Το λάθος στο νομοσχέδιο για τα Ανοικτά Δεδομένα

Αυτές τις μέρες εγκρίθηκε από την αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή το νομοσχέδιο του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης για τα "ανοικτά δεδομένα". Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια τροποποίηση του Ν.3448/2006, για την "περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα". 

Ο νόμος εκείνος, ακολουθώντας την Οδηγία 2003/98/ΕΚ όριζε ότι οι δημόσιοι φορείς οφείλουν να καθιστούν τα έγγραφά τους διαθέσιμα προς περαιτέρω χρήση, εμπορική ή μη. Δηλαδή χτίζοντας ένα νέο δικαίωμα, πέραν της απλής πρόσβασης του πολίτη στα δημόσια έγγραφα, ο νέος τότε νόμος όριζε ότι πρέπει ο πολίτης να έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τα έγγραφα αυτά για εμπορικούς ή μη σκοπούς. 

Παράδειγμα εμπορικών σκοπών είναι η δημιουργία καινοτόμων διαδικτυακών εφαρμογών (λ.χ. ένα application για τον εντοπισμό των ωρών που περνάνε τα λεωφορεία) και παράδειγμα μη εμπορικών σκοπών είναι η αξιοποίηση των στοιχείων για την δημιουργία επίσης εφαρμογών από μη κερδοσκοπικές εταιρίες ή μη κυβερνητικές οργανώσεις (λ.χ. η επαναχρησιμοποίηση των "πόθεν έσχες" των δημάρχων για την δημιουργία εύχρηστου καταλόγου από την Διεθνή Διαφάνεια)

10 χρόνια μετά την αρχική οδηγία, η Ε.Ε. αποφάσισε να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής, ώστε να ενταχθούν στην δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης ευρύτερες κατηγορίες εγγράφων δημοσίων υπηρεσιών (ένα θέμα ήταν τα δεδομένα των ιδρυμάτων πολιτισμού κλπ) και να γίνει πιο έντονος ο έλεγχος των υπηρεσιών που αρνούνται να δώσουν τα έγγραφά τους στους πολίτες για περαιτέρω χρήση. Αυτά περιλαμβάνονται στην Οδηγία 2013/37/Ε.Ε.

'Ετσι, το λεγόμενο νομοσχέδιο για τα "Ανοικτά Δεδομένα" (το πρώτο μέρος του) δεν είναι τίποτα περισσότερο από την τροποποίηση του ν.3448/2006 ώστε να ενσωματωθεί η Οδηγία 2013/37. Ενώ ως προς το εύρος των εγγράφων το νομοσχέδιο κινείται στο πνεύμα της Οδηγίας, ως προς τον έλεγχο των υπηρεσιών που αρνούνται να δώσουν έγγραφα υπάρχει στασιμότητα. Συγκεκριμένα, ενώ η Οδηγία αναφέρει ότι οι πολίτες πρέπει να προσφεύγουν σε ανεξάρτητη αρχή με εξειδίκευση στο αντικείμενο αυτό, δηλαδή είτε στην επιτροπή ανταγωνισμού είτε στην εθνική αρχή για την πρόσβαση στα δημόσια έγγραφα, είτε στην Δικαιοσύνη, το νομοσχέδιο επαναλαμβάνει την παλαιά αποτυχημένη ρύθμιση του Ν.3448/2006 που αναθέτει την αρμοδιότητα αυτή στον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης.

Το 2006 αμέσως μόλις ψηφίστηκε ο νόμος, ξεκίνησα να ερευνώ το αντικείμενο αυτό και τελικά έγγραψα το βιβλίο "Περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα - Ερμηνεία ν.3448/2006" που κυκλοφόρησε το 2007 από τις εκδόσεις Σάκκουλα. Μια εκτενής μελέτη μου για το θέμα βραβεύθηκε το 2009 από την Εταιρία Διοικητικών Μελετών. Κατά το στάδιο της έρευνας συναντήθηκα με τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης για να πάρω πληροφορίες σε σχέση με την αρμοδιότητα αυτή που τότε του είχε ανατεθεί - ήρθε μάλιστα και ως ομιλητής στην παρουσίαση του βιβλίου. 

Ο κ. Ρακιντζής μου εκμυστηρεύθηκε τότε ότι η αρμοδιότητα για την εξέταση προσφυγών του Ν.3448/2006 του ανατέθηκε χωρίς καμία προηγούμενη επικοινωνία μαζί του και χωρίς να το γνωρίζει καν ο ίδιος ότι επρόκειτο να νομοθετηθεί κάτι τέτοιο. Μερικά χρόνια μετά, όταν ως δικηγόρος εκπροσώπησα κάποιον που ήθελε να φτιάξει μια εφαρμογή και ο ΟΑΣΘ δεν του έδινε τα στοιχεία των δρομολογίων της, προσέφυγα στον Γενικό Επιθεωρητή, ο οποίος απέδειξε στην πράξη ότι αδυνατούσε να ασκήσει την αρμοδιότητά του. Πιο πρόσφατα, σε μια διαβούλευση συναντήθηκα με Βοηθό Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, ο οποίος συμφώνησε ότι η αρμοδιότητα δεν πρέπει να ασκείται από αυτόν τον θεσμό.

Και τώρα, στο νέο νομοσχέδιο, οκτώ (8) χρόνια μετά, το Υπουργείο επιμένει ότι ο Γ.Ε.Δ.Δ. πρέπει να είναι ο αρμόδιος να παραλαμβάνει τις προσφυγές για τις υπηρεσίες που δεν χορηγούν τα έγγραφα. 

Ε, όχι, δεν πρέπει. Αν ψηφιστεί, θα είναι μη συμμόρφωση με το αντίστοιχο άρθρο 1 παρ. 4 της Οδηγίας 2013/37/ΕΕ.