Στις καλένδες η νομική αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου

Εδώ μπορείτε να παρακολουθήσετε την χθεσινή εκδήλωση για την ορατήτητα των διεμφυλικών ανθρώπων. 

Η Marina Galanou, εμπειρογνώμονας του Συμβουλίου της Ευρώπης και πρόεδρος Σ.Υ.Δ., στην ομιλία της στηλίτευσε την τρανσφοβική "Καθημερινή" με τη γνωστή λεζάντα που ανέβασε αποκαλώντας άνδρες δυο γνωστές αμερικανίδες τρανς (η Καθημερινή ουδέποτε δημοσίευσε την επιστολή διαμαρτυρίας του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών), αλλά και τον βουλευτή που αναρωτήθηκε αν μπορεί ένα τρανς άτομο να είναι εκπαιδευτικός.
Η κ. Γαλανού εξηγεί για ποιο λόγο χρειάζεται η νομοθέτηση της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, σύμφωνα με την σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Υπογραμμίζει ότι μέχρι τώρα το νομοσχεδιο που ετοίμασε πέρσι νομοπαρασκευαστική επιτροή δεν έχει δοθεί στην δημοσιότητα. Αναφέρει επίσης ότι ως σωματείο απευθύνθηκαν στην ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, η οποία δεν δέχθηκε να συναντηθεί μαζί τους για το θέμα του νομοσχεδίου! Η Μαρίνα αναφέρεται στις 6 δικαστικές αποφάσεις που αποδέχονται την μεταβολή φύλου στο ληξιαρχείο, χωρίς να έχουν πραγματοποιηθεί χειρουργικές επεμβάσεις στα άτομα και επισημαίνει ότι η Πολιτεία πρέπει να αποκρυσταλλώσει την κατάκτηση αυτή, ει δυνατόν σε αποδικαστηριοποιημένη διαδικασία. Επισημαίνει επισης ότι στον Ν.4443/2016 για την άρση διακρίσεων λόγω ταυτότητας φύλου δεν υπάρχει εφαρμογή των διατάξεων στον τομέα της υγείας και της στέγασης! Στηλίτευσε επίσης την κρίση κάποιου πρώην γενικου γραμματέα που είχε θεωρήσει μαξιμαλιστικά τα αιτήματα των ακτιβιστών.

Οι εκπρόσωποι του ΚΕ.Θ.Ι. ανακοίνωσαν ότι ξεκινούν ενα πρόγραμμα με τίτλο «Πρόληψη και Καταπολέμηση του σεξισμού και των διακρίσεων σε θέματα ταυτότητας φύλου». Βλ. περισσότερα εδώ: https://kethi.gr/prog…/πρόληψη-και-καταπολέμηση-του-σεξισμο/

Η κ. Maria Yannakaki, Γ.Γ.Ανθρώπινων Δικαιωμάτων ανέφερε ότι το νομοσχέδιο θα αφορά και τα μεσοφυλικά (intersex) παιδιά. Το νομοσχέδιο βρίσκεται στο γραφείο του Υπουργού Δικαιοσύνης απο τον Δεκέμβριο του 2016. Η κυρία Γιαννακάκη έθεσε επίσης το θέμα της στρατολογίας για τους διεμφυλικούς άνδρες (από θήλυ σε άρρεν), λέγοντας "Έχει σκεφτεί κανένας ότι αύριο ένας τρελός υπουργός Άμυνας μπορεί να τους καλέσει βάσει του Συντάγματος να υπηρετήσουν την πατρίδα;" (Βέβαια αυτό το θέμα έχει επιλυθεί ήδη από τον κανονισμό κατάταξης ικανότητας, ο οποίος περιλαμβάνει και την "διαταραχή φύλου", λόγω της οποίας νομίμως απαλλάσσεται ως Ι5 κάθε διεμφυλικό άτομο από τις υποχρεώσεις του.) Περαιτέρω, για την διαδικασία που θα έρθει με το νέο νομοθέτημα, η γενική γραμματέας αναφέρει ότι θα ακολουθηθεί η εκούσια δικαιοδοσία στο Ειρηνοδικείο, αλλά κεκλεισμένων των θυρών. Αυτό υποθέτω θα αποτελεί ρύθμιση, διότι αυτή τη στιγμή η Εκούσια Δικαιοδοσία γίνεται με πλήρη δημοσιότητα (εκτός από τις διατάξεις που αφορούν τα σωματεία και τα κληρονομητήρια που βγαίνουν με κατάθεση φακέλου). Ανέφερε επίσης ότι θα αλλάζουν και οι τίτλοι σπουδών, παρά τις αντιρρήσεις από την σύνοδο των πρυτάνεων που είπαν ότι οι τίτλοι εκδίδονται άπαξ. Η κ. Γιαννακάκη επιμένει ότι κάθε λάθος στο ληξιαρχείο για τον κάθε Έλληνα πολίτη τον υποχρεώνει να περάσει από την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Αυτό δεν είναι απολύτως ακριβές: τα εκ παραδρομής σφάλματα διορθώνονται και με απλή εισαγγελική παραγγελία. To άρθρο 13 του Ν.344/1976 με τίτλο "Διόρθωση ληξιαρχικής πράξης" ορίζει ως εξής: 

Αρθρον 13.

1. Προς διόρθωσιν ληξιαρχικής πράξεως απαιτείται τελεσίδικος δικαστική απόφασις.

2. Σφάλματα, προφανώς εκ παραδρομής, παρεισφρήσαντα εις ληξιαρχικήν πράξιν, μη αφορώντα δε εις τον τόπον, ημέραν, μήνα, έτος και ώραν τελέσεως του εις την πράξιν βεβαιουμένου γεγονότος, δύνανται να διορθωθούν επίσης και αδεία του Εισαγγελέως Πρωτοδικών ή, όπου δεν εδρεύει Εισαγγελεύς, του Ειρηνοδίκου, εκδιδομένη μετά έρευναν και εξακρίβωσιν των πραγματικών στοιχείων, επί τη αιτήσει παντός έχοντος έννομον συμφέρον.

3. Σφάλματα, προφανώς εκ παραδρομής, παρεισφρήσαντα εις ληξιαρχικήν πράξιν, αφορώντα δε εις τον τονισμόν ή τους γραμματικούς και φθογγολογικούς κανόνας των εις αυτήν στοιχείων, δύνανται επίσης να διορθωθούν και άνευ αδείας του Εισαγγελέως Πρωτοδικών ή του Ειρηνοδίκου, υπό του αρμοδίου ληξιάρχου, μετά προηγούμενον υπ` αυτού έρευναν και εξακρίβωσιν των πραγματικών στοιχείων, επί τη αιτήσει
παντός έχοντος έννομον συμφέρον."

Εκτός όμως από αυτό, υπάρχει και ο "Καλλικράτης" που δίνει στους Δημάρχους την αρμοδιότητα για μεταβολή του επωνύμου ονόματος. Αρχικά η αρμοδιότητα ανήκε στους Νομάρχες. Σε επίπεδο κοινής νομοθεσίας, το ζήτημα ρυθμίζεται από το μόνο άρθρο του ν.δ. 2573/1953 (ΦΕΚ 241 Α' “Αλλαγή επωνύμου και πρόσληψη επωνύμου, πατρωνύμου, μητρωνύμου”, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με την παρ. 9 του άρθρου 9 του Ν.2307/1995 (113 Α'), σε συνδυασμό με τα οριζόμενα στις διατάξεις της παρ. 1Α του άρθρου 282 του Ν.3851/2010 (Πρόγραμμα “Καλλικράτης”). Με το άρθρο 94 παρ. 6 του ν.3852/2010 που τροποποίησε το άρθρο 75 παρ. 2 του
Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, η αρμοδιότητα της πρόσληψης και αλλαγής επωνύμουμεταφέρθηκε στους Δήμους. Το εν λόγω μόνο άρθρο έχει ως εξής:
“1. Η πρόσληψη και α λ λ α γ ή ε π ω ν ύ μ ο υ, καθώς και η πρόσληψη πατρώνυμου και μητρωνύμου σε παιδιά γεννηθέντα χωρίς νόμιμο γάμο των γονέων τους ή αγνώστων γονέων γίνεται μ ε α π ό φ α σ η τ ο υ Ν ο μ ά ρ χ η (από το 2011 και μετά: του Δημάρχου). Επίσης, η προσθήκη στοιχείων που λείπουν στις εγγραφές στα μητρώα αρρένων ή στα δημοτολόγια, καθώς και η διόρθωση αυτών, εκτός της ηλικίας, για την οποία προβλέπουν ειδικές διατάξεις, γίνεται, ύστερα από αίτηση των ενδιαφερομένων ή αυτεπάγγελτα, με απόφαση του Νομάρχη.
2. Προκειμένου περί: α) ελλήνων του εξωτερικού, β) ομογενών αλλοδαπών που αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια και γ) παλιννοστούντων ομογενών που έχουν την ελληνική ιθαγένεια, ο Νομάρχης, προς το σκοπό ε ξ ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ του ονοματεπωνύμου τους, μπορεί να αποφασίσει κατά τη διαδικασία της προηγούμενης παραγράφου την αλλαγή, τόσο του επωνύμου, όσο κ α ι τ ο υ κ ύ ρ ι ο υ ονόματος.
Οι ανωτέρω αποφάσεις του Νομάρχη κοινοποιούνται στον αρμόδιο δήμο ή κοινότητα και Στρατολογικό Γραφείο.
3. Με αποφάσεις του Υπουργού Εσωτερικών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορούν να καθορίζονται λεπτομέρειες για τις προϋποθέσεις και τον τρόπο πρόσληψης και αλλαγής επωνύμου και πρόσληψης πατρώνυμου και μητρωνύμου.”

Κατ ́εξουσιοδότηση της παραγράφου 3 του άρθρου μόνου του ν.δ. 2573/1953, εκδόθηκε η απόφαση του Υφυπουργού Εσωτερικών υπ' αρ. Φ.42301/1267/28.6.1995 (ΦΕΚ Β' 608), η οποία ειδικώς για το θέμα της αλλαγής επωνύμου διαλαμβάνει τα εξής:
«1. Για την α λ λ α γ ή ε π ω ν ύ μ ο υ υποβάλλεται στο νομάρχη [σ.σ. δήμαρχο] αίτηση του ενδιαφερόμενου ή των γονέων του ή του γονέα που ασκεί τη γονική μέριμνα ή του επιτρόπου, στην οποία πρέπει να ορίζεται λεπτομερώς ο σκοπός για τον οποίο επιδιώκεται η μεταβολή και να δηλώνεται το επώνυμο του οποίου ζητείται η πρόσληψη. Η αίτηση αυτή απευθύνεται στο νομάρχη, στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται ο δήμος ή η κοινότητα, στο μητρώο αρρένων ή το δημοτολόγιο του οποίου είναι γραμμένος ο ενδιαφερόμενος. Η ανωτέρω αίτηση πρέπει να συνοδεύεται και με τα ακόλουθα δικαιολογητικά: [...]" 

Η "Διαύγεια" είναι γεμάτη με αποφάσεις δημάρχων που μεταβάλλουν επώνυμα, χωρίς δικαστική διαδικασία. Επομένως, υπάρχει αποδικαστηριοποιημένη διαδικασία για την διόρθωση των επωνύμων, αλλά στις περιπτώσεις εξελληνισμού και του κυρίου ονόματος. Καταρρίπτεται λοιπόν το επιχείρημα ότι κάθε Έλληνας πολίτης για να διορθώσει ληξιαρχικά στοιχεία πρέπει να κάνει δικαστήριο: υπάρχει ο Εισαγγελέας για τα σφάλματα, υπάρχει ο Δήμαρχος για τα επωνυμα και τα εξελληνισμένα κύρια ονόματα
Για τους διεμφυλικούς, λοιπόν, γιατί να πρέπει να είναι αποκλειστικά δικαστηριοποιημένη η διαδικασία;

Σύμφωνα με την κ. Γιαννακάκη, στο νομοσχέδιο θα ορίζεται ότι εάν ένα έγγαμο άτομο μεταβάλει το φύλο του θα πρέπει να μετατραπεί ο γάμος σε σύμφωνο συμβίωσης. Τα πιστοποιητικά γέννησης των παιδιών δεν θα διορθώνονται (δηλαδή, τα στοιχεία των γονιών θα παραμένουν στις ληξιαρχικές πράξεις γέννησης στο φύλο που είναι ο γονέας κατά την γέννησης του τέκνου). 

Ο κ. Vassilis Chirdaris, δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω, είπε ότι είναι ντροπή που το κράτος αρνείται την εμβάθυνση της σχέσης, με τον γάμο. Αναφέρθηκε στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των Η.Π.Α. που έκρινε ότι δεν μπορεί κανείς να απαγορεύσει σε 2 άτομα να παντρεύονται. Ο κ. Χειρδάρης είπε ότι δεν ξέρει αν το νομοσχέδιο για την ταυτότητα φύλου θα περάσει. Όμως, παρατήρησε ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει συντηρητικοποιηθεί. Στο σημείο που ο κ. Χειρδάρης αναφέρεται στην νομολογία του Ειρηνοδικείου Αθηνών υπάρχει μοντάζ στο βίντεο και δεν ξέρω τι έχει πει, αν και άκουσα θετικά σχόλιά του. Ο κ. Χειρδάρης τόνισε ότι ο νομοθέτης δεν έχει υποχρέωση να "σεβαστεί" την έννομη τάξη, αλλά μπορεί να την αλλάξει.

Πολύ σημαντική ήταν η παρέμβαση της κ. Αποστολοπούλου (δειτε στο 2:13) που δήλωσε ότι πραγματοποίησε φυλομετάβαση πριν 57 χρόνια, οπότε και άλλαξε τα χαρτιά της. Είπε λοιπόν οτι μέσα στα χρόνια είδε ανθρώπους που είναι παντρεμένοι με παιδιά και, μετά τις φυλομεταβάσεις, παρέμειναν παντρεμένοι! "Θυμάμαι μια περίπτωση τρανς γυναίκας που έζησε με την γυναίκα της και τα 2 κορίτσια της μέχρι το τέλος της ζωής τους και δεν είχαν κανένα πρόβλημα". Αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό επιχείρημα: αυτή την στιγμή, όταν ένα παντρεμένο άτομο αλλάξει ληξιαρχικά το φύλο του Ο ΓΑΜΟΣ ΔΕΝ ΛΥΕΤΑΙ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΩΣ. Εξακολουθεί και υπάρχει! Παρ' όλο λοιπον που το νομικό σύστημα δεν προβλέπει ρητά την δυνατότητα γάμου ομοφύλων, ανέχεται την περίπτωση της εξαίρεσης: δεν λύεται ο γάμος όταν ένας από τους συζύγους αλλάξει φύλο. Δεν το απαγορεύει η έννομη τάξη αυτή. Επομένως, ένα νομοθέτημα για την νομική αναγνώριση φύλου που θα προσθέτει και την αυτοδίκαιη λύση του γάμου θα είναι ένα νομοθέτημα που δεν θα βελτιώνει το στάτους του γάμου διεμφυλικών, αλλά θα το χειροτερεύει σε σχέση με το σήμερα ισχύον. Δεν υπάρχει απολύτως κανένας νομικός λόγος που επιβάλλει στον νομοθέτη να επιβάλλει την αυτοδίκαιη λύση ενός προϋφιστάμενου γάμου.