Πέμπτη, Δεκεμβρίου 22, 2016

Ένας χρόνος σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια

Πέρσι τέτοια ημέρα βρισκόμασταν στην Βουλή για την παρακολούθηση της ψήφισης του νομοσχεδίου του συμφώνου συμβίωησης, με την επέκταση του στα ομόφυλα ζευγάρια, αλλά και με τον εμπλουτισμό του για όλα τα ζευγάρια με δικαιώματα κοινωνικοασφαλιστικά και εργατικού δικαίου, εκτός βέβαια από την τεκνοθεσία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 216 ομόφυλα ζευγάρια προχώρησαν στην σύναψη συμφώνου συμβίωσης μέσα σε αυτό το έτος. Το περιοδικό antivirus φιλοξενεί ένα εκτενές αφιέρωμα, παρουσιάζοντας και ζευγάρια που μίλησαν για την εμπειρία. Ανάμεσα σε αυτά, κι ένα άρθρο που υπογράφω:

Τι θα πρέπει να προσέξετε πριν προχωρήσετε στην υπογραφή Συμφώνου Συμβίωσης

από τον δικηγόρο Βασίλη Σωτηρόπουλο
  • Όταν ένα ζευγάρι αποφασίσει να συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, πρέπει να προετοιμαστεί για μια ενδελεχή νομική ανάλυση πολλών στοιχείων που αφορούν την σχέση του. Η διαδικασία δεν ξεκινά από το γραφείο του συμβολαιογράφου. Ένα ζευγάρι πρέπει να έχει λάβει μια σειρά αποφάσεων πριν φτάσει να αναθέσει την σύνταξη της συμβολαιογραφικής πράξης του συμφώνου συμβίωσης. Γι’ αυτό το λόγο είναι χρήσιμο το ζευγάρια να εκθέσει το σύνολο των αναγκών του σε μία/έναν δικηγόρο με εξειδίκευση στο σύγχρονο οικογενειακό δίκαιο ή το δίκαιο των ανθρώπινων δικαιωμάτων ώστε να προτείνει τις κατάλληλες λύσεις. Για παράδειγμα, εάν υπάρχουν προβλήματα αποδοχής της/του συντρόφου από μέλη της οικογένειας του ενός ή και των δύο, μπορούν να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα προστασίας της σχέσης, ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα στο μέλλον, περιουσιακά ή άλλα. Είναι κρίσιμο για το ζευγάρι να γνωρίζει ότι όταν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, οι συγγενείς κάθε μέρους του συμφώνου καθίστανται συγγενείς του άλλου μέρους του συμφώνου. Αυτό σημαίνει μια σειρά από νομικές συνέπειες όχι μόνο σε περιουσιακό ή κληρονομικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο απαγορεύσεων τέλεσης γάμου ανάμεσα σε συγγενείς μέχρι τον προβλεπόμενο βαθμό συγγένειας εξ αγχιστείας. Αυτή η συγγένεια δεν καταργείται ούτε με την λύση του συμφώνου συμβίωσης, γεγονός που σημαίνει ότι θα εξακολουθήσουν να ισχύουν οι απαγορεύσεις ακόμη κι αν το ζευγάρι χωρίσει. Ένα άλλο ζήτημα είναι η περίπτωση της απόκτησης τέκνων με ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Η σύναψη συμφώνου συμβίωσης μεταξύ γυναικών πριν από την διαδικασία της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα καθώς κέντρα γονιμότητας στην Ελλάδα ζητούν υπογραφή υπεύθυνης δήλωσης ότι η ενδιαφερόμενη είναι άγαμη και ότι δεν έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Γι’ αυτό ενδείκνυεται η ενδιαφερόμενη να επιδιώξει πρώτα την κύηση και στην συνέχεια την σύναψη του συμφώνου με την σύντροφό της.
  • Δεν υπάρχει ένα προκαθορισμένο πρότυπο συμφώνου συμβίωσης το οποίο τα μέρη απλά υπογράφουν. Κάθε ζευγάρι παρουσιάζει διαφορετικά χαρακτηριστικά που πρέπει να γίνονται σεβαστά από τους νομικούς που επιμελούνται την νομική κατοχύρωση της σχέσης. Για παράδειγμα, εάν ένα από τα δύο άτομα είναι τρανς που δεν έχει προχωρήσει σε μεταβολή στοιχείων, αυτό είναι ένα θέμα, το οποίο μπορεί να μνημονευθεί με ειδικό τρόπο μέσα στο κείμενο του συμφώνου συμβίωσης. Εάν το ζευγάρι επιλέγει το σύστημα της κοινοκτημοσύνης όσον αφορά την περιουσία που θα αποκτηθεί, μπορεί επίσης να το ρυθμίσει με το σύμφωνο συμβίωσης. Ειδικότερα ζητήματα όπως τα δικαιώματα χρήσης της κοινής οικογενειακής στέγης ακόμη και μετά την λύση του συμφώνου συμβίωσης ή το δικαίωμα διατροφής (από το οποίο μπορούν τα μέρη να παραιτηθούν), της επιλογής του ονόματος του τέκνου και της διατήρησης ή της παραίτησης από κληρονομικά δικαιώματα συνθέτουν ένα ευρύτατο φάσμα που πρέπει να εκτεθεί αναλυτικά στο ζευγάρι, ώστε το τελικό κείμενο του συμφώνου συμβίωσης να ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες της εκάστοτε περίπτωσης.
  • Διαδικασία υπάρχει επίσης και μετά την υπογραφή του συμφώνου συμβίωσης στον συμβολαιογράφο. Για να ξεκινήσει η ισχύς του συμφώνου πρέπει να κατατεθεί στο ληξιαρχείο του δήμου που βρίσκεται η κοινή κατοικία του ζευγαριού, δηλαδή στο δημαρχείο (συνήθως). Κάποιοι δήμοι ζητούν από τα ζευγάρια να αποδείξουν ότι είναι όντως κάτοικοι της διεύθυνσης που δηλώνουν, προσκομίζοντας λογαριασμούς ΔΕΚΟ (ΔΕΗ, ΟΤΕ, κτλ). Πολλά ζευγάρια δεν επιθυμούν να εμφανιστούν στο ληξιαρχείο για την υποβολή του κειμένου και την δήλωση για την έκδοση της σχετικής ληξιαρχικής πράξης. Ο νόμος περί ληξιαρχείων αναφέρει ότι την κατάθεση μπορεί να κάνει και αντιπρόσωπος, αρκεί να έχει εξουσιοδοτηθεί με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο. Γι’ αυτόν τον λόγο, καλό ειναι τα ζευγάρια που δεν θέλουν να εμφανιστούν τα ίδια στο ληξιαρχείο, να εξουσιοδοτήσουν έναν αντιπρόσωπο, με το ίδιο το κείμενο του συμφώνου συμβίωσης – που είναι συμβολαιογραφικό- ώστε να πάει να το καταθέσει στο ληξιαρχείο. Αυτή συνήθως είναι η δουλειά του δικηγόρου του ζεύγους. Στη συνέχεια, θα πρέπει να δημιουργηθεί η σχετική οικογενειακή μερίδα στο δημοτολόγιο. Εάν ένα εκ των δύο μερών είναι δημότης του δήμου στον οποίο κατοικεί το ζευγάρι, αυτό γίνεται στο δημοτολόγιο αυτού του δήμου. Αλλιώς, εάν δηλαδή το ζευγάρια αποτελείται από δημότες άλλων δήμων, όχι των δήμων της κατοικίας τους, το ληξιαρχείο στέλνει φαξ με το σύμφωνο συμβίωσης εκεί για να γίνουν οι σχετικές δημοτολογικές εγγραφές. Το πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης που εκδίδεται από το δημοτολόγιο χρειάζεται για διαδικασίες όπως είναι η η εγγραφή του τυχόν ανασφάλιστου μέρους στον ασφαλιστικό φορέα του έτερου μέρους.
Κόστος
Το κόστος για αυτές τις διαδικασίες δεν είναι σταθερό. Η χρήση των συμβουλευτικών υπηρεσιών ενός δικηγόρου αμείβεται κανονικά με το σύστημα της χρονοχρέωσης, με ελάχιστο τίμημα τα 100 ευρώ (+24% ΦΠΑ)/ώρα, ενώ σε περίπτωση που η/ο δικηγόρος συντάξει και σχέδιο συμφώνου συμβίωσης προς την/τον συμβολαιογράφο, όπως είναι η συνήθης περίπτωση, καθώς και εάν οριστεί πληρεξούσιος για την κατάθεση στο ληξιαρχείο, η συνολική αμοιβή – μαζί με τον φόρο- δεν μπορεί να εκτιμηθεί σε ποσό κατώτερο των 500 ευρώ. Οι συμβολαιογράφοι αμείβονται με βάση τον αριθμό φύλλων μιας συμβολαιογραφικής πράξης, γεγονός που σημαίνει ότι ένα σύμφωνο συμβίωσης με το ελάχιστο περιεχόμενο που ορίζουν οι σχετικές εγκύκλιοι δεν μπορεί να είναι φθηνότερο των 150 ευρώ. Εξαρτάται πάντως από το πόσο αναλυτικά επιθυμεί το ζευγάρι να ορίσει την σχέση του. Πάντως, το σύμφωνο συμβίωσης δεν υποκαθιστά την διαθήκη, η οποία επίσης είναι απαραίτητη διαδικασία σε περίπτωση που υπάρχουν αξιόλογα περιουσιακά στοιχεία.
Λύση Συμφώνου
Το θέμα της λύσης του συμφώνου συμβίωσης είναι επίσης πολύ σοβαρό. Εάν το ζευγάρι συμφωνήσει από κοινού την λύση του συμφώνου, τότε μπορεί, κατόπιν σχετικής συμβουλής από δικηγόρο, να ρυθμίσει την τύχη των περιουσιακών του στοιχείων (όπως π.χ. να παραιτηθεί το ένα μέρος από κάθε αξίωση στην περιουσία του έτερου μέρους που αποκτήθηκε μετά τη σύναψη του συμφώνου) καθώς και άλλων λεπτομερειών της κοινής συμβίωσης. Όλα αυτά θα εγγραφούν στο συμβολαιογραφικό έγγραφο της λύσης του συμφώνου συμβίωσης και το σύμφωνο θα λήξει κατευθείαν, με την σχετική ληξιαρχική ενημέρωση. Όμως, εάν το ζευγάρι δεν συμφωνεί για την από κοινού λύση του συμφώνου, ο νόμος προβλέπει και μια άλλη, μονομερή δυνατότητα: το μέρος που επιθυμεί την λύση, στέλνει εξώδικο στο άλλο μέρος και το σύμφωνο λύεται μετά από 3 μήνες, πάλι όμως με συμβολαιογραφική πράξη που υπογράφει αυτή τη φορά το ένα μέρος. Επομένως, στην δεύτερη αυτή περίπτωση, ο νόμος προβλέπει ένα 3μηνο “περίσκεψης”, μέσα στο οποίο μπορεί το ζευγάρι είτε να συμφωνήσει στην από κοινού λύση, είτε στην συνέχιση του συμφώνου συμβίωσης. Σε περίπτωση λύσης εφαρμόζονται οι διατάξεις για το διαζύγιο, δηλαδή αν το ζευγάρι δεν συμφωνεί για περιουσιακά ή άλλα θέματα μπορεί η υπόθεση να καταλήξει στο δικαστήριο, αν και ο νόμος αρκείται για την ίδια την λύση στο ληξιαρχείο.

Δικαιολογητικά 
H Δήλωση του Συμφώνου Συμβίωσης γίνεται στο Ληξιαρχείο του τόπου κατοικίας των συμβαλλομένων, όπως αναγράφεται στο Σύμφωνο. Στην περίπτωση που οι συμβαλλόμενοι δεν έχουν κοινή κατοικία, τότε δηλώνεται στο Ληξιαρχείο του τόπου κατοικίας του δηλούντος συμβαλλομένου.
Τα απαραίτητα δικαιολογητικά που απαιτούνται – σύμφωνα με το Ληξιαρχείο του Δήμου Αθηναίων – είναι τα εξής:
1. Το Σύμφωνο Συμβίωσης που κατήρτισε ο Συμβολαιογράφος.
2. Δήλωση προσδιορισμού επωνύμου τέκνων, η οποία να περιλαμβάνεται στο Σύμφωνο.
3. Ταυτότητες ή Διαβατήριο με άδεια παραμονής (για τους αλλοδαπούς). Σε περίπτωση κατόχου ροζ κάρτας (αίτησης πολιτικού ασύλου) χρειάζεται και η βεβαίωση κατάθεσης διαβατηρίου ή οποιουδήποτε άλλου έγκυρου εγγράφου που πιστοποιεί ταυτότητα, στο αστυνομικό τμήμα αλλοδαπών που εξέδωσε την αίτηση ασύλου.
Υπόχρεοι προς δήλωση: Ο ένας εκ των δυο συμβαλλομένων ή τρίτος με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο.
Τα βήματα που ακολουθεί το ζευγάρι μόλις απευθυνθεί στο συμβολαιογράφο που θα συντάξει το σύμφωνο
1. Για να ξεκινήσει η ισχύς του συμφώνου πρέπει να κατατεθεί στο ληξιαρχείο του δήμου που βρίσκεται η κοινή κατοικία του ζευγαριού, δηλαδή στο δημαρχείο (συνήθως). Κάποιοι δήμοι ζητούν από τα ζευγάρια να αποδείξουν ότι είναι όντως κάτοικοι της διεύθυνσης που δηλώνουν, προσκομίζοντας λογαριασμούς ΔΕΚΟ (ΔΕΗ, ΟΤΕ, κτλ). Πολλά ζευγάρια δεν επιθυμούν να εμφανιστούν στο ληξιαρχείο για την υποβολή του κειμένου και την δήλωση για την έκδοση της σχετικής ληξιαρχικής πράξης. Ο νόμος περί ληξιαρχείων αναφέρει ότι την κατάθεση μπορεί να κάνει και αντιπρόσωπος, αρκεί να έχει εξουσιοδοτηθεί με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο. Γι’ αυτόν τον λόγο, καλό ειναι τα ζευγάρια που δεν θέλουν να εμφανιστούν τα ίδια στο ληξιαρχείο, να εξουσιοδοτήσουν έναν αντιπρόσωπο, με το ίδιο το κείμενο του συμφώνου συμβίωσης – που είναι συμβολαιογραφικό- ώστε να πάει να το καταθέσει στο ληξιαρχείο. Αυτή συνήθως είναι η δουλειά του δικηγόρου του ζεύγους.
2. Στη συνέχεια, θα πρέπει να δημιουργηθεί η σχετική οικογενειακή μερίδα στο δημοτολόγιο. Εάν ένα εκ των δύο μερών είναι δημότης του δήμου στον οποίο κατοικεί το ζευγάρι, αυτό γίνεται στο δημοτολόγιο αυτού του δήμου. Αλλιώς, εάν δηλαδή το ζευγάρια αποτελείται από δημότες άλλων δήμων, όχι των δήμων της κατοικίας τους, το ληξιαρχείο στέλνει φαξ με το σύμφωνο συμβίωσης εκεί για να γίνουν οι σχετικές δημοτολογικές εγγραφές. Το πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης που εκδίδεται από το δημοτολόγιο χρειάζεται για διαδικασίες όπως είναι η η εγγραφή του τυχόν ανασφάλιστου μέρους στον ασφαλιστικό φορέα του έτερου μέρους.

2 σχόλια:

Steph Deadalus είπε...

Εαν και οι δυο είμαστε κατοικοι εξωτερικού (Γαλλία) η σύντροφος μου Γαλλικής υποικοτητας κι εγώ Ελληνικής, πρεπει να καταθέσουμε την ληξιαρχική πράξη στο προξενείο; Επισης, αν θέλουμε αργότερα να συναψουμε γαμο στη Γαλλία, μπορεί να είναι πρόβλημα το οτι έχουμε υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης στην Ελλάδα;(είμαστε ομοφυλο ζευγάρι)

e-Lawyer είπε...

Για εξατομικευμένες συμβουλές θα πρέπει να απευθυνθείτε σε νομικό σύμβουλο που θα εξετάσει τα ειδικά χαρακτηριστικά της υπόθεσής σας και θα σας παράσχει έγκυρη συμβουλή.

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...