεται ότι τέτοιος περιορισμός, ο οποίος θα προστάτευε ορισμένους ενδιαφερόμενους δικαιούχους από προσβολή της ιδιωτικής τους ζωής, θα προσέφερε στον πολίτη αρκούντως σαφή εικόνα των καταβαλλόμενων από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ ενισχύσεων, η οποία θα επέτρεπε την επίτευξη των σκοπών της εν λόγω ρυθμίσεως.

84 Τα κράτη μέλη που κατέθεσαν γραπτές παρατηρήσεις ενώπιον του Δικαστηρίου, όπως επίσης και το Συμβούλιο και η Επιτροπή, αναφέρουν, περαιτέρω, ότι η ΚΓΠ καλύπτει σημαντικό τμήμα του προϋπολογισμού της Ένωσης, προκειμένου να δικαιολογήσουν την αναγκαιότητα της δημοσιοποιήσεως που επιβάλλουν το άρθρο 44α του κανονισμού 1290/2005 και ο κανονισμός 259/2008.

85 Το επιχείρημα αυτό πρέπει να απορριφθεί. Υπενθυμίζεται ότι τα θεσμικά όργανα οφείλουν να σταθμίζουν, προ της δημοσιοποιήσεως πληροφοριών που αφορούν φυσικά πρόσωπα, το συμφέρον της Ένωσης για διασφάλιση διαφάνειας των ενεργειών της και την προσβολή των δικαιωμάτων που αναγνωρίζουν τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη. Δεν αναγνωρίζεται, όμως, αυτομάτως, υπεροχή του σκοπού της διαφάνειας έναντι του δικαιώματος στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (βλ., συναφώς, απόφαση Επιτροπή κατά Bavarian Lager, προπαρατεθείσα, σκέψεις 75 έως 79), ακόμη και σε περίπτωση διακυβεύσεως σημαντικών οικονομικών συμφερόντων.

86 Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι τα θεσμικά όργανα δεν προέβησαν σε ισόρροπη στάθμιση μεταξύ, αφενός, των σκοπών του άρθρου 44α του κανονισμού 1290/2005, όπως και του κανονισμού 259/2008, και, αφετέρου, των δικαιωμάτων που αναγνωρίζουν τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη στα φυσικά πρόσωπα. Δεδομένου ότι οι αποκλίσεις και οι περιορισμοί της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα όρια του απολύτως αναγκαίου (απόφαση Satakunnan Markkinapörssi και Satamedia, προπαρατεθείσα, σκέψη 56) και ότι είναι δυνατόν να προβλεφθούν μέτρα που θίγουν σε μικρότερο βαθμό, έναντι των φυσικών προσώπων, το εν λόγω θεμελιώδες δικαίωμα, συμβάλλοντας ταυτοχρόνως κατά τρόπο αποτελεσματικό στους σκοπούς της επίμαχης ρυθμίσεως της Ένωσης, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι το Συμβούλιο και η Επιτροπή, επιβάλλοντας τη δημοσιοποίηση των ονομάτων όλων των φυσικών προσώπων που είναι δικαιούχοι ενισχύσεων από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ, όπως επίσης και των αντιστοίχως ληφθέντων ποσών, υπερέβησαν τα όρια που επιβάλλει η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας.

Οι κρίσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πολύ σημαντικές γιατί υπενθυμίζουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν υποκύπτουν ενόψει των γενικών οικονομικών διακυβευμάτων. Η σημαντική αυτή απόφαση υπενθυμίζει ότι ακόμα και σε περιόδους γενικευμένης κρίσης, υπάρχουν ορισμένα θεσμικά όργανα, τα οποία αντιστέκονται και επιβάλλουν το σεβασμό στις θεμελιώδεις αρχές στις οποίες έχει βασιστεί η Ενωμένη Ευρώπη. Αρχές οι οποίες δεν περιορίζονται σε οικονομικές επιδιώξεις, αλλά έχουν στο επίκεντρό τους τον άνθρωπο. Αυτή είναι μια ουσιώδης πτυχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παραμένει ζωντανή, έστω και σε δικαστικές αποφάσεις.

Η ανάγκη εκλογής νέου/νέας Συνηγόρου του Πολίτη

Αφού συγχαρούμε τον κ. Καμίνη για την εκλογή του στη θέση του Δημάρχου Αθηνών κι αφού του ευχηθούμε καλή επιτυχία στα νέα καθήκοντα που πρόκειται να αναλάβει σε μια δύσκολη περίοδο, χρειάζεται πια να επιστήσουμε την προσοχή των υπεύθυνων σε ένα κενό που έχει αφήσει στον Συνήγορο του Πολίτη.

Όταν τον Σεπτέμβριο του 2010 υπέβαλε την παραίτησή του, αναπληρώθηκε από την Βοηθό Συνήγορο κ. Καλλιόπη Σπανού. Σύμφωνα όμως με την νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας για το θεσμό της αναπλήρωσης μελών ανεξάρτητων αρχών, αυτή η υπηρεσιακή κατάσταση μπορεί να διαρκέσει μόνο για ένα διάστημα τριών μηνών. Φυσικά τα έγγραφα του Συνηγόρου του Πολίτη δεν αποτελούν αποφάσεις, οι οποίες μπορούν να προσβληθούν ενώπιον του ΣτΕ, αλλά η παρέλευση του τριμήνου της υπηρεσιακής αναπληρώτριας Συνηγόρου θα σημαίνει και απονομιμοποίηση των παρεμβάσεων της ανεξάρτητης αρχής.

Αρμόδιο όργανο για την εκλογή του Συνηγόρου του Πολίτη είναι η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, η οποία οφείλει με ομοφωνία ή έστω με πλειοψηφία 4/5 σύμφωνα με το άρθρο 101Α του Συντάγματος, να ορίσει το νέο πρόσωπο που θα στελεχώσει την Αρχή. Στην συνέχεια, το πρόσωπο αυτό θα διορίσει και τους 6 Βοηθούς Συνηγόρους, σύμφωνα με το Ν.3094/2003.

Είναι επιτακτική ανάγκη λοιπόν να αποκτήσουμε και πάλι Συνήγορο του Πολίτη.

Καλλικράτης: Δημοτική και Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης

Ο νόμος για το σχέδιο "Καλλικράτης" (βλ. εδώ) προβλέπει, παράλληλα προς τα κλασικά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης, την θεσμοθετημένη λειτουργία Επιτροπών Διαβούλευσης, σε κάθε Περιφέρεια και σε κάθε Δήμο με πληθυσμό μεγαλύτερο από 10.000 κατοίκους. Σε μικρότερους Δήμους, η δημιουργία Επιτροπής Διαβούλευσης δεν απαγορεύεται, αλλά αποφασίζεται από το δημοτικό συμβούλιο.

Η συγκρότηση των Δημοτικών Επιτροπών Διαβούλευσης ορίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, η οποία λαμβάνεται με πλειοψηφία των 2/3 των μελών του και εκδίδεται εντός δύο (2) μηνών από την εγκατάσταση των δημοτικών αρχών. Η σύνθεση της Δημοτικής Επιτροπής περιλαμβάνει εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας και συγκεκριμένα:

α) των τοπικών εμπορικών και επαγγελματικών συλλόγων και οργανώσεων

β) των επιστημονικών συλλόγων και φορέων

γ) των τοπικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών

δ) των εργαζομένων στο δήμο και τα νομικά του πρόσωπα

ε) των ενώσεων και συλλόγων γονέων

στ) των αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων και φορέων

ζ) των εθελοντικών οργανώσεων και κινήσεων πολιτών

η) άλλων οργανώσεων και φορέων της κοινωνίας των πολιτών

θ) εκπρόσωποι των τοπικών συμβουλίων νέων και

ι) δημότες.

Ο συνολικός αριθμός των μελών της δημοτικής επιτροπής διαβούλευσης, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου, μπορεί να είναι από είκοσι πέντε (25) έως πενήντα (50) μέλη. Σε ποσοστό ένα τρίτο (1/3) του συνολικού αριθμού των μελών εκπροσώπων φορέων ορίζονται επιπλέον μέλη, μετά από κλήρωση, δημότες εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους καθώς και όσοι είναι εγγεγραμμένοι στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους. Στη δημοτική επιτροπή διαβούλευσης προεδρεύει ο δήμαρχος ή ο αντιδήμαρχος που ορίζει ο δήμαρχος με απόφασή του. Στις συνεδριάσεις της επιτροπής καλούνται κατά περίπτωση και συμμετέχουν χωρίς δικαίωμα ψήφου και εκπρόσωποι αρμόδιων κρατικών αρχών, των τοπικών

οργανώσεων πολιτικών κομμάτων, καθώς και οι επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων που εκπροσωπούνταιστο δημοτικό συμβούλιο.

Αρμοδιότητες της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης είναι:

α) Γνωμοδοτεί στο δημοτικό συμβούλιο σχετικά με τα αναπτυξιακά προγράμματα και τα προγράμματα δράσης του δήμου, το επιχειρησιακό πρόγραμμα και το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου.

β) Γνωμοδοτεί για θέματα γενικότερου τοπικού ενδιαφέροντος, που παραπέμπονται σε αυτή από το δημοτικό συμβούλιο ή τον δήμαρχο.

γ) Εξετάζει τα τοπικά προβλήματα και τις αναπτυξιακές δυνατότητες του δήμου και διατυπώνει γνώμη για την επίλυση των προβλημάτων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτών.

δ) Δύναται να διατυπώνει παρατηρήσεις επί του περιεχομένου των κανονιστικού χαρακτήρα αποφάσεων οι οποίες εκδίδονται σύμφωνα με το άρθρο 79 του Κ.Δ.Κ..

Η διατύπωση γνώμης από τη δημοτική επιτροπή διαβούλευσης δεν αποκλείει την παράλληλη ηλεκτρονική διαβούλευση με τους πολίτες, μέσω διαδικτύου. Οι προτάσεις της ηλεκτρονικής διαβούλευσης συγκεντρώνονται και συστηματοποιούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου και παρουσιάζονται από τον πρόεδρο της δημοτικής επιτροπής διαβούλευσης κατά την αντίστοιχη συνεδρίασή της.

Η δημοτική επιτροπή διαβούλευσης συνεδριάζει δημόσια, μετά από πρόσκληση του προέδρου της, υποχρεωτικά μια φορά το χρόνο, πριν από τη σύνταξη των προσχεδίων του προϋπολογισμού και του ετήσιου προγράμματος δράσης και τουλάχιστον μία φορά κάθε τρεις (3) μήνες για άλλα θέματα που εισάγονται προς συζήτηση.

Το δημοτικό συμβούλιο μπορεί να ψηφίζει σχετικό κανονισμό διαβούλευσης, ο οποίος ρυθμίζει όλα τα θέματα τα σχετικά με τις διαδικασίες διαβούλευσης, τη συμμετοχή φορέων και πολιτών σε αυτή, καθώς και την παρουσίαση των πορισμάτων της.

Η Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης αποτελεί γνωμοδοτικό όργανο της Περιφέρειας. Σύμφωνα με το άρθρο 178 του "Καλλικράτη", η συγκρότηση της Επιτροπής περιλαμβάνει τους Δημάρχους της Περιφέρειας και εκπροσώπους:

α) των οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων,

β) των επιμελητηρίων και των επιστημονικών οργανώσεων, συλλόγων και φορέων,

γ) των συνεταιριστικών οργανώσεων,

δ) της αποκεντρωμένης διοίκησης στην οποία υπάγεται η περιφέρεια,

ε) των κρατικών υπηρεσιών που έχουν την έδρα τους στην περιφέρεια,

στ) οργανώσεων και φορέων της κοινωνίας των πολιτών στην περιφέρεια και

ζ) των πολιτών.

Ο αριθμός των μελών κυμαίνεται από 35 έως 60, ενώ κατά το 1/3 επιλέγονται με κλήρωση πολίτες από τους εκλογικούς καταλόγους της Περιφέρειας.

Οι αρμοδιότητες της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης:

α) Εισηγείται στο περιφερειακό συμβούλιο σχετικά με τις βασικές αναπτυξιακές προτεραιότητες της περιφέρειας.

β) Γνωμοδοτεί ως προς θέματα γενικότερου περιφερειακού ενδιαφέροντος, που παραπέμπονται σε αυτή από το περιφερειακό συμβούλιο ή τον περιφερειάρχη.

γ) Εξετάζει τα προβλήματα και τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιφέρειας και διατυπώνει γνώμη για την επίλυση των προβλημάτων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτών.

Και σε αυτήν την περίπτωση, δεν αποκλείεται η διενέργεια ηλεκτρονικής διαβούλευσης με τους πολίτες. Η Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης συνεδριάζει τουλάχιστον μία φορά ανά τρίμηνο.

Ο ρόλος των Επιτροπών Διαβούλευσης είναι λοιπόν καθαρά γνωμοδοτικός, αλλά το περιεχόμενο των υποθέσεων των οποίων μπορούν να επιληφθούν είναι ευρύτατο. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε στην πράξη πόση βαρύτητα θα έχει ο λόγος τους στην λήψη των αυτοδιοικητικών αποφάσεων.

atenistas: η ανάκτηση του δημόσιου χώρου

Οι προσκλήσεις των atenistas για συλλογικά δρώμενα στις πλατείες της Αθήνας καταφάσκουν την ίδια την έννοια του δημόσιου χώρου. Μέσα σε ένα περιβάλλον στο οποίο η συλλογικότητα συνδέεται εξ ορισμού με συμφέροντα (εργασιακά, κοινωνικά, κομματικά), οι atenistas μας υπενθυμίζουν ότι πριν απ' όλα είμαστε κάτοικοι αυτής της πόλης, όχι μόνο κάτοικοι των διαμερισμάτων και των σπιτιών μας.

Βλέποντας τις φωτογραφίες από τις νυχτερινές παρέες με τα κεριά των atenistas σκέφτομαι ότι είναι ένας τρόπος, συμβολικός αλλά και πρακτικός, να επισημάνεις την ύπαρξή σου στην δημόσια σφαίρα. Δεν πρόκειται για κάποιου ειδους διεκδίκηση, αλλά είναι μια μορφή ανάκτησης. Μια σειρά φωτεινών σημάνσεων ότι εδώ υπάρχουν άνθρωποι που ζουν και μπορούν ακόμα να χαίρονται την συλλογικότητα, χωρίς ιδιοτέλεια και συναισθηματικές αποταμιεύσεις.

Ο κοινόχρηστος χώρος αποτελεί περιεχόμενο δικαιώματος, από το οποίο φαίνεται ότι παραιτηθήκαμε σταδιακά. Όταν αναγκαζόμαστε να φτάσουμε στα δικαστήρια για να πείσουμε ένα τζιπ να μην παρκάρει στη μέση του πεζοδρομίου (βλ. εδώ), δράσεις σαν αυτές των atenistas υπενθυμίζουν ότι είμαστε ακόμα εδώ κι ότι η πόλη πρέπει να υπηρετεί τον άνθρωπο - όχι ο άνθρωπος την πόλη.

Ανθρώπινα Δικαιώματα και Ταυτότητα Φύλου

Τo Σάββατο 20 Νοεμβρίου 2010 είναι η Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης των Διεμφυλικών. Είναι μια ημέρα αφιερωμένη στην μνήμη των συνανθρώπων μας, οι οποίοι έπεσαν θύματα από εγκληματικές πράξεις που είχαν κίνητρο το μίσος εναντίον της ταυτότητας του φύλου τους, επειδή ήταν διαφυλικοί (transexuals), τραβεστί, παρενδυτικοί ή μεσοφυλικοί, επειδή ήταν "διαφορετικοί" σε σχέση με τις "αποδεκτές" ταυτότητες φύλου στις κοινωνίες που ζούσαν. Η ημέρα αυτή αφιερώνεται από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην ευαισθητοποίηση για τις τρομακτικές διακρίσεις και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι διεμφυλικοί.

Την ημέρα αυτή, το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών διοργανώνει στις 18.00 στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ε.Σ.Η.Ε.Α. (Ακαδημίας 20, Αθήνα) μια Ημέρα Μνήμης με ομιλητές, προβολή ταινίας και ανάγνωση διηγήματος, όλα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ταυτότητα φύλου (βλ. εδώ το πρόγραμμα και εδώ την ιστοσελίδα του Σωματείου).

Στο πλαίσιο αυτής της εκδήλωσης, θα παρουσιάσω τα νομικά ζητήματα που αφορούν τα δικαιώματα των διεμφυλικών, επ' αφορμή της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου "Ανθρώπινα Δικαιώματα και Ταυτότητα Φύλου", του Thomas Hammarberg, Επιτρόπου του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Κυρίως θα εστιάσω στις σχετικές δράσεις, τις πρωτοβουλίες, τις νομοθετικές διεκδικήσεις, τις νομικές δυνατότητες και τις υποχρεώσεις της Πολιτείας απέναντι στους διεμφυλικούς, τους ανθρώπους που νιώθουν πιο βάναυσα από κάθε άλλον την αθέμιτη διάκριση, την υποβίβαση σε πολίτη τρίτης και τέταρτης κατηγορίας, τον επαγγελματικό αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση στο σύγχρονο κόσμο.

Tα δικαιώματα αυτά ήρθε η ώρα να γίνουν πράξη και στη χώρα μας.

Καλλικράτης: η διοίκηση και οι αρμοδιότητες των Δήμων

Ήδη από το Προοίμιό του, ο νόμος "Καλλικράτης" (Ν.3852/2010) αναφέρεται στους Δήμους ως "θεμελιώδη θεσμό του δημόσιου βίου των Ελλήνων", με αναφορά στο Σύνταγμα (άρθρο 102, βλ. εδώ) αλλά και στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας.

Οι δήμοι αποτελούν αυτοδιοικούμενα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και αποτελούν τον πρώτο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο δεύτερος βαθμός μέχρι τώρα ήταν οι Νομαρχίες, οι οποίες με τον Καλλικράτη μεταλλάσσονται σε Περιφέρειες και οι παλιές Περιφέρειες, θεσμοί αποκέντρωσης και όχι αυτοδιοίκησης, υποκαθίστανται από τις νεοσυσταθείσες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις). Στο πρώτο άρθρο του Καλλικράτη αναφέρονται οι συνενώσεις των υπαρχόντων δήμων, ανά Νομό.

Σύμφωνα με το άρθρο 7, ο Δήμος διοικείται από το δημοτικό συμβούλιο, την οικονομική επιτροπή, την επιτροπή ποιότητας ζωής και τον Δήμαρχο. Ο Δήμαρχος και οι Δημοτικοί Σύμβουλοι εκλέγονται από το λαό κάθε πέντε (5) χρόνια, σύμφωνα με το άρθρο 9. Δικαίωμα να εκλεγούν στις δημοτικές αρχές έχουν οι δημότες, οι πολίτες των κρατών μελών της ΕΕ και οι νομίμως διαμένοντες αλλοδαποί τρίτων χωρών (σύμφωνα με το Ν.3838/2010). Μια σειρά ασυμβιβάστων και κωλυμάτων αποκλείει το δικαίωμα εκλογιμότητας σε δικαστικούς λειτουργούς, ιερείς, στρατιωτικούς, δημοτικούς και δημόσιους υπαλλήλους, προμηθευτές άνω κάποιου ποσού, οφειλέτες του δήμου, διοικητές και προέδρους νομικών προσώπων με κρατική συμμετοχή αν δεν έχουν παραιτηθεί προ 18 μήνου και καταδικασθέντες για μια σειρά από ποινικά αδικήματα.

Ο Δήμαρχος, σύμφωνα με το άρθρο 58 του Καλλικράτη, "προασπίζει τα τοπικά συμφέροντα, κατευθύνει τις δράσεις του δήμου για την υλοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης, διασφαλίζει την ενότητα της τοπικής κοινωνίας και ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα τις αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας.

Ειδικότερα, ο δήμαρχος:

α) Eκπροσωπεί το δήμο στα δικαστήρια και σε κάθε δημόσια αρχή.

β) Eκτελεί τις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου, της οικονομικής και της επιτροπής ποιότητας ζωής. H μηεκτέλεση των αποφάσεων αυτών συνιστά σοβαρή πειθαρχική παράβαση καθήκοντος.

γ) Ορίζει τους αντιδημάρχους, συγκαλεί και προεδρεύει της εκτελεστικής επιτροπής και συντονίζει την υλοποίηση των αποφάσεών της.

δ) Eίναι προϊστάμενος των υπηρεσιών του δήμου. Ως προϊστάμενος όλου του προσωπικού του δήμου εκδίδει τις πράξεις που προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις για το διορισμό, τις κάθε είδους υπηρεσιακές μεταβολές και την άσκηση του πειθαρχικού ελέγχου.

ε) Συνυπογράφει τους βεβαιωτικούς καταλόγους και τα χρηματικά εντάλματα πληρωμής των δαπανών, οι οποίες έχουν εκκαθαριστεί από την αρμόδια υπηρεσία τουδήμου.

στ) Υπογράφει τις συμβάσεις που συνάπτει ο δήμος.

ζ) Εκδίδει τις άδειες που προβλέπονται από τις διατάξεις που διέπουν τις αρμοδιότητες του δήμου.

η) Εκδίδει πιστοποιητικά προσωπικής και οικογενειακής κατάστασης των δημοτών, καθώς και τις βεβαιώσεις μόνιμης κατοικίας.

θ) Συνιστά ομάδες εργασίας και ομάδες διοίκησης έργου από μέλη του δημοτικού συμβουλίου, υπαλλήλους του δήμου, υπαλλήλους του δημόσιου τομέα ή ιδιώτες για τη μελέτη και επεξεργασία θεμάτων του δήμου, καθορίζοντας τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας τους."

Ο Δήμαρχος επικουρείται από Αντιδημάρχους, οι οποίοι είναι δημοτικοί σύμβουλοι της πλειοψηφούσας παράταξης κι έχουν τις αρμοδιότητες που τους αναθέτει ο Δήμαρχος. Έχουν επίσης και κατά τόπον αρμοδιότητες:

α) Έχουν την ευθύνη της λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών που είναι εγκατεστημένες στη δημοτική ενότητα.

β) Παρακολουθούν την εξέλιξη των έργων και των εργασιών που εκτελούνται στη δημοτική ενότητα.

γ) Μεριμνούν για την καλή κατάσταση και λειτουργία του εξοπλισμού που βρίσκεται στη δημοτική ενότητα.

δ) Υπογράφουν με εξουσιοδότηση του δημάρχου, βεβαιώσεις, πιστοποιητικά και λοιπά διοικητικά έγγραφα που εκδίδονται από τις δημοτικές υπηρεσίες που λειτουργούν στα όρια της δημοτικής ενότητας.

ε) Συνεργάζονται με τους προέδρους των τοπικών και δημοτικών κοινοτήτων και τους εκπροσώπους των τοπικών κοινοτήτων για την επίλυση των προβλημάτων τους.

στ) Ασκούν κάθε άλλη αρμοδιότητα που μπορεί να τους μεταβιβάζει με απόφασή του ο δήμαρχος, που αφορά τη δημοτική ενότητα.

Ο Δήμαρχος μαζί με τους Αντιδημάρχους αποτελούν την Εκτελεστική Επιτροπή. Σύμφωνα με το άρθρο 62 του Καλλικράτη, η Εκτελεστική Επιτροπή είναι ένα συλλογικό συντονιστικό όργανο του δήμου που παρακολουθεί τη εφαρμογή της δημοτικής πολιτικής σε όλους τους τομείς καθώς και την εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδίου του δήμου, του μεσοχρόνιου, ετήσιου και πενταετούς προγράμματος δράσης. Συγκεκριμένα, η Εκτελεστική Επιτροπή έχει τις εξής αρμοδιότητες:

α) Παρακολουθεί την εκτέλεση των αποφάσεων του δημοτικού συμβουλίου.

β) Συντονίζει την κατάρτιση και παρακολουθεί την εκτέλεση του επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο καιεισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο.

γ) Καταρτίζει και εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου και έχει την ευθύνη της υλοποίησής του.

δ) Συγκεντρώνει και αξιολογεί τις προτάσεις των υπηρεσιών του δήμου στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την κατάρτιση του προϋπολογισμού και εισηγείται το προσχέδιο του προϋπολογισμού και το ετήσιο πρόγραμμα δράσης προς την οικονομική επιτροπή.

ε) Έχει την ευθύνη για την πιστή εκτέλεση του προϋπολογισμού.

στ) Εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο τα σχέδια: i) Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας, ii) Κανονισμού μέτρησης και αξιολόγησης της απόδοσης των δημοτικών υπηρεσιών κατά την ισχύουσα νομοθεσία.

ζ) Εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο το Σχέδιο Χάρτας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων δημοτών και κατοίκων και μεριμνά για την έκδοση, ενημέρωση και διακίνηση του Οδηγού του Δημότη, στον οποίο περιγράφονται οι διαδικασίες, οι όροι και οι προϋποθέσεις παροχής των

υπηρεσιών του δήμου σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή.

η) Εισηγείται το σχέδιο του κανονισμού πληροφόρησης των πολιτών και του κανονισμού διαβούλευσης.

θ) Εισηγείται τα σχέδια αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και φυσικών καταστροφών, σε εναρμόνιση με τα αντίστοιχα σχέδια της περιφέρειας και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.

ι) Παρακολουθεί, αξιολογεί και συντονίζει τη δράση των νομικών προσώπων και υπηρεσιών του δήμου και ενημερώνει σχετικά το δημοτικό συμβούλιο.

Το Δημοτικό Συμβούλιο αποτελεί το κατ' εξοχήν αποφασιστικό όργανο μέσω του οποίου ασκούνται οι αρμοδιότητες των Δήμων. Έχει τεκμήριο αρμοδιότητας, δηλαδή για κάθε θέμα που δεν του ανατίθεται ρητώς η αρμοδιότητα ή δεν έχει ανατεθεί στο Δήμαρχο, αρμόδιο είναι το Δημοτικό Συμβούλιο. Το Συμβούλιο ορίζει με απόφασή του τα δημοτικά τέλη, τους φόρους, τα δικαιώματα και τις εισφορές. Καταρτίζει τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του. Γνωμοδοτεί για τοπικά θέματα όταν του ζητηθεί από κεντρικές δημόσιες αρχές. Μπορεί να μεταβιβάζει αρμοδιότητες στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής.

Η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής που αποτελείται από τον Δήμαρχο ή τον Αντιδήμαρχο και ορισμένους Δημοτικούς Συμβούλους συνιστάται σε δήμους άνω των δέκα χιλιάδων (10.000) κατοίκων, είναι αποφασιστικό και εισηγητικό όργανο άσκησης των σχετικών με την ποιότητα ζωής, τη χωροταξία, την πολεοδομία και την προστασία του περιβάλλοντος αρμοδιοτήτων του δήμου. Κατά την άσκηση των σχετικών αρμοδιοτήτων της λαμβάνει ειδική μέριμνα για το σχεδιασμό δράσεων που αποβλέπουν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και εν γένει την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρίες. Οι αρμοδιότητες της αφορούν:

i) τη χορήγηση προέγκρισης ίδρυσης καταστημάτων και επιχειρήσεων μετά από προέλεγχο του σχετικού αιτήματος του ενδιαφερομένου,

ii) την ανάκληση ή την οριστική αφαίρεση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας των καταστημάτων επιχειρήσεων και λοιπών εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων αρμοδιότητας του δήμου,

iii) τη χορήγηση ή ανάκληση της άδειας λειτουργίαςμουσικής.

Επίσης, εισηγείται στο Δημοτικό Συμβούλιο για

i) θέματα καθορισμού χρήσεων γης,

ii) θέματα ρυθμιστικών σχεδίων, προγραμματισμού εφαρμογής ρυθμιστικών σχεδίων, οικιστικής οργάνωσης ανοικτών πόλεων, εφαρμογής Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.), πολεοδομικών μελετών, ανάπλασης περιοχών, πολεοδομικών επεμβάσεων, χρηματοδότησης

προγραμμάτων ανάπλασης, ανασυγκρότησης υποβαθμισμένων περιοχών, πολεοδομικής αναμόρφωσης προβληματικών περιοχών, αποζημίωσης ρυμοτομούμενων, πολεοδομικών ρυθμίσεων, εισφοράς σε γη ή σε χρήμα, περιοχών ειδικά ρυθμιζόμενης πολεοδόμησης (Π.Ε.Ρ.ΠΟ.) και έγκρισης πολεοδομικών μελετών,

iii) τη λήψη αποφάσεων για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος,

iv) τη λήψη αποφάσεων για θέματα χωροθέτησης κοιμητηρίων, κατά τις προβλέψεις του ν. 2508/1997 (ΦΕΚ 124 Α΄), κέντρων αποτέφρωσης νεκρών, καθώς και άλλων, σχετικών με το αντικείμενο, αρμοδιοτήτων του,

v) το σχέδιο κανονιστικών αποφάσεων των άρθρων 79 και 82 του Κ.Δ.Κ..

Η Οικονομική Επιτροπή είναι αρμόδια για θέματα προϋπολογισμού και οικονομικών του Δήμου.

Στους δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο από δέκα χιλιάδες (10.000) κατοίκους συγκροτείται, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, η οποία λαμβάνεται με πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) των μελών του και εκδίδεται εντός δύο (2) μηνών από την εγκατάσταση των δημοτικών αρχών, Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης ως όργανο με συμβουλευτικές αρμοδιότητες. Η διάρκεια της θητείας της δημοτικής επιτροπής διαβούλευσης δεν υπερβαίνει τα δυόμιση έτη. Δημοτική επιτροπή διαβούλευσης μπορεί να συγκροτηθεί και σε μικρότερους δήμους, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Η δημοτική επιτροπή διαβούλευσης αποτελείται από εκπροσώπους των φορέων της τοπικής κοινωνίας, όπως:

α) των τοπικών εμπορικών και επαγγελματικών συλλόγων και οργανώσεων

β) των επιστημονικών συλλόγων και φορέων

γ) των τοπικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών

δ) των εργαζομένων στο δήμο και τα νομικά του πρόσωπα

ε) των ενώσεων και συλλόγων γονέων

στ) των αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων και φορέων

ζ) των εθελοντικών οργανώσεων και κινήσεων πολιτών

η) άλλων οργανώσεων και φορέων της κοινωνίας των πολιτών

θ) εκπρόσωποι των τοπικών συμβουλίων νέων και

ι) δημότες

Οι αρμοδιότητές της:

α) Γνωμοδοτεί στο δημοτικό συμβούλιο σχετικά με τα αναπτυξιακά προγράμματα και τα προγράμματα δράσης του δήμου, το επιχειρησιακό πρόγραμμα και το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου.

β) Γνωμοδοτεί για θέματα γενικότερου τοπικού ενδιαφέροντος, που παραπέμπονται σε αυτή από το δημοτικό συμβούλιο ή τον δήμαρχο.

γ) Εξετάζει τα τοπικά προβλήματα και τις αναπτυξιακές δυνατότητες του δήμου και διατυπώνει γνώμη για την επίλυση των προβλημάτων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτών.

δ) Δύναται να διατυπώνει παρατηρήσεις επί του περιεχομένου των κανονιστικού χαρακτήρα αποφάσεων οι οποίες εκδίδονται σύμφωνα με το άρθρο 79 του Κ.Δ.Κ..

Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης είναι μια νέα δημοτική ανεξάρτητη αρχή με αρμοδιότητα την διαχείριση καταγγελιών των δημοτών εναντίον των υπηρεσιών του Δήμου (βλ. αναλυτικότερα εδώ).

Σε κάθε δήμο συγκροτείται και λειτουργεί με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών ως συμβουλευτικό όργανο του δήμου για την ενίσχυση της ένταξης των μεταναστών στην τοπική κοινωνία. Τα συμβούλια ένταξης μεταναστών αποτελούνται από πέντε (5) έως έντεκα (11) μέλη, τα οποία ορίζονται από το οικείο δημοτικό συμβούλιο. Ως μέλη ορίζονται δημοτικοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι φορέων μεταναστών, εφόσον η έδρα αυτών ή παραρτήματος βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων του οικείου δήμου, ή εκπρόσωποι που επιλέγονται από την κοινότητα των μεταναστών που κατοικούν μόνιμα στον οικείο δήμο, σύμφωνα με τους όρους που προβλέπει σχετικός κανονισμός, που εκδίδει με απόφασή του το οικείο δημοτικό συμβούλιο, καθώς και εκπρόσωποι κοινωνικών φορέων οι οποίοι αναπτύσσουν εντός της διοικητικής περιφέρειας του οικείου δήμου δράση σχετική με τα προβλήματα των μεταναστών. Με την ίδια απόφαση ορίζεται πρόεδρος στο συμβούλιο ένταξης μεταναστών ένας εκ των δημοτικών συμβούλων μελών του. Στα παραπάνω συμβούλια ορίζονται υποχρεωτικά ως μέλη αλλοδαποί δημοτικοί σύμβουλοι που έχουν τυχόν εκλεγεί. Η συμμετοχή στα ανωτέρω συμβούλια είναι τιμητική και άμισθη. Έργο των συμβουλίων ένταξης μεταναστών είναι η καταγραφή και η διερεύνηση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες, που κατοικούν μόνιμα στην περιφέρεια του οικείου δήμου, ως προς την ένταξή τους στην τοπική κοινωνία, την επαφή τους με δημόσιες αρχές ή τη δημοτική αρχή, η υποβολή εισηγήσεων προς το δημοτικό συμβούλιο για την ανάπτυξη τοπικών δράσεων προώθησης της ομαλής κοινωνικής ένταξης των μεταναστών και, εν γένει, την επίλυση των προβλημάτων που

αυτοί αντιμετωπίζουν, ιδίως μέσω της οργάνωσης συμβουλευτικών υπηρεσιών από τις δημοτικές υπηρεσίες, καθώς και τη διοργάνωση σε συνεργασία με τον οικείο δήμο εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής του τοπικού πληθυσμού.

Με το άρθρο 84 προστίθενται αρκετές αρμοδιότητες σχετικές με το Περιβάλλον στους Δήμους, κατά τροποποίηση του σχετικού άρθρου του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων.

Καλλικράτης: οι Περιφέρειες ως δεύτερος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης"

Το σχέδιο "Καλλικράτης" εισάγει ορισμένες σημαντικές καινοτομίες που ενισχύουν τις τοπικές κοινωνίες και την συμμετοχική δημοκρατία. Ενώ διανύουμε τη δεύτερη εβδομάδα των αυτοδιοικητικών εκλογών 2010, αξίζει να γνωρίσουμε τους νέους θεσμούς που με την σωστή χρήση θα αλλάξουν αρκετά από τα χαρακτηριστικά της τοπικής δημοκρατίας.

Μια από τις πιο εμβληματικές παρεμβάσεις του Ν.3852/2012 είναι η μετάλλαξη των Περιφερειών, από μονάδες αποκεντρωμένης αλλά κυβερνητικής διοίκησης, σε μονάδες δεύτερου βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης (όπως ήταν πριν οι Νομαρχίες). Οι παλιές κρατικές Περιφέρειες υποκαθίστανται από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, νέους οργανισμούς που οι αρμοδιότητές τους προβλέπονται από το άρθρο 280. Ας δούμε λοιπόν πως περιγράφονται στον νόμο οι λειτουργίες και οι θεσμοί των Περιφερειών.

Σύμφωνα με το άρθρο 3, οι Περιφέρειες είναι αυτοδιοικούμενα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, τα οποία "σχεδιάζουν, προγραμματίζουν και υλοποιούν πολιτικές σε περιφερειακό επίπεδο στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, σύμφωνα με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη και τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές". Η Ελλάδα υποδιαιρείται σε 13 Περιφέρειες, οι οποίες σύμφωνα με το άρθρο 186 είναι αρμόδιες για την Ανάπτυξη, τη Γεωργία-Κτηνοτροφία-Αλιεία, τους Φυσικούς Πόρους-Ενέργεια-Βιομηχανία, την Απασχόληση-Εμπόριο-Τουρισμό, τις Μεταφορές-Επικοινωνίες, τα Έργα-Χωροταξία-Περιβάλλον, την Υγεία, την Παιδεία-Αθλητισμό-Πολιτισμό, την Πολιτική Προστασία και Διοικητική Μέριμνα. Η Μητροπολιτική Περιφέρεια Αττικής και η Μητροπολιτική περιφερειακή ενότητα Θεσσαλονίκης και Κεντρικής Μακεδονίας ασκούν επιπρόσθετες αρμοδιότητες, σύμφωνα με το άρθρο 210.

Ιδιαίτερη σημασία για την σχέση ανάμεσα σε Δήμο και Περιφέρεια έχει το άρθρο 4, το οποίο ξεκαθαρίζει ότι "δεν υφίστανται σχέσεις ελέγχου και ιεραρχίας, αλλά συνεργασίας και συναλληλίας, οι οποίες αναπτύσσονται βάσει του νόμου, κοινών συμφωνιών, καθώς και με το συντονισμό κοινών δράσεων".

Τα όργανα της Περιφέρειας είναι ο Περιφερειάρχης, ο Αντιπεριφερειάρχης, το Περιφερειακό Συμβούλιο, η Οικονομική Επιτροπή και η Εκτελεστική Επιτροπή. Τα τρία πρώτα όργανα εκλέγονται άμεσα από το λαό, για πέντε χρόνια, με εκλογές που γίνονται ταυτόχρονα με τις δημοτικές. Σε αυτές τις θέσεις μπορούν να εκλεγούν μόνο δημότες δήμου που υπάγεται στην Περιφέρεια, αλλά επιτρέπεται να θέσει υποψηφιότητα και κάποιος που μεταδημότευσε, χωρίς να έχει συμπληρωθεί ακόμη διετία.

Υπάρχει μια σειρά κωλυμάτων και ασυμβιβάστων για την εκλογή προσώπων στις τρεις παραπάνω αιρετές θέσεις. Το άρθρο 117 αποκλείει το δικαίωμα υποψηφιότητας σε δικαστικούς, στρατιωτικούς, ιερείς γνωστών θρησκειών, εκτελεστικούς γραμματείς περιφερειών, περιφερειακούς συμπαραστάτες, πρόεδροι δ.σ. και προϊστάμενοι νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου εκτός ιδρυμάτων, πρόεδροι νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου που έχουν συστήσει ή συμμετέχουν οι Περιφέρειες, εκτός των αστικών μη κερδοσκοπικών εταιριών, δημοτικοί, περιφερειακοί κλπ υπάλληλοι, εκτός αν έχουν παραιτηθεί εντός 18μήνου από την διενέργεια των εκλογών, διοικητές και πρόεδροι δ.σ. ν.π.δ.δ., κρατικών ν.π.ι.δ., δημοσίων επιχειρήσεων, εκτός αν έχουν παραιτηθεί κι αυτοί εντός 18μηνου. Επίσης δεν μπορούν να εκλεγούν όσοι έχουν εκπέσει από αιρετά αξιώματα λόγω ποινικής καταδίκης για μια σειρά από προβλεπόμενα αδικήματα.

Ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του Περιφερειάρχη, του Αντιπεριφερειάρχης και του Περιφερειακού συμβούλου είναι η ιδιότητα του προμηθευτή της Περιφέρειας με σύμβαση άνω των 5.000 ευρώ και του μετόχου άνω του 5% σε εταιρίες που είναι συμβεβλημένες με την Περιφέρεια, του οφειλέτη της Περιφέρειας, . Δεν είναι ασυμβίβαστη η ιδιότητα του δικηγόρου, του συμβολαιογράφου, του μέλους Δ.Ε.Π. Κατά την άσκηση της θητείας του Περιφερειάρχη αναστέλλεται όμως η άσκηση της επαγγελματικής του δραστηριότητας.

Οι αρμοδιότητες του Περιφερειάρχη προβλέπονται περιγραφικά στο άρθρο 159, όπου αναφέρεται ότι ο Περιφερειάρχης "προασπίζει το δημόσιο συμφέρον, κατευθύνει την υλοποίηση του σχεδίου περιφερειακής ανάπτυξης και ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα

τις αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας." Πιο συγκεκριμένες αρμοδιότητές του είναι οι εξής:

"α) εκδίδει όλες τις πράξεις μη κανονιστικού χαρακτήρα, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία,

β) εκτελεί τις αποφάσεις του περιφερειακού συμβουλίου, της εκτελεστικής επιτροπής και της οικονομικής επιτροπής,

γ) συγκαλεί και προεδρεύει της εκτελεστικής επιτροπής και συντονίζει την υλοποίηση των αποφάσεών της,

δ) εκπροσωπεί την περιφέρεια δικαστικώς και εξωδίκως,

ε) είναι προϊστάμενος των υπηρεσιών της περιφέρειας. Ως προϊστάμενος όλου του προσωπικού της περιφέρειας εκδίδει τις πράξεις που προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις για το διορισμό, τις κάθε είδους υπηρεσιακές μεταβολές και την άσκηση του πειθαρχικού ελέγχου,

στ) διατάσσει την είσπραξη των εσόδων της περιφέρειας και αποφασίζει για τη διάθεση των πιστώσεων του προϋπολογισμού,

ι) υπογράφει τις συμβάσεις που συνάπτει η περιφέρεια,

ια) συνιστά ομάδες εργασίας και ομάδες διοίκησης έργου από μέλη του περιφερειακού συμβουλίου, υπαλλήλους της περιφέρειας, υπάλληλους του δημόσιου τομέα ή ιδιώτες για τη μελέτη και επεξεργασία θεμάτων της περιφέρειας, καθορίζοντας τον τρόπο οργάνωσης και

λειτουργίας τους.

ιβ) συγκροτεί συλλογικά όργανα, εφόσον η συγκρότησή τους δεν ανατίθεται από το νόμο σε άλλα όργανα και

ιγ) μπορεί να μεταβιβάζει την άσκηση αρμοδιοτήτων του σε μέλη του περιφερειακού συμβουλίου, καθώς και να παρέχει εξουσιοδότηση υπογραφής με εντολή του σε προϊσταμένους υπηρεσιών της περιφέρειας, με εξαίρεση χρηματικά εντάλματα πληρωμών."

Οι ουσιαστικές αρμοδιότητες της Περιφέρειας ασκούνται όμως από το Περιφερειακό Συμβούλιο. Σύμφωνα με το άρθρο 163, το οποίο θεσπίζει τεκμήριο αρμοδιότητας υπέρ του Συμβουλίου, αυτό είναι αρμόδιο ιδίως για:

"α) την έγκριση και παρακολούθηση του επιχειρησιακού προγράμματος της περιφέρειας,

β) την έγκριση και παρακολούθηση αναπτυξιακών προγραμμάτων κατά την κείμενη νομοθεσία,

γ) την έγκριση του προϋπολογισμού και του απολογισμού της περιφέρειας,

δ) την επιβολή τελών, εισφορών και δικαιωμάτων,

ε) την απαλλοτρίωση ακινήτων,

στ) την εκποίηση, ανταλλαγή και δωρεά ακινήτων, καθώς και τη σύσταση εμπράγματων δικαιωμάτων,

ζ) την αγορά, παραχώρηση χρήσης, μίσθωση και εκμίσθωση κινητών και ακινήτων,

η) τη σύναψη δανείων,

θ) την έγκριση του κανονισμού των εργασιών του, του κανονισμού των εργασιών της οικονομικής επιτροπής και των επιτροπών του άρθρου 164, καθώς και του οργανισμού των υπηρεσιών της περιφέρειας,

ι) την πλήρωση των κενών οργανικών θέσεων προσωπικού της περιφέρειας,

ια) το πρόγραμμα των εκτελεστέων έργων και προμηθειών,

ιβ) τη σύσταση επιτροπών στις οποίες μεταβιβάζει αρμοδιότητές του."

Η Εκτελεστική Επιτροπή αποτελείται από τον Περιφερειάρχη και τους Αντιπεριφερειάρχες και είναι συντονιστικό όργανο. Η πιο ενδιαφέρουσα αρμοδιότητά της είναι ότι "εισηγείται στο περιφερειακό συμβούλιο σχέδιο χάρτας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πολιτών καιμεριμνά για την έκδοση, ενημέρωση και διακίνηση οδηγού του πολίτη για τις παρεχόμενες υπηρεσίες της περιφέρειας σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή." (Άρθρο 174).

Η Οικονομική Επιτροπή αποτελείται από τον Περιφερειάρχη και έξι Περιφερειακούς Συμβούλους και έχει αρμοδιότητα για τα δημοσιονομικά θέματα.

Σε κάθε Περιφέρεια συνιστάται, με απόφαση του περιφερειάρχη, η οποία εκδίδεται εντός δύο (2) μηνών από την εγκατάσταση των περιφερειακών αρχών, περιφερειακή επιτροπή διαβούλευσης ως γνωμοδοτικό όργανο. Η θητεία της επιτροπής διαβούλευσης ακολουθεί τη θητεία των περιφερειακών αρχών. Η περιφερειακή επιτροπή διαβούλευσης αποτελείται από τους δημάρχους της περιφέρειας, καθώς και από εκπροσώπους:

α) των οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων,

β) των επιμελητηρίων και των επιστημονικών οργανώσεων, συλλόγων και φορέων,

γ) των συνεταιριστικών οργανώσεων,

δ) της αποκεντρωμένης διοίκησης στην οποία υπάγεται η περιφέρεια,

ε) των κρατικών υπηρεσιών που έχουν την έδρα τους στην περιφέρεια,

στ) οργανώσεων και φορέων της κοινωνίας των πολιΣτών στην περιφέρεια και

ζ) πολίτες.

Σύμφωνα με το άρθρο 178, η Επιτροπή Διαβούλευσης:

"α) Εισηγείται στο περιφερειακό συμβούλιο σχετικά με τις βασικές αναπτυξιακές προτεραιότητες της περιφέρειας.

β) Γνωμοδοτεί ως προς θέματα γενικότερου περιφερειακού ενδιαφέροντος, που παραπέμπονται σε αυτή από το περιφερειακό συμβούλιο ή τον περιφερειάρχη.

γ) Εξετάζει τα προβλήματα και τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιφέρειας και διατυπώνει γνώμη για την επίλυση των προβλημάτων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτών".

Αυτές οι διατάξεις όμως δεν αποκλείουν γενικώς τις δυνατότητες δημόσιας διαβούλευσης με τους υπόλοιπους πολίτες, όπως ρητά αναφέρεται στο νόμο: "Η διατύπωση γνώμης από την περιφερειακή επιτροπήδιαβούλευσης δεν αποκλείει την παράλληλη ηλεκτρονική διαβούλευση με τους πολίτες, μέσω διαδικτύου. Οι προτάσεις της ηλεκτρονικής διαβούλευσης συγκεντρώνονται και συστηματοποιούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες της περιφέρειας και παρουσιάζονται από τον πρόεδρο της περιφερειακής επιτροπής διαβούλευσης κατά την αντίστοιχη συνεδρίασή της."

Η Επιτροπή Διαβούλευσης συνεδριάζει δημόσια τουλάχιστον μια φορά το τρίμηνο.

Μια νέα δημοτική ανεξάρτητη αρχή είναι ο Περιφερειακός Συμπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης, δηλαδή η εισαγωγή ενός τοπικού Συνηγόρου του Πολίτη (βλ. περισσότερα εδώ).

Το κράτος ασκεί βεβαίως εποπτεία στις Περιφέρειες, αρμοδιότητα που ασκείται από την Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. Προϊστάμενος αυτής της υπηρεσίας είναι ο Ελεγκτής Νομιμότητας, ένας ανώτατος υπάλληλος με προσόντα νομικής εξειδίκευσης. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας είναι αρμόδιος να εγκρίνει, ως προς την νομιμότητά της και εντός 40 ημερών, κάθε πράξη των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης που αφορά:

α) ρυθμίσεις κανονιστικού περιεχομένου,

β) την ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών,

γ) την αγορά και εκποίηση ακινήτων,

δ) την κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων,

ε) την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων,

στ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας,

ζ) τη σύναψη δανείων,

η) τη διενέργεια τοπικού δημοψηφίσματος όταν τούτο προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία και

θ) τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Επίσης αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις ων επιχειρήσεων των δήμων και των περιφερειών, εκτός από τις αποφάσεις των ανωνύμων εταιρειών στις οποίες οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία, που αφορούν: α) αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, β) εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων και γ) λήψη δανείων (άρθρο 225).

Ο Ελεγκτής Νομιμότητας έχει την εξουσία να ακυρώνει πράξεις των Ο.Τ.Α. που του υποβάλλονται για έγκριση. Αλλά μπορεί και αυτεπαγγέλτως να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων και των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών και των επιχειρήσεών τους, εκτός από τις αποφάσεις των ανωνύμων εταιρειών στις οποίες οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία, καθώς και των συνδέσμων για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δύο μηνών αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί.

Σε κάθε Περιφέρεια διορίζεται και ένας Εκτελεστικός Γραμματέας, με απόφαση του Περιφερειάρχή. Ο Εκτελεστικός έχει τις εξής αρμοδιότητες:

α. Υπογράφει τις αποφάσεις χορήγησης αδειών με ή χωρίς αποδοχές και μετακίνησης εκτός έδρας στο εσωτερικό και εξωτερικό των υπαλλήλων της περιφέρειας.

β. Παρέχει οδηγίες, δίνει κατευθύνσεις και, γενικότερα, συντονίζει τις υπηρεσίες της περιφέρειας κατά την άσκηση του έργου τους.

γ. Προβαίνει στη μελέτη και εισήγηση μέτρων για τη βελτίωση και προαγωγή των λειτουργιών της περιφέρειας.

δ. Μεριμνά για την επεξεργασία από τις αρμόδιες υπηρεσίες των θεμάτων που είναι προς συζήτηση ενώπιον του περιφερειακού συμβουλίου ή των οικείων Επιτροπών σύμφωνα με την ημερήσια διάταξη.ε. Παρακολουθεί τη διαδικασία εφαρμογής των αποφάσεων του περιφερειακού συμβουλίου και των οικείων επιτροπών από τις αρμόδιες υπηρεσίες της περιφέρειας.

στ. Μεριμνά για την έγκαιρη ετοιμασία των περιοδικών απολογισμών δράσης της περιφέρειας, σύμφωνα προς τα αντίστοιχα προγράμματα ή τις συγκεκριμένες αποφάσεις και ενημερώνει σχετικά το περιφερειακό συμβούλιο και τις οικείες επιτροπές.

ζ. Μεριμνά για τη συνεχή βελτίωση της αποτελεσματικής δράσης των υπηρεσιών της περιφέρειας, την προσαρμογή της λειτουργίας τους στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και τη βελτίωση της απόδοσης του στελεχικού δυναμικού και των τεχνικών μέσων της περιφέρειας.

η. Οργανώνει κάθε νέα υπηρεσία που δημιουργείται στην περιφέρεια.

Επίσης για κάθε Περιφερειάρχη προβλέπονται 4 θέσεις ειδικών συμβούλων και 1 θέση ειδικού συμβούλου για κάθε αντιπεριφερειάρχη.

Και η κιτς πινελιά του Καλλικράτη: σύμφωνα με το άρθρο 281, καταρτίζεται ένα πρόγραμμα Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, με τη συντομογραφία "ΕΛΛ.Α.Δ.Α."!

Σε επόμενο post θα δούμε και τις νέες δομές των δημοτικών αρχών σύμφωνα με τον Καλλικράτη.