Όροι χρήσης blogs: ποιά η δεσμευτικότητά τους;

Όπως έχω πει η νομοθεσία είναι αρκετή, τουλάχιστον για τις εγχώριες περιπτώσεις. Σε σχέση με το copyright, οι όροι χρήσης μερικές φορές μπορεί να κάμπτουν το επίπεδο προστασίας σε σχέση με τον Ν.2121, μολονότι ο ίδιος ο νόμος αναφέρει ότι δεν χωρεί παραίτηση από τα δικαιώματα που προβλέπει, κατοχυρώνοντας έτσι ένα minimum προστασίας.

Ωστόσο, οι όροι χρήσης δεν είναι κενοί νομικής δεσμευτικότητας, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο. Διαβάζω στο άρθρο 66Β το οποίο προστέθηκε στο νόμο το έτος 2002, ως ενσωμάτωση κοινοτικού δικαίου ("Πληροφορίες για το καθεστώς των δικαιωμάτων"):

1. Ως "πληροφορία για το καθεστώς των δικαιωμάτων" νοείται κάθε παρεχόμενη από τον δικαιούχο πληροφορία, η οποία επιτρέπει την αναγνώριση του έργου ή άλλου προστατευόμενου αντικειμένου με συγγενικό δικαίωμα ή με το δικαίωμα ειδικής φύσης του κατασκευαστή βάσης δεδομένων, καθώς και την αναγνώριση του δημιουργού ή οποιουδήποτε άλλου δικαιούχου. Νοούνται επίσης οι πληροφορίες σχετικές με τους όρους και τις προϋποθέσεις χρήσης του έργου ή άλλων προστατευόμενων αντικειμένων, καθώς και κάθε αριθμός ή κωδικός που αντιπροσωπεύει τις πληροφορίες αυτές. (άρθρο 7 παρ. 2 Οδηγίας 2001/29).

2. Απαγορεύεται σε κάθε πρόσωπο να προβαίνει εν γνώσει του χωρίς την άδεια του δικαιούχου σε οποιαδήποτε από τις ακόλουθες ενέργειες:

α) αφαίρεση ή αλλοίωση οποιασδήποτε πληροφορίας με ηλεκτρονική μορφή σχετικά με τη διαχείριση των δικαιωμάτων,

β) διανομή, εισαγωγή προς διανομή, ραδιοτηλεοπτική μετάδοση, παρουσίαση στο κοινό ή διάθεση στο κοινό έργων ή άλλων προστατευόμενων αντικειμένων με συγγενικό δικαίωμα ή με το δικαίωμα ειδικής φύσης του κατασκευαστή βάσης δεδομένων, από τα οποία έχουν αφαιρεθεί ή αλλοιωθεί άνευ αδείας οι πληροφορίες ηλεκτρονικής μορφής σχετικά με τη διαχείριση των δικαιωμάτων, αν το πρόσωπο αυτό γνωρίζει ή έχει βάσιμο λόγο να γνωρίζει ότι με την ενέργεια αυτή προτρέπει, επιτρέπει, διευκολύνει ή συγκαλύπτει προσβολή του δικαιώματος του δημιουργού ή των συγγενικών δικαιωμάτων ή του δικαιώματος ειδικής φύσης του κατασκευαστή βάσης δεδομένων. (άρθρο 7 παρ. 1 Οδηγίας 2001/29)

3. Η παράβαση των ανωτέρω διατάξεων τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή 2.900 -15.000 ευρώ και συνεπάγεται τις αστικές κυρώσεις του άρθρου 65 του Ν. 2121/1993, όπως ισχύει. Το Μονομελές Πρωτοδικείο μπορεί να διατάξει ασφαλιστικά μέτρα σύμφωνα με τον Κ.Πολ.Δ., εφαρμοζομένης και της ρύθμισης του άρθρου 64 του Ν. 2121/1993, όπως ισχύει. (άρθρο 7 Οδηγίας 2001/29).

Ο νόμος λοιπόν προστατεύει τους όρους χρήσης ως αναπόσπαστο στοιχείο του ίδιου του έργου που προστατεύεται με την έννοια ότι απαγορεύεται η αφαίρεσή τους από τρίτον, αλλά και η διάθεση στο κοινό αυτών των έργων με σκόπιμη αφαίρεση των όρων χρήσης, προκειμένου να διευκολυνθεί η προσβολή των δικαιωμάτων.

Για τους νομικούς που τυχόν διαβάζουν, νομίζω ότι η "γνώση" ή η βάσιμη πιθανολόγηση αυτή της διευκόλυνσης της προσβολής ως βασικό στοιχείο για την στοιχειοθέτηση του αδικήματος της παρ. 2 στοιχείο β΄ καθιστά υπερχειλή την υποκειμενική υπόσταση με την προσθήκη εξωτερικού όρου του αξιοποίνου. Θα ήθελα τη γνώμη σας επ' αυτού, γιατί η συνθήκη φαίνεται αντίστοιχη της γνώσης του ψεύδους στην περίπτωση της συκοφαντικής δυσφήμησης.

Αναδημοσίευση κειμένων χωρίς άδεια: ποινικές κυρώσεις

Η νομική προστασία σε αυτές τις περιπτώσεις (βλ. τα δύο προηγούμενα ποστς), ολοκληρώνεται με το ποινικό μέρος μιας υπόθεσης. Ο νόμος 2121 προβλέπει σοβαρές ποινές για όσους προσβάλλουν την πνευματική ιδιοκτησία.

Άρθρο 66

1. Τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή 2.900 -15.000 ευρώ όποιος χωρίς δικαίωμα και κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος νόμου ή διατάξεων των κυρωμένων με νόμο πολυμερών διεθνών συμβάσεων για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας εγγράφει έργα ή αντίτυπα, αναπαράγει αυτά άμεσα ή έμμεσα, προσωρινά ή μόνιμα, με οποιαδήποτε μορφή, εν όλω ή εν μέρει, μεταφράζει, διασκευάζει, προσαρμόζει ή μετατρέπει αυτά, προβαίνει σε διανομή αυτών στο κοινό με πώληση ή με άλλους τρόπους ή κατέχει με σκοπό διανομής, εκμισθώνει, εκτελεί δημόσια, μεταδίδει ραδιοτηλεοπτικά κατά οποιονδήποτε τρόπο, παρουσιάζει στο κοινό έργα ή αντίτυπα με οποιονδήποτε τρόπο, εισάγει αντίτυπα του έργου που παρήχθησαν παράνομα στο εξωτερικό χωρίς τη συναίνεση του δημιουργού και γενικά εκμεταλλεύεται έργα, αντίγραφα ή αντίτυπα που είναι αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας ή προσβάλλει το ηθικό δικαίωμα του πνευματικού δημιουργού να αποφασίζει για τη δημοσίευση του έργου στο κοινό, καθώς και να παρουσιάζει αυτό αναλλοίωτο χωρίς προσθήκες ή περικοπές.
2. (...)
3. Αν το όφελος που επιδιώχθηκε ή η ζημία που απειλήθηκε από τις πράξεις των παρ. 1 και 2 είναι ιδιαίτερα μεγάλα, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστο δύο ετών και χρηματική ποινή 2 έως 10 εκατομμυρίων δραχμών. Αν ο υπαίτιος τελεί τις παραπάνω πράξεις κατ' επάγγελμα ή αν οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες έγινε η πράξη μαρτυρούν ότι ο υπαίτιος είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας ή των συγγενικών δικαιωμάτων, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι 10 ετών και χρηματική ποινή 5 έως 20 εκατομμυρίων δραχμών, καθώς και αφαίρεση της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης στα πλαίσια της οποίας εκτελέσθηκε η πράξη. Θεωρείται ότι η πράξη έχει τελεσθεί κατ' επάγγελμα και όταν ο δράστης έχει καταδικασθεί για αδικήματα του παρόντος άρθρου ή για παράβαση των διατάξεων περί πνευματικής ιδιοκτησίας που ίσχυαν πριν απ' αυτό με αμετάκλητη απόφαση σε ποινή στερητική της ελευθερίας.Η προσβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων σε μορφή κακουργήματος εκδικάζεται από το αρμόδιο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων.
4. (...)
5. (...)
6. Σε περίπτωση μετατροπής της στερητικής της ελευθερίας ποινής το ποσό της μετατροπής ορίζεται στο δεκαπλάσιο των ορίων του ποσού της μετατροπής που προβλέπονται κάθε φορά στον Ποινικό Κώδικα.
7. Αν συντρέχουν ελαφρυντικές περιστάσεις, η χρηματική ποινή δεν μπορεί να μειωθεί κάτω από το ήμισυ του ελάχιστου ορίου που προβλέπεται κατά περίπτωση στον παρόντα νόμο.
8. Σε κάθε περίπτωση το δικαστήριο μπορεί να διατάζει δημοσίευση περίληψης της καταδικαστικής απόφασης με δαπάνη εκείνου που καταδικάστηκε.
9. (...)

Παρατηρείται ότι οι κυρώσεις που επιφυλάσσει ο ποινικός νομοθέτης είναι βαρύτατες. Ειδικά η κατ' επάγγελμα προσβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας αποτελεί κακουργηματική μορφή τέλεσης του εγκλήματος! Συμπερασματικά, οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί κατά την αναδημοσίευση κειμένων χωρίς την άδεια των bloggers, αλλά και το αντίστροφο, φυσικά.

Αναδημοσιεύσεις κειμένων χωρίς άδεια: οι αποζημιώσεις

Όπως είδαμε στο προηγούμενο ποστ, αναδημοσίευση κειμένου από blog στον τύπο χωρίς άδεια του blogger επιτρέπεται μόνο σε τρεις περιπτώσεις:

1. Το κείμενο αποτελεί απλή αναπαραγωγή είδησης ή ενός γεγονότος ή συνίσταται σε παράθεση απλών στοιχείων (οπότε δεν θεωρείται «έργο» κατά τη νομοθεσία).
2. Η αναδημοσίευση περιορίζεται σε παράθεση σύντομων αποσπασμάτων για την υποστήριξη γνώμης ή άσκηση κριτικής, εφόσον η έκταση των αποσπασμάτων δικαιολογείται από τον επιδιωκόμενο σκοπό και εφόσον συνοδεύεται πάντοτε από την ένδειξη της πηγής και του ονόματος του δημιουργού.
3. Για λόγους ενημέρωσης επί επίκαιρων γεγονότων επιτρέπεται αναδημοσίευση πολιτικών λόγων, προσφωνήσεων, κηρυγμάτων, δικανικών αγορεύσεων ή άλλων έργων παρόμοιας φύσης, που μάλλον σπάνια θα πρωτοδημοσιεύσει κάποιος blogger (ελπίζω να μη θεωρείτε τα κείμενά μου δικανικές αγορεύσεις).

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, αναδημοσίευση χωρίς άδεια του δημιουργού απαγορεύεται. Και επειδή καμία απαγόρευση δεν θεωρείται ολοκληρωμένη χωρίς έννομες συνέπειες, ας δούμε σήμερα πως εξισορροπεί το δίκαιο τη διαφορά που προκύπτει από αυτές τις παραβάσεις.

Σε πρώτη φάση, εξετάζω την αστική προστασία, αξιώσεις αποζημίωσης ή χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης (σε επόμενο ποστ θα παρουσιαστεί η ποινική προστασία).

Διαβάζουμε στο άρθρο 65 του Ν.2121/1993:

1. Σε κάθε περίπτωση προσβολής της πνευματικής ιδιοκτησίας (…) ο δημιουργός (…) μπορεί να αξιώσει την αναγνώριση του δικαιώματός του, την άρση της προσβολής και την παράλειψή της στο μέλλον.

2. Οποιος υπαιτίως προσέβαλε την πνευματική ιδιοκτησία (…) άλλου υποχρεούται σε αποζημίωση και ικανοποίηση της ηθικής βλάβης. Η αποζημίωση δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το διπλάσιο της αμοιβής που συνήθως ή κατά νόμο καταβάλλεται για το είδος της εκμετάλλευσης που έκανε χωρίς την άδεια ο υπόχρεος.

3. (…)

4. Το δικαστήριο καταδικάζοντας σε παράλειψη πράξης απειλεί για κάθε παράβαση χρηματική ποινή τριακοσίων χιλιάδων έως ενός εκατομμυρίου δραχμών υπέρ του δημιουργού ή του δικαιούχου συγγενικού δικαιώματος προβλεπομένου στα άρθρα 46 έως 48 και 51 του παρόντος νόμου καθώς και προσωπική κράτηση έως ένα έτος. (…)

5. (…)

6. (…)

Παρατηρούμε δηλαδή ότι αν ένα έντυπο, χωρίς άδεια, δημοσίευσε ένα κείμενό σας, για το οποίο θα πλήρωνε τον columnist του -για κείμενο αντίστοιχης έκτασης- 100 ευρώ, έχετε δικαίωμα να αποζημιωθείτε με τουλάχιστον 200 ευρώ και επιπλέον να ζητήσετε όποιο ποσό θεωρείτε ότι θα σας καλύψει ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Εννοείται ότι δεν είναι απαραίτητο η επίλυση της διαφοράς να γίνει ενώπιον του δικαστηρίου, γιατί το αυταπόδεικτο του πράγματος επιτρέπει τον εξώδικο διακανονισμό. Η 4^η παράγραφος όμως μπορεί να διαταχθεί ως μέτρο μόνο από το δικαστήριο και αφορά την καταδίκη του δράστη να μην ξαναδημοσιεύσει, γιατί εφόσον το ξανακάνει θα πρέπει να σας καταβάλει τα ποσά που αναφέρει το δικαστήριο στην απόφασή του (900 – 3.000 ευρώ) και να κρατηθεί έως ένα έτος (βέβαια, για την κράτηση δεν ξέρω αν συμφέρει γιατί θα πρέπει να του πληρώνετε τα έξοδα διατροφής στη φυλακή...Απόλυτα σαδιστικός ο νομοθέτης σε αυτό το θέμα).

Θα επανέλθω με την ποινική προστασία...

To Google αντιγράφει τους σκληρούς δίσκους

Στις 9.2.2006 η Google ανακοίνωσε μια νέα εφαρμογή του Google Desktop, το λογισμικό θα αποθηκεύσει αντίγραφα απο έγγραφα Word, PDF κλπ, προκειμένου να διευκολύνει το ψάξιμο από όλους τους χρήστες του υπολογιστή. Το EFF καλεί τους καταναλωτές να μη χρησιμοποιήσουν αυτη την εφαρμογή, επειδή θα καταστήσει τα προσωπικά τους δεδομένα επιδεχόμενα απειλών από την διοίκηση, τους ιδιώτες και τους hackers.

http://eff.org/news/archives/2006.02.php#004400

Το ΕFF επισημαίνει ότι το πρόβλημα παρουσιάζεται επειδή ο Electronic Communication Privacy Act του 1986 παρέχει περιορισμένη προστασία στα emails και σε αλλα αρχεία που αποθηκεύονται από παρόχους online υπηρεσιών. Άλλη μια αναφορά στο ανεπαρκές σύστημα προστασίας προσωπικών δεδομένων στις ΗΠΑ.

Αναδημοσίευση κειμένων χωρίς άδεια: ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ;

Τους τελευταίους μήνες παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της αναδημοσίευσης σε εφημερίδες κειμένων που βρίσκονται αναρτημένα σε ιστολόγια, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση των συντακτών των κειμένων και φυσικά χωρίς προηγούμενη συγκατάθεσή τους. Αξίζει, λοιπόν, να συμβουλευτούμε το σχετικό θεσμικό πλαίσιο για να διερευνηθεί κατά πόσον υπάρχει δικαίωμα αναδημοσίευσης και αν υφίσταται υποχρέωση τέτοιας ανοχής από τους bloggers.

Θα ξεκινήσω από τη βάση της έννομης τάξης, το ελληνικό Σύνταγμα. (Εξάλλου η αναδημοσίευση και η κυκλοφορία των εφημερίδων λαμβάνει χώρα σε ελληνικό έδαφος, οπότε αν υποτεθεί ότι υπάρχει άδικο, εφαρμοστέο είναι το δίκιο της τέλεσης του αδίκου). Στο άρθρο 5Α διαβάζουμε ότι

1. Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων.
2. Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους, τηρουμένων πάντοτε των εγγυήσεων των άρθρων 9, 9Α και 19.

http://www.parliament.gr/politeuma/syntagmaDetails.asp?ArthroID=6

Από αυτό το άρθρο, η εφημερίδα αντλεί το δικαίωμα στην πληροφόρηση -και την πρόσβαση στα κείμενα που βρίσκονται στο Διαδίκτυο- στην παθητική (λήψη πληροφοριών) και την ενεργητική της μορφή (διάδοση, βλ. και άρθρο 14§1 για την ελευθερία διάδοσης της έκφρασης). Παρατηρούμε ότι το δικαίωμα αυτό πρέπει να το ασκήσει μέσα στους όρους που επιβάλει ο νόμος (επιφύλαξη υπέρ της νομιμότητας). Περιορισμοί του δικαιώματος αυτού χωρούν εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι (εμφατική αναφορά στην αρχή της αναλογικότητας), επιβάλλονται με νόμο (αρχή της νομιμότητας του περιορισμού) και δικαιολογούνται για λόγους, inter alia, προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων (πρακτική εναρμόνιση αντίρροπων δικαιωμάτων).

Μία τέτοια δέσμη προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων που περιορίζουν το δικαίωμα του τύπου για ενεργητική πληροφόρηση είναι τα δικαιώματα που έχουν οι bloggers επί των προϊόντων της διάνοιάς τους, κατά την έκφραση του Αστικού Κώδικα (άρθρο 60)

Όποιος προσβάλλεται παράνομα στο αποκλειστικό δικαίωμά του επάνω στα
προϊόντα της διάνοιάς του έχει δικαίωμα να απαιτήσει κατά τους όρους
του νόμου, να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον.
Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν
αποκλείεται,

ο οποίος ΑΚ είναι κάπως αόριστος (τι σημαίνει «προσβάλλεται παράνομα», τι σημαίνει «αποκλειστικό δικαίωμα», τι σημαίνει τέλος πάντων «προϊόντα της διάνοιας»), αν και προβλέπει ξεκάθαρα ότι η προσβολή αυτή θεραπεύεται με 1) απαίτηση άρσης της, 2) απαίτηση μη επανάληψής της στο μέλλον, ενώ 3) δεν αποκλείεται και αξίωση αποζημίωσης.

Αυτές οι αόριστες έννοιες του ΑΚ συμπληρώνονται με μια αναλυτικότερη δέσμη δικαιωμάτων που συγκροτεί το δίκαιο της διανοητικής ιδιοκτησίας. Η διανοητική ιδιοκτησία αποτελείται (χονδρικά) από τους κλάδους της πνευματικής και της βιομηχανικής ιδιοκτησίας.

Το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ένα πλέγμα διατάξεων διεθνούς, ευρωπαϊκού και εσωτερικού δικαίου. Αξίζει να συγκρατήσουμε ότι το δίκαιωμα πνευματικής ιδιοκτησίας περιλαμβάνεται στα θεμελιώδη δικαιώματα που απαριθμεί ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (άρθρο 17§2), ο οποίος αποτελεί και το Μέρος ΙΙ της Σύμβασης για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης.

http://www.europarl.eu.int/charter/pdf/text_el.pdf

Το εσωτερικό δίκαιο προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας περιλαμβάνεται κυρίως στον Νόμο υπ’ αρ. 2121/1993.

Ο νόμος αυτός ορίζει ότι το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας αποκτά κάποιος με την δημιουργία ενός έργου, χωρίς να απαιτείται καμία απολύτως τυπική διατύπωση (εγγραφή σε μητρώο, κατάθεση σε συμβολαιογράφο κλπ- αυτά έχουν απλώς και μόνο αποδεικτική αξία, όχι συστατική του δικαιώματος και κυρίως περιττή εφόσον κάτι έχει δημοσιευτεί ήδη στο Διαδίκτυο). Η πνευματική ιδιοκτησία περιλαμβάνει το δικαίωμα εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) και το δικαίωμα προστασίας του προσωπικού δεσμού του δημιουργού με αυτό (ηθικό δικαίωμα). Οι δύο αυτοί πυλώνες της πνευματικής ιδιοκτησίας αναλύονται σε ειδικότερες εξουσίες.

Τι είναι όμως το «έργο» που προστατεύει ο νόμος; Ο ορισμός του έργου που απολαμβάνει προστασίας δίνεται από το άρθρο 2§1:

Ως έργο νοείται κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή, ιδίως τα γραπτά ή προφορικά κείμενα, οι μουσικές συνθέσεις, με κείμενο ή χωρίς, τα θεατρικά έργα, με μουσική ή χωρίς, οι χορογραφίες και οι παντομίμες, τα οπτικοακουστικά έργα, τα έργα των εικαστικών τεχνών, στα οποία περιλαμβάνονται τα σχέδια, τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, τα χαρακτικά έργα και οι λιθογραφίες, τα αρχιτεκτονικά έργα, οι φωτογραφίες, τα έργα των εφαρμοσμένων τεχνών, οι εικονογραφήσεις, οι χάρτες, τα τρισδιάστατα έργα που αναφέρονται στη γεωγραφία, την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική ή την επιστήμη.

Η §2 επεκτείνει (κατά πλάσμα δικαίου) την προστασία και σε μερικές κατηγορίες έργων που θα μπορούσε να αμφισβητηθεί αν εντάσσονται στην έννοια «πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης» :

Νοούνται επίσης ως έργα οι μεταφράσεις, οι διασκευές, οι προσαρμογές και οι άλλες μετατροπές έργων ή εκφράσεων της λαϊκής παράδοσης, καθώς και οι συλλογές έργων ή συλλογές εκφράσεων της λαϊκής παράδοσης ή απλών γεγονότων και στοιχείων, όπως οι εγκυκλοπαίδειες "και" οι ανθολογίες "(παραλείπονται λέξεις)" εφόσον η επιλογή ή η διευθέτηση του περιεχομένου τους είναι πρωτότυπη. Η προστασία των έργων της παρούσας παραγράφου γίνεται με την επιφύλαξη των δικαιωμάτων στα προϋπάρχοντα έργα, που χρησιμοποιήθηκαν ως αντικείμενο των μετατροπών ή των συλλογών.

Ας σημειώσουμε ότι όταν ο νόμος αναφέρει «πρωτότυπο» έργο δεν αναφέρεται βέβαια στην έννοια της πνευματικής μοναδικότητας, αλλά στο γεγονός ότι λόγω της διατύπωσής του και μόνο (εξωτερικό στοιχείο), παρουσιάζει αναγνωρίσιμη αυτονομία, αυτοτέλεια και δεν ταυτίζεται με άλλα έργα, όσο κι αν μοιάζει ίσως με αυτά. Δηλαδή ακόμη κι αν πείτε την κοκκινοσκουφίτσα με «δικά» σας λόγια, το έργο θεωρείται πρωτότυπο: ο ελληνικός νόμος προστατεύει την διατύπωση, όχι την «ιδέα» ή την «ουσία». Μόνο σε ακραίες περιπτώσεις «κλοπής» της ιδέας (ενός σεναρίου π.χ.), στο βαθμό που αυτό προσβάλλει ξεκάθαρα τον δημιουργό του αρχικού έργου και, ακόμη χειρότερα, με κερδοσκοπικές προθέσεις, ο δημιουργός προστατεύεται, αλλά και πάλι όχι με τις διατάξεις της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά με τις διατάξεις της προστασίας της προσωπικότητας του ΑΚ (προϊόν της διάνοιας, που λέγαμε και παραπάνω) και το αποζημιωτικό δίκαιο.

Πάντως, ο νόμος σπεύδει να ορίσει στην §4 ότι

Η προστασία του παρόντος νόμου είναι ανεξάρτητη από την αξία και τον προορισμό του έργου, καθώς και από το γεγονός ότι το έργο προστατεύεται ενδεχομένως και από άλλες διατάξεις.

Επομένως, όσο μικρό, ανούσιο, βλακώδες, μη εμπορικά αξιοποιήσιμο κι αν είναι ένα κείμενο, εφόσον έχει τα χαρακτηριστικά του «προστατευόμενου έργου», καλύπτεται από τις εγγυήσεις του νόμου 2121 που θα αναλύσουμε πιο κάτω.

Ας δούμε τώρα ποια έργα εξαιρούνται ρητά από την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας (§5)

Η προστασία του παρόντος νόμου δεν εκτείνεται σε επίσημα κείμενα με τα οποία εκφράζεται η άσκηση πολιτειακής αρμοδιότητας και ιδίως σε νομοθετικά, διοικητικά ή δικαστικά κείμενα, καθώς και στις εκφράσεις της λαϊκής παράδοσης, στις ειδήσεις και στα απλά γεγονότα ή στοιχεία.

Σε αυτό το σημείο βρίσκεται μια διάταξη κλειδί: αν ένα κείμενο αποτελεί ταυτόχρονα και «είδηση», δεν προστατεύεται από τις διατάξεις της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο λόγος του πρωθυπουργού είναι είδηση. Η είδηση δεν μπορεί να είναι «ιδιοκτησία» κανενός, λέει ο νόμος. Είναι κοινό κτήμα της κοινωνίας της πληροφορίας. Προσοχή όμως: το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός δημοσίευσε ένα βιβλίο και το γεγονός ότι αυτό είναι είδηση, δεν καθιστά και το περιεχόμενο του βιβλίου «κοινό κτήμα της κοινωνίας της πληροφορίας». Η εξαίρεση από την προστασία αφορά το ίδιο το γεγονός καθαυτό και μπορεί να δικαιολογήσει και την παράθεση ορισμένων αποσπασμάτων από αυτό στον τύπο, μόνο και μόνο όμως για την διάνθιση και την τεκμηρίωση της είδησης. Είναι σαφές ότι το γεγονός πως ο συγγραφέας είναι ο πρωθυπουργός δεν τον απογυμνώνει από το θεμελιώδες δικαίωμά του στην πνευματική ιδιοκτησία. Δεν επιτρέπεται η δημοσίευση όλου του έργου στον τύπο. Επιτρέπεται η παράθεση των αποσπασμάτων που τεκμηριώνουν την είδηση (αρχή αναλογικότητας και πρακτική εναρμόνιση δικαιωμάτων).

Παράδειγμα: το γεγονός ότι οι εφημερίδες και η τηλεόραση ανακάλυψαν τα weblogs ως τάση («είδηση») δεν σημαίνει ότι τα ίδια τα κείμενα που είναι αναρτημένα σε αυτά είναι «είδηση», ώστε να μην καλύπτονται από την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Η περιγραφή ενός «απλού γεγονότος» ή η παράθεση ενός στοιχείου, όπως για παράδειγμα μια φωτογραφία που απλώς καταγράφει ένα συμβάν, χωρίς να ενέχει ένα στοιχείο δημιουργικότητας και πρωτοτυπίας (κατά την ανωτέρω έννοια), δεν προστατεύεται ως «έργο». Προσοχή όμως: άλλο το «απλό γεγονός» κι άλλο η είδηση που καταγράφεται με τόσο έντονα στοιχεία δημιουργικότητας ώστε να καθίσταται τελικά πρωτότυπο δημιούργημα. Αν ένας (μη τηλεοπτικός) σκηνοθέτης κινηματογραφήσει με δικούς του καλλιτεχνικούς όρους, αλλά live την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν σημαίνει ότι το έργο του χάνει τον πρωτότυπο και δημιουργικό χαρακτήρα που μπορεί να έχει, μόνο και μόνο επειδή, εκτός των άλλων, συνιστά και είδηση.

Παράδειγμα: το απλό γεγονός ότι ένας blogger έγραψε ένα άρθρο δεν σημαίνει ότι το άρθρο του εντάσσεται στην έννοια του απλού γεγονότος και ότι ως εκ τούτου ξεφεύγει από την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ο δημιουργός είναι ο απόλυτος κύριος του έργου του και έχει σε αυτό τα δικαιώματα να επιτρέψει ή να απαγορέψει την εγγραφή, την αναπαραγωγή, την μετάφραση, την διασκευή, την αναμετάδοση και κάθε μορφή διακίνησης του έργου («περιουσιακό δικαίωμα», άρθρο 3). Έχει επίσης το δικαίωμα να αποφασίζει αυτός το χρόνο που το έργο θα γίνει προσιτό στο κοινό (δημοσίευση), την μνεία του ονόματός του σε κάθε χρήση του έργου ή αντίθετα να κρατάει την ανωνυμία του ή να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο, την απαγόρευση κάθε περικοπής, παραμόρφωσης ή άλλης αλλοίωσης του έργου του κλπ («ηθικό δικαίωμα», άρθρο 4). Το ηθικό δικαίωμα είναι ανεξάρτητο από το περιουσιακό και παραμένει στον δημιουργό ακόμη και μετά τη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος. Με λίγα λόγια, ενώ ο δημιουργός έχει το δικαίωμα να εκμεταλλευτεί το έργο του, συνάπτοντας συμβάσεις και δίνοντας άδειες χρήσης, δεν χωρεί παραίτηση από το ηθικό του δικαίωμα (προστατευτική λειτουργία του νόμου για το δημιουργό). Ο δημιουργός είναι δικαιούχος της πνευματικής ιδιοκτησίας για όλη του τη ζωή και το έργο προστατεύεται για 70 χρόνια μετά το θάνατό του. ( Όμως: «για τα ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα η πνευματική ιδιοκτησία διαρκεί εβδομήντα (70) χρόνια από την 1η Ιανουαρίου του έτους που έπεται εκείνου κατά το οποίο το έργο κατέστη νομίμως προσιτό στο κοινό, εκτός εάν, πριν από την πάροδο αυτής της χρονικής περιόδου, ο δημιουργός αποκαλύψει την ταυτότητά του ή το υιοθετηθέν από το δημιουργό ψευδώνυμο δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την ταυτότητά του, οπότε εφαρμόζονται οι γενικοί κανόνες.», άρθρο 31)

Αφού περιγράψαμε σε γενικές γραμμές το περιεχόμενο των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί των έργων του λόγου, προχωρούμε στους περιορισμούς του δικαιώματος που προβλέπει ο νόμος. Πότε δηλαδή επιτρέπεται αναπαραγωγή του έργου χωρίς άδεια του δημιουργού.

Για ένα νόμιμα δημοσιευμένο κείμενο (όχι «υποκλοπή» δηλαδή), επιτρέπεται η αναπαραγωγή χωρίς άδεια του δημιουργού και χωρίς αμοιβή:

1. για ιδιωτική χρήση εκείνου που την κάνει (άρθρο 18).
2. αλλά μόνο ως παράθεση σύντομων αποσπασμάτων για τη υποστήριξη γνώμης εκείνου που παραθέτει ή την κριτική της γνώμης του άλλου, εφόσον η παράθεση είναι σύμφωνη προς τα χρηστά ήθη και η έκταση των αποσπασμάτων δικαιολογείται από τον επιδιωκόμενο σκοπό. Η παράθεση του αποσπάσματος πρέπει να συνοδεύεται από την ένδειξη της πηγής και των ονομάτων του δημιουργού, εφόσον το όνομα [ή ψευδώνυμο, εννοείται] εμφανίζεται στην πηγή (άρθρο 19).
3. σε σχολικά βιβλία και/ ή για διδασκαλία μόνο όμως εφόσον πρόκειται για μικρό τμήμα της συνολικής δημιουργίας του συγγραφέα και εφόσον δεν εμποδίζει την κανονική εκμετάλλευση του έργου, με ένδειξη της πηγής κλπ (άρθρα 20,21).
4. ενός πρόσθετου αντιτύπου από μη κερδοσκοπικές βιβλιοθήκες ή αρχεία, που έχουν αντίτυπο του έργου στην μόνιμη συλλογή τους, προκειμένου να διατηρήσουν το αντίτυπο αυτό ή να το μεταβιβάσουν σε άλλη, μη κερδοσκοπική, βιβλιοθήκη ή αρχείο. Η αναπαραγωγή επιτρέπεται μόνο αν είναι αδύνατη η προμήθεια ενός τέτοιου αντιτύπου από την αγορά σε σύντομο χρόνο και με εύλογους όρους. (άρθρο 22)
5. στο μέτρο που δικαιολογείται από τον επιδιωκόμενο σκοπό: α) η αναπαραγωγή και η διάδοση στο κοινό, για λόγους περιγραφής επίκαιρων γεγονότων με μέσα μαζικής επικοινωνίας έργων, που βλέπονται ή ακούγονται κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου γεγονότος, β) η αναπαραγωγή και η διάδοση στο κοινό με μέσα μαζικής επικοινωνίας προς το σκοπό της ενημέρωσης επί επίκαιρων γεγονότων πολιτικών λόγων, προσφωνήσεων, κηρυγμάτων, δικανικών αγορεύσεων ή άλλων έργων παρόμοιας φύσης, καθώς και περιλήψεων ή αποσπασμάτων από διαλέξεις, εφόσον τα έργα αυτά παρουσιάζονται δημόσια. Η αναπαραγωγή και η διάδοση στο κοινό πρέπει, όταν αυτό είναι δυνατό , να συνοδεύονται από την ένδειξη της πηγής και του ονόματος του δημιουργού (άρθρο 25)

Σε αυτήν την τελευταία περίπτωση ερχόμαστε πάλι στην προβληματική της «είδησης». Όπως εκτέθηκε, η ίδια η είδηση, τα απλά γεγονότα και στοιχεία βρίσκονται εκτός της προστασίας. Στο άρθρο 25 έχουμε έναν περιορισμό της προστασίας για κείμενα που ήδη καταλαμβάνονται από το πεδίο εφαρμογής της. Τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας, τέτοιας φύσης κείμενα μπορούν να αναπαραχθούν στον τύπο για λόγους ενημέρωσης.

Επομένως, ύστερα από την περιγραφή του παραπάνω πλαισίου, κανένας δεν έχει δικαίωμα να αναπαραγάγει ολόκληρο κείμενο που έχει αναρτηθεί σε ένα web blog , εφόσον αυτό πληροί τους όρους του προστατευόμενου από τον Νόμο έργου, χωρίς προηγούμενη άδεια του συγγραφέα, χωρίς να αρκεί η τυχόν προηγούμενη ενημέρωσή του για τη νομιμότητα της αναπαραγωγής. Μοναδική εξαίρεση εισάγει το παραπάνω άρθρο 25 του Νόμου (για τα κηρύγματα κλπ.) , μέσα σε αυστηρά πλαίσια αναλογικότητας («στο μέτρο που δικαιολογείται από τον επιδιωκόμενο σκοπό»). Και πάλι να επισημάνουμε ότι το ίδιο το κείμενο δεν είναι «το γεγονός». Το «γεγονός» είναι (το πολύ-πολύ) ότι κάποιος το έγραψε.

Σε επόμενο ποστ θα ασχοληθώ με τις ποινικές και αστικές κυρώσεις και τη δικαστική προστασία από παράνομες δημοσιεύσεις κειμένων χωρίς άδεια.

Αφήστε τα "πρόσθετα" μέτρα για το απόρρητο

και κοιτάξτε να συμμορφωθείτε με τις υποχρεώσεις για τα επιβεβλημένα μέτρα που δεν έχετε ακόμη θεσπίσει. Κάλεσε λέει ειδικούς συνταγματολόγους ο Πρωθυπουργός για να του πουν αν είναι επαρκές το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία του απορρήτου. Λες και χρειάζονται καθηγητές για να του πουν ότι η Ελλάδα είναι το μοναδικό Κράτος-μέλος της ΕΕ από τα 25 που δεν έχει ενσωματώσει στο εσωτερικό της δίκαιο την Οδηγία 58/2002/ΕΚ για την προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες!

Η Οδηγία αυτή αντικατέστησε την Οδηγία 97/66 (προστασία δεδομένων στον τηλεπικοινωνιακό τομέα), την λεγόμενη "Οδηγία ISDN", την οποία το ελληνικό δίκαιο ενσωμάτωσε με το Ν.2774/1999. Και ενώ όλη η ΕΕ κινείται στο πεδίο της Οδηγίας 2002, εμείς εφαρμόζουμε ακόμη την προηγούμενη! Με αποτέλεσμα να απειλούνται ήδη πρόστιμα κατά της χώρας μας για μη προσαρμογή του εσωτερικού δικαίου προς το κοινοτικό.

Τους πρώτους μήνες του 2004 συστήθηκε νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την επεξεργασία του νομοσχεδίου. Δύο έτη μετά, τίποτε δεν έχει κατατεθεί από το αρμόδιο Υπουργείο (Δικαιοσύνης). Ο Υπουργός, βέβαια, ήδη πήρε μέρος στο Συμβούλιο Υπουργών Δικαιοσύνης που στα τέλη του νέου έτους συμφώνησε και για την τρίτη Οδηγία, αυτήν που αναθεωρεί την 58/2002 (και επιβάλλει την υποχρεωτική διατήρηση των δεδομένων), ενώ εμείς δεν έχουμε ενσωματώσει καν την προηγούμενη.

Οπότε οι 4 καθηγητές που εκλήθησαν να γνωμοδοτήσουν θα πουν ότι είναι επαρκές το νομικό πλαίσιο, αλλά θα πρέπει να εναρμονιστεί και η Οδηγία 58/2002. Κάτι που ξέρει και ο τελευταίος μεταπτυχιακός, δηλαδή.

Αναρωτιέται κανείς, επίσης, τι δουλειά έχει η ΕΕΤΤ στη συγκεκριμένη συζήτηση. Μία ανεξάρτητη αρχή στην οποία έχει ανατεθεί η προστασία του ανταγωνισμού και η παρακολούθηση της απελευθέρωση της αγοράς των τηλεπικοινωνιών, μία κλασική ρυθμιστική αρχή, με την προστασία του απορρήτου. Η ΕΕΤΤ οφείλει σύμφωνα με το νόμο της να εποπτεύει τις επιχειρήσεις ως προς το αν σε κανονιστικό επίπεδο, αλλά και στις συμβάσεις τους και τις υπηρεσίες τους, τηρούν τις γενικές αρχές που ισχύουν στο δίκαιο των τηλεπικοινωνιών. Ως προς την προστασία του απορρήτου έχει μόνο την αρμοδιότητα ελέγχου αν η διαχείριση των δεδομένων των συνδρομητών στους καταλόγους των επιχειρήσεων γίνεται σύμφωνα με τις γενικές αρχές, αν υπάρχουν δικτυακές παρεμβολές κλπ. Καμία σχέση με έλεγχο υποδομών ασφάλειας δηλαδή... Οπότε, προς τι η κλήση της; Και προς τι ο παραμερισμός της "εκ φύσεως" αρμόδιας αρχής, δηλαδή της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων;

Φωτογραφίες βρεφών σε ιστοσελίδες γονέων

Παρατηρείται το φαινόμενο της ανάρτησης φωτογραφιών ανηλίκων, ακόμη και βρεφών, στις ιστοσελίδες των γονέων τους. «Και ποιο το πρόβλημα;», θα μπορούσε να αντιτείνει κάποιος. Οι γονείς δεν ασκούν την γονική μέριμνα, δεν τους έχει ανατεθεί από το νόμο ο απόλυτος έλεγχος των δικαιωμάτων των παιδιών τους; Δεν έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την προστασία τους; Αναμφισβήτητα. Μέχρι το σημείο που το Σύνταγμα και ο νόμος το επιτρέπουν.

Η προστασία προσωπικών δεδομένων κατοχυρώνεται ως ανθρώπινο δικαίωμα από το άρθρο 9Α του Συντάγματος, κατά το οποίο καθένας έχει δικαίωμα προστασίας από την συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, των δεδομένων που τον αφορούν. Η διασφάλιση αυτής της προστασίας έχει ανατεθεί από τη συνταγματική διάταξη σε ανεξάρτητη αρχή, ενώ ο νόμος είναι αυτός που θα προσδιορίσει τις προϋποθέσεις τις επιτρεπτής επεξεργασίας δεδομένων. Ο νόμος στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο Ν.2472/1997, ο οποίος εναρμόνισε το εσωτερικό δίκαιο με την Οδηγία 95/46/ΕΚ, η οποία αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου.

Ο νόμος εφαρμόζεται σε κάθε επεξεργασία που διενεργείται με αυτοματοποιημένο τρόπο (ή με μη αυτοματοποιημένο, εφόσον τα δεδομένα περιλαμβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε αρχείο). Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, στη υπόθεση Bodil Lindqvist, αναφέρει ότι η ανάρτηση στο Διαδίκτυο πληροφοριών που αναφέρονται σε πρόσωπα των οποίων η ταυτότητα τους μπορεί να προσδιοριστεί, αποτελεί αυτοματοποιημένη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, η οποία εντάσσεται στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι όσο «προσωπικός» κι αν είναι ο σκοπός της επεξεργασίας δεδομένων (οι οικιακές επεξεργασίες -όπως ο τηλεφωνικός κατάλογος, οι οικογενειακές φωτογραφίες και τα οικιακά βίντεο που βρίσκονται στο σπίτι μας- εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας και του Νόμου), η ανάρτηση των πληροφοριών στο Internet εκφεύγει εξ ορισμού από την έννοια της οικιακής δραστηριότητας, αφού εντάσσεται σε μια σφαίρα δημοσιοποίησης, η οποία καθιστά παγκόσμια προσβάσιμες τις πληροφορίες.

Πότε επιτρέπεται η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων; Κατ’ αρχήν όταν υπάρχει συγκατάθεση του προσώπου το οποίο αφορούν τα δεδομένα. Τι σημαίνει «συγκατάθεση»; Το αναφέρει ο ίδιος ο νόμος: «κάθε ελεύθερη, ρητή και ειδική δήλωση βουλήσεως, που εκφράζεται με τρόπο σαφή, και εν πλήρη επίγνωση, και με την οποία, το υποκείμενο των δεδομένων, αφού προηγουμένως ενημερωθεί, δέχεται να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν. Η ενημέρωση αυτή περιλαμβάνει πληροφόρηση τουλάχιστον για τον σκοπό της επεξεργασίας, τα δεδομένα ή τις κατηγορίες δεδομένων που αφορά η επεξεργασία, τους αποδέκτες ή τις κατηγορίες αποδεκτών των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και το όνομα, την επωνυμία και τη διεύθυνση του υπεύθυνου επεξεργασίας και του τυχόν εκπροσώπου του.»

Είναι σαφές ότι ένα βρέφος, ενδεχομένως κι ένας μεγαλύτερος ανήλικος, δεν μπορεί να δώσει μια τόσο απαιτητικών προϋποθέσεων συγκατάθεση για την ανάρτηση των προσωπικών του δεδομένων στο Internet. Μπορεί η συγκατάθεση να αναπληρωθεί από τη συγκατάθεση των γονέων που ασκούν την γονική μέριμνα; Όχι, γιατί αυτή η συγκατάθεση είναι εμπλουτισμένη με τόσα πολλά στοιχεία που άπτονται της πραγματικής αντίληψης εκ μέρους του υποκειμένου των δεδομένων ώστε δεν μπορεί να αναπληρωθεί από τη δήλωση του νόμιμου εκπρόσωπου, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με τα περιουσιακά δικαιώματα. Ο πληροφοριακός αυτοκαθορισμός συνδέεται άμεσα με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και δεν είναι ένα δικαίωμα απαλλοτριωτό, όπως τα περιουσιακά δικαιώματα. Γι’ αυτό και οι όροι άσκησής του είναι όροι περιορισμού συνταγματικού δικαιώματος και όχι όροι άσκησης δικαιώματος που κατοχυρώνεται από την κοινή νομοθεσία.

Αυτό σημαίνει ότι δεν επιτρέπεται καμία επεξεργασία δεδομένων των βρεφών; Όχι βέβαια. Όταν το πρόσωπο βρίσκεται στη φυσική και νομική αδυναμία για να παραχωρήσει τη συγκατάθεσή του (κατάσταση στην οποία εξ ορισμού βρίσκεται ένα βρέφος), επιτρέπεται η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων, μόνο, όμως, εφόσον είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ζωτικού συμφέροντος του ίδιου του προσώπου (άρθρο 5 § 2 γ Ν.2472/1997). Αν δεν είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ενός τέτοιου συμφέροντος, η επεξεργασία προσώπου που βρίσκεται σε φυσική και νομική αδυναμία, δεν βρίσκει έρεισμα στο νόμο. (Εκτός, πάλι, αν αυτή η επεξεργασία είναι αναγκαία για εκπλήρωση νομικής υποχρέωσης –π.χ. καταγραφή των στοιχείων του βρέφους στο ληξιαρχείο-, ή έργου που εμπίπτει στην άσκηση δημόσιας εξουσίας, ή για την ικανοποίηση έννομου συμφέροντος που υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων του βρέφους και δεν θίγει της θεμελιώδεις ελευθερίες του).

Επομένως, δεν θα έλεγα ότι η ανάρτηση φωτογραφιών ενός βρέφους σε μια ιστοσελίδα ενοχλεί. Εκτός αν δεν είναι προφανές ότι γίνεται για κάποια από τις παραπάνω αρχές που η κοινωνια μας και η έννομη τάξη αποδέχονται ως θεμιτούς λόγους.

Πρόσβαση ΗΠΑ σε προσωπικά δεδομένα της ΕΕ

Δημοσιεύτηκαν και στα αγγλικά οι προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα του ΔΕΚ για το θέμα της πρόσβασης των αμερικάνικων αρχών σε προσωπικά δεδομένα επιβατών πτήσεων από/προς/δια ΗΠΑ που φυλάσσουν εταιρίες ευρισκόμενες στο έδαφος της ΕΕ.


http://curia.eu.int/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=en&Submit=Submit&alldocs=alldocs&docj=docj&docop=docop&docor=docor&docjo=docjo&numaff=C-317%2F04&datefs=&datefe=&nomusuel=&domaine=&mots=&resmax=100

Υπενθυμίζω ότι o e-lawyer είναι το μοναδικό ελληνόφωνο μέσο παρακολούθησε τη δίκη στο Λουξεμβούργο και παρουσίασε εκτενώς το θέμα της αντιδικίας του Ευρωκοινοβουλίου κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Συμβουλίου ΕΕ (Υπόθεση PNR/USA) για την ακύρωση των συμφωνιών με τις ΗΠΑ, τον Οκτώβριο 2005.

http://elawyer.blogspot.com/2005_10_01_elawyer_archive.html

Ο Γενικός Εισαγγελέας προτείνει την ακύρωση των Συμφωνιών με τις ΗΠΑ, γιατί κατά τη γνώμη του δεν υπάρχει επαρκής νομική βάση στη Συνθήκη περί ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, αναφέροντας όμως ότι παρ' όλ' αυτά, η Συμφωνία δεν παραβιάζει το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ (προστασία της ιδιωτικής ζωής).

Η τελική απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων επί του μείζονος αυτού θέματος αναμένεται τον Απρίλη του 2006.

Διακοπή λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού από ΕΕΤΤ

... επειδή μετέδιδε άσεμνο πρόγραμμα και επειδή προκαλούσε παρεμβολές στην ΕΤ-1.

"Επιχείρηση εντοπισμού και διακοπής της λειτουργίας ενός παράνομου τηλεοπτικού σταθμού που εξέπεμπε άσεμνο περιεχόμενο στο δίαυλο VHF-12 διεξήγαγε η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) στις 8 Φεβρουαρίου 2006, στην Αθήνα, στην περιοχή των Τουρκοβουνίων.

Στο πλαίσιο της αυτόφωρης διαδικασίας και παρουσία εισαγγελικού λειτουργού και δυνάμεων της Αστυνομίας, κατασχέθηκε όλος ο εξοπλισμός εκπομπής του προγράμματος. Σημειώνεται πως ο ανωτέρω σταθμός προκαλούσε παρεμβολές στο πρόγραμμα της ΕΤ-1.

Οι εν λόγω ενέργειες εντάσσονται στο πλαίσιο σειράς συστηματικών δράσεων που υλοποιεί η ΕΕΤΤ, με στόχο την πλήρη αποκατάσταση της νομιμότητας στον τομέα του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων."

http://www.eett.gr/gr_pages/index2n.htm

Και εντάξει με τις παρεμβολές. Η ΕΕΤΤ όμως, όπως έχει κοινοποιήσει σε γνωμοδότησή της για το νομοθετικό πλαίσιο της ραδιοτηελόρασης έχει ταχθεί υπέρ του διαχωρισμού των αρμοδιοτήτων της με το ΕΣΡ, ώστε μόνο το τελευταίο να ασχολείται με το περιεχόμενο των εκπομπών. Εδώ κινήθηκε εναντίον του σταθμού για τεχνικούς λόγους, αλλά σπεύδει να ενημερώσει και ότι ο σταθμός εξέπεμπε άσεμνο περιεχόμενο. Αυτό τι σχέση έχει με τις αρμοδιότητές της;

To πρόβλημα με το Μητρώο του άρθρου 13

είναι ότι δεν υπάρχει πεδίο για να δηλωθεί διεύθυνση e-mail στο οποίο οι διαφημιζόμενοι δεν επιτρέπεται να στέλνουν υλικό direct marketing. Αν δείτε την έντυπη φόρμα για εγγραφή στο Μητρώο της Αρχής, δεν υπάρχει πεδίο δήλωσης του e-mail σας. Επομένως, ένας διαφημιζόμενος μπορεί ανα πάσα στιγμή να ισχυριστεί ότι είστε μεν γραμμένος στο Μητρώο, αλλά δεν μπορούσε να γνωρίζει από κάπου και το mail σας, προκειμένου να μην σας στείλει διαφημιστική επιστολή. Άρα η προστασία περιορίζεται μόνο στο συμβατικό ταχυδρομείο, το φαξ και το τηλέφωνο, χωρίς να αφορά και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
Η πρότασή μου είναι στο πεδίο "Διεύθυνση" της αίτησης να συμπληρώνεται εκτός από η διεύθυνση κατοικίας και η "διεύθυνση" ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Φυσικά η Αρχή θα πρέπει να διορθώσει την έντυπη φόρμα, ώστε να δοθεί ρητά η δυνατότητα στον πολίτη να προστατεύσει και το mail box του.
Πάντως, επειδή βλέπω ότι αυτή η συζήτηση (στην οποία έχω αφιερώσει αρκετά posts και στο e-lawyer) αναθερμαίνεται, πρέπει να επισημάνω ότι τα μητρώα αυτά στην διεθνή βιβλιογραφία ονομάζονται "Λίστες Ροβινσόνων"...
Στην πράξη πάντως, επειδή ο Νόμος προβλέπει αποζημίωση 6.000 ευρώ, υπήρξαν συμπολίτες μας που αποζημιώθηκαν (είχα την χαρά να έχω συνδράμει στις συγκεκριμένες δίκες). Καλό είναι να ενεργοποιούμε τα δικαιώματά μας.

Ξύπνησε η ΑΔΑΕ!

Όχι ότι ανέλαβε και καμια φοβερή πρωτοβουλία, φυσικά. Απλώς εξέδωσε δελτίο τύπου (τη μέρα που την κράξαμε λίγο από το e-lawyer: τυχαίο;). Ας δούμε τι λένε:

Δελτίο Τύπου, 2.2.2006

Με αφορμή σημερινά δημοσιεύματα, της εφημερίδας "Τα Νέα" και μετά τις δηλώσεις μελών της Κυβέρνησης κατά τη σημερινή συνέντευξη Τύπου, σχετικά με υποκλοπές κινητών τηλεφώνων του Πρωθυπουργού, Υπουργών και άλλων προσώπων, η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) επισημαίνει τα ακόλουθα:
Η ΑΔΑΕ στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της θα ερευνήσει περαιτέρω την όλη υπόθεση και εφόσον προκύψουν ευθύνες, θα επιβάλει βαρύτατες κυρώσεις. Για το σκοπό αυτό, η ΑΔΑΕ, όπως έπραξε και στο παρελθόν, θα αποστείλει εντός των προσεχών ωρών κλήση προς ακρόαση στην εμπλεκόμενη εταιρεία παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στην υπόθεση αυτή, προκειμένου να παράσχει εξηγήσεις.
Επισημαίνεται, επίσης, ότι ουδεμία ενημέρωση ή καταγγελία περιήλθε μέχρι σήμερα σε γνώση της ΑΔΑΕ σχετικά με την υπόθεση αυτή, παρά το γεγονός ότι τούτο επιβάλλεται από το όλο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την ΑΔΑΕ, καθώς και από τους Κανονισμούς για τη Διασφάλιση του Απορρήτου των Επικοινωνιών που έχει εκδώσει.

www.adae.gr

Ουδεμία ενημέρωση... Ενώ όλες οι άλλες αρμόδιες δικαστικές και εισαγγελικές αρχές ήταν ενήμερες από το Μάρτη του 2005 και είχαν ήδη εκκινήσει οι διαδικασίες έρευνας. Επομένως, το Κράτος πληρώνει ορισμένα εκατομμυρια ευρώ για τη συντήρηση αυτής της Αρχής, αλλά δεν την χρησιμοποιεί. Γιατι;

Που είναι η ΑΔΑΕ;

Η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών είναι μια συνταγματικά κατοχυρωμένη ανεξάρτητη αρχή, αποτελούμενη από 13 μέλη ανώτατων λειτουργών (πρώην δικαστικοί, μηχανικοί, καθηγητές, πρώτην διευθυντές οργανισμών κλπ). Είναι εξοπλισμένη από το νόμο 3115/03 με πλήθως ελεγκτικές, κυρωτικές και αποφασιστικές αρμοδιότητες και έχει στελεχωθεί με διοικητικό και επιστημονικό προσωπικό.

Θα περίμενε κανείς να έχει και κάποιο έργο να παρουσιάσει. Και πράγματι, αν διαβάσουμε τίς Ετήσιες Εκθέσεις, φαίνεται ότι έχει συμβάλλει ως... νομοπαρασκευαστική επιτροπή στην κατάρτιση προεδρικών διαταγμάτων για τη διασφάλιση του απορρήτο. Κατι πιο πρακτικό, δυναμικό και αποτελεσματικό;

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της, η τελευταία δραστηριότητά της ήταν μια ανακοίνωση στις 25 Οκτωβρίου 2005 που έλεγε πόσο λυπάται που ορισμένα ΜΜΕ καταγράφουν και αναμεταδίδουν ιδιωτικές συνδιαλέξεις. Αναρωτιέμαι αν η Αρχή έχει να λειτουργήσει από τις 25 Οκτωβρίου 2005 ή αν απλώς δεν έχει ενημερώσει την ιστοσελίδα της.

Η Αρχή αυτή δημιουργεί σημαντικά πρακτικά και θεωρητικά προβλήματα ως προς την άσκηση των αρμοδιοτήτων της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων στον τηλεπικοινωνιακό τομέα. Η παράλληλη ίδρυση και των δύο αρχών και της κατοχύρωσής τους στο Σύνταγμα είναι ένα από τα μεγάλα ερωτηματικά για την αναθεώρηση του 2001. Δεδομένης και της απουσίας της από τη δημόσια ζωη, ειδικά τώρα που βρίσκεται ένα τεράστιο σκάνδαλο σχετικά με το απόρρητο των επικοινωνιών, για το οποίο η ΑΔΑΕ τηρεί μέχρι στιγμής σιγή ιχθύος (ενώ οι αρχές ήταν ενήμερες από το Μάρτιο 2005), και δεδομένης της επικείμενης συνταγματικής αναθεώρησης, μήπως ήρθε η ώρα για την κατάργησή της και την οικονομοτεχνική ενίσχυση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων που αποδεδειγμένα εργάζεται με ταχείς ρυθμούς, αποτελεσματικά και υπεύθυνα και έχει να επιδείξει ήδη ένα σημαντικό έργο προς την κατεύθυνση της διασφάλισης των δικαιωμάτων;

Οι σχολικές εξετάσεις ως παραβίαση ευαίσθητων δεδομένων

Η ελληνική πρεσβεία βάζει λέει ένα θέμα στους Κύπριους τελειόφοιτους του Λυκείου κάθε τέτοια μέρα. Το θέμα αυτού του έτους, σύμφωνα με πληροφορία που μεταδίδει ο Ν.Δήμου στο blog του είναι:

"Η σύγχυση των ιδεών, ο ευδαιμονισμός, μαζί με το στυγνό ορθολογισμό που τείνει να αγνοήσει τον άνθρωπο ως σκοπό της κοινωνικής συμβίωσης έχουν παραμορφώσει το πολιτιστικό πρόσωπο της Ευρώπης».

Με βάση την πιο πάνω διαπίστωση, έχοντας υπόψη και τη σύγχρονη κυπριακή πραγματικότητα, να αναπτύξετε τους λόγους που καθιστούν αναγκαία στην προσήλωση στις ανθρωπιστικές αρχές και αξίες του ελληνισμού και να εισηγηθείτε τρόπους με τους οποίους η εφαρμογή των αξιών αυτών μπορεί να οδηγήσει σ' έναν κόσμο καλύτερο και ανθρωπινότερο."

http://nikosdimou.blogspot.com/

Η απάντηση σε αυτό το θέμα προϋποθέτει την αποτύπωση ορισμένων απόψεων των μαθητών, οι οποίοι είτε συμφωνούν, είτε διαφωνούν, είναι υποχρεωμένοι να τις ανακοινώσουν αλλά και να τις τεκμηριώσουν. Οι απόψεις αυτές, λόγω της φύσης του θέματος, δεν μπορεί παρά να σχετίζονται με τις πολιτικές και φιλοσοφικές τους πεποιθήσεις (ενδεχομένως και με τις θρησκευτικές, ειδικά εκεί που θα πρέπει να σχολιάσουν τον "στυγνό ορθολογισμό").

Όμως, οι καταγεγραμένες πολιτικές, φιλοσοφικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, εφόσον μπορεί να διαπιστωθεί η ταυτότητα του προσώπου στο οποίο ανήκουν, αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα σύμφωνα την Οδηγία 95/46/ΕΚ.

Η συλλογή ευαίσθητων δεδομένων απαγορεύεται σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, εκτός αν υπάρχει συγκατάθεση, αλλά και πάλι μόνον ύστερα από πλήρη ενημέρωση σχετικά με: α) ποιο θα είναι το χρονικό διάστημα αρχειοθέτησης αυτών των δεδομένων, β)ποιοι θα είναι οι τυχόν αποδέκτες των δεδομένων. Η συλλογή δεν επιτρέπεται αν τα δεδομένα είναι ακατάλληλα, απρόσφορα και περισσότερα από όσα χρειάζεται για την εξυπηρέτηση του βασικού σκοπού της, ο οποίος εδώ είναι η αξιολόγηση των μαθητών. Εφόσον δηλαδή η ικανότητά τους στην έκφραση μπορεί να αξιολογηθεί και χωρίς την αποκάλυψη και καταγραφή ευαίσθητων δεδομένων, τότε πρέπει να προτιμηθεί αυτή η μέθοδος, ως πιο φιλική στην προστασία προσωπικών δεδομένων.

Είναι πολύ εύκολο το Κράτος να εφευρίσκει διάφορους τρόπους για να συλλέγει και να αρχειοθετεί πολιτικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις των πολιτών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχει και το άλλοθι "δεν φταίμε εμείς, αφού η Ελληνική Πρεσβεία έβαλε το θέμα". Ναι, αλλα σε κυπριακό έδαφος. Της υπόθεσης πρέπει να επιληφθεί αυτεπαγγέλτως η ανεξάρτητη Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα κ. Φράγκου, επιβάλλοντας τη διακοπή της επεξεργασίας και την καταστροφή του αρχείου που σχηματίστηκε από τις εκθέσεις. Επειδή και οι μαθητές είναι υποκείμενα δικαίου και έχουν όλα τα δικαιώματα που προβλέπει ο νόμος.