Κανάλια αναπαράγουν video των bloggers από συνάντηση με ΥΠΕΞ

Ορισμένοι bloggers που παρέστησαν στη συνάντηση με την υπουργό Εξωτερικών διαμαρτύρονται ότι το υλικό που μαγνητοσκοπήθηκε από αυτούς και αναρτήθηκε στα ιστολόγιά τους, προβλήθηκε από δελτία ειδήσεων, χωρίς αναφορά στην πηγή, δηλ. χωρίς να αναφερθεί από που αντλήθηκαν οι συγκεκριμένες εικόνες.

Για μία σύνοψη της κατάστασης αυτής, μπορείτε να ενημερωθείτε από το NYLON.

To ερώτημα είναι αν υπάρχει πνευματική ιδιοκτησία σε ένα έργο το οποίο καταγράφει μία "είδηση". Η απάντηση κατ' αρχήν είναι όχι, γιατί η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας δεν εκτείνεται στις "ειδήσεις", και στα "απλά γεγονότα" ή "στοιχεία" (άρθρο 2§5 Ν.2121/1993).

Ωστόσο, ο νόμος για την πνευματική ιδιοκτησία αναγνωρίζει ότι ενδέχεται η "είδηση" να περιλαμβάνεται σε ένα έργο, όπως λ.χ. ένα video το οποίο κατά τ' άλλα έχει τα χαρακτηριστικά του "έργου" (νέο, πρωτότυπο κλπ):

Άρθρο 25: Χρήση για λόγους ενημέρωσης

1. Επιτρέπεται, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς αμοιβή στο μέτρο που δικαιολογείται από τον επιδιωκόμενο σκοπό: α) η αναπαραγωγή και η διάδοση στο κοινό, για λόγους περιγραφής επίκαιρων γεγονότων με μέσα μαζικής επικοινωνίας έργων, που βλέπονται ή ακούγονται κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου γεγονότος, β) η αναπαραγωγή και η διάδοση στο κοινό με μέσα μαζικής επικοινωνίας προς το σκοπό της ενημέρωσης επί επίκαιρων γεγονότων πολιτικών λόγων, προσφωνήσεων, κηρυγμάτων, δικανικών αγορεύσεων ή άλλων έργων παρόμοιας φύσης, καθώς και περιλήψεων ή αποσπασμάτων από διαλέξεις, εφόσον τα έργα αυτά παρουσιάζονται δημόσια.
2. Η αναπαραγωγή και η διάδοση στο κοινό πρέπει, όταν αυτό είναι δυνατό, να συνοδεύονται από την ένδειξη της πηγής και του ονόματος του δημιουργού.

Αυτό σημαίνει ότι το video που γύρισαν οι bloggers δεν είναι "απροστάτευτο" ως "είδηση", αλλά η χρήση τους από τα κανάλια, χωρίς άδεια, επιτρέπεται μόνο:

- στο μέτρο που δικαιολογείται απο τον σκοπό της ενημέρωσης του κοινού (δηλ. όχι όλο το video)

- εφόσον παρουσιάστηκαν δημόσια (δηλ. μόνο αν έχουν αναρτηθεί στο ιστολόγιο, όπως συνέβη)

- με ένδειξη της πηγής και του ονόματος του δημιουργού (δηλ. με αναφορά στο ιστολόγιο από το οποίο αντλήθηκε το video - εννοείται ότι δεν πρόκειται για κανόνα άρσης της ανωνυμίας, αν υπάρχει ψευδώνυμο).

- εφόσον δεν αντίκειται στην κανονική εκμετάλλευση του έργου και δεν θίγουν αδικαιολόγητα τα έννομα συμφέροντα του δικαιούχου (άρθρο 28Γ ν.2121/1993), πράγμα που θα ίσχυε αν το video ήταν λ.χ. προς πώληση και η τηλεοπτική προβολή του ακύρωνε κάθε σχετική επιχειρηματική δράση.

Από τις τρεις αυτές προϋποθέσεις φέρεται ότι δεν εκπληρώθηκε η τρίτη.

Επιπλέον οι bloggers είχαν στα ιστολόγιά τους πληροφορίες για το καθεστώς των δικαιωμάτων (Creative Commons, κλπ), τις οποίες ο ίδιος ο νόμος προστατεύει στο άρθρο 66β§1:

Ως πληροφορία για το καθεστώς των δικαιωμάτων νοείται κάθε παρεχόμενη από τον δικαιούχο πληροφορία, η οποία επιτρέπει την αναγνώριση του έργου ή άλλου προστατευόμενου αντικειμένου με συγγενικό δικαίωμα ή με το δικαίωμα ειδικής φύσης του κατασκευαστή βάσης δεδομένων, καθώς και την αναγνώριση του δημιουργού ή οποιουδήποτε άλλου δικαιούχου. Νοούνται επίσης οι πληροφορίες σχετικές με τους όρους και τις προϋποθέσεις χρήσης του έργου ή άλλων προστατευόμενων αντικειμένων, καθώς και κάθε αριθμός ή κωδικός που αντιπροσωπεύει τις πληροφορίες αυτές (άρθρο 7 παρ. 2 Οδηγίας 2001/29).

Στο ίδιο άρθρο, §2, αναφέρεται:

Απαγορεύεται σε κάθε πρόσωπο να προβαίνει εν γνώσει του χωρίς την άδεια του δικαιούχου σε οποιαδήποτε από τις ακόλουθες ενέργειες: α) ..., β) ...., ραδιοτηλεοπτική μετάδοση, παρουσίαση στο κοινό ή διάθεση στο κοινό έργων ..., από τα οποία έχουν αφαιρεθεί ή αλλοιωθεί άνευ αδείας οι πληροφορίες ηλεκτρονικής μορφής σχετικά με τη διαχείριση των δικαιωμάτων, αν το πρόσωπο αυτό γνωρίζει ή έχει βάσιμο λόγο να γνωρίζει ότι με την ενέργεια αυτή προτρέπει, επιτρέπει, διευκολύνει ή συγκαλύπτει προσβολή του δικαιώματος του δημιουργού ... (άρθρο 7 παρ. 1 Οδηγίας 2001/29).

§3: Η παράβαση των ανωτέρω διατάξεων τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή 2.900 -15.000 ευρώ και συνεπάγεται τις αστικές κυρώσεις του άρθρου 65 του Ν. 2121/1993, όπως ισχύει.

Όσον αφορά το αστικό μέρος της υπόθεσης, το άρθρο 65 προβλέπει:

Σε κάθε περίπτωση προσβολής ή επαπειλούμενης προσβολής της πνευματικής ιδιοκτησίας ή του συγγενικού δικαιώματος ο δημιουργός ή ο δικαιούχος του συγγενικού δικαιώματος μπορεί να αξιώσει κατά περίπτωση την αναγνώριση του δικαιώματός του, την άρση της προσβολής και την παράλειψή της στο μέλλον (...)

Η αποζημίωση δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το διπλάσιο της αμοιβής που συνήθως ή κατά νόμο καταβάλλεται για το είδος της εκμετάλλευσης που έκανε χωρίς την άδεια ο υπόχρεος.

Επομένως, κατ' αρχήν μπορεί να ζητηθεί από τα κανάλια να δηλώσουν τις πηγές των video. Για το θέμα της αποζημίωσης, μάλλον θα είναι δυσαπόδεικτο το ζήτημα της "συνήθους" αμοιβής ενός ρεπόρτερ για ένα (1) θέμα του υπουργείου εξωτερικών.

Δύο επίσης πολύ ενδιαφέροντα άρθρα του νόμου, σχετικά με την υπόθεση αυτή:

Άρθρο 66Γ: Δημοσιότητα αποφάσεων
Αποφάσεις αστικών ή ποινικών δικαστηρίων που αφορούν σε δικαιώματα του παρόντος νόμου μπορεί, ύστερα από αίτηση του ενάγοντος και με δαπάνες του παραβάτη, να διατάσσουν τα ενδεικνυόμενα μέτρα για τη διάδοση των πληροφοριών σχετικά με την απόφαση, συμπεριλαμβανομένης της ανάρτησης της απόφασης, καθώς και της πλήρους ή μερικής δημοσίευσής της στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή στο διαδίκτυο.

Άρθρο 66Δ: Κώδικες δεοντολογίας και ανταλλαγή πληροφοριών
1. Οι ενδιαφερόμενες επιχειρηματικές ή επαγγελματικές ενώσεις, καθώς και οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης ή προστασίας καταρτίζουν κώδικες δεοντολογίας με σκοπό να συμβάλουν σε εθνικό, κοινοτικό ή διεθνές επίπεδο στην επιβολή των δικαιωμάτων του παρόντος νόμου, συνιστώντας ειδικότερα τη χρήση κωδικού στους οπτικούς δίσκους για τον προσδιορισμό της προέλευσης της κατασκευής τους. Οι κώδικες δεοντολογίας και η ενδεχόμενη αξιολόγηση της εφαρμογής τους διαβιβάζονται στην Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2. Εθνικός ανταποκριτής για τα δικαιώματα του παρόντος νόμου ορίζεται ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας.

Για το θέμα φαίνεται να υπάρχει επίσης αρμοδιότητα του ΕΣΡ, το οποίο θα μπορούσε να απευθύνει σύσταση αν διαπιστώσει παράβαση (πρβλ. απόφαση 52_2006)