Eφετειακή απόφαση περί blogs και αντιγραφή δήλωσης από e-lawyer

Διαβάζω την είδηση για μια εφετειακή απόφαση περί blogs, η οποία υπέπεσε στο ατόπημα να εφαρμόζει αναλογικά το νόμο περί Τύπου (βλ. εδώ), ενώ υπάρχουν ήδη τέσσερις αποφάσεις που με πλουσιότερη αιτιολογία αναγνωρίζουν ότι δεν υπάρχει κενό δικαίου. 

Βλέπω μάλιστα ότι ο αθωωθείς προέβη και σε δηλώσεις στον τοπικό Τύπο: "το διαδίκτυο αποτελεί ένα μέσο στο οποίο προωθείται η διαφάνεια, η σαφήνεια, η ευθύτητα, η απόδειξη και η αντικειμενικότητα, ακόμη κι όταν απουσιάζει η «υπογραφή»". "Οι ύβρεις, η λάσπη, τα θολά κίνητρα, η υποκειμενικότητα, η συκοφαντική δυσφήμιση και η προσβολή της προσωπικότητας είναι φαινόμενα κατακριτέα, τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με την ελευθερία του λόγου», κατέληξε." (Παρατηρητής on line, εδώ, τελευταία πρόταση)

Όλη αυτή η πρόταση που φέρεται ως δήλωση του αθωωθέντος, είναι μια κατά γράμμα αντιγραφή από δικό μου κείμενο που ανάρτησα στο e-lawyer το 2008 (βλ. εδώ, προτελευταία παράγραφος: "To Διαδίκτυο αποτελεί ένα μέσο στο οποίο προωθείται η αρχή της διαφάνειας. Διαφάνεια σημαίνει σαφήνεια, ευθύτητα, απόδειξη και αντικειμενικότητα, ακόμη κι όταν δεν υπάρχει "υπογραφή". Οι ύβρεις, η λάσπη, τα θολά κίνητρα, η υποκειμενικότητα, η συκοφαντική δυσφήμηση και η προσβολή της προσωπικότητας είναι φαινόμενα κατακριτέα, τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με την ελευθερία του λόγου"). Είναι θετικό να γνωρίζουν αποδοχή οι απόψεις μου, αλλά θεωρώ στοιχειώδες να παρατίθεται και η παραπομπή στην πηγή. Επίσης, η "δυσφήμηση" δεν γράφεται στον Ποινικό Κώδικα με "ι", όπως εσφαλμένα τυπώθηκε στον "Παρατηρητή", αλλά με "η". 

Ο κύριος που χρησιμοποίησε αυτό το απόσπασμα χωρίς να παραπέμψει στην πηγή του e-lawyer, προφανώς περιφρόνησε το ενδεχόμενο να τεθεί η δήλωσή του σε μηχανή αναζήτησης και να εντοπιστεί η πηγή της. Οπότε, αντίστοιχα, μειώνεται η αξία των λεγομένων του περί Διαδικτύου, αφού φέρεται να υποτίμησε μια βασική διαδικτυακή σταθερά (την εντοπισιμότητα της αντιγραφής μέσω των μηχανών αναζήτησης) και να παραβίασε μια βασική δεοντολογική αρχή (την παραπομπή στην πηγή της πληροφορίας).

Παραπληροφόρηση για τους ελεύθερους σκοπευτές

Σήμερα κυκλοφόρησαν τρεις φωτογραφίες που εξακολουθούν να αναπαράγονται ευρέως ακόμα και τώρα. Η μία εικονίζει δύο άτομα στη στέγη της Βουλής, το ένα κρατάει κυάλια. Επίσης, κυκλοφόρησαν δύο φωτογραφίες με ελεύθερους σκοπευτές, υποτίθεται στο κέντρο της Αθήνας.

Επειδή ξέρω πάρα πολύ καλά το κέντρο και τα δύο κτίρια δεν μου θύμισαν τίποτε από Αθήνα, έβαλα τις δύο φωτογραφίες στο google search, στην αναζήτηση φωτογραφιών. Βγήκαν πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα: η μία είναι από το Βερολίνο και χρονολογείται από το Μάιο του 2009 (βλ. εδώ), ενώ η άλλη (που αναγράφει και στα τούρκικα "Ελλάδα 2012") είναι από το Πότσνταμ το Σεπτέμβριο του 2010 (βλ. εδώ).

Η περίπτωση αυτή επαναφέρει ένα κεντρικό ζήτημα που αφορά την δεοντολογία: έχουμε όλοι υποχρέωση να διασταυρώνουμε πριν αναμεταδώσουμε δημόσια μια πληροφορία. Σε συνθήκες Διαδικτύου, όταν η παραπληροφόρηση γίνεται ψηφιακά, είναι εξίσου ευχερές, με μέσα απλά και προσβάσιμα σε κάθε χρήστη, όπως απέδειξα παραπάνω, να αποκαλυφθεί η αλήθεια.

Στις εκλογές δεν ψηφίζουμε κυβέρνηση, αλλά νομοθέτες κι ελεγκτές

Υπάρχει διάχυτη η άποψη ότι η ψήφος στις εθνικές εκλογές εκδηλώνει την επιλογή της παράταξης που ο ψηφοφόρος επιθυμεί να αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας. Και ότι η ψήφος σε μικρότερα πολιτικά κόμματα είναι μια υπεκφυγή, όπως κάθε διαμαρτυρία που αποφεύγει την θετική πρόταση. Πρόκειται περί απόψεων που παρακάμπτουν την διάκριση των λειτουργιών στο κοινοβουλευτικό σύστημα, αλλά και την πραγματική έννομη συνέπεια της εκλογικής διαδικασίας. Κυρίως, διότι παρεξηγούν το ρόλο του κοινοβουλίου.

Το αποτελέσμα της εκλογικής διαδικασίας δεν είναι η ανάδειξη της κυβέρνησης, αλλά των αντιπροσώπων των πολιτών στο νομοθετικό σώμα. Η κύρια αποστολή του κοινοβουλίου είναι η νομοθεσία και η δευτερεύουσα αποστολή του είναι η άσκηση του κοινοβουλευτικού ελέγχου στην εκτελεστική εξουσία. Η κυβέρνηση αναδεικνύεται και στηρίζεται από τους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς, αλλά ουδόλως ταυτίζεται με την Βουλή ή τον νομοθέτη. Σε μια τέτοια περίπτωση θα υπήρχε σύγχυση ελέγχοντος - ελεγχόμενου, η οποία στην πράξη υπάρχει σε έναν βαθμό, αλλά μόνο ως στρέβλωση κι όχι ως καταστατική αποστολή και λειτουργία του κοινοβουλίου. Η κυβέρνηση ασκεί την εκτελεστική εξουσία, μαζί με την επικυρωτική εγγύηση του προέδρου της δημοκρατίας, ενώ η Βουλή ασκεί το νομοθετικό κι ελεγκτικό της κυβέρνησης έργο.

Αυτά μπορεί να ακούγονται θεωρητικά, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Αντιθέτως, τα αποτελέσματα των συγχύσεων το βλέπουμε στην καθημερινή πολιτική ζωή. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει το προνόμιο της νομοθετικής πρωτοβουλίας και την εγγύηση της επίτευξης των νομοθετικών της επιλογών λόγω της δεδηλωμένης πλειοψηφίας της στην Βουλή, δεν σημαίνει ότι ο ψηφοφόρος κατ΄αρχήν ψήφισε "κυβέρνηση", για τον απλούστατο λόγο ότι είναι βουλευτές εκείνοι που εισηγούνται το ένα ή το άλλο νομοσχέδιο προς ψήφιση στο νομοθετικό σώμα. Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να αναθέσει σε βουλευτές την εισήγηση της προτεινόμενης νομοθεσίας, δηλαδή άμεσους εκπροσώπους που ο πολίτης έχει επιλέξει με την εκλογική διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος του βουλευτή στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο σοβαρός απ' ό,τι νομίζουμε: υπάρχουν βουλευτές που, μολονότι μπορεί να εξελέγησαν με μια κυβερνητική παράταξη και παραμένουν μέλη της, δεν θα δέχονταν ποτέ να παίξουν το ρόλο του εισηγητή σε συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Και, φυσικά, υπάρχουν κι άλλοι βουλευτές, οι οποίοι πολύ ευχαρίστως θα εισηγούνταν το οτιδήποτε, αρκεί να διατηρήσουν την εύνοια της ηγεσίας ή την στήριξη της κυβέρνησης με οποιοδήποτε κόστος.

Έπειτα, το ελεγκτικό σκέλος της κοινοβουλευτικής διαδικασίας δεν είναι καθόλου αμελητέο. Ειδικά τα τελευταία χρόνια με τις εξαιρετικά πιεσμένες κοινοβουλευτικές ομάδες, είδαμε αρκετές φορές τα στελέχη της αντιπολίτευσης, ασκώντας έντονο έλεγχο, να επεμβαίνουν δραστικά στην διαμόρφωση της νομοθεσίας, παρόλο που δεν ήταν κυβερνητικοί βουλευτές. Είδαμε νομοσχέδια να αποσύρονται ή και να μην εισάγονται ποτέ στην Ολομέλεια της Βουλής, επειδή οι βουλευτές της αντιπολίτευσης άσκησαν έντονο κοινοβουλευτικό έλεγχο. Ανεξάρτητα από το εάν αυτό μας βρίσκει σύμφωνους ή όχι, η ελεγκτική κοινοβουλευτική εξουσία είναι μια πραγματικότητα και διαμορφώνεται επίσης ως αποτέλεσμα της εθνικής εκλογικής διαδικασίας.

Όταν λοιπόν ο πολίτης ψηφίζει έναν πολιτικό γιατί θέλει να τον δει στέλεχος της κυβέρνησης, διαπράττει ένα πολύ σοβαρό θεσμικό λάθος: ο βουλευτής πρέπει να επιλέγεται κατ' αρχήν για την ικανότητά του ως ελέγχων κι όχι ως διοικών. Oι "επώνυμοι" και δημοφιλείς συμπολίτες μας που διεκδικούν την ψήφο μας, συνήθως χωρίς να έχουν επιδείξει επαρκείς ελεγκτικές ικανότητες, είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση: ψηφίζονται συνήθως για καλλωπιστικούς λόγους. Συνήθως τοποθετούνται και στην κυβέρνηση επίσης για αντίστοιχους λόγους - αφου γι' αυτούς εξελέγησαν και θεωρείται ότι δεν θα αποτελέσουν συγκρουσιακές προσωπικότητες. Η αποτελεσματικότητά τους, τόσο ως ελέγχοντες όσο και ως διοικούντες, είναι γνωστή, αλλά αυτό φυσικά δεν πρόκειται να αποθαρρύνει τις πολιτικές παρατάξεις από την διαρκή αναζήτηση δημοφιλών ασχέτων για να καλλωπίσουν τα ψηφοδέλτια, στη συνέχεια την Βουλή και ίσως και την κυβέρνηση.

Ένας γνώμονας για μια ψήφο με νόημα είναι ο εντοπισμός προσώπων που μπορούν να αποδώσουν με επάρκεια ως ελεγκτές και να συμβάλλουν με γνώση στη διαμόρφωση μιας δίκαιης νομοθεσίας και, κατ' επέκταση, μιας δίκαιης ενάσκησης της εξουσίας από την κυβέρνηση. Οι ξεκάθαρες θέσεις, η συνέπεια και η έλλειψη "κρυφής ατζέντας" είναι το ζητούμενο και το νόημα μιας λειτουργικής προεκλογικής περιόδου είναι ακριβώς η ανάδειξη αυτών των προσώπων και η απόσπαση όσων περισσότερων διαφανών δεσμεύσεων για την τήρησή τους.

Δικαστήριο ΕΕ: τα οδοντιατρεία με μουσική δεν οφείλουν αμοιβές για συλλογικά δικαιώματα

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκλήθη να αποφασίσει για το κατά πόσον η εκτέλεση μουσικής σε ένα οδοντιατρείο συνιστά "παρουσίαση έργου στο κοινό", οπότε σε θετική περίπτωση ο οδοντίατρος θα έπρεπε να καταβάλλει χρηματικά ποσά για δικαιώματα σε Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης.

Πρόκειται για την απόφαση της 15ης Μαρτίου 2012, στην υπόθεση της εισπρακτικής εταιρίας δικαιωμάτων "Società Consortile Fonografici" κατά του οδοντίατρου Marco Del Corso, στην οποία μάλιστα παρατηρησεις υπέβαλε και η Ελληνική Κυβέρνηση. (Βλ. πλήρες κείμενο απόφασης και δελτίο τύπου ΔΕΕ - προσοχή, το δελτίο τύπου έχει λάθος link που οδηγεί σε άλλη απόφαση).

H εταιρία έκανε αγωγή στον οδοντίατρο, για να της καταβάλει αμοιβές επειδή στο ιατρείο του ακούγονταν μουσικά έργα που καλύπτονταν από πνευματικά δικαιώματα (μέσω ραδιοφώνου). Το Πρωτοδικείο του Τορίνο απέρριψε την αγωγή της εταιρίας, η οποία όμως προσέφυγε στο Εφετείο του Τορίνο. Επειδή το Εφετείο είχε ορισμένες αμφιβολίες για την ερμηνεία του ευρωπαϊκού δικαίου ως προς την έννοια της "παρουσίασης στο κοινό", απέστειλε προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

To Δικαστηριο επανέλαβε ορισμένα κριτήρια που έχει αναγνωρίσει με τις αποφάσεις του για τις περιπτώσεις της μετάδοσης έργων σε δωμάτια ξενοδοχείων και σε καφέ-μπαρ, μεταδόσεις που θεωρήθηκαν ότι αποτελούν "παρουσιάσεις στο κοινό", άρα οι ιδιοκτήτες των χώρων οφείλουν αμοιβές στις εταιρίες είσπραξης συλλογικών δικαιωμάτων. Μεταξύ των κριτηρίων αυτών περιλαµβάνεται, πρώτον, κατά τη νοµολογία του ∆ικαστηρίου, ο καθοριστικός ρόλος του "χρήστη του έργου". Συγκεκριµένα, ο χρήστης αυτός προβαίνει σε πράξη παρουσιάσεως οσάκις παρεµβάλλεται, µε πλήρη επίγνωση των συνεπειών της συµπεριφοράς του, για να δώσει στους πελάτες του πρόσβαση στο προστατευόµενο έργο. ∆εύτερον, το ∆ικαστήριο έχει διευκρινίσει ορισµένα εγγενή στην έννοια του "κοινού" στοιχεία. Στο πλαίσιο αυτό, το «κοινό» αποτελείται από έναν απροσδιόριστο αριθµό δυνητικών αποδεκτών, ενώ εξάλλου προϋποθέτει και έναν αρκετά µεγάλο αριθµό προσώπων. Τρίτον, το ∆ικαστήριο έχει αποφανθεί ότι ο κερδοσκοπικός χαρακτήρας µιας «παρουσιάσεως στο κοινό» έχει επίσης σηµασία. Εποµένως, συνάγεται ότι το κοινό στο οποίο παρουσιάζεται ορισµένο έργο είναι, αφενός, αυτό στο οποίο απευθύνεται ειδικώς ο χρήστης, αφετέρου, αυτό το οποίο αποδέχεται, µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο, την παρουσίαση στην οποία αυτός προβαίνει και δεν αποτελεί τυχαίο «δέκτη».

Ειδικά για την υπόθεση των ιδιωτικών οδοντιατρείων, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι:

"οι πελάτες οδοντιάτρου μεταβαίνουν στο οδοντιατρείο με μοναδικό σκοπό να τύχουν οδοντιατρικής περιθάλψεως, η δε μετάδοση φωνογραφημάτων ουδόλως είναι συμφυής με την παροχή των σχετικών υπηρεσιών. Οι πελάτες αυτοί τυχαίως και ανεξαρτήτως της βουλήσεώς τους αποκτούν πρόσβαση σε ορισμένα φωνογραφήματα, ανάλογα με τη στιγμή της αφίξεώς τους στο οδοντιατρείο και τη διάρκεια της αναμονής τους σε αυτό, καθώς και με τη φύση της παρεχόμενης σε αυτούς περιθάλψεως. Υπό τις συνθήκες αυτές, δεν μπορεί να συναχθεί ότι η συνήθης πελατεία οδοντιάτρου θεωρεί την επίμαχη μετάδοση ως κάτι αναμενόμενο."

Επίσης, το Δ.Ε.Ε. έκρινε ότι:

"ο οδοντίατρος που μεταδίδει φωνογραφήματα παρουσία των ασθενών του, ως μουσική υπόκρουση, δεν μπορεί εύλογα να αναμένει διεύρυνση της πελατείας του λόγω και μόνον της μεταδόσεως αυτής, ούτε να ζητήσει μεγαλύτερη αμοιβή για τις υπηρεσίες που παρέχει. Επομένως, η εν λόγω μετάδοση δεν μπορεί αυτή καθεαυτή να επηρεάσει τα εισοδήματα του εν λόγω οδοντιάτρου."

Έτσι κρίθηκε ότι η μουσική που ακούγεται μέσα σε ένα οδοντιατρείο δεν συνιστά "παρουσίαση έργου στο κοινό", κατά την έννοια του δικαίου περί πνευματικής ιδιοκτησίας κι έτσι δεν χρειάζεται οι οδοντίατροι να καταβάλλουν αμοιβές στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης.

Η απόφαση είναι σημαντική, καθώς συγκεκριμενοποιεί ακόμη περισσότερο το κριτήριο του "τυχαίου δέκτη". Ο "τυχαίος δέκτης" είναι εκείνος που δεν αποσκοπεί στο να αποκτήσει πρόσβαση σε ένα προστατευόμενο έργο, αφού τον ενδιαφέρει η βασική παροχή υπηρεσίας (εδώ: η οδοντιατρική περίθαλψη) και δεν θα άλλαζε άποψη ανάλογα με το αν αποκτά ταυτόχρονα πρόσβαση σε έργο ή όχι. Αυτό σημαίνει επίσης ότι και ο μεταδίδων τη μουσική, από την ίδια τη μετάδοση δεν θα διεύρυνε την πελατεία του, ούτε θα μπορούσε να ζητήσει μεγαλύτερη αμοιβή. Επομένως, υπεισέρχονται καθοριστικά στοιχεία οικονομικής ανάλυσης ως προς την ύπαρξη του κοινού. Τα κριτήρια αυτά ενδεχομένως να μεταβάλουν και την προϋφιστάμενη νομολογία - στο μέλλον- ακόμη και για άλλες υπηρεσίες, πέραν του τομέα της υγείας, όπως αυτή για τα ξενοδοχεία και τα καφέ-μπαρ. Διότι εκείνες οι αποφάσεις του Δ.Ε.Ε. θα πρέπει να επανεκτιμηθούν με βάση τα νέα κριτήρια οικονομικής ανάλυσης που προσέθεσε η χθεσινή απόφαση του Δικαστηρίου.

Πάντως, στο Αμοιβολόγιο της Α.Ε.Π.Ι. περιλαμβάνονται και τα "Ιατρεία", μαζί με τα Φαρμακεία (σελ. 128), τα οποία εφόσον μεταδίδουν πρόγραμμα ραδιοφώνου ή τηλεόρασης καλούνται να καταβάλουν αμοιβές ανάλογα με τα τετραγωνικά τους, από 49 έως 214 ευρώ ετησίως.

Πά

Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: η Ελλάδα δεν παραβιάζει το δικαίωμα ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού

Με τη σημερινή απόφαση του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης στις υποθέσεις Σιταρόπουλος και Γιακουμόπουλος εναντίον Ελλάδας, η οποία είναι τελική, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ομόφωνα ότι δεν παραβιάστηκε το Άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου 1 (δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Η υπόθεση αφορούσε Έλληνες που ζουν στη Γαλλία, οι οποίοι προσέφυγαν για την έλλειψη διαδικασίας συμμετοχής τους στις εθνικές εκλογές από την χώρα στην οποία κατοικούν.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι ούτε το σχετικό διεθνές και περιφερειακο δίκαιο, ούτε οι διάφορες πρακτικές των κρατών μελών σχετικά με αυτό το θέμα, περιείχαν κάποια υποχρέωση ή απηχούσαν μια ομοφωνία που να επέβαλε στα Κράτη να λαμβάνουν μέτρα για την ενάσκηση των δικαιωμάτων ψήφου των πολιτών που ζουν στο εξωτερικό.

Οι προσφεύγοντες, ο Νικόλαος Σιταρόπουλος και ο Χρίστος Γιακουμόπουλος είναι Έλληνες πολίτες που γεννήθηκαν το 1967 και το 1958 αντίστοιχα και ζουν στο Στρασβούργο (Γαλλία). Είναι Ευρωπαίοι δημόσιοι υπάλληλοι.

Στις 10 Σεπτεμβρίου 2007 οι προσφεύγοντες εξέφρασαν την επιθυμία τους να ψηφίσουν από την χώρα της κατοικίας τους για τις κοινοβουλευτικές εκλογές της Ελλάδας που θα γίνονταν στις 16 Σεπτεμβρίου 2007. Η αίτησή τους απορρίφθηκε από τον Έλληνα Πρέσβη στη Γαλλία, με το αιτιολογικό ότι δεν υπήρχαν κανόνες που να ορίζουν τις πρακτικές προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματος ψήφου από Έλληνες ψηφοφόρους οι οποιοι ζούσαν στο εξωτερικό.

Επικαλούμενοι το Άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1 (δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές) της Σύμβασης, οι προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν ότι η έλλειψη δυνατότητας για τους Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίσουν από τα μέρη της κατοικίας τους συνιστούσε δυσανάλογη παρέμβαση στην ενάσκηση του δικαιώματος ψήφου.

Η προσφυγή κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις 20 Σεπτεμβρίου 2007.

Στις 8 Ιουλίου 2010, το Δικαστήριο, σε σχηματισμό Τμήματος, έκρινε ότι παραβιάστηκε το άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1, λαμβάνοντας υπόψη ότι η απουσία μέτρων για την πρακτική διασφάλιση των δικαιωμάτων ψήφου στους κατοίκους εξωτερικού αποτελούσε μάλλον άδικη μεταχείριση των Ελλήνων του εξωτερικού.

Στις 5 Οκτωβρίου 2010, η Κυβέρνηση της Ελλάδας ζήτησε την επανεξέταση της υπόθεσης από το Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης, σύμφωνα με το Άρθρο 43 (παραπομπή στο Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης). Στις 22 Νοεμβρίου 2010, μια επιτροπή του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης έκανε δεκτή την αίτηση. Στις 4 Μάη 2011 διεξήχθη δημόσια ακροαματική διαδικασία στο Κτίριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο (δείτε εδώ το σχετικό video της δίκης).

Η απόφαση εκδόθηκε από το 17μελές Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης (με τη συμμετοχή του Σπυρίδωνος Φλογαϊτη, ως ad hoc δικαστή. Ο κ. Φλογαϊτης είχε μειοψηφίσει στην αρχική απόφαση).

Με την αρχική απόφαση της 8ης Ιουλίου 2010, το Δικαστήριο είχε κρίνει ότι η μη λήψη μέτρων για την ψήφο των κατοίκων εξωτερικού, παρόλο που το Σύνταγμα της Ελλάδας εδώ και 35 χρόνια προβλέπει αυτό το δικαίωμα, συνιστούσε μάλλον άδικη μεταχείριση των Ελλήνων πολιτών που ζούσαν στο εξωτερικό. Το Δικαστήριο ανέφερε ότι το Άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1 δεν επιβάλλει μόνο μια υποχρέωση για τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη να διενεργούν εκλογές υπό όρους που διασφαλίζουν την ελεύθερη έκφραση και γνώμη του λαού, αλλά επίσης επέβαλε ατομικά δικαιώματα, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το δικαίωμα ψήφου.

Έργο του Δικαστηρίου είναι να ελέγξει κατά πόσον οι προϋποθέσεις που ισχύουν για το δικαίωμα ψήφου δεν περιορίζουν το δικαίωμα αυτό σε τέτοια έκταση ώστε να θίγουν την ουσία του και να ακυρώνουν την πρακτική ενάσκησή του.

Η υπόθεση αφορούσε το παράπονο των προσφευγόντων ότι η Ελληνική νομοθεσία δεν περιείχε τις αναγκαίες προβλέψεις που θα επέτρεπαν στους Έλληνες πολίτες που ζουν στο εξωτερικό να ψηφίζουν στις κοινβοουλευτικές εκλογές από τα μέρη της κατοικίας τους. Έτσι, η προσφυγή δεν σχετίζεται με την αναγνώριση δικαιώματος ψήφου στους κατοίκους εξωτερικού, ως τέτοιο, αλλά περισσότερο στις προϋποθέσεις που διέπουν την ενάσκηση αυτού του δικαιώματος. Το ζήτημα ήταν εάν το Άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου 1 επιβάλλει στα Κράτη μια υποχρέωση να εισάγουν ένα σύστημα που να επιτρέπει στους πολίτες που ζουν στο εξωτερικό να ασκούν τα εκλογικά τους δικαιώματα από το εξωτερικό.

Προκειμένου να εξετάσει αυτό το ζήτημα, το Δικαστήριο ερμήνευσε τις διατάξεις του Άρθρου 3 του πρωτοκόλλου 1 υπό το φως των σχετικών διεθνών νομοθετικών κειμένων, των πρακτικών των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης και των διατάξεων του Ελληνικού εσωτερικού δικαίου. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ούτε το σχετικό διεθνές και περιφερειακό δίκαιο, ούτε οι ποικίλες πρακτικές των κρατών μελών σχετικά με αυτό το θέμα περιέχουν κάποια υποχρέωση ή ομοφωνία που θα επέβαλε στα κράτη να διασφαλίζουν τα εκλογικά δικαιώματα των πολιτών που ζουν στο εξωτερικό. Ενώ το Συμβούλιο της Ευρωπης είχε καλέσει τα κράτη μέλη να διευκολύνουν τους κατοίκους τους στο εξωτερικό να συμμετέχουν με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο στην εκλογική διαδικασία,η Επιτροπή της Βενετίας ήταν της άποψης ότι η διευκόλυνση της ενάσκης του εν λόγω δικαιώματος ήταν επιθυμητή, αλλά όχι υποχρεωτική για τα Κράτη.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης επιτρέπει στους πολίτες τους να ψηφίζουν από το εξωτερικό, κάποια κράτη δεν το προβλέπουν. Περαιτέρω σε αυτά τα κράτη που επιτρέπεται η ψήφος από το εξωτερικό, τα πρακτικά μέτρα ποικίλουν.

Το Δικαστήριο παρατήρησε επίσης ότι αν και το Σύνταγμα της Ελλάδας περιλαμβάνει μια διάταξη που ενθαρρύνει τον νομοθέτη να οργανώσει την ενάσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων των κατοίκων του εξωτερικού, δεν του επέβαλε να το πράξει. Παρατηρώντας ότι διάφορες προσπάθειες για ψήφιση νομοθεσίας σχετικά με την ενάσκηση του δικαιώματος ψήφου των Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό απέτυχαν να συγκεντρώσουν πολιτική συμφωνία, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν δική του δουλειά να υποδείξει στις εθνικές αρχές πότε και πώς θα ενεργοποιήσει αυτή τη διάταξη.

Τέλος, το Δικαστήριο έκρινε ότι η διατάραξη της οικονομικής, οικογενειακής κι εργασιακής ζωής των προσφευγόντων που θα προκαλείτο επειδή θα έπρεπε να ταξιδεύσουν στην Ελλάδα για να ψηφίσουν, δεν ήταν τόσο δυσανάλογη ώστε να θεωρηθεί ότι παραβίαζε το δικαίωμά τους. Ως εκ τούτου, κρίθηκε ότι δεν υπήρχε παραβίαση του άρθρου 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1.

Βλ. Δελτίο Τύπου Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

____________

Σχόλιο:

Προσωπικά διαφωνώ με αυτήν την απόφαση του Δικαστηρίου και συμφωνώ με την πρωτόδικη απόφασή του. Από την στιγμή που το δικαίωμα συμμετοχής σε ελεύθερες εκλογές έχει αναγνωριστεί ως ανθρώπινο δικαίωμα, αναπόσπαστο τμήμα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, τα κράτη πρέπει να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη άσκησή του. Παρατηρείται για άλλη μια φορά ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε επίπεδο "Τμήματος" λειτουργεί με πιο νομικούς και ξεκάθαρους όρους. Ενώ στο "Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης", ως συνήθως, όταν διαπιστώνει κάποια έλλειψη γενικής "ομοφωνίας" στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (47 κράτη!), τότε θεωρεί ότι δεν παραβιάζεται η Σύμβαση. Έτσι όμως η απονομή δικαιοσύνης γίνεται τελικά θέμα "πλειοψηφικό". Τι να την κάνουμε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση αν οι αποφάσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου λαμβάνονται με βάση την πλειοψηφία των εσωτερικών νομοθεσιών των κρατών μελών; Γι' αυτό τελικά οι αποφάσεις της Ευρείας Σύνθεσης έχουν ένα χαρακτήρα τήρησης πολιτικών ισορροπιών, χαμηλώνοντας το επίπεδο της απονομής δικαιοσύνης στο στάδιο της δημοσκοπικής καταγραφής.

Μια δεύτερη παρατήρησή μου είναι η ντροπή του να αναγνωρίζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι το Σύνταγμά μας επί 35 χρόνια αναφέρει το δικαίωμα ψήφου των κατοίκων του εξωτερικού, ενώ δεν υπάρχει πολιτική συμφωνία για την νομοθετική κατοχύρωση του δικαιώματος. Και θεωρώ πραγματικά αποτυχία του συνταγματικού νομοθέτη, να αναγνωρίζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι οι διατάξεις του είναι ευχολόγια, χωρίς νομική δεσμευτικότητα, αλλά ως παροχή "ευχέρειας" στον κοινό νομοθέτη να διευκολύνει την ψήφο των πολιτών που ζουν στο εξωτερικό. Ή είναι νομικά δεσμευτικό το Σύνταγμα ή ας αναγνωρίσουμε ότι εντάσσεται στις εικαστικές τέχνες.

Η Ελλάδα δεν θα πρέπει να επαναπαυθεί με αυτήν την απόφαση. Αντίθετα, θα πρέπει να λάβει μέτρα για να υλοποιήσει την συνταγματική επιταγή και να δώσει την δυνατότητα στους Έλληνες κι Ελληνίδες πολίτες του εξωτερικού να ασκούν τα εκλογικά δικαιώματά τους στις πρεσβείες των χωρών που κατοικούν, όπως κάθε πολιτισμένο και δημοκρατικό κράτος.

Μήνυμα για την Ημέρα Προστασίας Καταναλωτή

Oι αλλαγές του Ν.4055/2012 περί "δίκαιης δίκης" στην πολιτική δικονομία

Ένας νέος νόμος έρχεται να μεταβάλλει διατάξεις που διέπουν την απονομή της δικαιοσύνης, σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα από την τελευταία τροποποίηση των βασικών νομοθετικών κωδίκων (που έγινε τον Ιούλιο με τον Ν.3994/2011). Σε αυτό το μικρό αφιέρωμα θα εστιάσω μόνο στις αλλαγές που επέρχονται σε πολιτικοδικονομικές διατάξεις, ενώ ο Ν.4055/2012 ("για τη δίκαιη δίκη και την εύλογη διάρκεια αυτής") επιφέρει αλλαγές και σε άλλες δικονομίες, καθώς και στο ουσιαστικό δίκαιο.

Αρμοδιότητες:

- Η καθ' ύλην αρμοδιότητα του μονομελούς πρωτοδικείου αυξάνεται από τις 120.000 ευρώ στις 250.000 ευρώ (άρθρο 14 παρ. 2)

- Στην αρμοδιότητα του μονομελούς πρωτοδικείου προστίθενται και οι διαφορές που αφορούν το διαζύγιο, την ακύρωση του γάμου, την αναγνώριση της ύπαρξης ή της ανυπαρ­ξίας του γάμου, τις σχέσεις των συζύγων κατά τη διάρ­κεια του γάμου, οι οποίες πηγάζουν από αυτόν, καθώς και εκείνες της παραγράφου 1 του άρθρου 614 (άρθρο 17)

- Κατά τόπον αρμόδιο είναι και το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου έχουν υποκατάστημα (εκτός από την έδρα τους, στην οποία περιοριζόταν το προϊσχύον), (άρθρο 25 παρ. 2)

- Αν ο Άρειος Πάγος αναιρέσει την απόφαση για οποιονδήποτε λόγο, εκτός από υπέρβαση δικαιοδοσίας και παράβαση διατάξεων σχετικά με την αρμοδιότητα, μπορεί να κρα­τήσει την υπόθεση και να ασχοληθεί με την εκδίκασή της, ιδίως αν κατά την κρίση του δεν χρειάζεται άλλη διευκρίνιση. Στην αντίθετη περίπτωση παραπέμπει την υπόθεση στο τμήμα που ορίζεται από τον κανονισμό και, αν πρόκειται για τους λόγους που αναφέρονται στους αρ. 1, 2, 3, 6 έως 17, 19 και 20 του άρθρου 559, μπορεί να παραπέμψει την υπόθεση για παραπέρα εκδίκαση σε άλλο δικαστήριο ισόβαθμο και ομοειδές προς εκείνο το οποίο εξέδωσε την απόφαση που αναιρέθηκε. Αν όμως αναιρεθεί η απόφαση του τελευταίου αυτού δικαστη­ρίου, δεν γίνεται δεύτερη παραπομπή, αλλά ο Άρειος Πάγος δικάζει αυτός την ουσία της υπόθεσης. (άρθρο 580 παρ. 3).

- Οι διαφορές διατροφής κι επιμέλειας τέκνων δεν μπορούν να εισάγονται στα πολυμελή πρωτοδικεία (681Β παρ. 2).

- Τα ειρηνοδικεία είναι αποκλειστικά αρμόδια για την συναινετική εγγραφή ή άρση προσημείωσης υποθήκης (άρθρο 681 παρ. 4).

- Το ειρηνοδικείο γίνεται το κατ' εξοχήν δικαστήριο της εκούσιας δικαιοδοσίας, εκτός από τις εξαιρέσεις που αναφέρονται στο νέο άρθρο 740. Στις περιπτώσεις που διατάξεις νόμων προσδιορίζουν, για τις υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας, αρμοδιότητα πρωτοδικείων, αρμόδια είναι τα ειρηνοδικεία. Εξαιρού­νται μόνον οι υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας του άρθρου 4 του ν. 3588/2007 (Α' 153), του ν. 2664/1998 (Α' 275), του άρθρου 1441 του Αστικού Κώδικα, καθώς και του άρθρου 905 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

- Το ειρηνοδικείο καθίσταται επίσης το forum απόφασης για θέματα διαιτησίας και διαιτητών (άρθρα 878-880).

Πληρεξουσιότητα:

- Για την κατάρτιση της έγγραφης συμφωνίας συναινετικού διαζυγίου οι διάδικοι έχουν την υποχρέωση να παρίστανται με πληρεξούσιο δικηγόρο (άρθρο 94 παρ. 1).

- Στον Άρειο Πάγο, για τον προσδιορισμό δικασίμου, εκτός από όλα τα άλλα δικόγραφα και αποφάσεις που χρειάζονται, απαιτείται να κατατεθεί και συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο (άρθρο 568 παρ. 1).

- Ειδικά για τις εργατικές διαφορές, κατά τη διαδικασία ενώπιον του Αρείου Πάγου η πλη­ρεξουσιότητα μπορεί να δίνεται με ιδιωτικό έγγραφο, το οποίο φέρει βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής του διαδίκου από Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών ή οποια­δήποτε άλλη δημόσια, δημοτική ή κοινοτική αρχή (άρθρο 665 νέα παράγραφος 3).

Αίτηση εξαίρεσης:

Η αίτηση εξαίρεσης εάν είναι αόριστη ως προς τα πραγματικά περιστατικά, προδήλως αβάσιμη ή καταχρηστική απορρίπτεται από την ίδια σύνθεση του δικαστηρίου (άρθρο 60 γ΄ εδάφιο)

Παράβολα:

- Η αίτηση εξαίρεσης συνοδεύεται από παράβολο 100 ευρώ που επιστρέφεται εάν γίνει δεκτή, αλλιώς απορρίπτεται ως απαράδεκτη (άρθρο 53 παρ. 3)

- Η αποδεδειγμένη αδυναμία καταβολής των παραβόλων, πέραν των εξόδων της δίκης, αναφέρεται ρητώς ως λόγος παροχής του ευεργετήματος της πενίας (άρθρα 194 και 199 παρ. 1).

- Με την κατάθεση της έφεσης κατατίθεται παράβολο 200 ευρώ, με την κατάθεση της αναίρεσης κατατίθεται παράβολο 300 ευρώ, με την κατάθεση της αίτησης αναψηλάφισης κατατίθεται παράβολο 400 ευρώ, διαφορετικά το ένδικο μέσο απορρίπτεται ως απαράδεκτο. Σε περίπτωση νίκης επιστρέφεται το παράβολο αλλιώς το δικαστήριο διατάζει την εισαγωγή του στο δημόσιο ταμείο. Τα παράβολα δεν ισχύουν για τις εργατικές διαφορές (663), για τις διαφορές από αμοιβές για την παροχή εργασίας (677) και οι διαφορές διατροφών, γονικής μέριμνας και χρήσης οικογενειακής στέγης (681Β).

Θεσμικές καινοτομίες:

- Εισάγεται η δυνατότητα προσφυγής σε δικαστική διαμεσολάβηση (άρθρο 214Β). Τα πρακτικά της δικαστικής διαμεσολάβησης, καθώς και του εξωδικαστικού συμβιβασμού του άρθρου 214Α, υποκαθιστούν τον τίτλο συμβολαιογραφικού εγγράφου που απαιτείται κατά το ουσιαστικό δίκαιο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως τίτλοι προς εγγραφή ή εξάλειψη υποθήκης (άρθρο 293 παρ. 1)

- Εισάγεται η δυνατότητα κατάθεσης προτάσεων και "σχετικών" με ηλεκτρονικά μέσα (άρθρο 237)

- Εισάγεται η δυνατότητα τήρησης πρακτικών με φωνοληψία ακόμα και για το ειρηνοδικείο (άρθρο 256 παρ.3)

- Στα Πολυμελή Πρωτοδικεία, αν πρόκειται να εξεταστούν μάρτυρες η συζήτηση μπορεί να δια­κόπτεται και για την αμέσως επόμενη δικάσιμο της ίδιας σύνθεσης, κατά την οποία και ολοκληρώνεται η συζήτηση χωρίς την παρουσία των διαδίκων ή των πλη­ρεξουσίων δικηγόρων τους, αφού προηγηθεί η εξέταση των μαρτύρων. Οι μάρτυρες εξετάζονται ξεχωριστά για κάθε υπόθεση ενώπιον του ορισμένου από τον πρόεδρο εισηγητή δικαστή. Ο ακριβής τόπος και χρόνος διεξα­γωγής των εμμάρτυρων αποδείξεων καθορίζεται κατά την αρχική δικάσιμο αμέσως μετά την εκφώνηση και τη διακοπή της συζήτησης με ανακοίνωση του προέδρου, η οποία καταχωρίζεται στα πρακτικά και επέχει θέση κλήτευσης όλων των διαδίκων και εκείνων που δεν πα­ρίστανται. Ο εισηγητής αποφασίζει για όλα τα σχετικά με την απόδειξη διαδικαστικά ζητήματα (άρθρο 270 παρ. 5).

- Αφού περατωθεί η ψηφοφορία, ο εισηγητής δικα­στής συντάσσει την απόφαση σε ηλεκτρονική μορφή. Αν πρόκειται για αποφάσεις του Μονομελούς Πρωτο­δικείου και του Ειρηνοδικείου, την απόφαση συντάσσει σε ηλεκτρονική μορφή και ακολούθως χρονολογεί και υπογράφει την αποτύπωσή της σε υλική μορφή ο δικα­στής που εκδίδει την απόφαση. Η απόφαση δημοσιεύεται σε δημόσια συνεδρίαση. Ο δικαστής που παραδίδει την απόφαση σε ηλεκτρονική μορφή, παραδίδει ομοίως και το πρωτότυπο της απόφασης με πλήρες το περιεχόμενο που προβλέπεται στο άρθρο 305 (άρθρο 304).

- Διαταγή πληρωμής μπορεί να εκδοθεί εφόσον η απαίτηση και το οφειλόμενο ποσό αποδεικνύονται όχι πλέον μόνον από ιδιωτικό/δημόσιο έγγραφο, αλλά και με απόφαση ασφαλιστικών μέτρων η οποία εκδόθηκε μετά από ομολογία ή αποδοχή της αίτησης του οφειλέτη (άρθρο 623).

Σύντμηση προθεσμιών με σκοπό την "εύλογη διάρκεια της δίκης":

- Σε περίπτωση αποχής δικηγόρων, οι υποθέσεις αναβάλλονται υποχρεωτικά σε δικάσιμο που ανακοι­νώνει το δικαστήριο εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενενήντα (90) ημερών ή σε άλλη εμβόλιμη δικάσιμο.» (άρθρο 241 παρ. 1)

- Η συζήτηση της ανακοπής κατά διαταγής πληρωμής προσδιορίζεται υποχρεωτικά εντός εξήντα (60) ημερών (κάτοικος ημεδαπής) ή εντός ενενήντα (90) ημερών (κάτοικος αλλοδαπής) και εκδικάζονται με την ειδική διαδικασία των πιστωτικών τίτλων κατά το άρθρο 643 και με κλήτευση αντιδίκου προ 30 ημερών () ή 60 ημερών (διαμένων στην αλλοδαπή ή αγνώστου διαμονής). Η αίτηση αναστολής ασκείται στο δικαστήριο της ανακοπής και συζητείται υποχρεωτικά κατά την ορισθείσα δικάσιμο αυτής (άρθρο 632).

- Στις διαφορές από πιστωτικούς τίτλους, ενώ κατά το προϊσχύον "ο δικαστής αποφαίνεται οριστικά αμέσως", με την νέα διάταξη, "η απόφαση του δικαστηρίου δημοσιεύεται σε δημόσια συνεδρίαση υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από τη συζήτηση της αγωγής" (άρθρο 643).

- Στις μισθωτικές και στις εργατικές διαφορές καθώς και στις δίκες ανακοπών της αναγκαστικής εκτέλεσης εφαρμόζεται η παραπάνω διάταξη του άρθρου 643 (άρθρα 647, 666 παρ. 3 και 937 παρ.3)

- Η έκδοση διαταγής απόδοσης της χρήσης μισθίου ακινήτου προϋποθέτει την έγγραφη όχληση 15 ημέρες (αντί για 1 μήνα που ήταν το προϊσχύον) πριν από την κατάθεση της αίησης. Η καταβολή των μισθωμάτων εντός του 15ημέρου (αντί του μηνός) αποδεικνυόμενη εγγράφωες αποκλείει την έκδοση της διαταγής. Επίδοση έγγραφης όχλησης απαιτείται μόνο την πρώτη φορά (άρθρο 662 Α).

-Η συζήτηση των αγωγών και των τακτικών ενδίκων μέσων επί των διαφορών για άκυρη απόλυση, μισθούς υπερημερίας και για καθυστερούμενους μισθούς προσ­διορίζεται υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την κατάθεσή τους. Αν αναβληθεί η συζήτηση αυτή προσδιορίζεται υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα (60) ημέ­ρες. Αν ασκηθεί αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, αυτή κατατίθεται στη γραμματεία του δικαστηρίου της αγω­γής και συζητείται υποχρεωτικά κατά την ορισθείσα δικάσιμο αυτής (νέο 672Α).

-Η συζήτηση της προσωρινής διαταγής προσδιορίζε­ται υποχρεωτικά εντός αποκλειστικής προθεσμίας δύο (2) εργάσιμων ημερών από την κατάθεση της αίτησης. Αν ο δικαστής κρίνει ότι είναι αναγκαία η εμφάνιση του καθού τον καλεί με οποιονδήποτε τρόπο εντός της ως άνω προθεσμίας. Αν γίνει δεκτό το αίτημα για έκδοση προσωρινής διαταγής η σχετική αίτηση ασφαλιστικών μέτρων προσδιορίζεται για συζήτηση μέσα σε τριάντα ημέρες. Αναβολή της συζήτησης δεν επιτρέπεται, άλ­λως παύει αυτοδικαίως η ισχύς της προσωρινής διατα­γής, εκτός αν αυτή παραταθεί από το δικαστήριο που εκδικάζει την αίτηση. Σε κάθε περίπτωση ο αντίδικος διατηρεί το δικαίωμα να ζητήσει την ανάκληση της προσωρινής διαταγής. (άρθρο 591 παρ. 4).

-Η απόφαση του δικαστηρίου στα ασφαλιστικά μέτρα καθώς και στις υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας δημοσιεύεται σε δημό­σια συνεδρίαση μετά την περάτωση της ακροαματικής διαδικασίας και το αργότερο μέχρι και σαράντα οκτώ (48) ώρες μετά τη συζήτηση, καταχωριζομένου του δια­τακτικού της κάτω από την αίτηση ή στα πρακτικά. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και αν για ειδικούς λόγους επιβάλλεται να επιφυλαχθεί το δικαστήριο να εκδώσει την απόφασή του σε μεταγενέστερο χρόνο, αυτός που διευθύνει τη συζήτηση έχει την υποχρέωση να γνωστο­ποιεί την ημέρα και ώρα που θα δημοσιευθεί η απόφαση, η οποία περιέχει συνοπτική αιτιολογία ως προς την ύπαρξη ή ανυπαρξία του επικαλούμενου δικαιώματος και τη συνδρομή ή μη επικείμενου κινδύνου ή επείγουσας περίπτωσης, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από τη συζήτηση της αίτησης. Μέσα στην ίδια προθεσμία ο δικαστής που εκδίδει την απόφαση οφείλει να συντάξει, χρονολογήσει και υπογράψει το σύνολο των αποφάσεων επί των υποθέσεων που συ­ζητήθηκαν (άρθρα 691 παρ.5 και άρθρο 756).

- Η συζήτηση της ανακοπής του άρθρου 933 και του άρθρου 936 προσδιορίζεται υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την κατάθεσή της. Η ανακοπή μπορεί να επιδοθεί και στον πληρεξούσιο δικηγόρο που υπέγραψε την επιταγή του άρθρου 924 ή παρέσχε την εντολή για τη διενέργεια οποιασδήποτε διαδικαστικής πράξης της αναγκαστικής εκτέλεσης.

Μικροδιαφορές:

- Εάν απουσιάζει κάποιος διάδικος, η συζήτηση συνεχίζεται χωρίς αυτόν, χωρίς εφαρμογή των διατάξεων περί ερημοδικίας του εναγομένου (271 παρ.3) ή της ερημοδικίας του ενάγοντος (271 παρ. 1-2) (άρθρο 469 παρ.1)

Αναγκαστική εκτέλεση:

- Στην περίπτωση της κατά το άρθρο 943 υποχρέωσης απόδοσης ακινήτου, η αξίωση εκείνου κατά του οποίου έγινε η εκτέλεση, κατά του με­σεγγυούχου που διορίστηκε από τον δικαστικό επιμελητή, προς απόδοση των κινητών πραγμάτων, παραγράφεται ύστερα από έξι (6) μήνες από την αποβολή του.

- Ο δικαστικός επιμελητής οφείλει, μέσα σε δέκα ημέρες από την ημέρα της κατάσχεσης, να καταθέσει στον υπάλληλο του πλειστηριασμού τον εκτελεστό τίτ­λο με το επιδοτήριο της επιταγής, την κατασχετήρια έκθεση και τις εκθέσεις της επίδοσής της στον οφειλέτη και στο ειρηνοδικείο και, στην περίπτωση του άρθρου 956 παράγραφος 3, και το γραμμάτιο της δημόσιας κατάθεσης, συντάσσοντας έκθεση για όλα αυτά. (955 παρ. 2)

- Στην τάξη των απαιτήσεων από παροχή εξαρτημένης εργασίας (άρθρο 975 περ. 3) υπάγονται και οι απαιτήσεις των φορέων κοινωνικής ασφάλισης αρμοδιότητας γενικής γραμματείας κοινωνικών ασφαλίσεων, οι απαιτήσεις αποζημίωσης σε περίπτωση θανάτου του υποχρέου προς διατροφή, καθώς και οι απαιτήσεις αποζημίωσης λόγω αναπηρίας ποσοστού εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω, εφόσον προέκυψαν έως την ημέρα του πλειστηριασμού ή την κήρυξη της πτώχευσης.

- Η ανακοπή που στρέφεται κατά των δανειστών των οποίων προσβάλλεται η κατάταξη, προσδιορίζεται υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα (60) ημέ­ρες από την κατάθεσή της, αν ο δανειστής είναι κάτοι­κος ημεδαπής ή μέσα σε εκατόν είκοσι (120) ημέρες αν είναι κάτοικος αλλοδαπής (άρθρο 979).

- Η ανακοπή του άρθρου 986 προσδιορίζεται υποχρεω­τικά μέσα σε εκατόν είκοσι (120) ημέρες από την κατά-θεσή της, μπορεί δε να επιδοθεί και στον πληρεξούσιο δικηγόρο που υπέγραψε την προσβαλλομένη δήλωση.

- Την κατάσχεση δικαιωμάτων του άρθρου 1022 διατά­ζει ύστερα από αίτηση εκείνου υπέρ του οποίου γίνεται η εκτέλεση, το ειρηνοδικείο, κατά τη διαδικασία των άρθρων 741 επ. (άρθρο 1023 παρ. 1).

Όρκος:

- Στη διαδικασία της αίτησης έκδοσης διαταγής απόδοσης μισθίου, καταργείται η ευχέρεια του δικαστή να καλέσει τον αιτούντα να βεβαιώσει και ενόρκως τα περιστατικά που απαιτούνται για την έκδοση της διαταγής (άρθρο 662Γ παρ. 3, κατάργηση τελευταίας περιόδου).

Διαδικαστικές / φραστικές βελτιώσεις:

- Η διαταγή απόδοσης μισθίου αποτελεί τίτλο εκτελεστό. Η εκτέλεσή της μπορεί να πραγματοποιηθεί αφού παρέλθουν είκοσι (20) ημέρες από την επίδοση αντιγράφου εξ απογράφου με επιταγή προς εκτέλεση, χωρίς να απαιτείται η προηγούμενη επίδοση αντιγράφου της. Η διαταγή εκτελείται και κατά των προσώπων που αναφέρονται στο άρθρο 659 (άρθρο 662Δ παρ.3)

- Στην αίτηση για διαταγή απόδοσης της χρήσης μι­σθίου ακινήτου μπορεί να σωρευτεί και αίτημα κατα­δίκης για χρηματική απαίτηση από οφειλόμενα μισθώ­ματα, κοινόχρηστες δαπάνες, τέλη και λογαριασμούς κοινής ωφελείας, εφόσον το ύψος τους αποδεικνύεται από δημόσια ή ιδιωτικά έγγραφα, ιδίως λογαριασμούς κοινοχρήστων και οργανισμών κοινής ωφέλειας. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των άρθρων 662Α έως Η, καθώς και οι διατάξεις των άρθρων 624, 626 παράγραφοι 2 και 3, 630 στοιχεία γ', δ' και ε' και 634. (νέο άρθρο 662Θ).

- Η διαδικασία του 681Β αφορά πλέον όχι μόνο την άσκηση, αλλά και την "αφαίρεση" της γονικής μέριμνας (681Β παρ. 1 στ. β΄)

- Δικαστικό ένσημο δεν καταβάλλεται για τις αναγνωριστικές αγωγές που αφορούν τις διαφορές των άρθρων 663, 677, 681Α και 681Β, καθώς και οι αγωγές για την εξάλειψη υποθήκης και προσημείωσης και εκείνες που αφορούν την ακύ­ρωση πλειστηριασμού.Η διάταξη της παραγράφου 14 του άρθρου 72 του ν. 3994/2011 (Α' 165) δεν εφαρμόζεται στις αγωγές που ασκήθηκαν ως καταψηφιστικές πριν από την έναρξη ισχύος του, εφόσον μετατραπούν σε αναγνωριστικές μετά την έναρξη ισχύος αυτού.

Κατά το άρθρο 113 Ν.4055/2012, τα παραπάνω ισχύουν από 2.4.2012, εκτός από τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 110. Για την πολιτική δικονομία, το άρθρο 110 ενδιαφέρει ως προς το συναινετικό διαζύγιο, η νέα ρύθμιση του οποίου ισχύει και για τις περιπτώσεις στις οποίες έχει ήδη γίνει η πρώτη συζήτηση: δεν χρειάζεται δεύτερη συζήτηση, μπορούν να το λύσουν με ιδιωτικό έγγραφο. Καθώς και για τα θέματα σωματείων, διαθηκών και κληρονομητηρίων, η αρμοδιότητα των άλλων δικαστηρίων παραμένει μέχρι την υπαγωγή τους στα ειρηνοδικεία.

Όχι άλλη "καταπολέμηση" της "κουκούλας"!

Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κ. Αντώνης Σαμαράς έχει δηλώσει δημόσια δύο φορές ήδη ότι θα "βγάλει" τις κουκούλες από τους κουκουλοφόρους, όταν έρθει στα πράγματα. Χθες μάλιστα μας είπε "να το θυμάστε". Επειδή θυμόμαστε τι ακριβώς έκανε η Νέα Δημοκρατία όταν ήταν στα πράγματα, με την "αμυντική στάση" της αστυνομίας τον Δεκέμβρη του 2008, ας δούμε ποια ακριβώς είναι η αντίληψη της για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας.

- Το 2007 ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης κ. Σωτηρής Χατζηγάκης κατέθεσε μια τροπολογία στον νόμο για την προστασία προσωπικών δεδομένων, ώστε να "βγάλει τις μάσκες" των κακοποιών, όπως χαρακτηριστικά έλεγε. Με την τροπολογία, εξαιρέθηκαν από το πεδίο εφαρμογής της προστασίας προσωπικών δεδομένων όλες οι επεξεργασίες στις οποίες προβαίνουν οι εισαγγελίες και οι αστυνομίες! Ταυτόχρονα επιτράπηκε η δημοσιοποίηση - με διάταξη του εισαγγελέα - των ονομάτων όσων φέρονται ως δράστες. Πρόκειται για απαράδεκτες διατάξεις που μείωσαν συνολικά το επίπεδο της προστασίας των δικαιωμάτων όλων των πολιτών, κι όχι βέβαια των εγκληματιών. Το να μην τηρούν εισαγγελίες και αστυνομίες την προστασία προσωπικών δεδομένων δεν είναι μια στοχευμένη ενέργεια για να "βγουν οι μάσκες", αλλά είναι συνολικά μείωση του επιπέδου προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Ελλάδα.

- Το 2008 άρχισε η συζήτηση για την επωνυμοποίηση των καρτοκινητών τηλεφώνων: ο πρωθυπουργός κ. Καραμανλής είχε πει από το βήμα της Βουλής ότι οι κακοποιοί χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες για να συνεννοούνται, οπότε πρέπει να τους αφαιρεθεί αυτή η δυνατότητα. Μάταια είχαμε ειδοποιήσει τότε ότι η επωνυμοποίηση των καρτοκινητών δεν θα έχει καμία απολύτως αποτελεσματικότητα. Mε τον Ν.3783/2009 καταργήθηκε η δυνατότητα της ανώνυμης χρήσης καρτοκινητών τηλεφώνων, παρά τις αντίθετες συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης που αναφέρουν ότι θα πρέπει να παρέχεται από τα κράτη η δυνατότητα ανώνυμης χρήσης τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού.

- Το 2009, με τον ίδιο ακριβώς νόμο 3783 εξαιρέθηκαν από την προστασία προσωπικών δεδομένων όλες οι κάμερες που χειρίζονται οι δημόσιες αρχές! Η Ν.Δ. επέκτεινε τις εξαιρέσεις από την προστασία που είχαν αρχίσει το 2007, περνώντας νομοθετικά την πλήρη απαλλαγή από την προστασία προσωπικών δεδομένων για κάθε συσκευή ήχου και εικόνας που χρησιμοποιούν οι δημόσιες υπηρεσίες!!! Ταυτόχρονα, με τον ίδιο νόμο επιβλήθηκε η υποχρεωτική λήψη DNA όταν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για τέλεση κακουργήματος ή πλημμελήματος που τιμωρείται τουλάχιστον με τρεις μήνες φυλάκιση. Δηλαδή μπορεί κάποιος για μία εξύβριση, εκτός από αποτυπώματα, να έπρεπε να δώσει DNA! Αυτές οι δύο τραγικές τροπολογίες της ΝΔ καταργήθηκαν στη συνέχεια από το ΠΑΣΟΚ. Εξάλλου, λίγες μέρες μετά την ψήφιση των τροπολογιών, η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων δημοσίευσε δύο γνωμοδοτήσεις με τις οποίες ανέλυε την παραβίαση του Συντάγματος και του Ευρωπαϊκού Δικαίου.

- Οι "κουκούλες" ήρθαν επίσης στο στόχαστρο της Ν.Δ. και του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης κ. Νίκου Δένδια, αφού με τον ίδιο νόμο 3772/2009 αναγνωρίστηκε ως διακεκριμένη περίπτωση τέλεσης ορισμένων αδικημάτων η κάλυψη ή αλλοίωση των χαρακτηριστικών του προσώπου. Πρόκειται επίσης περί διατάξεων αμφίβολης συνταγματικότητας, κυρίως δεδομένου ότι αυτές είναι κατηγορίες που μπορούν να "φορτωθούν" σε έναν δράστη ακόμη κι αν δεν έχουν όντως συμβεί. Διαβάζω εδώ ένα άρθρο στο "Ποντίκι" που αποδεικνύει ότι τέτοιες διατάξεις μόνο για κατάχρηση εξουσίας από την αστυνομία προσφέρονται. Έχω ακούσει ότι ο κ. Δένδιας εκμυστηρεύεται ότι ήταν αντίθετος στον κουκουλονόμο, αλλά παραπέμπει στην γενική πολιτική του κόμματος, πράγμα ακόμη χειρότερο, όμως, τόσο για τον ίδιο όσο και για το κόμμα του. Γιατί εάν είσαι όντως φιλελεύθερος πολιτικός οφείλεις να υπερασπίζεσαι τις ιδέες σου ακόμη κι αν δεν σε χωράει το κόμμα σου.

Έχουν περάσει ορισμένα χρόνια πλέον από τη θέση σε ισχύ αυτών των διατάξεων και θα ήταν πολύ χρήσιμο να έχουμε ορισμένες εκθέσεις με συγκεκριμένα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των μέτρων. Ώστε να δούμε σε ποια έκταση οι νομοθετικές αλλαγές που μειώνουν το επίπεδο προστασίας των δικαιωμάτων έχει κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα για την μείωση της εγκληματικότητας και την καταπολέμηση της παρανομίας.

Συνολικά, η δεξιά αντιμετώπιση απέναντι στην εγκληματικότητα έχει παραδοσιακά στο στόχαστρο τις ίδιες της ατομικές ελευθερίες του συνόλου των πολιτών κι όχι μόνο των εγκληματιών στις οποίες στοχεύει. Τα υπονοούμενα του κ. Σαμαρά ότι θα "βγάλει τις κουκούλες", το μόνο που μπορεί να σημαίνουν στην πράξη είναι η επέκταση του "κουκουλονόμου" και σε άλλα αδικήματα. Ενώ δηλαδή σήμερα είναι διακεκριμένη περίπτωση σε 5-6 αδικήματα, ο κ. Σαμαράς έχει ακόμη "περιθώριο" να το κάνει επιβαρυντική περίσταση για το σύνολο των αδικημάτων του Ποινικού Κώδικα, ίσως και "ιδιώνυμο", όπως τόσο ήθελε ο κ. Καρατζαφέρης, του οποίου τα χατήρια γίνονταν ασμένως από την Ν.Δ. Η φετιχοποίηση αντικειμένων (κινητά, κουκούλες, κάμερες, blogs, dna) δεν αποτελεί και την πιο ενδεδειγμένη στρατηγική για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας. Χρησιμοποιείται μόνο για επικοινωνιακούς λόγους και το ξέρουμε όλοι μας.

Έτσι όμως, με ασκήσεις επί χάρτου, όπως φαίνεται και από την ολοένα αυξανόμενη εγκληματικότητα, όχι μόνο δεν "βγάζεις τις κουκούλες", αλλά αντιθέτως περιορίζεις το συνολικό επίπεδο προστασίας ανθρώπινων δικαιωμάτων, εκθέτοντας την χώρα σε νέες καταδίκες στα ευρωπαϊκά δικαιοδοτικά όργανα.

Η καταπολέμηση της εγκληματικότητας δεν γίνεται με νόμους, αλλά με την ενίσχυση της λειτουργίας των διωκτικών αρχών, με την καλύτερη εκπαίδευσης του προσωπικού τους και την επαύξηση του δημοκρατικού ελέγχου της λειτουργίας τους. Ο κ. Χρυσοχοϊδης πριν ξαναγίνει Υπουργός Προστασίας του Πολίτη είχε εξαγγείλει την ίδρυση μιας υπηρεσίας για τις καταγγελίες εναντίον της αστυνομικής αυθαιρεσίες. Προ εβδομάδων τον ρώτησα στο twitter τι είχε γίνει με αυτό το θέμα και με παρέπεμψε σε ένα σχέδιο προεδρικού διατάγματος για την οργάνωση αυτής της υπηρεσίας, το οποίο είχε εκπονηθεί επί Παπουτσή. Αναμένουμε ακόμη λοιπόν, 2μιση χρόνια μετά την εξαγγελία, την ίδρυση της περίφημης υπηρεσίας. Η οποία είναι πολύ χρήσιμη, γιατί όταν ο αστυνομικός γνωρίζει ότι θα ελέγχεται όχι μόνο από την ηγεσία αλλά και από τους πολίτες, θα είναι υποχρεωμένος να κάνει καλύτερα τη δουλειά του.

Παρουσίαση των e-awards στο ΣΚΑΪ τώρα

Παρουσίαση e-awards 2012 from maga gr on Vimeo.

Ένα αφιέρωμα στο εργατικό δίκαιο

Χτες στη retrospectiva στο radiobubble έκανα ένα σύντομο αφιέρωμα στο εργατικό δίκαιο και κυρίως όπως διαμορφώθηκε τα δύο τελευταία χρόνια.

Έληξε η θητεία της Συνηγόρου του Πολίτη

Σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. διορισμού της κ. Σπανού ως Συνηγόρου του Πολίτη, για το υπόλοιπο της θητείας του προκατόχου της, η θητεία της έληξε στις 20.2.2012.

Ο Ν.3051/2002 για τις συνταγματικώς κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές αναφέρει ότι μετά τη λήξη του χρονικού διαστήματος για το οποίο έχουν διοριστεί, η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται αυτοδικαίως, μέχρι την εκλογή νέων μελών. Η κατά γράμμα εφαρμογή αυτής της διάταξης θα ισοδυναμούσε με ισόβια παραμονή της κ. Σπανού στη θέση του Συνηγόρου του Πολίτη, εάν η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής δεν αποφασίσει την εκλογή νέου Συνηγόρου. Ωστόσο, το Συμβούλιο της Επικρατείας με την απόφαση 1098/2011 έκρινε ότι η αυτοδίκαιη παράταση της θητείας αφορά μόνο "εύλογο χρόνο". Στην ίδια απόφαση το ΣτΕ έκρινε, κατά πλειοψηφία ότι οι 8 μήνες μετά την λήξη της θητείας δεν είναι εύλογος χρόνος. Εκείνη η υπόθεση αφορούσε μέλη του ΕΣΡ που είχε λήξει η θητεία τους κι άρα ετίθετο ένα ζήτημα νόμιμης συγκρότησης του διοικητικού οργάνου.

Ενώ όμως η Δικαιοσύνη έκρινε τα παραπάνω σε απόφασή του που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2011, η Νομοθετική λειτουργία είχε διαφορετική άποψη τον Μάιο του 2011. Σύμφωνα με το άρθρο 57 του Ν.3979/2011 (για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση...):

"Κατά την αληθή έννοια της διάταξης του άρθρου 3 παρ. 2 εδάφιο ε΄ του ν. 3051/2002 «Συνταγµατικά κατοχυρωµένες ανεξάρτητες αρχές, τροποποίηση και συµπλήρωση του συστήµατος προσλήψεων στο δηµόσιο τοµέα και συναφείς ρυθµίσεις» (Α΄ 220), η αυτοδίκαιη

παράταση της θητείας των µελών του Εθνικού Συµβουλίου Ραδιοτηλεόρασης καλύπτει ισόχρονο διάστηµα µέχρι το διορισµό των νέων µελών κατά την παράγραφο 2 εδάφιο α΄ του ίδιου ως άνω άρθρου και είναι επιτρεπτή επί όσο χρόνο δεν έχουν ορισθεί τα νέα µέλη."

Δηλαδή, ο νομοθέτης έρχεται να καταργήσει την ερμηνεία του ΣτΕ, περί "εύλογου χρόνου". Κι επιμένει ότι ισόχρονο διάστημα, σημαίνει ισόχρονο διάστημα. Το αξιοπερίεργο -νομοτεχνικά- είναι ότι η "αληθής" έννοια της διάταξης περιορίζεται από τον Ν.3979 μόνο στα μέλη του ΕΣΡ, ενώ βέβαια η διάταξη αφορά όλες τις ανεξάρτητες αρχές, άρα και τον Συνήγορο του Πολίτη. Ο νομοθέτης σαφώς δύναται να παρεμβαίνει για να καθορίζει την αυθεντική ερμηνεία μιας προϋφιστάμενης νομοθετικής διάταξης, αν και αυτή είναι μια μέθοδος για μια παρέμβαση ώστε να αποτραπούν τα αποτελέσματα μιας δικαστικής ερμηνείας. Βρίσκεται δηλαδή στα όρια του σεβασμού της διάκρισης των λειτουργιών. Το ίδιο το Σύνταγμα αναγνωρίζει στο άρθρο 77 το ενδεχόμενο ένας ερμηνευτικός νόμος να μην είναι όντως ερμηνευτικός, οπότε κατά συνταγματική επιταγή τα αποτελέσματά του δεν επιτρέπεται να είναι αναδρομικά. Όχι όμως και ότι αναγνωρίζεται η αντισυνταγματικότητα του ψευδοερμηνευτικού νόμου.

Η ερμηνευτική διάταξη του άρθρου 57 που καταργεί τον εύλογο χρόνο είχε προστεθεί ως τροπολογία στο νομοσχέδιο, με αποτέλεσμα να διαφύγει της Έκθεσης της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής, η οποία έφτασε μέχρι το άρθρο 47 που ήταν το αρχικό νομοσχέδιο. Ωστόσο, η Έκθεση είχε εντοπίσει κι άλλη ψευδοερμηνευτική διάταξη στο ίδιο νομοσχέδιο, για την οποία αναφέρει τα εξής (υπογράμμιση δική μου):

"Όµως, για να είναι η προτεινόµενη διάταξη γνήσια ερµηνευτική, πρέπει η ερµηνευόµενη να έχει ασαφή ή αµφίβολη έννοια (η προϋπόθεση της ασάφειας ελέγχεται δικαστικώς, βλ.ΣτΕ [Ολ] 5123/1996, Αρµ. 1996, σελ. 1531, ΣτΕ [Τµ. Β΄] 2700/2003, ΔΦΝ 2004, σελ. 1247), όπως και να περιέχει κενό ή αντινοµία, στοιχεία τα οποία δηµιουργούν αβεβαιότητα και, ως εκ τούτου, καθιστούν αναγκαία την ερµηνεία της κατά τρόπο που να της προσδίδει συγκεκριµένη πλέον έννοια (βλ. Π. Παραρά, Σύνταγµα 1975-Corpus, II, Κοινοβουλευτικό Δίκαιο, άρθρο 77, 1985, αρ. 3, σελ. 471 επ., Φ. Σπυρόπουλο, Συνταγµατικό Δίκαιο, 2006, σελ. 100). Τα στοιχεία αυτά δεν προκύπτουν από την αιτιολογική έκθεση."

Αν υποθέσουμε ότι η διάταξη του 3051 έχει ένα κενό, ως προς τη μη ρητή πρόβλεψη εύλογου χρόνου, αυτό το κενό δεν καλύπτεται βέβαια από την πρόβλεψη μιας διάταξης που καταργεί την έννοια του εύλογου χρόνου και παρατείνει την θητεία αυτοδικαίως μέχρι τον διορισμό νέων μελών των ανεξάρτητων αρχών. Δηλαδή από τη μια πλευρά υπάρχει η αρχή της συνέχισης της λειτουργίας των δημόσιων αρχών, αλλά και από την άλλη πλευρά υπάρχει η αρχή της δημοκρατικής νομιμοποίησης, δηλαδή του ερείσματος της εξουσίας των δημοσίων αρχών στην λαϊκή κυριαρχία, μέσω των θεσμικών οργάνων που εκπροσωπούν τον λαό στον διορισμό των μελών των ανεξάρτητων αρχών. Η τυπική νομιμότητα που παρέχει ένας ερμηνευτικός νόμος, ο οποίος μάλιστα αφίσταται συνειδητά και από την νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, προφανώς δεν μπορεί να υπερκαλύψει την έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης που έχει η εις το διηνεκές παράταση της θητείας των μελών των ανεξάρτητων αρχών.

Η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής θα πρέπει λοιπόν να εκλέξει το νέο πρόσωπο που θα υπηρετήσει ως Συνήγορος του Πολίτη, σύμφωνα με την διαδικασία του άρθρου 101Α του Συντάγματος.

H ανακριβής ανάλυση Μπαμπινιώτη για τα γενόσημα

Διαβάζω στον ιστότοπο του καθηγητή και πλέον υπουργού Παιδείας κ. Μπαμπινιώτη κάποιες ενστάσεις για τον όρο "γενόσημα".

Ο καθηγητής αντιδιαστέλλει προς τα "επώνυμα" φάρμακα τα "generic drugs", τα γενόσημα. Αναφέρει δηλαδή ότι η διαφορά του "επώνυμου" από το generic είναι η εμπορική επωνυμία, την οποία στερούνται τα generics. Πρόκειται περί ανακρίβειας: ο ορισμός του generic δεν αφορά βέβαια την "επωνυμία", αφού και τα generic μπορούν να είναι "επώνυμα". Αφορά το γεγονός ότι τα generic είναι τα φάρμακα (και τα "επώνυμα" και τα άλλα) των οποίων έχουν λήξει τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας (η "πατέντα"). Η διαφορά δεν σχετίζεται λοιπόν με το δίκαιο των εμπορικών σημάτων, αλλά με το δίκαιο της ευρεσιτεχνίας.

Περαιτέρω, ο καθηγητής σχολιάζει ως "ακατάληπτο" γλωσσικό όρο τη λέξη "γενόσημο", θεωρώντας τον κρυπτικό. Προτείνει τους όρους "ομοιοδραστικά", "παράγωγα" ή "αντιτυπικά". Διαφωνώ και με τις τρεις προτάσεις. Το "όμοιο" δεν υποκαθιστά την ένταξη στο ίδιο "γένος". "Παράγωγα" δεν είναι, αφού δεν προέρχονται από κάποια "πρωτότυπα": είναι τα ίδια, αφού generic λέγεται και το φάρμακο που κυκλοφόρησε αρχικά, όταν πια έχει λήξει η πατέντα. "Αντιτυπικά" είναι ένας εξίσου κρυπτικός όρος με το "γενόσημα", οπότε δεν θα γλιτώσουμε τον νεολογισμό που τόσο ενοχλεί.

Αναμένεται να δούμε εάν ο κ. καθηγητής θα πείσει τους συναδέλφους του στο υπουργικό συμβούλιο για αυτές τις προτάσεις.

Διαφωνώ με το ΣτΕ για το "τέλος" ακινήτων

Ενώ η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι ορθή ως προς το σκέλος που αναφέρει ότι κακώς προβλέπεται νομοθετικά ως "κύρωση" η διακοπή της ηλεκτροδότησης, θεωρώ ότι πάσχει σημαντικά στο σκέλος που αφορά την συνταγματικότητα του ίδιου του φόρου. Υπάρχει ένα όριο στην διαρκή επίκληση της "έκτακτης ανάγκης" και αυτό το όριο είναι η αρχή της χρηστής διοίκησης. Η παραδοχή ότι ένα τέλος είναι "έκτακτο" επειδή επιβάλλεται μόνο για δύο χρόνια είναι εγγενώς αντιφατική: εάν είναι έκτακτο, είναι κι εφάπαξ. Αυτό λέει η λογική. Αν το θέλουν και τον επόμενο χρόνο, ας το περάσουν με νέο νόμο.

Περαιτέρω όμως, υπάρχει και η απαγόρευση της διπλής φορολόγησης. Μπορεί η εισφορά να καλύπτεται πίσω από άλλες "επωνυμίες" ("τέλος" ή οτιδήποτε άλλο), αλλά δεν παύει να είναι το ίδιο: μια επιδρομή του κράτους στην περιουσία του πολίτη. Δεν επιτρέπεται να φορολογούμαστε δύο φορές για το ίδιο αγαθό ή υπηρεσία κι αυτή η απαγόρευση μπορεί να μην γνωρίζει ρητή συνταγματική κατοχύρωση, αλλά ούτε και η χρηστή διοίκηση γνωρίζει: απορρέει όμως από το συνολικό πνεύμα του Συντάγματος καθώς και από την ίδια την ιδέα του Δικαίου. Ενώ το Συμβούλιο της Επικρατείας ανακάλυψε ότι η διακοπή της ηλεκτροδότησης αποτελεί κρυπτοποινή μη ανεκτή από το νομικό μας σύστημα, αναγνωρίζοντας την αντισυνταγματικότητα της, δεν έκανε το επόμενο βήμα, κηρύσσοντας και το ίδιο το τέλος ως αντίθετο στο Σύνταγμα λόγω παραβίασης της αρχής της διπλής φορολόγησης. Διότι αλλιώς, το κράτος θα έρθει και τρίτη και τέταρτη φορά να φορολογήσει και δεν θα βρει κανέναν νομικό αντίλογο.

Το πρόβλημα με το ειδικό τέλος ακινήτων αφορά επίσης την αρχή της αναλογικότητας. Η ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα δεν αντιστοιχεί σε κάποια δεδομένη οικονομική επιφάνεια των ιδιοκτητών, γι' αυτό και ήδη εκδόθηκαν από κατώτερα δικαστήρια αρκετές προσωρινές διαταγές που σχετικοποιούσαν την υποχρέωση καταβολής του ειδικού τέλους, ενόψει της οικονομικής κατάστασης των φορολογούμενων ιδιοκτητών. Αυτό είναι το πιο σημαντικό: τα μέτρα - "σκούπα" που δεν αναγνωρίζουν μια κλιμακούμενη φοροδοτική ικανότητα των πολιτών είναι εξ ορισμού αντισυνταγματικά, επειδή παραβιάζουν την αρχή της αναλογικότητας που κάθε νομοθέτης πρέπει να λαμβάνει υπόψη και να ενσωματώνει στις θεσπιζόμενες διατάξεις, ώστε να πραγματώνει και την ιδέα του δικαίου, αποφεύγοντας άκαμπτες διαταγές.

Αυτά δεν μπορούν να παραμεριστούν μόνο και μόνο λόγω της έκτακτης φύσης των μέτρων. Το Συμβούλιο της Επικρατείας δυστυχώς τα τελευταία χρόνια επιδεικνύει μια ολοένα αυξανόμενη "επικυρωτική" δράση, γεγονός που ενδεχομένως επαναφέρει και το αίτημα για την ίδρυση ενός πραγματικού Συνταγματικού Δικαστηρίου στη χώρα.

Έρευνα για τη νέα πολιτική απορρήτου της Google

Όπως είχε ειδοποιήσει, η Google έθεσε σε ισχύ μια νέα πολιτική απορρήτου από την 1.3.2012. Πρόκειται στην πραγματικότητα για μέρος των Όρων Χρήσης, δηλαδή του ειδικού συμβατικού και νομικού καθεστώτος που κάθε διαδικτυακή υπηρεσία πρέπει να διαθέτει. Το θέμα είναι ότι οι Όροι Χρήσης πρέπει να είναι συμβατοί με το δίκαιο των χωρών στις οποίες δραστηριοποιείται η εκάστοτε διαδικτυακή υπηρεσία κι αυτό δεν είναι πάντοτε σαφές. Ιδίως οι εταιρίες που έχουν έδρα στις Η.Π.Α. ακολουθούν ένα εντελώς διαφορετικό νομικό πλαίσιο για την ιδιωτικότητα (ο ομοσπονδιακός Privacy Act, λ.χ., καλύπτει μόνο αμερικάνους πολίτες), με αποτέλεσμα συνήθως οι Όροι Χρήσης τους να μην είναι συμβατοί με το ευρωπαϊκό δίκαιο της προστασίας προσωπικών δεδομένων.

Το Ευρωπαϊκό δίκαιο προστασίας προσωπικών δεδομένων είναι το πιο ανεπτυγμένο και το πιο ισορροπημένο σε παγκόσμιο επίπεδο. Η πρώτη διεθνής σύμβαση για την προστασία προσωπικών δεδομένων είναι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση του 1981 του Συμβουλίου της Ευρώπης. Από το 1995 υπάρχει επίσης η Οδηγία 95/46 της ΕΕ που επιβάλλει συγκεκριμένους κανόνες διαφάνειας και προστασίας για την διαχείριση προσωπικών δεδομένων και υποχρεώνει κάθε χώρα να διαθέτει μια Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων που διασφαλίζει με ανεξάρτητο τρόπο την τήρηση των κανόνων. Για τις διασυνοριακές ροές δεδομένων που δεν καλύπτονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση και από την Οδηγία 95/46, υπάρχουν Συμφωνίες Ασφαλούς Λιμένα, δηλαδή μεταφορά του περιεχομένου του ευρωπαϊκού νομικού καθεστώτος σε μια απλοποιημένη μορφή, τη οποία σε εθελοντική βάση υπογράφουν εταιρίες (λ.χ. στις Η.Π.Α.), προκειμένου να αποφευχθούν τα προβλήματα έλλειψης εναρμόνισης του αμερικάνικου με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Πολύ συνοπτικά, το ευρωπαϊκό δίκαιο περιέχει μεταξύ άλλων υποχρέωση πλήρους ενημέρωσης του ατόμου για την χρήση των προσωπικών δεδομένων του, υποχρέωση παροχής πρόσβασης στα δεδομένα του που τηρούνται σε αρχεία και υποχρέωση διαγραφής, διόρθωσης ή κλειδώματος των δεδομένων που τηρούνται. Επίσης δεν επιτρέπεται να μεταβληθεί ο σκοπός της χρήσης των δεδομένων κατά τρόπο ασύμβατο προς τον αρχικό σκοπό της συλλογής.

Ο συντονισμός της παρακολούθησης αυτών των θεμάτων έχει ανατεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην "Ομάδα εργασίας του άρθρου 29". Το άρθρο 29 της Οδηγίας 95/46 προβλέπει την δημιουργία μιας πλατφόρμας συζήτησης και αποφάσεων που αποτελείται από όλες τις κρατικές Αρχές Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων. Η Ομάδα εργασίας έχει εκδώσει από το 1997 έως σήμερα πολύτιμα position papers ερμηνεύοντας την Οδηγία 95/46 για την εφαρμογή της σε διάφορα θέματα. Έτσι διασφαλίζεται ότι η προστασία προσωπικών δεδομένων θα εφαρμόζεται ακόμη και σε μηχανές αναζήτησης ή και σε υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης.

Στην υπόθεση της Google, η Ομάδα εργασίας ανέθεσε σε ένα από τα σημαντικότερα μέλη της, δηλαδή στην γαλλική Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (την CNIL, η οποία ιδρύθηκε το 1978), να εξετάσει κατά πόσον η νέα πολιτική απορρήτου είναι σύμφωνη με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Με μια επιστολή της, η πρόεδρος της CNIL απευθύνεται προς τον CEO της Google και του ανακοινώνει ότι ξεκινάει η σχετική έρευνα, για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

H πρόεδρος της CNIL ανακοινώνει στην Google ότι ήδη από το αρχικό στάδιο της έρευνας διαπιστώνει ότι η νέα πολιτική απορρήτου παραβιάζει την Οδηγία 95/46 για την προστασία προσωπικών δεδομένων. Μολονότι χαιρετίζει την ευρεία καμπάνια της Google για την ενημέρωση των χρηστών, επισημαίνει ότι η Google, πάντα κατά την πρόεδρο της CNIL, δεν διαβουλεύθηκε επαρκώς με όλες τις Αρχές Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Τα δύο προβλήματα που εντοπίζονται στην πολιτική απορρήτου της Google προέρχονται ακριβώς από την ενοποίηση όλων των πολιτικών απορρήτου, δηλαδή για αρκετές δεκάδες διαφορετικές υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων, υπό μία κι ενιαία πολιτική απορρήτου. Αυτή η ενοποίηση προσκρούει, κατά την CNIL σε δύο αρχές της Οδηγίας 95/46:

- δεν καλύπτει την υποχρέωση αναλυτικής ενημέρωσης του υποκειμένου για την τύχη των δεδομένων του (άρθρο 10 και 11 της Οδηγίας), αθετώντας έτσι μια βασική αρχή, την υποχρέωση διαφάνειας των επεξεργασιών των δεδομένων και

- η συσχέτιση προσωπικών δεδομένων των χρηστών οριζόντια για όλες τις υπηρεσίες της Google ενδεχομένως δημιουργεί ένα ζήτημα ως προς την ισχύ της συγκατάθεσης αλλά και την τήρηση της αρχής του δεσμευτικά καθορισμένου σκοπού (άρθρα 5 και 6 της Οδηγίας).

Πάντως, η CNIL χειροκροτεί την προσπάθεια της Google για απλοποίηση των διατάξεων της πολιτικής. Ενημερώνει ότι θα στείλει στην Google στα μέσα Μαρτίου 2012 ένα ερωτηματολόγιο για να διευκολυνθεί στην έρευνά της και γι' αυτό ζητάει την αναστολή εφαρμογής της νέας πολιτικής μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας.

Από την άλλη πλευρά η Google δεν φαίνεται διατεθειμένη για τέτοιες αναστολές. Σε ένα post στο επίσημο blog της εταιρίας, η Google υπεραμύνεται της νέας πολιτικής απορρήτου, υποστηρίζοντας ότι είναι πιο ευνόητη, οριζόντια και δίνει στον χρήστη δυνατότητα να λάβει ο ίδιος περισσότερα μέτρα προστασίας.

Όλη η συζήτηση θέτει ένα μείζον ζήτημα αρμοδιότητας της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης: ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι η εκτεταμένη έρευνα της Ομάδας Εργασίας καταλήξει στο ότι η Google όντως παραβιάζει το ευρωπαϊκό δίκαιο προστασίας προσωπικών δεδομένων, σε επίπεδο επιβολής η Ε.Ε. δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Η προστασία προσωπικών δεδομένων αποτελεί μια αρμοδιότητα της Γενικής Διεύθυνσης Ελευθερίας, Δικαιοσύνης και Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, η οποία όμως δεν έχει αρμοδιότητα να επιβάλλει λ.χ. ένα πρόστιμο στη Google όπως η αντίστοιχη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού. Εάν δηλαδή διαπιστωθεί παραβίαση κι εάν υποθέσουμε ότι η Google εμμείνει στους όρους χρήσης της, τότε πια η Ομάδα Εργασίας δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο ως σύνολο, αλλά η κάθε Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων των κρατών-μελών της Ε.Ε. -ενδεχομένως συντονισμένα, αλλά πάντως σε εθνικό επίπεδο καθεμιά- θα μπορούσε να αναλάβει το σκέλος της επιβολής κυρώσεων. Ενώ δηλαδή η Ε.Ε. έχει ένα εξαιρετικά προωθημένο πλαίσιο προστασίας της ιδιωτικότητας, ως υπερκρατικό μόρφωμα δεν διαθέτει τις αντίστοιχες εξουσίες επιβολής σε ιδιωτικές εταιρίες, όπως λ.χ. οι εξουσίες που διαθέτει για την διασφάλιση του ελεύθερου ανταγωνισμού κι έτσι η επιβολή παραμένει στα ίδια τα κράτη που την αποτελούν. Το μοντέλο αυτό όμως δεν μπορεί να είναι και πολύ αποτελεσματικό στον σύγχρονο κόσμο, ιδίως όταν μιλάμε για τόσο μεγάλες επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να... αγοράσουν κάποιο κράτος της Ε.Ε.

Οπότε το θέμα παραμένει και πάλι περισσότερο σε επίπεδο διαπραγμάτευσης (και λιγότερο επιβολής) και θα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε πως και εάν θα το χειριστούν οι λειτουργοί της Ε.Ε. υπέρ των δικαιωμάτων των χρηστών αλλά διασφαλίζοντας και την ελεύθερη χρήση των υπηρεσιών της Google.

Μια συζήτηση με τον Γιώργο Σιακαντάρη

Mια συζήτηση με τον Γιώργο Σιακαντάρη για το βιβλίο του "Οι μεγάλες απουσίες - η ελληνική δημοκρατία σε άμυνα".

Συζητάμε για την ελευθερία του λόγου στο Διαδίκτυο, για το φαινόμενο των "αγανακτισμένων", για τους μεγάλους διανοητές που διαμόρφωσαν διαλεκτικά το πολίτευμα της σύγχρονης δημοκρατίας, για την έλλειψη αστικής τάξης που θα στήριζε μια δημοκρατία μ' ένα νέο αστικό ήθος, για τον φιλελευθερισμό, για τον λαϊκισμό και για πολλά ακόμη από τα θέματα που πραγματεύεται στο βιβλίο του.

Από την retrospectiva στο radiobubble

Τροποποιήσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρώπινων Δικαιωμάτων ζητά το Ηνωμένο Βασίλειο

Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται από το Νοέμβριο 2011 έως τον Μάιο 2012 στην προεδρία του Συμβουλίου της Ευρώπης και μια από τις πρώτες εξαγγελίες του βρετανού πρωθυπουργού κ. Κάμερον είναι η πρόθεση να περιοριστεί η παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στα κράτη μέλη και τη νομοθεσία τους. Γι' αυτό, κατά τον επίσημο λόγο ανάληψης της προεδρίας, ο πρωθυπουργός εξήγγειλε την πρόθεση του Η.Β. να εισηγηθεί την τροποποίηση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Η ΕΣΔΑ είναι το κεντρικό νομοθέτημα της Ευρώπης για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ένα από τα σημαντικότερα νομικά κείμενα όλων των εποχών, καθώς προσδιορίζει το πρότυπο της νομικής προστασίας. Η υπογραφή και τήρηση της ΕΣΔΑ αποτελεί λ.χ. προϋπόθεση για την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αποτελεί το πιο προωθημένο corpus δικαστικών αποφάσεων σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατών απέναντι στον άνθρωπο. Η ΕΣΔΑ βέβαια, ως σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης μπορεί να τροποποιηθεί μόνο με ομοφωνία των 47 κρατών - μελών, μια προϋπόθεση που φαντάζει εξαιρετικά δύσκολη.

Οι προτάσεις για την τροποποίηση της ΕΣΔΑ συνοψίζονται στην Διακήρυξη του Μπράιτον, η οποία εστιάζει κυρίως στην γραπτή αναφορά στο κείμενο της Σύμβασης στο "πεδίο ελεύθερης εκτίμησης των κρατών" (margin of appreciation) που αναγνωρίζει ήδη νομολογιακά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όταν θεωρεί ότι το κράτος έχει έναν ιδιαίτερο λόγο να ρυθμίσει μονομερώς ένα νομικό θέμα, δίνοντας το ίδιο περιεχόμενο σε μια διάταξη της ΕΣΔΑ κι όχι το αντίστροφο. Το θέμα του "πεδίου ελεύθερης εκτίμησης" των κρατών έχει αποτελέσει αντικείμενο εντονότατης κριτικής, διότι θεωρείται ένα παράθυρο από την ίδια την εφαρμογή της ΕΣΔΑ. Ο τ. αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ο καθηγητής κ. Χρήστος Ροζάκης, στην συνέντευξη που μου έδωσε πέρσι στο radiobubble, είπε ότι το "πεδίο ελεύθερης εκτίμησης" εφαρμόζεται με έναν βαθμό αυθαιρεσίας καθώς δεν υπάρχουν κριτήρια (ακούστε την εκπομπή εδώ).

Mια δεύτερη προτεινόμενη αλλαγή, είναι η ρητή αναφορά στην αρχή της επικουρικότητας, δηλαδή στον κανόνα σύμφωνα με τον οποίο το διεθνές δίκαιο (επομένως και η ΕΣΔΑ) λειτουργεί συμπληρωματικά προς το εθνικό δίκαιο. Φυσικά πρόκειται για γενική αρχή του διεθνούς δικαίου και η ρητή μνεία της σε μια συνθήκη είναι περιττή.

Μια άλλη πρόταση είναι να περιοριστεί η προθεσμία που έχει το άτομο για να προσφύγει στο ΕΔΔΑ από 6 μήνες που είναι τώρα σε 2, 3 ή 4 μήνες. Μια τέτοια τροποποίηση μόνο στόχο θα έχει βέβαια την μείωση των παραδεκτών προσφυγών ενώπιον του ΕΔΔΑ και είναι μέτρο που αφορά μόνον τον περιορισμό του φόρτου εργασίας, αφαιρώντας για τυπικούς λόγους την έκταση προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Το ενδιαφέρον είναι ότι ο, επίσης βρετανός, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχει εκφράσει δημόσια την αντίθεσή του σε αυτές τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της ΕΣΔΑ.