Πέμπτη, Μαρτίου 15, 2012

Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: η Ελλάδα δεν παραβιάζει το δικαίωμα ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού

Με τη σημερινή απόφαση του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης στις υποθέσεις Σιταρόπουλος και Γιακουμόπουλος εναντίον Ελλάδας, η οποία είναι τελική, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ομόφωνα ότι δεν παραβιάστηκε το Άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου 1 (δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Η υπόθεση αφορούσε Έλληνες που ζουν στη Γαλλία, οι οποίοι προσέφυγαν για την έλλειψη διαδικασίας συμμετοχής τους στις εθνικές εκλογές από την χώρα στην οποία κατοικούν.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι ούτε το σχετικό διεθνές και περιφερειακο δίκαιο, ούτε οι διάφορες πρακτικές των κρατών μελών σχετικά με αυτό το θέμα, περιείχαν κάποια υποχρέωση ή απηχούσαν μια ομοφωνία που να επέβαλε στα Κράτη να λαμβάνουν μέτρα για την ενάσκηση των δικαιωμάτων ψήφου των πολιτών που ζουν στο εξωτερικό.

Οι προσφεύγοντες, ο Νικόλαος Σιταρόπουλος και ο Χρίστος Γιακουμόπουλος είναι Έλληνες πολίτες που γεννήθηκαν το 1967 και το 1958 αντίστοιχα και ζουν στο Στρασβούργο (Γαλλία). Είναι Ευρωπαίοι δημόσιοι υπάλληλοι.

Στις 10 Σεπτεμβρίου 2007 οι προσφεύγοντες εξέφρασαν την επιθυμία τους να ψηφίσουν από την χώρα της κατοικίας τους για τις κοινοβουλευτικές εκλογές της Ελλάδας που θα γίνονταν στις 16 Σεπτεμβρίου 2007. Η αίτησή τους απορρίφθηκε από τον Έλληνα Πρέσβη στη Γαλλία, με το αιτιολογικό ότι δεν υπήρχαν κανόνες που να ορίζουν τις πρακτικές προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματος ψήφου από Έλληνες ψηφοφόρους οι οποιοι ζούσαν στο εξωτερικό.

Επικαλούμενοι το Άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1 (δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές) της Σύμβασης, οι προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν ότι η έλλειψη δυνατότητας για τους Έλληνες του εξωτερικού να ψηφίσουν από τα μέρη της κατοικίας τους συνιστούσε δυσανάλογη παρέμβαση στην ενάσκηση του δικαιώματος ψήφου.

Η προσφυγή κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις 20 Σεπτεμβρίου 2007.

Στις 8 Ιουλίου 2010, το Δικαστήριο, σε σχηματισμό Τμήματος, έκρινε ότι παραβιάστηκε το άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1, λαμβάνοντας υπόψη ότι η απουσία μέτρων για την πρακτική διασφάλιση των δικαιωμάτων ψήφου στους κατοίκους εξωτερικού αποτελούσε μάλλον άδικη μεταχείριση των Ελλήνων του εξωτερικού.

Στις 5 Οκτωβρίου 2010, η Κυβέρνηση της Ελλάδας ζήτησε την επανεξέταση της υπόθεσης από το Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης, σύμφωνα με το Άρθρο 43 (παραπομπή στο Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης). Στις 22 Νοεμβρίου 2010, μια επιτροπή του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης έκανε δεκτή την αίτηση. Στις 4 Μάη 2011 διεξήχθη δημόσια ακροαματική διαδικασία στο Κτίριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο (δείτε εδώ το σχετικό video της δίκης).

Η απόφαση εκδόθηκε από το 17μελές Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης (με τη συμμετοχή του Σπυρίδωνος Φλογαϊτη, ως ad hoc δικαστή. Ο κ. Φλογαϊτης είχε μειοψηφίσει στην αρχική απόφαση).

Με την αρχική απόφαση της 8ης Ιουλίου 2010, το Δικαστήριο είχε κρίνει ότι η μη λήψη μέτρων για την ψήφο των κατοίκων εξωτερικού, παρόλο που το Σύνταγμα της Ελλάδας εδώ και 35 χρόνια προβλέπει αυτό το δικαίωμα, συνιστούσε μάλλον άδικη μεταχείριση των Ελλήνων πολιτών που ζούσαν στο εξωτερικό. Το Δικαστήριο ανέφερε ότι το Άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1 δεν επιβάλλει μόνο μια υποχρέωση για τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη να διενεργούν εκλογές υπό όρους που διασφαλίζουν την ελεύθερη έκφραση και γνώμη του λαού, αλλά επίσης επέβαλε ατομικά δικαιώματα, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το δικαίωμα ψήφου.

Έργο του Δικαστηρίου είναι να ελέγξει κατά πόσον οι προϋποθέσεις που ισχύουν για το δικαίωμα ψήφου δεν περιορίζουν το δικαίωμα αυτό σε τέτοια έκταση ώστε να θίγουν την ουσία του και να ακυρώνουν την πρακτική ενάσκησή του.

Η υπόθεση αφορούσε το παράπονο των προσφευγόντων ότι η Ελληνική νομοθεσία δεν περιείχε τις αναγκαίες προβλέψεις που θα επέτρεπαν στους Έλληνες πολίτες που ζουν στο εξωτερικό να ψηφίζουν στις κοινβοουλευτικές εκλογές από τα μέρη της κατοικίας τους. Έτσι, η προσφυγή δεν σχετίζεται με την αναγνώριση δικαιώματος ψήφου στους κατοίκους εξωτερικού, ως τέτοιο, αλλά περισσότερο στις προϋποθέσεις που διέπουν την ενάσκηση αυτού του δικαιώματος. Το ζήτημα ήταν εάν το Άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου 1 επιβάλλει στα Κράτη μια υποχρέωση να εισάγουν ένα σύστημα που να επιτρέπει στους πολίτες που ζουν στο εξωτερικό να ασκούν τα εκλογικά τους δικαιώματα από το εξωτερικό.

Προκειμένου να εξετάσει αυτό το ζήτημα, το Δικαστήριο ερμήνευσε τις διατάξεις του Άρθρου 3 του πρωτοκόλλου 1 υπό το φως των σχετικών διεθνών νομοθετικών κειμένων, των πρακτικών των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης και των διατάξεων του Ελληνικού εσωτερικού δικαίου. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι ούτε το σχετικό διεθνές και περιφερειακό δίκαιο, ούτε οι ποικίλες πρακτικές των κρατών μελών σχετικά με αυτό το θέμα περιέχουν κάποια υποχρέωση ή ομοφωνία που θα επέβαλε στα κράτη να διασφαλίζουν τα εκλογικά δικαιώματα των πολιτών που ζουν στο εξωτερικό. Ενώ το Συμβούλιο της Ευρωπης είχε καλέσει τα κράτη μέλη να διευκολύνουν τους κατοίκους τους στο εξωτερικό να συμμετέχουν με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο στην εκλογική διαδικασία,η Επιτροπή της Βενετίας ήταν της άποψης ότι η διευκόλυνση της ενάσκης του εν λόγω δικαιώματος ήταν επιθυμητή, αλλά όχι υποχρεωτική για τα Κράτη.

Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης επιτρέπει στους πολίτες τους να ψηφίζουν από το εξωτερικό, κάποια κράτη δεν το προβλέπουν. Περαιτέρω σε αυτά τα κράτη που επιτρέπεται η ψήφος από το εξωτερικό, τα πρακτικά μέτρα ποικίλουν.

Το Δικαστήριο παρατήρησε επίσης ότι αν και το Σύνταγμα της Ελλάδας περιλαμβάνει μια διάταξη που ενθαρρύνει τον νομοθέτη να οργανώσει την ενάσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων των κατοίκων του εξωτερικού, δεν του επέβαλε να το πράξει. Παρατηρώντας ότι διάφορες προσπάθειες για ψήφιση νομοθεσίας σχετικά με την ενάσκηση του δικαιώματος ψήφου των Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό απέτυχαν να συγκεντρώσουν πολιτική συμφωνία, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν δική του δουλειά να υποδείξει στις εθνικές αρχές πότε και πώς θα ενεργοποιήσει αυτή τη διάταξη.

Τέλος, το Δικαστήριο έκρινε ότι η διατάραξη της οικονομικής, οικογενειακής κι εργασιακής ζωής των προσφευγόντων που θα προκαλείτο επειδή θα έπρεπε να ταξιδεύσουν στην Ελλάδα για να ψηφίσουν, δεν ήταν τόσο δυσανάλογη ώστε να θεωρηθεί ότι παραβίαζε το δικαίωμά τους. Ως εκ τούτου, κρίθηκε ότι δεν υπήρχε παραβίαση του άρθρου 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1.

____________


Σχόλιο:

Προσωπικά διαφωνώ με αυτήν την απόφαση του Δικαστηρίου και συμφωνώ με την πρωτόδικη απόφασή του. Από την στιγμή που το δικαίωμα συμμετοχής σε ελεύθερες εκλογές έχει αναγνωριστεί ως ανθρώπινο δικαίωμα, αναπόσπαστο τμήμα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, τα κράτη πρέπει να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη άσκησή του. Παρατηρείται για άλλη μια φορά ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε επίπεδο "Τμήματος" λειτουργεί με πιο νομικούς και ξεκάθαρους όρους. Ενώ στο "Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης", ως συνήθως, όταν διαπιστώνει κάποια έλλειψη γενικής "ομοφωνίας" στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (47 κράτη!), τότε θεωρεί ότι δεν παραβιάζεται η Σύμβαση. Έτσι όμως η απονομή δικαιοσύνης γίνεται τελικά θέμα "πλειοψηφικό". Τι να την κάνουμε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση αν οι αποφάσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου λαμβάνονται με βάση την πλειοψηφία των εσωτερικών νομοθεσιών των κρατών μελών; Γι' αυτό τελικά οι αποφάσεις της Ευρείας Σύνθεσης έχουν ένα χαρακτήρα τήρησης πολιτικών ισορροπιών, χαμηλώνοντας το επίπεδο της απονομής δικαιοσύνης στο στάδιο της δημοσκοπικής καταγραφής.

Μια δεύτερη παρατήρησή μου είναι η ντροπή του να αναγνωρίζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι το Σύνταγμά μας επί 35 χρόνια αναφέρει το δικαίωμα ψήφου των κατοίκων του εξωτερικού, ενώ δεν υπάρχει πολιτική συμφωνία για την νομοθετική κατοχύρωση του δικαιώματος. Και θεωρώ πραγματικά αποτυχία του συνταγματικού νομοθέτη, να αναγνωρίζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι οι διατάξεις του είναι ευχολόγια, χωρίς νομική δεσμευτικότητα, αλλά ως παροχή "ευχέρειας" στον κοινό νομοθέτη να διευκολύνει την ψήφο των πολιτών που ζουν στο εξωτερικό. Ή είναι νομικά δεσμευτικό το Σύνταγμα ή ας αναγνωρίσουμε ότι εντάσσεται στις εικαστικές τέχνες.

Η Ελλάδα δεν θα πρέπει να επαναπαυθεί με αυτήν την απόφαση. Αντίθετα, θα πρέπει να λάβει μέτρα για να υλοποιήσει την συνταγματική επιταγή και να δώσει την δυνατότητα στους Έλληνες κι Ελληνίδες πολίτες του εξωτερικού να ασκούν τα εκλογικά δικαιώματά τους στις πρεσβείες των χωρών που κατοικούν, όπως κάθε πολιτισμένο και δημοκρατικό κράτος.


11 σχόλια:

Nikolas είπε...

Κι εγώ που νόμιζα ότι αν ζεις στο εξωτερικό απλώς πηγαίνεις στην ελληνική πρεσβεία ή στο προξενείο και ψηφίζεις.

Τελικά τι επιλογές έχουν οι Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό όταν θέλουν να συμμετέχουν στις εθνικές εκλογές;

e-Lawyer είπε...

Agean ή Ολυμπιακή.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Θα συμφωνήσω απόλυτα με το σχόλιό σου. Υπάρχει παγκοσμίως τεχνογνωσία και δυνατότητα να μπορούν να ψηφίζουν οι Έλληνες του εξωτερικού. Μάλιστα ίσως κάποτε πρέπει να συζητήσουμε σοβαρά και για υποψηφίους της ομογένειας.

Ελληνικο Παρατηρητηριο των Συμφωνιων του Ελσινκι είπε...

Θα διαφωνήσω με το σχόλιο του Βασίλη εν μέρει. Το ΕΔΔΑ -όπως και το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής- πιάστηκε από το μη υποχρεωτικό χαρακτήρα της συνταγματικής ρύθμισης. Υπενθυμίζω δε πως οι δύο εξαιρετικά σημαντικές αποφάσεις για την εκπαίδευση των Ρομά (DH κατά Τσεχίας και Orsus κατά Κροατίας) πάρθηκαν από το Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης - άρα η γενίκευση είναι λανθασμένη.

e-Lawyer είπε...

Από το Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης ελήφθη επίσης η απόφαση Lautsi και η σημερινή Aksou που κλείνει την πορτα στην τιμωρία του απρόσωπου αντι-ρομά λόγου.

Η δουλειά του ΕΔΔΑ δεν είναι να εφαρμόζει τα εθνικά συντάγματα, αλλά την ΕΣΔΑ. Κατά τη γνώμη μου δεν θα έπρεπε να συνεκτιμά καθόλου το εθνικό δίκαιο στην κρίση περί παραβίασης ή μη. Δεν είναι η δουλειά του.

Ελληνικο Παρατηρητηριο των Συμφωνιων του Ελσινκι είπε...

εγώ είπα πως δεν ισχύει η γενίκευση για το ΤΕΣ

κατά τα άλλα η ΕΣΔΑ και η νομολογία του ΕΔΔΑ προβλέπει την υποχρέωση να λαμβάνει υπόψη την εθνική νομοθεσία και εξηγεί το ίδιο τους περιορισμούς

εσύ θα ήθελες άλλου είδος δικαστήριο και δεν θα διαφωνήσω μαζί σου

Ρωμιός του Εξωτερικού είπε...

Για το Νικόλα:

Για τις Ευρωεκλογές ψηφίζεις στο προξενείο/πρεσβεία χώρας της ΕΕ (είτε είσαι επισκέπτης είτε φοιτητής/προσωρινός είτε μετανάστης). Εκτός ΕΕ τον ήπιες. Για τις βουλευτικές εκλογές όπως και για τις δημοτικές τον ήπιες γενικότερα. Κάποτε (1996) σου έβρισκαν τα κόμματα επιδοτούμενο εισιτήριο $50 από Νέα Υόρκη (προσωπική ανάμνηση προσφοράς από ΠΑΣΟΚα γνωστή - δεν αμφιβάλλω πως η ΝΔ τα ίδια έκανε). Τα κερατιάτικα έμειναν στα χρέη των κομμάτων στην Ολυμπιακή πριν φαληρίσει.

Για τους υπόλοιπους:

Το ΠΑΣΟΚ (που δε φοβόταν τους μετανάστες της Γερμανίας μόνο που έτσι κι αλλιώς έρχονται οδικά) και ιδίως η Αριστερά δεν ήθελαν να περάσουν οι διάφοροι νόμοι (ήδη περιοριστικοί γιατί στις ΗΠΑ πχ. τα προξενεία είναι λίγα και χρειάζεται κανείς μεγάλο ταξίδι σε άλλη πολιτεία για να ψηφίσει) που προσπάθησε να περάσει ο Παυλόπουλος γιατί στους υπολογισμούς τους θα αυξανόταν η δύναμη της δεξιάς από τους συντηρητικούς μετανάστες σε ΗΠΑ/Καναδά και σε λιγότερο βαθμό Αυστραλία. Και το ΠΑΣΟΚ για να σώσει τα προσχήματα ζητούσε να μετράει η ψήφος τους μόνο για συγκεκριμένο αριθμό βουλευτών επικρατείας. Ο ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε να δωθεί η ψήφος και στους μη-πολιτογραφημένους μετανάστες στις εθνικές εκλογές για αντιστάθμισμα (ελληνική πρωτιά θα ήταν αυτή, αντί να δίνεται υπηκοότητα να δίνεται μόνο ψήφος σε εθνικές εκλογές). Το ΚΚΕ απλώς δεν ήθελε.

Από την άλλη η ΝΔ τους ήθελε για τον ίδιο λόγο και μάλιστα να μετράνε στον τόπο που είναι δημότες ακόμα και στις εθνικές εκλογές. Υποθέτω πως και το Ουράνιο Τόξο (όχι πως η γνώμη του απασχολεί κανένα στη Βουλή στα σοβαρά) το ίδιο θα επιζητούσε και θα ήλπιζε πως όσοι δεν έχουν φάει ένα άρθρο 17 (πρώην 20) στη μάπα ήδη θα πήγαιναν να ψηφίσουν μαζικά το κόμμα για να αποκτήσει επιτέλους κάτι ελάχιστα πιο κοντά στα νούμερα 200-250-300-400-500χλδ. ακόμα και 1εκ. που οι ακτιβιστές του διακυρήσουν ανάλογα με το κοινό τους.

Τελικά όλους κούνια που τους κούναγε, πόσες παπουδογιαγιάδες (γιατί αυτοί μόνο είναι οι συντηρητικοί, οι μικροί αριθμοί νέων μεταναστών - πρώην φοιτητών - είναι άλλης ιδεολογίας) θα ψηφίζανε; Τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους στο 99% του συνόλου τους δεν ενδιαφέρονται. Άντε να εξαιρέσω όσους θα ψήφιζαν το Ουράνιο Τόξο που έχουν τον καημό του κατακτημένου και τις ανάλογες ονειρώξεις - κάποιοι ίσως να κατάπιναν την περηφάνια τους και να πατούσαν το πόδι τους στο προξενείο για να ψηφίσουν. Και πάλι σιγα τα ωά...

Sebastian Komianos είπε...

"Τέλος, το Δικαστήριο έκρινε ότι η διατάραξη της οικονομικής, οικογενειακής κι εργασιακής ζωής των προσφευγόντων που θα προκαλείτο επειδή θα έπρεπε να ταξιδεύσουν στην Ελλάδα για να ψηφίσουν, δεν ήταν τόσο δυσανάλογη ώστε να θεωρηθεί ότι παραβίαζε το δικαίωμά τους. Ως εκ τούτου, κρίθηκε ότι δεν υπήρχε παραβίαση του άρθρου 3 του Πρωτοκόλλου αρ. 1."

Υπάρχει δηλαδή περίπτωση προσφυγή από φοιτητές, για παράδειγμα, να εξετασθεί διαφορετικά; Με το σκεπτικό ότι δεν έχουν εισόδημα, υπάρχουν μαθήματα, κλπ.

e-Lawyer είπε...

Φυσικα. Κάθε απόφαση αφορά ατομικά τους προσφεύγοντες.

Ανώνυμος είπε...

Εγώ λοιπόν κάνω διδακτορικό στη Γερμανία κ έχω μηνιαίο εισόδημα 1250. Η άσκηση του εκλογικού μου δικαιώματος σημαίνει: 300 ευρώ για τα εισιτήρια, 2 μέρες άδειας που πρέπει να πάρω στη μέση του ακαδημαϊκού έτους (ενώ έχω 30 για όλο το χρόνο) & δυσμενείς επιπτώσεις στα πειράματα που τρέχουν. Όλα αυτά κατά τη γνώμη μου, προκαλούν δυσανάλογη διατάραξη της ζωής μου σε σχέση με έναν κάτοικο της Ελλάδας.
Αν υποθέσουμε ότι θέλω να κινηθώ νομικά, πόσο χρόνο κ χρήμα περίπου να υπολογίζω ότι θα μου στοιχίσει?

e-Lawyer είπε...

Καλά τελείωσε πρώτα το διδακτορικό σου και βλέπουμε.

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...