Υποχρεωτική η γνώμη της Αρχής Προστασίας Δεδομένων για τις Υπουργικές Αποφάσεις

 

Η νέα απόφαση της Ολομέλειας ΣτΕ για τα θρησκευτικά έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία για τον #GDPR που αφορά ένα πολύ μεγάλο φάσμα υποθέσεων που αφορούν Υπουργικές Αποφάσεις ή ακόμη και Νόμους.

 

Συγκεκριμένα, το ΣτΕ έκρινε ότι όταν μια κανονιστική διοικητική πράξη καθιερώνει μια επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που περιλαμβάνει και "ειδική κατηγορία δεδομένων" (ευαίσθητα δεδομένα), τότε το κρατικό όργανο που την εξέδωσε έχει υποχρέωση να έχει ζητήσει την γνώμη της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, την οποία το ΣτΕ θεωρεί "ουσιώδη τύπο" και ελλείψει αυτής της γνώμης ακυρώνει την προσβαλλόμενη διοικητική πράξη. 

 

Συγκεκριμένα, το απόσπασμα της ΟλΣτΕ 1478/2022 έχει ως εξής:

"15. Επειδή, κατά την έννοια του άρθρου 36 παρ. 4 του προαναφερθέντος Κανονισμού, στην προκειμένη περίπτωση που προσβάλλεται κανονιστική πράξη με περιεχόμενο την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ειδικής κατηγορίας κατά το άρθρο 9 παρ. 1 του Κανονισμού, τα οποία συνδέονται με την άσκηση του συνταγματικού δικαιώματος της ελευθερίας της θρησκευτικής συνειδήσεως σύμφωνα με το άρθρο 13 παρ. 1 του Συντάγματος, απαιτείται ως ουσιώδης τύπος, η έλλειψη του οποίου οδηγεί σε ακύρωση της πράξεως, η παροχή γνώμης της εποπτικής αρχής πριν από την έκδοσή της.

16. Επειδή, ενόψει των εκτεθέντων στην προηγούμενη σκέψη, πριν από την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξεως απαιτείτο, ως ουσιώδης τύπος, η παροχή γνώμης της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία όμως, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, δεν υπάρχει. Για τον λόγο αυτόν, βασίμως προβαλλόμενο, πρέπει να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη ως προς όλες τις διατάξεις της που αφορούν την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών (άρθρο 25 παρ. 3 και οι παρ. 4 και 5 του ίδιου άρθρου κατά το μέρος που αφορούν το ζήτημα αυτό). Και τούτο, αφενός λόγω της αλληλουχίας και της αλληλεξαρτήσεως των διατάξεων που αφορούν το ζήτημα αυτό και τελούν σε οργανική ενότητα μεταξύ τους και αφετέρου λόγω του ότι η διαπιστούμενη πλημμέλεια αφορά το σύνολο των διατάξεων της προσβαλλόμενης πράξεως που αναφέρονται στο ζήτημα της απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών (πρβλ. ΣτΕ 434/1984,1443/2007)."

 

Αυτός ήταν ένας από τους λόγους ακύρωσης που είχα προβάλλει στο ΣτΕ με το δικόγραφό μου: παράβαση του άρθρου 36 παρ. 4 GDPR. Για εμένα, είναι αδιανόητο το Κράτος να σχεδιάζει νέα επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων χωρίς να έχει προηγούμενως ζητήσει την γνώμη της συνταγματικά κατοχυρωμένης Αρχής Προστασίας Δεδομένων.

 

Το ΣτΕ για πρώτη φορά έκρινε ότι η παράλειψη αυτή είναι παράβαση ουσιώδους τύπου και ακύρωσε την Υπουργική Απόφαση γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο.

 

Αναβαθμίζει έτσι σημαντικά τον ρόλο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, αφού φέρνει στο επίκεντρο την υποχρέωση των Υπουργείων (εγω θεωρώ και του νομοθέτη) να ζητά την γνώμη της Αρχής.

 

Αυτό, λοιπόν, σημαίνει ότι κάθε κανονιστική διοικητική πράξη που περιλαμβάνει διαδικασία επεξεργασίας ειδικών κατηγοριών δεδομένων του άρθρου 9 του GDPR (φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τα πολιτικά φρονήματα, τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις ή τη συμμετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση, καθώς και η επεξεργασία γενετικών δεδομένων, βιομετρικών δεδομένων με σκοπό την αδιαμφισβήτητη ταυτοποίηση προσώπου, δεδομένων που αφορούν την υγεία ή δεδομένων που αφορούν τη σεξουαλική ζωή φυσικού προσώπου ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό), εάν δεν έχει ζητηθεί η γνώμη της Αρχής, είναι ακυρώσιμη στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Η διαχρονική υπερ20ετής ολιγωρία του ΠΑΣΟΚ για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα

 

Το έτος 2000 η Ευρωπαϊκή Ένωση θεσπίζει την Οδηγία 2000/78/ΕΚ που είναι το πρώτο ευρωπαϊκό νομοθέτημα που απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού στον εργασιακό τομέα. Η αρμόδια Επίτροπος Απασχόλησης της Ε.Ε. είναι η Άννα Διαμαντοπούλου και στην κυβέρνηση βρίσκεται το ΠΑΣΟΚ. Αντί, όμως, το ΠΑΣΟΚ να μεριμνήσει για την ενσωμάτωση της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, πέρασαν πέντε (5) ολόκληρα χρόνια, βγήκε η Ν.Δ., η οποία πλέον σύρθηκε από την Ε.Ε. να ενσωματώσει την Οδηγία και ψήφισε τον Ν.3304/2005 για την απαγόρευση των διακρίσεων στον εργασιακό τομέα. Δηλαδή, το ΠΑΣΟΚ ολιγώρησε να ενσωματώσει στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία Διαμαντοπούλου για τον σεξουαλικό προσανατολισμό και άφησε την ΝΔ να το κάνει, η οποία ενσωμάτωσε λάθος την Οδηγία και γι' αυτό η Ελλάδα καταδικάστηκε στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Μετά, ο Ν.3304/2005 αντικαταστάθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ με Ν.4443/2016 που κι αυτός έχει προβλήματα.

 

Το 2004 Με την εκλογή ΓΑΠ στην προεδρία μπήκε στο πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ το σύμφωνο συμβίωσης. Το 2008 βέβαια που η ΝΔ έφερε το σύμφωνο συμβίωσης μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια, το ΠΑΣΟΚ δεν τόλμησε να υποβάλει ένσταση αντισυνταγματικότητας στην ολομέλεια της Βουλής, παρόλο που είχε έτοιμη την στοιχειοθέτησή της από την γνωμοδότηση της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Τον Ιούλιο του 2009 το ΠΑΣΟΚ όταν ακόμη ήταν αντιπολίτευση κατέθεσε στο Θερινό Τμήμα της Βουλής πρόταση νόμου με σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια που πήγε άπατη. Εισηγήτρια του ήταν η Καϊλή και από την ΝΔ το "αντιμετώπισε" η Κατερίνα Παπακώστα που έλεγε μάλιστα ότι η πρόταση ήταν ... εν μέρει ρατσιστική! https://www.tovima.gr/.../eya-kaili-katerina-papakwsta.../

 

Μετά, το ΠΑΣΟΚ ήρθε στην εξουσία από το 2009 μέχρι το 2011 και δεν έφερε το σύμφωνο συμβίωσης, ενώ παρέμεινε και ως κυβερνητικός εταίρος μέχρι τον Ιανουάριο του 2015. Ενδιάμεσα, το 2013 η χώρα καταδικάστηκε στο ΕΔΔΑ επειδή είχαμε σύμφωνο συμβίωσης μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια. Οι δύο προσφυγές είχαν κατατεθεί στο ΕΔΔΑ από το 2009 και ήταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ που επί των ημερών της το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους προσπαθούσε να πείσει με τα υπομνήματά του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι η Ελλάδα ...δεν είχε παραβιάσει την ΕΣΔΑ!

 

Στα τέλη του 2015, ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ που έφερε τελικά το νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης και για ομόφυλα ζευγάρια και για την κατάργηση του 347 ΠΚ περί "παρα φύσει ασέλγειας". Το ΠΑΣΟΚ καταψήφισε την κατάργηση του 347 ΠΚ και υπερψήφισε το σύμφωνο συμβιωσης, αλλά χωρίς την παρουσία της αρχηγού του, η οποία την ίδια ημέρα είχε συναντήσει τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής στην Αθήνα (https://www.ertnews.gr/.../idrisi-anexartitou.../...), αλλά το βράδυ δεν εμφανίστηκε στην Ολομέλεια για να ψηφίσει, ενώ απείχε και ο βουλευτής Γ. Αρβανιτίδης.

 

Το 2017 που ψηφίστηκε η ταυτότητα φύλου το ΠΑΣΟΚ επίσης δημιούργησε προβλήματα, γιατί έθεσε ως όρο για να το ψηφίσει την προσθήκη στον νόμο ότι οι ανήλικοι από 15-17 δεν θα περιορίζονται στην συναίνεση των γονέων τους αλλά θα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι και με γνωμοδότηση διυπουργικής επιτροπής! Η Φώφη Γεννηματά και πάλι απείχε από την ψηφοφορία, καθώς βρισκόταν στην ανατολική Κρήτη σε περιοδεία για να προωθήσει την υποψηφιότητά της για αρχηγός του ΚΙΝΑΛ (https://www.efsyn.gr/.../126041_stin-anatoliki-kriti-i...).

 

Το 2018 ήρθε προς ψήφιση στην Βουλή η αναδοχή από ομόφυλα ζευγάρια. Ενώ η "γραμμή" του ΠΑΣΟΚ ήταν υπέρ και υπερψήφισε και η ίδια η Φώφη Γεννηματά, απείχαν από την Βουλή οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ: Ανδρέας Λοβέρδος, Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, Δημήτρης Κωνσταντόπουλος, Δημήτρης Κρεμαστινός, Γιώργος Αρβανιτίδης (πάλι!!!) και Δημήτρης Τσελέπης.

 

Το 2019 ο ΣΥΡΙΖΑ πρότεινε την αναθεώρηση του άρθρου 5 παρ. 2 του Συντάγματος, ώστε στους λόγους απαγορευμένων διακρίσεων να περιλαμβάνονται και ο σεξουαλικός προσανατολισμός με την ταυτότητα φύλου. Το ΠΑΣΟΚ, ως ΚΙΝΑΛ τότε, τον Φεβρουάριο του 2019 με δημόσια ανακοίνωσή του τάχθηκε κατά της εν λόγω αναθεώρησης με την εξής δικαιολογία:

 

"Η συμπερίληψη ειδικών κατηγοριών του πληθυσμού, με διακηρυκτικό τρόπο, σε τυχαίες διατάξεις του Συντάγματος ενέχει πάντα τον κίνδυνο να δημιουργήσει νομικά προβλήματα σε σχέση με την ερμηνεία και τη συνεκτικότητα του συνταγματικού κειμένου. Σε κάθε περίπτωση, ο κοινός νομοθέτης οφείλει να καλύψει κενά της νομοθεσίας για την πλήρη εφαρμογή του υφιστάμενου Συντάγματος.

Υπό το φως των παραπάνω, το Κίνημα Αλλαγής δεν υπερψήφισε την προτεινόμενη πρόταση αναθεώρησης του άρθρου 5 παρ. 2 του Συντάγματος όπως αυτή κατατέθηκε στις 21/01/2019 από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Κρίθηκε ότι όχι μόνο δεν συμβάλλει στην ενίσχυση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων αλλά πιθανόν δημιουργεί ερμηνευτικά προβλήματα για την εφαρμογή του σχετικού άρθρου στο μέλλον. Η αναθεωρητική διαδικασία οφείλει να λαμβάνει χώρα με επιμέλεια και νηφαλιότητα και δεν μπορεί να γίνεται αντικείμενο μικροκομματικών σκοπιμοτήτων ή επικοινωνιακών σχεδιασμών.Οι βουλευτές του Κινήματος Αλλαγής θα τοποθετηθούν αναλυτικότερα για το θέμα στην επικείμενη συζήτηση για την Αναθεώρηση του Συντάγματος στην Ολομέλεια της Βουλής."

 

Όλο το κείμενο αυτής της κατάπτυστης ανακοίνωσης βρίσκεται ακόμη και σήμερα αναρτημένο εδώ: https://kinimaallagis.gr/%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5.../

 

Η κατακραυγή ήταν ακαιριαία από τις ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις και όταν τόλμησα τηλεοπτικά ως δικηγόρος του ΣΥΔ να στηλιτεύσω αυτή την αδιανόητη στάση του ΚΙΝΑΛ, ο βουλευτής του κ. Μαργαρίτης με κατηγόρησε ως... Συριζαίο! Ένα μήνα μετά, βέβαια, ήμουν υποψήφιος ευρωβουλευτής με το Ποτάμι οπότε λύθηκε και η απορία για την κομματική μου ταυτότητα. Δείτε εδώ το απόσπασμα:

https://www.youtube.com/watch?v=QhiB0DAaW64&t=5s

 

Μετά όμως από τη δημόσια κατακραυγή και μετά, βέβαια από τις εκλογές του 2019, όταν ήρθε η ώρα της αναθεώρησης του Συντάγματος από την Αναθεωρητική Βουλή, το ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ αναδιπλώθηκε 100% από όλα τα παραπάνω και ΥΠΕΡΨΗΦΙΣΕ ακριβώς την διάταξη που κατηγορούσε ότι δήθεν θα δημιουργούσε ερμηνευτικά προβλήματα, τα οποία ουδέποτε εξήγησε ποια θα ήταν!

 

Επίσης, τότε ήταν ήδη πάρα πολύ αργά: η ΝΔ που ήταν ήδη πλειοψηφία καταψήφισε την απαγόρευση διακρίσεων και το ΠΑΣΟΚ δεν κατάφερε φυσικά, με τέτοια παλινωδιάρα, να μεταπείσει τον πρώην κυβερνητικό του εταίρο, με αποτέλεσμα να χαθεί η τεράστια ευκαιρία να περιληφθεί στο Σύνταγμα η απαγόρευση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου!!! Το ΠΑΣΟΚ φέρει μεγάλο μερίδιο αυτής της τεράστιας ευθύνης.

 

Ωστόσο, η Νέα Δημοκρατία βαρύνεται με το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης που το Σύνταγμα δεν φέρει την εν λόγω απαγόρευση διάκρισης λόγω ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Θα ήταν μια ακλωνητη συνταγματική βάση για την επέκταση της απαγόρευσης διακρίσεων του "μισού" Ν.4443/2016 και φυσικά του γάμου για όλους!

 

Όταν όμως, την περασμένη εβδομάδα, στο συνέδριο της Ευρωπαϊκης Ένωσης ΛΟΑΤΚΙ Αστυνομικών ο εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ κ. Βήκας είπε ότι το ΠΑΣΟΚ στήριξε την συνταγματική αναθεώρηση για την προσθήκη της απαγόρευσης διακρίσεων, παρέλειψε την αρχική άρνηση του ΠΑΣΟΚ τον Φεβρουάριο του 2019 και την ανακοίνωση του Τμήματος Ανθρώπινων Δικαιωμάτων που ακόμη και σήμερα βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΚΙΝΑΛ. Εκεί παρενέβην εγώ και το θύμισα σε όλους, γιατί όλοι φαίνεται ότι το είχαν ξεχάσει, συμπεριλαμβανομένου και του κ. Τζαννακόπουλου που το θυμήθηκε μετά την παρέμβασή μου. 

Το γραπτά πάντως, μένουν.

 

Το ΠΑΣΟΚ καθώς βαρύνεται με όλη αυτή την 22ετή ιστορία παλινωδίας και ολιγωρίας για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, τα οποία άφησε να τα θεσμοθετήσουν ο ΣΥΡΙΖΑ αρχικά και η Νέα Δημοκρατία μετά (η οποία σε επίπεδο νομοθεσίας έχει φέρει μόνο την απαγόρευση πρακτικών μεταστροφης το 2022 και αυτή "μισή" δηλαδή μόνο για ανήλικους, ενώ σε επίπεδο υπουργικής απόφασης κατάργησε και την απαγόρευση αιμοδοσιας για ΛΟΑΤΚΙ πρόσωπα και ενέταξε τα τρανς άτομα στα προγράμματα του ΟΑΕΔ), οφείλει να τοποθετηθεί άμεσα για το κατά πόσον στηρίζει ή όχι το νομοσχέδιο περί γάμου για όλους που κατατέθηκε από την αξιωματική αντιπολίτευση στην Βουλή.

 

Η θετική στάση του θα ήταν μια ευχάριστη μεταστροφή από τα μέχρι τώρα ναι μεν, αλλά.

Διότι μέχρι σήμερα το ΠΑΣΟΚ δεν έχει φέρει & ψηφίσει ταυτόχρονα, το ίδιο ως πολιτικός φορέας στη Βουλή, κανένα ΛΟΑΤΚΙ νομοσχέδιο. Ή τα φέρνει και δεν ψηφίζονται (σύμφωνο συμβίωσης το καλοκαίρι του 2009) ή μισοψηφίζει τα νομοσχέδια των άλλων.

Ο ρόλος της αστυνομίας στο Pride

 

To 2007 το Συμβούλιο της Ευρώπης (Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών) έλαβε την απόφαση 230 (2007) με θέμα "Ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης για λεσβίες, γκέι, μπάι και διεμφυλικά πρόσωπα". Αυτή η απόφαση απευθύνεται στους δήμους και τις περιφέρειες των κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης και περιλαμβάνει ειδικές αναφορές για τον ρόλο της Αστυνομίας κατά την διεξαγωγή της παρέλασης υπερηφάνειας, για την αστυνομία στα Pride. Ορίζει λοιπόν ότι οι τοπικές αρχές πρέπει: 

 

"vi. να καθιστούν διαθέσιμες επαρκείς αστυνομικές δυνάμεις για να διασφαλίζεται ότι υπάρχουν επαρκή μέτρα όταν έχουν εντοπιστεί αντι-διαδηλωτές κατά μιας ΛΟΑΔ διοργάνωσης, ώστε να διασφαλίζουν ότι οι συμμετέχοντες στην τελευταία δεν χρειάζεται να φοβούνται ότι θα υποστούν σωματική βία, όπως επιβάλλει το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ που προβλέπει την θετική υποχρέωση των Αρχών να προστατεύουν το δικαίωμα στην ζωή και το άρθρο 3 που ορίζει ότι ουδείς υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία.

[...]

f) να συντονίσουν και να ενισχύσουν τις σχέσεις της τοπικής αστυνομίας με την κοινότητα, ώστε να μειωθούν οι πιθανές κλιμακώσεις στις δημόσιες διαδηλώσεις και, ειδικότερα:

i. να διασφαλίσουν ότι οι αστυνομικοί έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ουδετερότητα και την απαγόρευση διακρίσεων, ότι έχουν λάβει τις σχετικές οδηγίες και ότι τις εφαρμόζουν

ii. να καταφεύγουν σε διάλυση των διαδηλώσεων ως έσχατο μέσο

iii. να διασφαλίζουν ότι οι υπάλληλοι της επιβολής του νόμου αποφεύγουν την χρήση βίας ή περιορίζουν αυτή στο ελάχιστο αναγκαίο, εφαρμόζοντας αυστηρά τα διεθνή πρότυπα αστυνόμευσης που προβλέπουν ειδικές και λεπτομερείς οδηγίες για αυτή την χρήση

iv. να διασφαλίζουν ότι οι αστυνομικοί υπάλληλοι αναλαμβάνουν άμεση και αποτελεσματική δράση για την απομάκρυνση κάθε προσώπου που έχει σκοπό να διαταράξει την συνάθροιση (λαμβάνοντας υπόψη τα σχετικά με την κανονική δημόσια τάξη)

v. να μην επιβάλλουν ποτέ στους διοργανωτές να προσλάβουν το δικό τους προσωπικό ασφαλείας ή να καταβάλουν τις δαπάνες της αστυνόμευσης των συναθροίσεων (καθώς αυτό αποτελεί τύπο περιορισμού εκ των προτέρων, ο οποίος θίγει την θετική υποχρέωση των αρχών να προστατεύουν την ενάσκηση αυτών των δικαιωμάτων)"

 

Το 2010, το Συμβούλιο της Ευρώπης θέσπισε την Σύσταση CM/Rec(2010)5 της Επιτροπής Υπουργών των κρατών μελών σχετικά με μέτρα για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Στην παρ. 15, η Σύσταση ορίζει:

"15. Τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν ότι οι αρχές επιβολής του νόμου λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσουν τους συμμετέχοντες σε ειρηνικές διαδηλώσεις υπέρ των δικαιωμάτων των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων και των διαφυλικών από κάθε παράνομη απόπειρα διατάραξης ή παρεμπόδισης της αποτελεσματικής απόλαυσης του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης και στην ειρηνική συνάθροιση."

 

To Eυρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έχει καταδικάσει πολλές χώρες επειδή η αστυνομία δεν προστάτευσε επαρκώς τα άτομα που συμμετείχαν στα Pride.

 

Το 2015, το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Γεωργία επειδή η αστυνομία δεν προστάτευσε 13 συμμετέχοντες στην πορεία για την ημέρα κατά της ΛΟΑΤΚΙφοβίας, ενώ ήξερε ότι υπήρχαν αντι-διαδηλωτές που θα επιτίθεντο.

 

Το 2016, το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Ρουμανία επειδή η αστυνομία της δεν προστάτευσε διαδηλωτές στο Pride του Βουκουρεστίου.

 

Το 2020 το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Ρωσία επειδή δεν προστάτευσε ΛΟΑΤΚΙ+ διαδήλωση στην Αγ. Πετρούπολη από αντιδιαδηλωτές.

 

Υπάρχουν επίσης πολλές υποθέσεις που το ΕΔΔΑ καταδικάζει χώρα για την ομοφοβική και βίαιη κατάχρηση εξουσίας από την αστυνομία σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Το 2020 η Γεωργία καταδικάστηκε για αυθαίρετες έρευνες και κακοποίηση από αστυνομικούς σε μέλη ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωσης. Το 2021 η Κροατία καταδικάστηκε γιατί η αστυνομία δεν εξετασε το λεσβιοφοβικό κίνητρο που κατήγγειλε μια γυναίκα που κακοποιήθηκε σ ένα μπαρ.

 

 Επομένως, το Ευρωπαϊκό Δίκαιο των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, όπως ερμηνεύεται από τα θεσμικά όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης επιβάλλει στα κράτη να παρέχουν αστυνομικές δυνάμεις στα Pride για σκοπούς αποκλειστικά και μόνο προστασίας της διοργάνωσης από τρίτους που μπορεί να την διαταράξουν και να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των διαδηλωτών. Ωστόσο, οι αστυνομικοί που αναλαμβάνουν αυτόν τον ρόλο πρέπει να έχουν κατάλληλη εκπαίδευση και ενημέρωση σε ΛΟΑΤΚΙ θέματα, δηλαδή τα κράτη να έχουν οργανώσει τον ΛΟΑΤΚΙ γραμματισμό τους με σεμινάρια, εκπαιδεύσεις και σχετικά πρακτικά μαθήματα.

 

Αυτόν τον κομβικό ρόλο του ΛΟΑΤΚΙ γραμματισμού της αστυνομίας, το Συμβούλιο της Ευρώπης τον υποστηρίζει μέσα από συνεργασίες με τις ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις τη κοινωνίας των πολιτών: υπάρχει ένα αναλυτικό έγχειρίδιο που έχει εκπονήσει το Τμήμα Σεξουαλικού Προσανατολισμού και Ταυτότητας Φύλου με τίτλο "Aστυνόμευση εγκλημάτων μίσους εναντίον ΛΟΑΤΚΙ ατόμων: σεμινάριο για μια επαγγελματική αστυνομική ανταπόκριση" (2019).

Ανάμεσα στις ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις που συμμετέχουν στην κρατική εκπαίδευση των αστυνομικών σε αυτά τα θέματα είναι και οι ΛΟΑΤΚΙ Αστυνομικές Ενώσεις. Δηλαδή οι συλλογοι των ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικών που έχουν οργανωθεί σε σωματεία για να προστατεύσουν αφενός τα δικαιώματά τους μέσα στην αστυνομία από τυχόν διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας / χαρακτηριστικών φύλου κι αφετέρου να συμβάλουν στην διαμόρφωση συνείδησης μέσα στην αστυνομία για τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα των πολιτών. Στην Ελλάδα, μια τέτοια ΛΟΑΤΚΙ αστυνομική οργάνωση είναι η Police Action - Δράση Αστυνομικών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ενώ υπάρχει κι άλλη μία ή και δύο ομάδες ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικών που δεν έχουν ακόμη αναγνωριστεί νομίζω τυπικά. Αυτές είναι ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις που δεν ταυτιζονται φυσικά με την ίδια την Αστυνομία, αλλά αποτελούνται από ορισμένα μέλη της. Και υπάρχει και η Ευρωπαϊκή Ένωση ΛΟΑΤΚΙ Αστυνομικών, η European LGBT Police Association - EGPA.

 

Είναι διακριτός, δηλαδή, ο θεσμικός ρόλος της Αστυνομίας για την εκπλήρωση της θετικής υποχρέωσης του κράτους να διασφαλίσει την ομαλή διεξαγωγή του Pride και άλλος ο υπερασπιστικός και κοινωνικός ρόλος των ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεων αστυνομικών που ενεργούν ως πρωτοβουλίες συμμετοχής και στο Pride ως παράγοντες υλοποίησης των συστάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης για ενημέρωση, εκπαίδευση, ορατότητα των ΛΟΑΤΚΙ μέσα στην Αστυνομία.

 

Αυτή είναι η ευρωπαϊκή προσέγγιση για τον ρόλο της Αστυνομίας στο Pride, με πλήρη επίγνωση φυσικά του κακοποιητικού ρόλου που έχει διαδραματίσει ο θεσμός της επιβολής της δημόσιας τάξης διαχρονικά και με καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Δηλαδή, η Ευρώπη δεν κλείνει τα μάτια στο γεγονός ότι αστυνομικοί είναι δράστες σε εγκληματα μίσους κατά ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και οργανώσεων, ούτε τα βλέπει όλα ρόδινα, αλλά έχει οργανώσει μια πολιτική συμπερίληψης με σκοπό την μεταβολή της κουλτούρας της κάθε αστυνομίας με στόχο τον ΛΟΑΤΚΙ γραμματισμό της.

 

Στις ΗΠΑ, από όπου προέχεται ιστορικά και η διοργάνωση των pride σε ανάμνηση των επεισοδίων κατά της αστυνομίας κυρίως από μάυρες τρανς σεξεργάτριες στο μπαρ Stonewall, η δομή της αστυνομίας και η αντιμετώπισή της από τα Pride είναι διαφορετική από την Ευρώπη. Οι λόγοι είναι θεσμικοί, πολιτικής κουλτούρας, ιστορικοί, αλλά και βέβαια μεγαλύτερης μετεξέλιξης της αμερικάνικης νομοθεσίας και κοινωνίας στα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα που δεν δικαιολογεί πλέον καθόλου την ανοχή από εγκλήματα που τελούν ένστολοι.

 

Ορισμένα Pride στις ΗΠΑ λοιπόν απαγόρευσαν την συμμετοχή ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικών ως διαδηλωτών, αλλά με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα: για 3 χρόνια και ως επιτίμιο ακοινωνησίας για τα αιματηρά γεγονότα που σχετίζονται με την ευθύνη αστυνομικών σε εγκληματα μίσους που οδήγησαν και στο κίνημα Black Lives Matter. Και στις ΗΠΑ βέβαια αυτός ο αποκλεισμός έχει οδηγήσει σε τεράστιες διαφωνίες εντός και εκτός κοινότητας, αλλά είναι ένας περιορισμός με ειδική αιτιολόγηση και χρονικό περιορισμό: είναι μία σαφής συλλογική κύρωση που επιβάλει ένα Pride για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

 

Υπάρχει το μεγάλο ερώτημα ηθικής και νομικής τάξης περί του αν μπορείς να αποκλείσεις συλλογικά μια κατηγορία κρατικών υπαλλήλων από την συμμετοχή τους, ως τέτοιων, με τις στολές τους και όλες τις σημάνσεις της κρατικής αποστολής τους, στο δικαίωμα της συνάθροισης, ως επιτίμιο ακοινωνησίας. Ούτε στις ΗΠΑ το έχουν λύσει, αφού μόλις πέρσι τέθηκε για πρώτη φορα και το γεγονός ότι όντως απαγόρευσαν τις ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικές οργανώσεις δεν σημαίνει φυσικά ότι τελείωσε η συζήτηση για την δημοκρατική νομιμοποίηση μιας τέτοιας απόφασης, λαμβάνοντας υπόψη και την πολλαπλή διάκριση που προκαλεί και μάλιστα ενδοκοινοτική: οι ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικοί που δεν τους δίνεται το δικαίωμα να παρελάσουν με την στολή τους. Γιατί αυτό είναι γι' αυτούς η ΛΟΑΤΚΙ εργασιακή ορατότητά τους: να τους δουν οι ομοφοβικοί συνάδελφοί τους με την στολή τους να παίρνουν μέρος στο Pride κι όχι ως Κώστας ή ως Γιώργος που δεν τρέχει τίποτα "αφού δεν προκαλούν". Η "ανοχή" του Pride για αστυνομικούς που μπορούν να έρθουν ως "άτομα", ως "πολίτες", αλλά χωρίς την στολή τους μου θυμίζει κάπως ανεστραμμένο το κλασικό ρητορικό σχήμα "ας κάνουν ό,τι θέλουν στο κρεβάτι τους, αλλά να μην προκαλούν".

 

Είναι κατανοητό βέβαια ότι τα θύματα της αστυνομικής βίας δεν ανέχονται να παρελάσουν στην ίδια γραμμή με τους δράστες της αστυνομικής βίας. Έχω υπερασπιστεί τρανς άτομο σε μήνυση που της υπέβαλαν αστυνομικοί και καταλαβαίνω ότι η σχέση της με την στολή δεν θα είναι και η πιο ευχάριστη. Έχω υπερασπιστει και cis δικηγόρο τρανς ατόμων που ως τέτοια κρατήθηκε αυθαίρετα στο κρατητήριο επειδή πήγε να ασκήσει τα καθήκοντά της.

 

Όμως, την στολή την φοράει ένα συγκεκριμένο άτομο κάθε φορά και πραγματικά δεν πιστεύω ότι θα φτάσει ο αμετανόητος αστυνομικός - δράστης ενός ομοφοβικού εγκλήματος να θέλει να παρελάσει στο Pride με την στολή του. Δεν θα το κάνει. Αυτοί που θα έρθουν θα είναι άλλοι. Και το μεγάλο ερώτημα είναι μήπως αυτοί οι άλλοι, οι καλοί ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικοί που θα έρθουν με την στολή τους, "ξεπλένουν" τους εγκληματίες αστυνομικούς. Έτσι, έχουν δύο "μέτωπα": από την μία τους ομοφοβικούς συναδέλφους τους και το μη ασφαλές εργασιακό περιβάλλον κι από την άλλη πλευρά μία μερίδα της δικής τους ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας που τους βλέπει ως το φύλλο συκής ενός σάπιου συστήματος και εξ αρχής τους απορρίπτει λόγω της ίδιας της εμφάνισής τους, με τεκμήριο ενοχής.

 

Φέτος στην Αθήνα, την εβδομάδα του Pride, θα πραγματοποιηθεί το συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΛΟΑΤΚΙ Αστυνομικών στις 16 και 17 Ιουνίου στην Τεχνόπολη. Θα μετέχουν δηλαδή ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικοί από αντίστοιχες τοπικές ενώσεις των ευρωπαϊκών χωρών και θα συζητήσουν τα θέματά τους. Έχω κληθεί σε αυτό το συνέδριο να μιλήσω ως νομικός για το θέμα των "Διακρίσεων Λόγω Σεξουαλικού Προστανατολισμού και Ταυτότητας Φύλου των Αστυνομικών Υπαλλήλων στον Χώρο της Εργασίας τους". Θέλουν δηλαδή να ενημερωθούν για τις νομικές εξελίξεις που υπάρχουν και τα διαθέσιμα μέσα που έχουν οι ίδιοι από τους κακοποιητικούς και ομοφοβικούς / τρανσφοβικούς συναδέλφους τους και προϊσταμένους τους.

 

Το βρίσκω εξίσου ερεθιστικό επιστημονικά με το γεγονός ότι αύριο και μεθαύριο θα είμαι στην Θεσσαλονίκη για να μιλήσω σε 300 Ελληνίδες κι Έλληνες δικαστικούς λειτουργούς εν ενεργεία σχετικά με τα θέματα της ταυτότητας φύλου, στο πλαίσιο του σεμιναρίου που διοργανώνει η Εθνική Σχολή Δικαστών. Έχω να παρουσιάσω πολλές ιστορίες δικαστικής κακοποίησης ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων από την Ελληνική Δικαιοσύνη, κάτι που πριν απ΄όλους πρέπει να τα ξέρουν οι ίδιοι οι δικαστικοί. Δεν θα τους έλεγα όχι επειδή ανάμεσα σε αυτούς μπορεί να βρίσκονται και δράστες.

 

Συμμετέχω και στις προφεστιβαλικές εκδηλώσεις του Athens Pride, στο πλαίσιο των οποίων έχει ενταθχεί η παρουσίαση του βιβλίου μου "Ελεύθερη Συμβίωση" στον Πολύχρωμο Πλανήτη, το ακτιβιστικό βιβλιοπωλείο - εκδοτικό οίκο της πολυαγαπημένης μας Μαρίνας Γαλανού που τόσο έχει ήδη λείψει, αλλά και που τόσο άλλαξε με το έργο της τον Χάρτη των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Ομιλητές σε αυτή την παρουσίαση είναι δύο αγαπημένα μου πρόσωπα από την κοινότητα, ο Ηλίας Μυρσινιάς και η Κατερίνα Τρίμμη.

 

Μαθαίνω δηλαδή ότι συμμετέχω στο Athens Pride που δεν έχει επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΛΟΑΤΚΙ Αστυνομικών να έχει δικό της περίπτερο στην διοργάνωση. Έχω τις διαφωνίες μου, αλλά καταλαβαίνω και τα θύματα της αστυνομικής βίας ότι δεν θέλουν να συνυπαρξουν με αστυνομικούς. Ακούω όμως και το επιχείρημα ότι δεν διαχωρίζουμε την αστυνομία σε καλή και κακή, δεν υπάρχουν προσωπικότητες και ατομικότητες της αστυνομίας, υπάρχει ο θεσμός ο οποίος είναι απορριπτέος για τους γνωστούς ιστορικούς λόγους. Αυτή η θέση δεν ξέρω πόσο συμβιβάζεται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα που έχω παραθέσει στην αρχή για τον κρατικό ρόλο και για τον υπερασπιστικό και κοινωνικό ρόλο, όταν τον διαχωρισμό τον έχει κάνει διαχρονικά το ίδιο το Συμβούλιο της Ευρώπης. Στο αμερικανικό ντιμπέιτ για το θέμα προβάλλεται έντονα το θέμα της ενδοκοινοτικής διάκρισης, γιατί είναι οι ΛΟΑΤΚΙ ή οι συνοδοιπόροι των ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικών που θέλουν να παρελάσουν κι όχι βέβαια το σύνολο των αστυνομικών. Σε αυτό δεν έχω δει επαρκή αντίκρουση, δηλαδή κατά πόσον δεν υπάρχει όντως ενδοκοινοτική διάκριση και μάλιστα με κριτήριο τον υπάρχοντα ή νομιζόμενο σεξουαλικό προσανατολισμό / ταυτότητα - χαρακτηριστικά φύλου.

 

Αυτό που σίγουρα δεν υπάρχει είναι ο χρονικός ορίζοντας. Δηλαδή ακόμα και στα αμερικανικά Pride που απέκλεισαν ΛΟΑΤΚΙ αστυνομικές οργανώσεις τους είπαν ότι τους αποκλείουν για 3 χρόνια, όχι για πάντα ή αορίστως. Το οποίο σημαίνει μόνο ένα πράγμα: κριτήρια. Βάσει των οποίων υπολογίζεται ο αποκλεισμός ή μη. Τα κριτήρια σημαίνουν: έχω γενικές αρχές που λαμβάνω υπόψη κι έχω σταθμίσει έναντι άλλων αρχών που αφορούν ακόμη και το δικαίωμα συμμετοχής στην συνάθροιση με την επιλογή της στολής. Τέτοιες γενικές αρχές και τέτοια στάθμιση και αιτιολόγηση δεν έχω δει να γίνεται από το Athens Pride. Θα ενδιέφερε όμως να γίνει σε τέτοιο επίπεδο η ανάλυση αυτή κι όχι με λαϊκισμό και κραυγές που αύριο μπορεί να αποδειχτεί ότι δεν ήταν το δικαιότερο μέτρο.

3.000 ευρώ αποζημίωση για 4,5 χρόνια καθυστέρηση εκδίκασης ποινικής υπόθεσης

 Το γραφείο μας εκπροσώπησε διεμφυλικό πρόσωπο που υπέβαλε αίτηση δίκαιης ικανοποίησης λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης, καθώς η μήνυση της για επικίνδυνη σωματική βλάβη κατά συρροή με τρανσφοβικό κίνητρο είχε κατατεθεί το 2015, ενώ η πρωτοβάθμια καταδικαστική απόφαση του κατηγορουμένου εκδόθηκε το 2020, μετά από έξι (6) αναβολές.

Συγκεκριμένα, το Πρωτοδικείο Χαλκίδας δικάζοντας την αίτηση σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, εξέδωσε απόφαση με την οποία επιδικάζεται ως δίκαιη ικανοποίηση στο διεμφυλικό πρόσωπο το ποσό των 3.000 ευρώ και του επιστρέφονται και τα 100 ευρώ το παραβόλου Δημοσίου που κατατέθηκε για την διεξαγωγή της συγκεκριμένης δίκης. Τα δικαστικά έξοδα συμψηφίστηκαν. Κατά της απόφασης δεν επιτρέπεται άσκηση ένδικου μέσου.

Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά που επιδικάζεται το ποσό αυτό για 4,5 έτη καθυστέρησης της Δικαιοσύνης, καθώς μέχρι σήμερα επιδικάζονταν χαμηλότερα ποσά (1.000 - 1.500 ευρώ) για αντίστοιχο χρονικό διάστημα αναμονής.

Σύμφωνα με την απόφαση 56/2022 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Χαλκίδας, η οποία είναι αμετάκλητη και οδηγεί σε άμεση καταβολή της αποζημίωσης από το Δημόσιο (Υπουργείο Δικαιοσύνης) στο διεμφυλικό πρόσωπο, η προδικασία (από την κατάθεση της μήνυσης μέχρι την άσκηση της ποινικής δίωξης) διήρκησε ένα (1) έτος και τρεις (3) μήνες, ενώ - ενδεικτικά- κατά τον νέο ΚΠΔ θα έπρεπε να μην υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες και η εκδίκαση της ποινικής υπόθεσης αναβλήθηκε έξι (6) φορές από το 2017 έως το 2020.

Συγκεκριμένα, η υπόθεση είχε αρχικά προσδιοριστεί να συζητηθεί το 2017, οπότε αναβλήθηκε για πρώτη φορά, λόγω απουσίας του κατηγορουμένου στο εξωτερικό. Στην συνέχεια, το 2018 η υπόθεση αναβλήθηκε για δεύτερη φορά, λόγω συμμετοχής του συνηγόρου υπεράσπισης του κατηγορουμένου σε αποχή της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων, στην οποία δεν συμμετείχε ο συνήγορος πολιτικής αγωγής καθώς ανήκει στον ΔΣΑ που δεν μετείχε στην αποχή. Εντός του 2018, η υπόθεση αναβλήθηκε για τρίτη φορά λόγω παρέλευσης του ωραρίου του γραμματέα της έδρας. Το 2019 η εκδίκαση αναβλήθηκε για τέταρτη λόγω συμμετοχής του συνηγόρου υπεράσπισης του κατηγορουμένου σε αποχή του Δικηγορικού Συλλόγου Χαλκίδας. Κατά την επόμενη δικάσιμο του 2019, η εκδίκαση αναβλήθηκε για πέμπτη φορά, λόγω ασθένειας του συνηγόρου της αιτούσας, ενώ λίγους μήνες μετά απεβίωσε και ο αυτόπτης μάρτυρας κατηγορίας. Τέλος, στην επόμενη δικάσιμο η υπόθεση αναβλήθηκε για έκτη λόγω των μέτρων αναστολής δικαστηρίων για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19. Η υπόθεση εκδικάστηκε τελικά τον Οκτώβριο του 2020.

Το Δικαστήριο υπογραμμίζει στην απόφαση του ότι η αναβολή δεν πρέπει να οδηγεί σε νέα δικάσιμο πέραν των τριών (3) μηνών. Ούτε πρέπει να επωμίζεται ο πολίτης τις αποχές των δικηγορικών συλλόγων και το περιορισμένο ωράριο του γραμματέα που οδηγούν σε αναβολές, αλλά αντίθετα:

"αποτελεί ευθύνη της Πολιτείας να επιλύσει τα ζητήματα αυτά με αποτελεσματικές, εφαρμόσιμες και πραγματιστικές νομικές ρυθμίσεις, παρέχοντας επαρκές διοικητικό προσωπικό στα δικαστήρια και στις διοικητικές υπηρεσίες".

Ωστόσο, το Δικαστήριο δικαιολογεί την καθυστέρηση λόγω της απόσυρσης της υπόθεσης λόγω αναστολής των δικών ενόψει της αντιμετώπισης της πανδημίας, δηλ. την 6η αναβολή της υπόθεσης:

"διότι η Πολιτεία έπρεπε να διαχειρισθεί μια πρωτόγνωρη, απρόβλεπτη και επείγουσα κατάσταση, η οποία εγκυμονούσε άμεσο κίνδυνο για την ζωή και την υγεία των πολιτών, έθετε στα όρια τους τα συστήματα υγείας, παγκοσμίως, ενώ ο εμβολιασμός δεν είχε προχωρήσει για για ιατρικούς και κοινωνικούς λόγους και όχι εξαιτίας ολιγωρίας της Πολιτείας."

Επομένως, η καθυστέρηση αφορούσε 4,5 χρόνια, καθώς εξαιρέθηκε το τελευταίο 6μηνο που οφειλόταν στην δικαιολογημένη αναστολή λειτουργίας λόγω COVID. Το χρονικό διάστημα των 4,5 ετών κρίθηκε ότι:

"δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις της "εύλογης διάρκειας" της δίκης κατά την έννοια του άρθρου 5 του ν. 4239/2014 καθώς και του άρθρου 6 παρ. 1 της Ε.Σ.Δ.Α. Τούτο, διότι βάσει των ανωτέρω αποδειχθέντων πραγματικών, η αιτούσα δεν προκάλεσε καθυστέρηση στην ως άνω δίκη επί της οποίας διατυπώνεται παράπονο για υπέρβαση της εύλογης διάρκειάς της, με καταχρηστική ή παρελκυστική συμπεριφορά, καθώς ήταν έτοιμη και στην διάθεση των αρχών, με εξαίρεση το ανωτέρω κώλυμα του συνηγόρου της, για την εκδίκαση και την διαδικαστική πρόοδο της υποθέσεως, όποτε αυτό απαιτήθηκε."

Το γραφείο μας συμβουλεύει σταθερά κάθε άτομο που η έκδοση της δικαστικής απόφασης του έχει καθυστερήσει πάνω από τρία (3) χρόνια ανά βαθμό δικαιοδοσίας, χωρίς δική του υπαιτιότητα, να κινεί την διαδικασία του Ν.4239/2014 για την επιδίκαση της δίκαιης ικανοποίησης λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης.

Αθώωση μητέρας κατηγορούμενης για παραβίαση δικαστικής απόφασης επικοινωνίας του πατέρα με το παιδί

 

Το γραφείο μας εκπροσώπησε μητέρα που παραπέμφθηκε ως κατηγορούμενη για παραβίαση διάταξης δικαστικής απόφασης με την οποία ρυθμιζόταν το δικαίωμα του πατέρα για επικοινωνία με το παιδί.

Κατά την υπεράσπιση της κατηγορουμένης παρουσιάσαμε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία υπήρχε νεότερη συμφωνία των γονέων για άλλες ημερομηνίες επικοινωνίας του πατέρα με το παιδί, τροποποίηση που επέτρεπε το σχετικό ιδιωτικό συμφωνητικό που επικυρώθηκε με την απόφαση του διαζυγίου. Ωστόσο, η τροποποίηση αυτή αμφισβητήθηκε από τον μάρτυρα κατηγορίας. Αποδείχθηκε πάντως ότι η μητέρα έδωσε το παιδί στον πατέρα για επικοινωνία σε μεταγενέστερο χρόνο.

Η εισαγγελέας πρότεινε την απαλλαγή της κατηγορουμένης λόγω μη συνδρομής του στοιχείου του δόλου για παραβίαση δικαστικής απόφασης και στην συνέχεια το δικαστήριο αθώωσε την κατηγορούμενη.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν επιβάλλει την διαγραφή αρχικής καταχώρισης φύλου για τρανς άτομο

 

To Eυρωπαϊκό Δικαστήριο σήμερα απέρριψε αίτημα τρανς άνδρα για καταστροφή της αρχικής ληξιαρχικής πράξης γέννησής του, με την οποία του είχε αποδοθεί κατά την γέννηση το γυναικείο φύλο. Στην Πολωνία, όπως και στην Ελλάδα, η αρχική ληξιαρχική καταχώριση της γέννησης δεν αλλάζει ποτέ. Μετά, όμως, από την νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, κάθε αντίγραφο της ληξιαρχικής πράξης και, φυσικά, η αστυνομική ταυτότητα, αφού βέβαια ολοκληρωθεί η διοικητική διαδικασία, έχουν μόνο την εγγραφή που αντιστοιχεί στην ταυτότητα φύλου κι όχι αναφορές στην μεταβολή. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι αφού σχεδόν κανείς δεν έχει πρόσβαση στην αρχική εκείνη καταχώρηση φύλου κι αφού ο προσφεύγων δεν επικαλέστηκε κάποια ιδιαίτερη βλάβη, τότε δεν παραβιάζεται το δικαίωμά του στην ιδιωτικότητα.

Προσωπικά, διαφωνώ κάθετα. Υπάρχει μια θεμελιώδης αρχή του ευρωπαϊκού δικαίου προστασίας δεδομένων, η οποία επιβάλει την επικαιροποίηση των ανεπίκαιρων προσωπικών δεδομένων. Η επικαιροποίηση περιλαμβάνει και την καταστροφή της αρχικής καταχώρησης όταν συντρέχει κανένας νόμιμος λόγος για την διατήρησή της. Υπάρχει επίσης η αρχή της χρονικά πεπερασμένης διατήρησης των δεδομένων που επιβάλλει την διαγραφεί και καταστροφή τους όταν είναι δεν υπάρχει κανένας λόγος να τηρούνται.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όταν εξετάζει κατά πόσον μία παρέμβαση στα δικαιώματα επί της προσωπικότητας που προστατεύει το άρθρο 8 ΕΣΔΑ είναι δικαιολογημένη ή συνιστά παραβίαση σε μια δημοκρατική κοινωνία, θέτει το εξής ερώτημα: "υπάρχει μια πιεστική κοινωνική ανάγκη που δικαιολογεί αυτή την παρέμβαση;" Εάν υπάρχει η pressing social need, τότε το μέτρο είναι ανεκτό σε μια δημοκρατική κοινωνία. Στην απόφαση Υ κατά Πολωνίας, δεν έθεσε αυτό το ερώτημα. Έκρινε ότι λόγοι ιστορικού αρχείου (σαν να είναι το κάθε τρανς άτομο... ιστορικό πρόσωπο) και το δημόσιο συμφέρον επιβάλλουν την διατήρηση της αρχικής εγγραφής κι ότι ήταν το ίδιο το άτομο που όφειλε να επικαλεστεί μια σαφή βλάβη του από αυτή την αρχική διατήρηση. Η γνώμη μου είναι ότι όταν ασκείς ατομικό δικαίωμα δεν υπάρχει το "γιατί", υπάρχουν οι λόγοι αρχής. Όταν η ευρωπαϊκή νομοθεσία και ο GDPR επιβάλλει την διαγραφή των ανεπίκαιρων δεδομένων, είναι το κράτος που πρέπει να εξηγεί για ποιον λόγο να διατηρείται η αρχική καταχώρηση φύλου, ως υπεύθυνος επεξεργασίας κι όχι το ίδιο το τρανς πρόσωπο που θέλει να ζήσει μια κανονική ζωή σε μια δημοκρατική κοινωνία. Σόρρυ κι όλας.

Τέτοιες αποφάσεις δεν προσφέρουν απολύτως τίποτε και ελπίζω ο πρόσφεύγων να συνεχίσει την υπόθεση ζητώντας την παραπομπή στο Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης του ΕΔΔΑ.

Δικαίωση για τοποθέτηση υπερσυνδέσμων και στο Εφετείο Κακουργημάτων Θράκης

Ένας δικαστικός κύκλος διώξεων και τελικών αθωώσεων που ξεκίνησε το έτος 2010 έκλεισε σήμερα για τον διαχειριστή του διαδικτυακού τόπου livemovies.gr, ιστότοπο στον οποίο περιλαμβάνονταν ευρετήριο για τηλεοπτικές σειρές και ταινίες με τοποθέτηση συνδέσμων (links) προς άλλες ιστοσελίδες που είναι αναρτημένα τα έργα.

Το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Θράκης (Κομοτηνή) κήρυξε σήμερα αθώο τον διαχειριστή της ιστοσελίδας που λειτούργησε για μια οκταετία (2008-2016), κρίνοντας ότι δεν υπήρχε ο ενδεχόμενος δόλος του για παραπομπή των χρηστών σε παράνομα αναρτημένα οπτικοακουστικά έργα, κατηγορία που του είχε αποδοθεί και για την οποία είχε καταδικαστεί (ως απλός συνεργός παραβίασης του νόμου για την πνευματική ιδιοκτησία) από το Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων Θράκης το 2017.

H υπόθεση ξεκίνησε το 2010 με μήνυση που κατέθεσε η Εταιρία Προστασίας Οπτικοακουστικών Έργων (ΕΠΟΕ), καθώς και η ΑΕΠΙ λίγο νωρίτερα εναντίον του διαχειριστή του livemovies.gr  Ήταν η χρονιά κατά την οποία το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κιλκίς είχε κρίνει αθώο τον διαχειριστή της αντίστοιχης λειτουργίας ιστοσελίδας greekmovies.com, κρίνοντας ότι η δημιουργία καταλόγου οπτικοακουστικών έργων και η τοποθέτηση link προς πλατφόρμες όπου ήταν αναρτημένα προς θέαση τα ίδια τα έργα δεν αποτελούσε παράνομη "αναπαραγωγή" (ΤριμΠλημΚιλκίς 965/2010). 

 Όμως, στην υπόθεση του livemovies.gr το Δικαστικό Συμβούλιο έκρινε ότι η τοποθέτηση link ήταν "απλή συνέργεια" του διαχειριστή στο κακούργημα της παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων, με το σκεπτικό ότι μπορεί να μην ήταν βέβαια "αναπαραγωγή", ήταν πάντως παρουσίαση στο κοινό έργων τα οποία όφειλε, δήθεν, να γνωρίζει ο διαχειριστής ότι είχαν αναρτηθεί παράνομα! Το 2017 καταδικάστηκε, λοιπόν, ο διαχειριστής του livemovies.gr μετά την μήνυση της ΕΠΟΕ ως "απλός συνεργός" για τις φερόμενες ως παράνομες αναρτήσεις ταινιών στις οποίες παρέπεμπε ο ίδιος με τοποθέτηση links από την ιστοσελίδα του και με το σκεπτικό ότι όφειλε να γνωρίζει αν ήταν νόμιμα ή παράνομα αναρτημένες στις τρίτες πλατφόρμες. Μετά την καταδίκη του, το 2017, ο διαχειριστής άσκησε έφεση που δικάστηκε σήμερα, πέντε ολόκληρα χρόνια μετά, κατά την οποία αθωώθηκε.

Είχε μεσολαβήσει επίσης η νίκη του livemovies.gr στην αντίστοιχη μήνυση της ΑΕΠΙ. Συγκεκριμένα, η ΑΕΠΙ το 2009 υπέβαλε μήνυση στον διαχειριστή του livemoveis.gr επειδή αυτός αρνήθηκε να υπογράψει μαζί της σύμβαση "χρήσης έργων για livestreaming" για την ... τοποθέτηση συνδέσμων υπερκειμένου προς άλλες ιστοσελίδες που ήταν αναρτημένα τα έργα.  Το Δ' Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών αθώωσε το 2017 τον διαχειριστή, τον οποίο υπερασπίστηκα ως συνήγορος, για την πράξη της τοποθέτησης υπερσυνδέσμων, κρίνοντας ότι "εφόσον λοιπόν δεν αποδείχθηκε ότι ο κατηγορούμενος ως διαχειριστής της ιστοσελίδας livemovies.gr είχε αποθηκεύσει σε διακομιστή – server και παρείχε τη δυνατότητα στους χρήστες που την επισκέπτονταν να παρακολουθήσουν οπτικοακουστικά έργα, αλλά τους παρέπεμπε, μέσω συνδέσμου link σε ιστότοπους τρίτων , όπως των τηλεοπτικών σταθμών MEGA, ANTENNA, κτλ, οι οποίοι κατά κανόνα έχουν νόμιμη άδεια μετάδοσης των έργων και των εκπομπών δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα της κακουργηματικής παράβασης του αρ. 66 παρ. 1 , 2 περ. α-β και 3 του Ν.2121/1993 που του αποδίδεται κατά την αντικειμενική του υπόσταση και πρέπει αυτός να κηρυχθεί αθώος.” Παρά την κρίση αυτή, λίγες μέρες μετά, το αντίστοιχο Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων Θράκης καταδίκασε τον κατηγορούμενο ως "απλό συνεργό", κρίνοντας ότι είχε ενδεχόμενο δόλο και ότι όφειλε να γνωρίζει ότι παραπέμπει (και) σε παράνομες αναρτήσεις τρίτων ιστοσελίδων.

Το θέμα της ευθύνης το έλυσε όμως το Εφετείο Αθηνών (16ο τμήμα) με την απόφαση 1909/2017 που εκδόθηκε στην υπόθεση της αγωγής του livemovies.gr κατά της ΑΕΠΙ, με την οποία τα δικαστήρια αναγνώρισαν ότι πράγματι ο διαχειριστής δεν όφειλει να έχει άδεια της ΑΕΠΙ για να τοποθετεί συνδέσμους προς άλλες ιστοσελίδες που ήταν αναρτημένα τα οπτικοακουστικά έργα. Συγκεκριμένα, το Εφετείο, όπως πιο πριν και το Πρωτοδικείο Αθηνών, δικαστήρια στα οποία εκπροσώπησα τον διαχειριστή έκριναν ότι δεν είχε υποχρέωση να γνωρίζει αν εκεί που παρέπεμπε ήταν νόμιμα ή όχι αναρτημένα τα έργα, καθόσον σύμφωνα με την νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κυρίως βλ. απόφαση GS Media) υποχρέωση να γνωρίζει έχει μόνο όποιος τοποθετεί συνδέσμους σε τρίτες ιστοσελίδες επιδιώκοντας προσπορισμό οικονομικού κέρδους. Το Εφετείο Αθηνών έκρινε ότι ο διαχειριστής του livemovies.gr "δεν γνώριζε, ούτε μπορούσε να γνωρίζει εάν οι ιστότοποι στους οποίους μεταφερόταν ο χρήστης, μεταξύ των οποίων οι επίσημοι τηλεοπτικοί σταθμοί, είχαν λάβει νόμιμη άδεια των κατά περίπτωση πνευματικών δημιουργιών και των εταιριών που τους εκπροσωπούν για την μετάοση των έργων αυτών. Και σε εκείνες, όμως, τις ελάχιστες περιπτώσεις, όπου οι ιστότοποι, στους οποίους μεταφερόταν μέσω συνδέσμων ο χρήστης, δεν είχαν νόμιμη άδεια μετάδοσης των έργων, ο ενάγων δεν ενήργησε με σκοπό κερδοσκοπίας, αφού δεν αποδείχθηκε καμμία συμμετοχή του σε αυτούς ή απολαβή κερδών από την χωρίς άδεια μετάδοση των έργων. Κατόπιν των ανωτέρω, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν και στην αρχή της παρούσας, ο ενάγων μέσω της ιστοσελίδας του δεν κατέστησε προσιτά στο κοινό με την έννοια της παρουσίασης έργα - πνευματικά δημιουργήματα σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 3 παρ. 1 του ν.2121/1993 σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της Οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ώστε να συντρέχει παραβίαση της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησία, όπως ισχυρίστηκαν οι εναγόμενοι και κυρίως η πρώτη εναγομένη εταιρία."

Αξιοποιώντας αυτό το σκεπτικό των δύο εφετειακών αποφάσεων της Αθήνας, υπερασπίστηκα στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Κομοτηνής τον διαχειριστή, ο οποίος αθωώθηκε λόγω αμφιβολιών για την συνδρομή του στοιχείου του ενδεχόμενου δόλου. Παρά την αρχική ποινική καταδίκη του από την Μονομελή σύνθεση του Κακουργοδικείου Θράκης, που είχε στην διάθεσή της ήδη όλη την παραπάνω νομολογία αλλά έσφαλε στην εφαρμογή της, η Τριμελής δευτεροβάθμια σύνθεση πέντε χρόνια μετά δίκασε κατ' έφεση και αθώωσε τον κατηγορούμενο, μεταφράζοντας την αστική κρίση περί έλλειψης ευθύνης σε αμφιβολία για την συνδρομή του στοιχείου του ενδεχόμενου δόλου του ως φερόμενου "απλού συνεργού". 

 Επομένως, ο τοποθετών συνδέσμους υπερκειμένου προς άλλες ιστοσελίδες, εφόσον δεν ενεργεί κερδοσκοπικά δεν είναι ούτε αυτουργός (Δ' ΜονΕφΚακ Αθηνων 3766/2017), αλλά ούτε και απλός συνεργός σε παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (ΤριμΕφΚακΘράκης 2022).

Ευχαριστία για το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών

 

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ακαδημία Αθηνών για το βραβείο της Τάξεως των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών για το 2021 (βραβείο Ίωνος – Ιωάννη Τσατσαρώνη).

Το βραβείο αφορά το έργο με τίτλο “Η ελεύθερη συμβίωση (χωρίς γαμο και χωρίς σύμφωνο συμβίωσης) σε συγκριτική μελέτη”.

Είναι επιτακτική ανάγκη να διερωτηθούμε για ποιον λόγο η ελεύθερη συμβίωση, αλλά και η έγγαμη συμβίωση και η καταχωρισμένη συμβίωση καταντούν ολοένα και περισσότερο στην εποχή μας από άσυλο προσωπικής χειραφέτησης σε εστίες κινδύνου και ποινικών αδικημάτων.

Η θλιβερή αυτή διαπίστωση σχετίζεται ιδιαίτερα με το ζήτημα της πανδημίας COVID-19 και του αναγκαστικού εγκλεισμού που επέρχεται με αυτήν με αποτέλεσμα, πολύ συχνά, να εντείνεται η αναγκαιότητα της συγκατοίκησης για πρακτικούς λόγους που έχει αποτέλεσμα, κι αυτό με τη σειρά του, το να υποβαθμίζεται σημαντικά το θεμέλιο της ελεύθερης συμβίωσης που δεν είναι τίποτε άλλο παρά μόνο η πραγματικότητα της επιλογής.

Ο ανησυχητικά αυξανόμενος αριθμός των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα το έτος 2021 επιβάλλει να συζητήσουμε πολύ σοβαρά το ζήτημα της γνησιότητας της συγκατάθεσης και των επικαιροποιημένων συναινέσεων που συγκροτούν την ελεύθερη συμβίωση.

Αυτό κι άλλα πολλά βρίσκονται στο επίκεντρο του βιβλίου αυτού, το οποίο έχουν αναλάβει να εντάξουν στο εκδοτικό τους πρόγραμμα για το 2022 οι Εκδόσεις Πόλις, τις οποίες ευχαριστώ ιδιαίτερα.

Θα ήθελα να ευχηθώ καλές γιορτές, χρόνια πολλά κι ένα ευτυχισμένο καινούργιο έτος.

Συνεχίζεται ο παραλογισμός από Ειρηνοδίκες σε θέματα ταυτότητας φύλου

 

Ενώ έχουμε καταγγείλει πολλαπλά το φαινόμενο οι Ειρηνοδίκες να απορρίπτουν αιτήματα νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου ως προς το επώνυμο, με την δικαιολογία ότι δήθεν αυτό αποτελεί αρμοδιότητα δημάρχου, παρ' όλο που οι δήμαρχοι αρνούνται ότι είναι δική τους αρμοδιότητα ειδικά για λόγους διεμφυλικότητας, οι δικαστές συνεχίζουν ακάθεκτοι σαν να μη συνέβη απολύτως τίποτε. Σαν να μην έχει τεθεί καν το ζήτημα!

 

Σε απόφαση που παραλάβαμε σήμερα από το Ειρηνοδικείο Αθηνών, συνεχίζεται ο τραγέλαφος η Ειρηνοδίκης να αποφασίζει μεταβολή του κυρίου ονόματος ΧΩΡΙΣ να προσαρμόζει το επώνυμο στο φύλο που αναγνωρίζει, με αποτέλεσμα το άτομο να έχει πλέον κύριο όνομα στο αρσενικό και επώνυμο στο θηλυκό. 

 

Το πρόβλημα εντοπίζεται σε άτομα που ζητούν την πλήρη μεταβολή του επωνύμου τους, δηλαδή διεκδικούν άλλο επώνυμο (λόγω της διεμφυλικότητάς τους) κι όχι σε άτομα που δέχονται να διατηρήσουν το ίδιο οικογενειακό επώνυμο προσαρμοσμένο στο φύλο τους.

Στην συγκεκριμένη Ειρηνοδίκη είχαμε εξηγήσει με τον πιο αναλυτικό δυνατό τρόπο το συγκεκριμένο πρόβλημα και είχαμε εξηγήσει ότι αυτό πρέπει να σταματήσει να συμβαίνει. Τέσσερις μήνες μετά που δημοσίευσε την απόφαση, εντοπίζεται ακριβώς το ίδιο πρόβλημα που έχει επισημανθεί πολλές φορές.

 

Το πρόβλημα επισημάνθηκε και στην "Εθνική Στρατηγική ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας" που παραδόθηκε στις 29 Ιουνίου 2021 στον πρωθυπουργό. Συγκεκριμένα, στην σελ. 49 της Εθνικής Στρατηγικής αναγράφεται: 

 

"Χαρακτηριστικές είναι, επίσης, οι περιπτώσεις όπου με το διατακτικό αποφάσεων μεταβάλλεται η καταχώριση του φύλου και του κυρίου ονόματος χωρίς να γίνεται αντίστοιχη προσαρμογή του επωνύμου, πράγμα που δημιουργεί προβλήματα. Η παροχή δυνατότητας μεταβολής και του επωνύμου θα έλυνε πρακτικά σοβαρά προβλήματα για τα διεμφυλικά άτομα που η πρότερη ζωή τους έχει συνδεθεί με έντονες κακοποιήσεις και δε θα τα υπέβαλε στην πρόσθετη βάσανο επιπλέον διαδικασίας η οποία οδηγεί αρκετές φορές σε αναιτιολόγητες απορρίψεις."

 

Λοιπόν, αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί έτσι. Πρέπει αμέσως να ξεκινήσει η νομοπαρασκευαστική διαδικασία ώστε να λυθεί άμεσα, με την σχετική τροποποίηση του Ν.4491/2017, καθώς και του Ν.3852/2010 που έδωσε κάποια σχετική αρμοδιότητα σε δημάρχους.

 

Πρέπει όλη η διαδικασία να γίνει διοικητική, με απλή αίτηση στο ληξιαρχείο, για να τελειώνουμε. Η δικαστική εμπλοκή στο θέμα δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα επιλύει.

 

Ήρθε η ώρα να βγει από τα συρτάρια του πρωθυπουργού η Εθνική Στρατηγική ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας και να αρχίσει να οδεύει προς το Υπουργείο Δικαιοσύνης για την σύσταση της σχετικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής που θα υλοποιήσει τις προτάσεις της Επιτροπής Σύνταξης της στρατηγικής.

 

Επίσης, παρατηρούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση έχει κρατήσει πολύ καιρό σε δημόσια διαβούλευση το "δικό του" νομοσχέδιο για τον γάμο και τις σχετικές αλλαγές, ενώ έχει το δικαίωμα να το καταθέσει στην Βουλή ως Πρόταση Νόμου. Η διαβούλευση έχει πάντα χρονικό ορίζοντα, ο οποίος τελειώνει. Το νόημά της είναι η βελτίωση της νομοθετικής πρότασης και η κατάθεσή της στην Βουλή.

7 νομικές νίκες κατά του Υπουργείου Παιδείας σε 2 χρόνια

 

Tα τελευταία δύο χρόνια και τις επτά (7) φορές που συγκρουστήκαμε νομικά ως δικηγορικό γραφείο με το Υπουργείο Παιδείας, το αντιμετωπίσαμε επιτυχώς. 

 

1. Στις 4.9.2019 σε καταγγελία που υποστηρίξαμε ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα δημοσιεύθηκε η απόφαση 28/2019 σύμφωνα με την οποία κρίθηκε ότι απαγορεύεται η αναγραφή του θρησκεύματος και της ιθαγένειας σε τίτλους σπουδών και στο πληροφοριακό σύστημα MySchool, καθώς και η υποβολή δήλωσης ότι οι μαθητές "δεν είναι Χ.Ο" ως προϋπόθεση απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών.

[https://www.dpa.gr/.../files/2019-09/apofasi282019.pdf]

 

2. Στις 20.9.2019 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας με τις αποφάσεις 1759-1760/2019 ακύρωσε τις υπουργικές αποφάσεις του Υπουργού Παιδείας (Γαβρόγλου) με τις οποίες επιβαλλόταν η αναγραφή του θρησκεύματος στα απολυτήρια γυμνασίου και γενικού λυκείου σε αιτήσεις γονέων, μαθητών και της Ένωσης Αθέων που εκπροσωπήσαμε.

[http://www.adjustice.gr/.../pag.../epikairotita/apofaseis...]

 

3. Την 31.10.2019 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε την Ελλάδα επειδή επέβαλε σε γονείς που εκπροσωπήσαμε να αποκαλύψουν ότι τα τέκνα τους "δεν ειναι Χ.Ο." για να λάβουν απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών (η εγκύκλιος επί υπουργίας Λοβέρδου που επί Γαβρόγλου περιλήφθηκε σε υπουργική απόφαση).

[http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-197254]

 

4. Την 31.1.2020 το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών με την απόφαση 32/2020 ανέστειλε την απόρριψη αιτήματος απαλλαγής μαθητή από το μάθημα των θρησκευτικών που οι γονείς του που εκπροσωπήσαμε δεν είχαν δηλωσει "δεν είναι Χ.Ο", αλλά ότι επιθυμούν την απαλλαγή για συνειδησιακούς λόγους.

[https://www.flash.gr/.../prwti-apallagi-apo-ta...]

 

5. Στις 7.9.2020 σε καταγγελία που υποστηρίξαμε ενώπιον της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων εκδόθηκε η απόφαση 32/2020 με την οποία απαγορεύθηκε η αναγραφή της "διαγωγής" στο απολυτήριο και τα υπόλοιπα πιστοποιητικά σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν είναι νόμιμη [Νόμος Κεραμέως], καθώς και ότι η δήλωση των γονέων για την απαλλαγή αρκεί να περιορίζεται σε επίκληση "λόγων συνείδησης" (όχι θρησκευτικής).

[https://www.constitutionalism.gr/2020-32-apdpx.../]

 

6. Στις 24.2.2021 το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών με την απόφαση Α266/2021 ακύρωσε απορρίψεις αίτησης μαθητή που εκπροσωπήσαμε για απαλλαγή του από το μάθημα των θρησκευτικών (η πρώτη επειδή οι γονείς επικαλέστηκαν λόγους θρησκ. συν. χωρίς δήλωση δεν είναι "Χ.Ο." και η δεύτερη ως εκπρόσθεσμη αίτηση). Το Διοικητικό Εφετείο έκρινε ότι αφενός δεν απαιτείτο η δήλωση Χ.Ο και αφετέρου η συμπλήρωση δεν ήταν εκπρόθεσμη παρόλο που είχε παρέλθει η προθεσμία, καθόσον επρόκειτο για ενιαία αίτηση.

[http://elawyer.blogspot.com/2021/04/to.html]

 

7. Στις 17.9.2021 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας ακύρωσε με την απόφαση 1362/2021 την εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας [επί υπουργίας Κεραμέως] για την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών επειδή δεν υπήρχε νομοθετική εξουσιοδότηση και δεν είχε δημοσιευθεί στο ΦΕΚ, επί αιτήσεως γονέων και μαθητών που εκπροσωπήσαμε [http://www.adjustice.gr/.../pag.../epikairotita/apofaseis...].

 

Οι 7 νίκες μας κατά του Υπουργείου Παιδείας δεν σημαίνουν φυσικά ότι το υπουργείο δεν εκπροσωπείται από άξιους συναδέλφους μας. Σημαίνουν ότι οι διοικητικές πράξεις που εκδίδει το Υπουργείο Παιδείας δεν έχουν λάβει προληπτικά υπόψη τις νομικές επιπτώσεις που έχουν ή έχουν υποτιμήσει τις εν λόγω επιπτώσεις και παρ' όλ' αυτά επιμένουν στο ρίσκο. 

 

Τον επόμενο μήνα η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας θα δικάσει και την τρέχουσα υπουργική απόφαση για τον τρόπο της απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών που παρά τις ήττες του Υπουργείου στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, δεν έχουν ακόμη προσαρμοστεί στην σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Το σημερινό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τίτλο "Τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση" είναι η καλύτερη απάντηση σε διάφορα ομοφοβικά κείμενα (π.χ. των υποτιθέμενων 160, το προσκλητήριο για εναντίωση στην σεξουαλική αγωγή στο σχολείο κ.τ.λ.) που κυκλοφορούν κατά καιρούς.

Το Ψήφισμα της Ευρωβουλής καταγράφει την κατάσταση των δικαιωμάτων, διατυπώνει συστάσεις για την επέκτασή τους και προτείνει δράσεις για χώρες που τα καταπατούν βάναυσα, όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία. Από την ψήφιση απείχε η ευρωβουλεύτρια της ΝΔ Άννα - Μισέλ Ασημακοπούλου, αλλά και άλλα μέλη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. 

Στο Προοίμιο του, το Ψήφισμα παραθέτει το σύνολο των νομικών κειμένων διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου στα οποία κατοχυρώνονται τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων: Συνθήκη της ΕΕ (Ρώμη) και Συνθήκη για την Λειτουργία της ΕΕ (Λισαβόνα), Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ΕΣΔΑ, Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης, Σύμβαση Δικαιωμάτων του Παιδιού, Ψήφισμα 2239/2018 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή "ισότητα χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού", Ψήφισμα 2048/2015 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τις διακρίσεις κατά των διεμφυλικών ανθρώπων στην Ευρώπη, Οδηγία 2004/38/ΕΚ για το δικαίωμα μετακίνησης και ελεύθερης εγκατάστασης των πολιτών της ΕΕ και των μελών των οικογενειών τους, Στρατηγική ΛΟΑΤΚΙ Ισότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2020-2025), Οδηγία 2000/78 για την απαγόρευση διακρίσεων στο εργασιακό περιβάλλον, Ψήφισμα 2021 για την κήρυξη της ΕΕ ως Ζώνης Ελευθερίας ΛΟΑΤΚΙ, καθώς και σχετικές αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ε.Ε.

Το Ψήφισμα ξεκινά αναγνωρίζοντας ότι τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα.

Το Ψήφισμα επισημαίνει αμέσως μετά ότι το Ευρωκοινοβούλιο έχει λάβει πολλές αναφορές για τις διακρίσεις που υφίστανται τα ΛΟΑΤΚΙ πρόσωπα στην ΕΕ και ιδίως τα ΛΟΑΤΚΙ ζευγάρια και οι οικογένειες ουράνιο τόξο (δηλ. οι οικογένειες που συγκροτούν τα ομόφυλα ζευγάρια).

Η Ε.Ε. τυπικά δεν έχει αρμοδιότητα να ρυθμίσει νομοθετικά τα ζητήματα του οικογενειακού δικαίου, καθώς αυτά παραμένουν στην νομοθετική αρμοδιότητα των εθνικών νομοθεσιών. Όμως, η Ε.Ε. έχει την αρμοδιότητα να νομοθετήσει μέτρα για την ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών της Ε.Ε. και σε αυτή την μετακίνηση περιλαμβάνονται και τα μέλη των οικογενειών που ενδέχεται τα ίδια να μην είναι πολίτες της Ε.Ε. Δηλαδή αν κάποιος έχει παντρευτεί ή έχει σύμφωνο συμβίωσης με πολίτη χώρας εκτός Ε.Ε., ο σύζυγος - σύντροδος που δεν είναι πολίτης Ε.Ε. έχει τα ίδια δικαιώματα ελεύθερης μετακίνησης κι εγκατάστασης με τον πολίτη Ε.Ε. Με αυτό τον τρόπο, η Ε.Ε. έμμεσα ρυθμίζει μια πτυχή οικογενειακού δικαίου, παρόλο που δεν έχει ευθέως την αρμοδιότητα να επιβάλλει το γάμο, το σύμφωνο, την τεκνοθεσία για ομόφυλα ζευγάρια. Μπορεί όμως να πιέσει πολιτικά, όπως και κάνει με αυτό το ψήφισμα.

Μπορεί όμως, η Ε.Ε. να ρυθμίσει νομοθετικά την ίση μεταχείριση χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού σε κάθε πολιτική των κρατών που συνέχεται με τις ενωσιακές ελευθερίες: το Ευρωκοινοβούλιο διαμαρτύρεται με το Ψήφισμα επειδή το σχέδιο Οδηγίας που έχει δημοσιευθεί από το 2008 για αυτό το θέμα ακόμη δεν έχει ψηφιστεί. 

Μπορεί, επίσης, η Ε.Ε. να επιβάλλει στα κράτη μέλη να αναγνωρίζονται τα πιστοποιητικά γέννησης των παιδιών που αποκτούν ομόφυλα ζευγάρια και εκδίδονται από μια χώρα που αναγνωρίζει την ομόφυλη γονεϊκότητα να αναγνωρίζεται και από όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη. Η Ευρωβουλή καλεί την Επιτροπή να αναλάβει τέτοια πρωτοβουλία. Στην Ελλάδα έχουμε ακόμη το πρόβλημα της νομοθεσίας που δεν αναγνωρίζει τα παιδιά που αποκτούν ομόφυλα ζευγάρια Ελλήνων στο εξωτερικό να αναγνωρίζονται ως τέκνα με γονείς το ομόφυλο ζευγάρι στην σχετική οικογενειακή μερίδα. Ενώ με το σύμφωνο συμβίωσης "ανοίγει" οικογενειακή μερίδα, σε αυτή την μερίδα δεν μπορούν να προστεθούν τα τέκνα των παιδιών με γονείς και τους δύο. 

Μπορεί η Ε.Ε. να κινήσει διαδικασίες κυρώσεων κατά της Ουγγαρίας και της Πολωνίας για παραβιάσεις του ενωσιακού δικαίου λόγω των ομοφοβικών νομοθεσιών που έχουν θεσπίσει, καθώς και εναντίον της Ρουμανίας που αρνείται να αναγνωρίσει την ενωσιακή προστασία μελών ΛΟΑΤΚΙ οικογενειών κατά την έννοια της Οδηγίας 2004/38/ΕΚ.

Αναρωτιέμαι σε τί απ' όλ' αυτα διαφωνούν τα μέλη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όπως η κα Ασημακοπούλου που απείχαν από την ψηφοφορία. Αναρωτιέμαι επίσης ποια θα ειναι η αντιμετώπιση τους από τα εθνικά κόμματά τους, όπως η Νέα Δημοκρατία. 

Το βουλιμικό ΓΕΜΗ

 

Ας πούμε μερικές σκληρές αλήθειες και για το ΓΕ.ΜΗ. που μας φόρτωσε η κυβέρνηση Καραμανλή με νόμο του 2005.

Δεν είναι κάτι περισσότερο παρά άλλη μία (αρχαϊκή βέβαια) ψηφιοποιημένη γραφειοκρατία. Ενώ είχαμε μια χαρά μητρώο ΑΕ στις νομαρχίες και, φυσικά ΦΕΚ ΑΕ-ΕΠΕ που ΑΚΟΜΑ ΕΧΟΥΜΕ (δεν καταργήθηκε και τίποτε δηλαδή), ξαφνικά "έπρεπε" να αποκτήσουμε και γενικό εμπορικό μητρώο.

Τα περί επιβολής από την ΕΕ είναι χαζά, αφού με μια βελτίωση του ΦΕΚ ΑΕ-ΕΠΕ και της ιστοσελίδας του εθνικού τυπογραφείου θα είχαμε πλήρη ενσωμάτωση της οδηγίας, χωρίς τον ανόητο διπλασιασμό των δημοσιεύσεων. Το ΓΕΜΗ κατά 99% περιλαμβάνει πληροφορία ήδη δημοσιευμένη αλλού και ήδη προσβάσιμη από αλλού.

Και βέβαια μια γραφειοκρατία που την κρατάς για να αναδημοσιεύει, ειναι αχόρταγη. Δεν αρκείται στις επιχειρήσεις (που είναι η δουλειά της), θέλει ολοένα καινούργια δεδομένα. Κάποια στιγμή άρχισαν να εγγράφονται λέει και οι αστικές μη κερδοσοκοπικές επιχειρήσεις στο ΓΕΜΗ (ή κάποιες κατηγορίες τους). Βρήκαμε δηλαδη παπά, να θάψουμε πεντ' έξι.

Και ξαφνικά εκεί που λέγαμε ότι κυβερνά ο φιλελευθερισμός και όλα αυτά απελευθερώνονται (ήχος γέλια κονσέρβα), η κυβέρνηση αποφασίζει ότι στο ΓΕΜΗ θα γράφονται τα δικηγορικά γραφεία. Δεν έχω κανένα πρόβλημα, σε αντίθεση με συναδέλφους μου, να παραδεχτώ ότι ασκούμε μια δραστηριότητα της ελεύθερης αγοράς, σε ένα ρυθμισμένο επάγγελμα με αυξημένο θεσμικό βάρος. Θέλετε να το πούμε και λειτούργημα (όχι εμείς, ο νομοθέτης), κανένα πρόβλημα. Θέλετε να πούμε και ότι δεν είμαστε έμποροι; Να το πούμε και αυτό. Δεν είμαστε έμποροι.

Δεν είναι όμως αυτοί οι λόγοι που το ΓΕΜΗ είναι, ούτως ή άλλως, μια ανοησία που θέλει συνέχεια να τρέφεται με κάτι καινούργιο για να έχει λόγο ύπαρξης.

Το ΓΕΜΗ είναι μια περιττή γραφειοκρατία που οι ευρωπαϊκές υποχρεώσεις τις οποίες καλύπτει μπορούσαν ωραιότατα να εκπληρωθούν από προϋπάρχουσες κρατικές υπηρεσίες με μια μικρή αναβάθμιση. Το γεγονός ότι θέλει να γράφει και τους δικηγόρους είναι η καλύτερη ομολογία του ότι έχει ξεμείνει από δουλίτσα κι ότι πρέπει να δικαιολογήσει κάπως την ύπαρξή του. Αυτό είναι όλο και σόρρυ κι όλας.

Από σκοπιάς προστασίας προσωπικών δεδομένων, ο διπλασιασμός των εγγραφών που αφορούν φυσικά πρόσωπα (όπως οι δικηγόροι) είναι επίσης αντίθετος στον #GDPR και συγκεκριμένα στο άρθρο 25 που επιβάλλει την ελαχιστοποίηση των δεδομένων.

To νομικό θέμα της επιλογής του τόπου ενταφιασμού του Μίκη Θεοδωράκη

 Σύμφωνα με την ειδησεογραφία, ύστερα από αίτημα των εκτελεστών της επιθυμίας του θανόντος για ταφή στον Γαλατά Χανίων, το πρωτοδικείο εξέδωσε προσωρινή διαταγή με την οποία απαγορεύει προσωρινά την ταφή στο Βραχάτι. Παρουσιάστηκε και μια επιστολή του συνθέτη που χρονολογείται το έτος 2013 με την οποία εκφράζει την επιθυμία για την ταφή του στον Γαλατά. Η δίκη των ασφαλιστικών μέτρων ορίστηκε να διεξαχθεί την Δευτέρα.

Σύμφωνα με το άρθρο 35Α του Ν.344/1976 που προστέθηκε στον νόμο αυτό το 2016, δηλαδή μετά την επιστολή του συνθέτη, "κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα με ρητή, χωρίς όρο ή αίρεση, δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου να ορίσει εάν επιθυμεί μετά το θάνατό του την ταφή ή την αποτέφρωσή του, καθώς και να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ενταφιασμού του ή τον τόπο αποτέφρωσής του και τον τρόπο διαχείρισης της τέφρας του αντίστοιχα. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζονται τα πρόσωπα, συγγενικά ή μη που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν. "

Στην δεύτερη παράγραφο ορίζεται ότι αν τηρηθεί αυτή η διαδικασία, η βούληση του ατόμου είναι δεσμευτική ακόμη κι αν αντίκειται στην επιθυμία των συγγενών του: "εφόσον τηρηθεί ο κατά τα ανωτέρω τύπος και η διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη, τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες, που επιμελούνται της ταφής ή αποτέφρωσης του νεκρού οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν εναντιωθούν συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού."

Αυτό σημαίνει ότι το αίτημα για να είναι νομικά ισχυρό πρέπει να περιβληθεί τον συμβολαιογραφικό τύπο. Δεν γνωρίζω κατά πόσον υπάρχει και συμβολαιογραφική πράξη με τέτοια δήλωση του συνθέτη. Στην επιστολή του ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρει ρητά ότι γνωρίζει πως η αγαπημένη του οικογένεια είναι αντίθετη στην επιθυμία του και ότι ο ίδιος έχει αναθέσει σε φίλο και στην γραμματέα του να προχωρήσουν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες. Μετά την ψήφιση του άρθρου 35Α το έτος 2016, απαραίτητη ενέργεια πλέον είναι και η σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξης, οπότε δεν έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει τέτοια συμβολαιογραφική πράξη. Το υποθετικό ερώτημα είναι, εάν δεν υπάρχει, κατά πόσον το δικαστήριο θα κρίνει αν το αίτημα είναι νομικά δεσμευτικό χωρίς την περιβολή του συμβολαιογραφικού τύπου.

Στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 35Α ορίζεται ότι η επιλογή του τόπου ενταφιασμού ή αποτέφρωσης είναι δικαίωμα του προσώπου. Είναι ένα δικαίωμα που συνδέεται με την συνταγματική προστασία της προσωπικότητας, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο συνθέτης στην επιστολή του, ενώ η θεωρία και η νομολογία του αστικού δικαίου συμφωνούν ότι το νεκρό σώμα και ό,τι σχετίζεται με την μνήμη δεν προστατεύονται ευθέως από το άρθρο 57ΑΚ, αλλά αποτελούν υπόλειμμα της προσωπικότητας. Έπειτα, η διάταξη του 35Α δεν εμπίπτει στο κληρονομικό δίκαιο και η δήλωση δεν ισοδυναμεί με διαθήκη, άλλο αν μπορεί να σωρευθεί με διαθήκη σε μια ενιαία συμβολαιογραφική πράξη. Δηλαδή το δικαίωμα επιλογής του τόπου ενταφιασμού είναι μια νομικά sui generis κατάσταση που δεν εξομοιώνεται με την νομική προστασία της προσωπικότητας των ζώντων. Εξάλλου ο Αστικός Κώδικας ορίζει ότι η ιδιότητα του προσώπου δεν υφίσταται μετά τον θάνατο ("το πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό και παύει να υπάρχει με το θάνατό του", άρθρο 34).

Η επίκληση του Συντάγματος, στην υποθετική περίπτωση που ελλείπει ο συμβολαιογραφικός τύπος, μπορεί να λειτουργήσει κάπως "επιδιορθωτικά" και να φωτίσει την ορθή ερμηνεία: το δικαίωμα δεν είναι κληρονομικό ή εμπράγματο, αλλά απόλυτο, οπότε το μεγάλο νομικό ερώτημα είναι κατά πόσον ο συμβολαιογραφικός τύπος είναι συστατικός (ιδρύει την νομική δέσμευση) ή αποδεικτικός (την αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας, ως καταγεγραμμένος σε έγγραφο του Ελληνικού Δημοσίου). Εάν ο τύπος είναι απλά αποδεικτικός, ενώ το δικαίωμα είναι συνταγματικό και απόλυτο, τότε η βούληση μπορεί να αποδειχθεί και με άλλα μέσα, όπως είναι η δημοσιευθείσα επιστολή, οι μάρτυρες κ.τ.λ. Εάν όμως είναι συστατικός, τότε δεν φαίνονται πολλά περιθώρια για νομική δεσμευτικότητα της βούλησης, σε περίπτωση έλλειψης συμβολαιογραφικής πράξης. Το ζήτημα μπορεί να είναι ακόμη πιο σύνθετο ενόψει του άρθρου 158 του Αστικού Κώδικα που ορίζει ότι η τήρηση τύπου για δικαιοπραξία απαιτείται μόνο όπου το ορίζει ο νόμος. Η συγκεκριμένη δήλωση βούλησης είναι μια απλή δικαιοπραξία που διέπεται από το 158ΑΚ ή ανάγεται στο συνταγματικό δικαίωμα του άρθρου 5.1 Σ κι αν ανάγεται συνιστά παρεμπόδιση η πρόβλεψη της τήρησης συμβολαιογραφικού τύπου; Δύσκολα, νομίζω.

H βούληση για την τελευταία κατοικία ενός τόσο επιφανούς πολίτη είναι βέβαιο ότι θα βαρύνει στην κρίση του δικαστηρίου, αλλά θα έχει πολύ ενδιαφέρον η αιτιολογία της απόφασης. Γιατί μην ξεχνάμε μια δικαστική απόφαση για ένα τέτοιο ζήτημα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο επίκλησης και για κάθε μελλοντική αντίστοιχη υπόθεση.