Η σειρά των συνταγματικών αλλαγών που προτάθηκαν σήμερα από την πλευρά του πρωθυπουργού και της Νέας Δημοκρατίας περιλαμβάνει ορισμένα από τα ζητήματα που έχουν τεθεί και στον δημόσιο διάλογο σχετικά με τον καταστατικό χάρτη. Ορισμένοι έχουμε τοποθετηθεί για τα κεφάλαια που περιλαμβάνει και η σημερινή παρουσίαση. Έτσι, υπάρχει ήδη ετοιμότητα για σχολιασμό όσων ακούστηκαν σήμερα.
Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Προτείνεται η "ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του" (χωρίς να διευκρινίζεται με ποιους όρους) και η άμεση εκλογή του από τον λαό. Πάντως είναι κρίσιμος ο χαρακτηρισμός "ρυθμιστικός" για τον ρόλο του Προέδρου, διατηρώντας αυτόν στην σφαίρα της πολιτειακής ισορροπίας κι όχι επιτρέποντας την επέμβαση σε θέματα πολιτικής (αυτό θα μπορούσε να σημαίνει λ.χ. επαναφορά διάταξης για την διάλυση της Βουλής όταν υπάρχει μια προφανής δυσαρμονία της Κυβέρνησης με την λαϊκή βούληση, όπως ίσχυε πριν την αναθεώρηση του 1986), γεγονός που όντως ένας εκλεγμένος από τον λαό Πρόεδρος θα διέθετε την δημοκρατική νομιμοποίηση να το αποτολμήσει. Επομένως, δεν θεωρώ ότι η εξαγγελία προοικονομεί μια προεδροποίηση του πολιτεύματος.
Σταθερότητα εκλογικού συστήματος
Για την εξάντληση της τετραετίας και αλλαγή του εκλογικού νόμου με τα 3/5 της Βουλής. Ένας σχετικός νόμος έχει θεσπιστεί στην Μ.Βρετανία (όπου δεν υπάρχει τυπικό σύνταγμα) και έχει υποστηριχθεί από διάφορες πλευρές ότι θα πρέπει να προστεθούν ορισμένες εγγυήσεις προκειμένου να αποφεύγεται η ευκαιριακή προσφυγή της κυβέρνησης στις κάλπες.
Θεσμοθέτηση οργανογράμματος Κυβέρνησης
Με απόφαση της Βουλής και με αυξημένη πλειοψηφία 3/5. Δεν θεωρώ ρεαλιστική την ιδέα του καθορισμού του οργανογράμματος της Κυβέρνησης με απαιτούμενη τόσο ευρεία πλειοψηφία, αλλά ούτε και ζήτημα συνταγματικής ύλης το οργανόγραμμα της Κυβέρνησης. Είναι θετικό βέβαια να υπάρχει ένας προκαθορισμένος αριθμός υπουργών, ώστε να μην μεταβάλλεται η δομή του υπουργικού συμβουλίου μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση.
Συνταγματική πρόβλεψη τριών υπηρεσιακών υφυπουργών με 5ετή θητεία (ενός για τα οικονομικά κι ενός για την εξωτερική πολιτική).
Το σκεπτικό είναι προφανώς ότι τα θέματα αυτά είναι πέρα από κομματικές σκοπιμότητες και άρα πρέπει να αφαιρεθεί η δυνατότητα του πρωθυπουργού να απομακρύνει τους συγκεκριμένους υφυπουργούς (όπως περίπου ισχύει σήμερα για τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιων Εσόδων). Έτσι όπως διατυπώνεται θα μπορούσε όμως να είναι και μια σοβαρή εξαίρεση από την αρχή της δεδηλωμένης και, τελικά, ένα αντιδημοκρατικό μέτρο.
Κατάργηση γενικών γραμματέων και αναβάθμιση γενικών διευθυντών.
Αυτό σίγουρα δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο συνταγματικής ύλης, αλλά κοινής διάταξης διοικητικού δικαίου. Θέλει πολιτική βούληση, όχι αναθεώρηση του Συντάγματος.
Αναθεώρηση διάταξης για ποινική ευθύνη υπουργών
Για το θέμα αυτό υπάρχει γενική ομοφωνία του πολιτικού κόσμου: η παραγραφή των υπουργικών αδικημάτων είναι διατυπωμένη με τρόπο που ευνοεί την ατιμωρησία. Η διάταξη του άρθρου 86 είναι αυτή που με βεβαιότητα μπορεί να προβλεφθεί ότι θα αποτελέσει το πιο σίγουρο αντικείμενο αναθεώρησης.
Αναθεώρηση βουλευτικής ασυλίας
Χρήσιμη και αυτή η αναθεώρηση, ύστερα και από σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (βλ. εδώ), το οποίο πάντως στόχευσε στην ερμηνεία της συνταγματικής διάταξης από τα δικαστήρια, αλλά όχι και στην διατύπωσή της. Σε κάθε περίπτωση, μια σαφέστερη διατύπωση που ξεκαθαρίζει τα πράγματα σίγουρα υπηρετεί καλύτερα την ασφάλεια δικαίου: η ασυλία πρέπει να αφορά μόνο την εκτέλεση των καθηκόντων των βουλευτών, όχι κάθε πράξη που προέρχεται από βουλευτή.
Εκδημοκρατισμός κομμάτων
Ο πρωθυπουργός μίλησε για εγγυήσεις διαφάνειας. Προφανώς το θέμα αφορά τον έλεγχο των οικονομικών των κομμάτων, αντικείμενο του κοινού νομοθέτη. Ένα συνταγματικό έναυσμα προς τον κοινό νομοθέτη θα είχε τη σημασία του, αλλά όχι ότι τώρα εμποδίζεται η Βουλή από την θέσπιση ενός τέτοιου νόμου. Ένα κεφάλαιο που δεν έχει τεθεί καθόλου σε δημόσια συζήτηση είναι επίσης η εσωκομματική δημοκρατία, θέμα που δύσκολα θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο συνταγματικής διάταξης.
Διατάξεις για τα ΜΜΕ
... ώστε να ενισχύεται η διαφάνεια της λειτουργίας τους και η αντικειμενικότητά τους. Υπάρχει ακόμα η διάταξη για τον βασικό μέτοχο, θέμα πάντως που τελικά επιλύθηκε νομοθετικά και η σχετική απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αποδέχθηκε την νομοθετική λύση. Η εξαγγελία εδώ είναι πολύ ελλειπτική. Ας φροντίσει το κράτος να ρυθμίσει το καθεστώς της αδειοδότησης πρώτα.
Ουσιαστική διάκριση εξουσιών
- Ασυμβίβαστο αξιώματος βουλευτή - υπουργού ("η Βουλή θα παύσει να είναι προθάλαμος για υπουργικές θέσεις"). Θεωρώ θετική την πρόταση και έχω αρθρογραφήσει για αυτό παλαιότερα (βλ. εδώ).
- Βουλευτές που αφοσιώνονται στην ελεγκτική και νομοθετική αποστολή. Κι αυτό είναι θετικό, αν και υπερτιμημένο: ένας βουλευτής μπορεί πολύ απλά να γίνεται υπουργός αν παραιτηθεί από την βουλευτική του έδρα. Έτσι επανερχόμαστε, κατ' αποτέλεσμα, στα σήμερα ισχύοντα.
Αναθεώρηση άρθρου 90 Σ - ανεξαρτησία Δικαιοσύνης
Περιορισμός της διακριτικής ευχέρειας της εκτελεστικής εξουσίας για τον διορισμό της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Σημαντικό το θέμα του αυτοδιοίκητου της Δικαιοσύνης και είναι θέμα που όντως πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο συνταγματικής ύλης
Συνταγματικό Δικαστήριο
"Να σταματήσει η διάχυση του ελέγχου της συνταγματικότητας." Ας μην βιαστούμε να μιλήσουμε για κατάργηση του ίδιου του διάχυτου ελέγχου - άλλωστε η διατύπωση του πρωθυπουργού είναι εξαιρετικά ελλειπτική και ανοίγει επίσημα τον διάλογο. Είμαι υπέρ του Σ.Δ. με παράλληλη διατήρηση του διάχυτου και παρεμπίπτοντος ελέγχου συνταγματικότητας από όλα τα δικαστήρια, αλλά και με την εισαγωγή του ένδικου βοηθήματος της ατομικής συνταγματικής προσφυγής που θα μπορεί να οδηγεί απευθείας σε ένα Σ.Δ. που θα κρίνει σε έναν βαθμό και απευθείας την συνταγματικότητα του νόμου και θα καταργεί τον αντισυνταγματικό νόμο με την απόφασή του, ακόμη και με έλεγχο των interna corporis της Βουλής. Η αναγκαιότητα μιας τέτοιας άμεσης διαδικασίας (χωρίς εξάντληση όλων των βαθμίδων δικαιοσύνης) αλλά και οριστικής - τελικής, (τυπική κατάργηση της αντισυνταγματικής διάταξης) έχει αναδειχθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Έχω εκθέσει πιο αναλυτικά την ιδέα αυτή εδώ.
Θεσμοθέτηση χρονικών ορίων για τα αξιώματα
Έγινε λόγος για χρονικά οριοθετημένη θητεία των εξής αξιωμάτων:
- Πρωθυπουργός
- Περιφερειαρχών - Δημάρχων - Συνδικαλιστών
Ενώ για τα τρία πρώτα είναι αντιληπτό, για τους συνδικαλιστές δεν νομίζω ότι για τους συνδικαλιστές ειναι προβληματικό.
Μείωση αριθμού βουλευτών
Κι αυτό μπορεί να γίνει χωρίς συνταγματική αναθεώρηση: με νόμοι οι 300 μπορούν να γίνουν 200. Για να συζητείται στο πλαίσιο μιας συνταγματικής αναθεώρησης προφανώς υπονοείται ότι μπορεί η διάταξη να προβλέπει ακόμη και κάτω από τους 200 βουλευτές, πράγμα που δεν νομίζω ότι αποτελεί αίτημα ή πολύ περισσότερο αντικείμενο συζήτησης.
Ελεγκτικό συνέδριο - Συμβούλιο Επικρατείας
Ίδρυση ειδικού τμήματος για εκδίκαση υποθέσεων δημοσίων συμβάσεων και επενδύσεων. Αυτό έχει αποτελέσει και πρόταση διεθνών φορέων.
Ιδιοκτησία
Σαφείς χρονικοί περιορισμοί στην δέσμευση ακινήτων με σκοπό την απαλλοτρίωση. Οι εν λόγω σαφείς περιορισμοί ήδη προβλέπονται νομοθετικά, αλλά η αλήθεια είναι ότι χρειάζονται κι άλλοι.
Αναλυτικοί απολογισμοί από όλους τους δημόσιους φορείς
Ούτε κι αυτό αποτελεί αντικείμενο συνταγματικής ύλης.
Περιβάλλον - Άρθρο 24 και 116
Ακούστηκε μια γενικόλογη αναφορά περί όχι μόνο "προστασίας" αλλά και δημιουργίας ή κάτι τέτοιο.
Ίδρυση μη κερδοσκοπικών μη δημόσιων Α.Ε.Ι.
Το θέμα αφορά την αναθεώρηση του άρθρου 16, για το οποίο είναι γνωστή η αντίθεση από πολιτικούς χώρους τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και η θέση της Ε.Ε. για το θέμα των πτυχίων.
Διενέργεια δημοψηφίσματος και με λαϊκή πρωτοβουλία
Πρόκειται για την δημοψηφισματική πρωτοβουλία πολιτών (ενώ σήμερα η απόφαση για δημοψήφισμα λαμβάνεται από αιρετούς). Πρόκειται δηλαδή για τόνωση του θεσμού, ο οποίος στην χώρα μας έχει χρησιμοποιηθεί μόνο για το πολιτειακό ζήτημα. Θα ήταν χρήσιμο να εισαχθούν στο Σύνταγμα και οι άλλοι δύο θεσμοί άμεσης δημοκρατίας: η νομοθετική πρωτοβουλία πολιτών (προβλέπεται για την Ε.Ε. στην Συνθήκη της Λισαβόνας) και η ανάκληση αιρετών (ισχύει για ελάχιστα αιρετά αξιώματα σήμερα).
Ανεξάρτητες αρχές
"Να είναι πραγματικές αρχές όχι γραφειοκρατικά όργανα. Να είναι ανεξάρτητες, όχι ανεξέλεγκτες". Μακάρι να το δούμε, αλλά και πάλι η συζήτηση σε επιπεδο συνταγματικής αναθεώρησης προκαλεί ερωτηματικά
Ασφάλεια του πολίτη
Θεωρώ λαϊκίστικη την εξαγγελία, την στιγμή που η ασφάλεια του πολίτη συνταγματικά προβλέπεται από πλέγμα ατομικών δικαιωμάτων, αλλά και από το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Ελληνική γλώσσα και εθνική ταυτότητα
Ούτε και η ελληνική γλώσσα και η εθνική ταυτότητα είναι ζητήματα που μπορούν να λυθούν σε επίπεδο Συντάγματος: ή τα έχεις ή δεν τα έχεις από ιδρύσεως κράτους. Το να τα διακηρύσσεις είναι σαν να φοβάσαι ότι θα τα στερηθείς, λες και μπορείς να χάσεις τη γλώσσα ή την ταυτότητά σου. Η ίδια η διατύπωση του Συντάγματος στα Ελληνικά αποτελεί καθιέρωση της επίσημης γλώσσας και η εθνική ταυτότητα δημιουργεί περισσότερο συνειρμούς για συνταγματοποίηση των διακρίσεων που υφίστανται στην χώρα μας οι συμπολίτες μας που έχουν διαφορετική εθνική καταγωγή ή οι αλλοδαποί και οι μετανάστες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου