Γάμος και τεκνοθεσία χωρίς αστερίσκους από την Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων Ανθρώπου

 

Σήμερα δόθηκε στην δημοσιότητα το Υπόμνημα της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. Είναι το έγγραφο που είχε στείλει η ΕΕΔΑ στην Επιτροπή ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας (την επιτροπή Σισιλιάνου).

 

 Σε αυτό η ΕΕΔΑ προτείνει:

 

- ξεκάθαρα γάμο (όχι μόνο «πολιτικό γάμο» όπως η επιτροπή Σισιλιάνου και το νομοσχέδιο ΣΥΡΙΖΑ)

 

-ξεκάθαρα τεκνοθεσία από κοινού για ομόφυλα ζευγαρια με σύμφωνο συμβίωσης (κάτι που απέφυγε να προτείνει η επιτροπή Σισιλιανου, αλλά το προτείνει το νομοσχέδιο ΣΥΡΙΖΑ) 

 

- ΝΑΤΦ και για τα non-binary άτομα με αναγνώριση τρίτης καταχώρισης φύλου (δεν το πρότεινε η επιτροπή Σισιλιάνου)

 

- επέκταση της νομοθετικής απαγόρευσης διακρίσεων στην εκπαίδευση με εφαρμογή του ν.4443 (το ξέχασε η επιτροπή Σισιλιάνου που πρότεινε την επέκταση αυτού του νόμου μόνο στην υγεία και την κοινωνική πρόνοια). 

 

Η ΕΕΔΑ είναι το συμβουλευτικό όργανο της Πολιτειάς για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι το πρώτο κρατικό όργανο που προτείνει στον νομοθέτη να θεσπίσει γάμο, τεκνοθεσία, ΝΑΤΦ χωρίς αστερίσκους.

 

Το Υπόμνημα της ΕΕΔΑ μπορείτε να διαβάσετε εδώ: https://nchr.gr/images/pdf/apofaseis/SexoualikosProsanatolismos/EEDA_Ypomnima_Loatki.pdf?fbclid=IwAR0RGk0d6_C-9sjq0mDfCtkrCPJU5b3XtV7TznNU6sYsD7l_pKb2PjWf088

Κριτική στην Εθνική Στρατηγική ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας

 

Η "Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+" που παραδόθηκε σήμερα στον Πρωθυπουργό ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό την δομή και της ιδέες της αντίστοιχης στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύθηκε το 2020 και ουσιαστικά ήταν το έναυσμα ώστε τα κράτη μέλη να συντάξουν τα δικά τους εθνικά σχέδια δράσης στον τομέα αυτό. 

 

Το ελληνικό κείμενο έχει σοβαρές ελλείψεις σε σχέση με την ΛΟΑΤΚΙ+ ατζέντα και έχει συνταχθεί με στοιχεία προχειρότητας και με ανακρίβειες μη αναμενόμενες, για το κύρος των μελών της Επιτροπής. Για παράδειγμα, στην σελ. 6 αναγράφεται: "η νομοθεσία κατά των διακρίσεων κάνει αναφορές στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα", ενώ αυτό δεν ισχύει. Πουθενά στον Ν.4443/2016 ή και σε άλλα νομοθετήματα κατά των διακρίσεων δεν αναφέρονται "τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα", αλλά μόνο συμπεριληπτικές ιδιότητες και κατηγορίες, καθώς το θεσμικό πλαίσιο σηματοδοτείται μόνο από τους όρους "σεξουαλικός προσανατολισμός" και "ταυτότητα ή χαρακτηριστικά φύλου". Ρητή αναφορά σε "διεμφυλικά πρόσωπα" υπάρχει στην πρόσφατη Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Εργασίας για τα προγράμματα ΟΑΕΔ, αλλά αυτό δεν είναι τυπικός νόμος κατά των διακρίσεων. Το ίδιο συμβαίνει και στην αντιρατσιστική νομοθεσία: δεν "αναφέρεται στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα", αλλά προστατεύει σχετικές ιδιότητες.

 

Στην σελίδα 8 αναγράφεται ότι "τα στοιχεία που αναφέρονται στον σεξουαλικό προσανατολισμό είναι ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα", ενώ ο όρος αυτός έχει αντικατασταθεί από το 2018 με τον όρο "ειδικές κατηγορίες δεδομένων" (άρθρο 9 GDPR), καθώς επίσης στο άρθρο 2 του Ν.2472 που διατηρήθηκε σε ισχύ ο όρος "ευαίσθητα δεδομένα" αφορά μόνο την διακριτή έννοια της "ερωτικής ζωής". 

 

Εντύπωση προκαλεί ότι στο κεφάλαιο "Εκπαίδευση Χωρίς Αποκλεισμούς" (σελ. 12-16), μεταξύ διαφόρων προτάσεων για έκδοση εγκυκλίων, επιμόρφωση εκπαιδευτικών κ.τ.λ. δεν έχει εντοπιστεί το σημαντικό κενό νόμου, ότι δηλαδή ο Ν.4443/2016 ορίζει την εφαρμογή της μη διάκρισης λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας/χαρακτηριστικών φύλου μόνο στο πλαίσιο της "επαγγελματικής εκπαίδευσης", αφήνοντας έτσι έκτος του πεδίου εφαρμογής το υπόλοιπο εκπαιδευτικό σύστημα!!! Το πρώτο πράγμα που έπρεπε να εισηγηθεί η Επιτροπή ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας για το θέμα της εκπαίδευσης είναι ότι η απαγόρευση διακρίσεων λόγω σεξ/κου προσ/μού και ταυτότητας/χαρ. φύλου πρέπει νομοθετικά να επεκταθεί και στην παράγραφο 2 του άρθρου 3 του Ν.4443/2016. Ενώ το αντίστοιχο κενό εντοπίζεται στο κεφάλαιο της "Υγείας" (σελ. 19), ως προς την μη κάλυψη της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας από το πεδίο εφαρμογής του Ν.4443/2016, είναι σοβαρή παράλειψη ότι η Επιτροπής δεν το επισήμανε στον εξίσου ευαίσθητο, αν όχι περισσότερο, τομέα της εκπαίδευσης και μάλιστα σε όλες τις βαθμίδες της. 

 

Ως προς την κατάργηση από τον Ποινικό Κώδικα του αδικήματος που τιμωρούσε την άρνηση παροχής αγαθών και υπηρεσιών λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού (άρθρο 361Β ΠΚ), η Επιτροπή προτείνει την επαναφορά αυτού (σελ. 38), αλλά το εισηγείται με τρόπος που δεν δείχνει να έχει λάβει υπόψη της ότι το ίδιο αδίκημα τιμωρείται στο ισχύον άρθρο 11 του Ν.4443/2016: "Όποιος, κατά τη συναλλακτική διάθεση αγαθών ή παροχή υπηρεσιών στο κοινό, παραβιάζει την κατά τον παρόντα νόμο απαγόρευση της διακριτικής μεταχείρισης για λόγους φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, τιμωρείται με φυλάκιση έξι (6) μηνών μέχρι τριών (3) ετών και με χρηματική ποινή χιλίων (1.000) έως πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ. Οι πράξεις που προβλέπονται στην παρούσα παράγραφο διώκονται αυτεπαγγέλτως." Αν υπάρχουν διαφορές του 361ΒΠΚ και του 11 Ν.4443 που επιβάλλουν την επαναφορά του πρώτου, θα έπρεπε να είχαν αιτιολογηθεί.

 

Κατάπληξη προκαλεί ότι η Επιτροπή εισηγείται μόνο τον "πολιτικό γάμο" κι όχι την εφαρμογή του γάμου όπως αυτός προβλέπεται στον Αστικό Κώδικα ενιαία, είτε ως πολιτικός, είτε -για όσα δόγματα τον ευλογούν- με ιερολογία. Αυτή η διάκριση οδηγεί ήδη σε γάμο δύο ταχυτήτων, ευεπίφορο πεδίο για περαιτέρω "εκπτώσεις": άλλος για τους straight, άλλος για τους ΛΟΑΤΚΙ+ με τις ευλογίες (κυριολεκτικά) της Πολιτείας. Όταν δηλαδή η Πρεσβυτεριανή Εκκλησία που ευλογεί γάμους ομοφύλων οργανώσει μια τέτοια τελετή στην Ελλάδα, εάν ψηφιστεί μόνο πολιτικός γάμος, οι ενδιαφερόμενοι αλλά και η ίδια η εκκλησία αυτή θα έχουν υποστεί μια αθέμιτη διάκριση λόγω θρησκεύματος, κατά παράβαση του άρθρου 12 σε συνδυασμό με το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και κατά παράβαση του άρθρου 12 σε συνδυασμό με το άρθρο 21 του Συντάγματος. Πραγματικά απορώ πώς γίνεται η συγκεκριμένη Επιτροπή να εισηγείται με τέτοια παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων, δεδομένου ότι ο πρόεδρος της, ο καθηγητής κ. Σισιλιάνος επί 10 χρόνια δίκαζε ως δικαστής του ΕΔΔΑ τέτοιου είδου αποκλεισμούς. Απορώ επίσης, πώς είναι δυνατόν να συμφώνησαν σε μια τέτοια διάκριση και οι δύο καθηγήτριες νομικής που συνυπογράφουν την Εθνική Στρατηγική. Πάντως, εδώ έχουμε σύμπτωση απόψεων με το επίσης προβληματικό νομοσχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ που επίσης εισηγείται μόνο τον πολιτικό γάμο, αλλά κάνοντας ένα βήμα περαιτέρω (σε σχέση με την Εθνική Στρατηγική ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας) να αναγνωρίζει όλους τους γάμους (άρα και τους θρησκευτικούς) που έχουν τελέσει Έλληνες στο εξωτερικό. Σε αυτό το σημείο, η Εθνική Στρατηγική ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας εισάγει αθέμιτη και απαγορευμένη κατά το συνταγματικό και ευρωπαϊκό δίκαιο διάκριση που αν ψηφιστεί από τον νομοθέτη θα έχουμε συστημική παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων. 

 

Το κείμενο της Εθνικής Στρατηγικής ΛΟΑΤΚΙ+ χρησιμοποιεί επίσης τον μη συμπεριληπτικό όρο "υιοθεσία", χωρίς να έχει καν αντιμετωπίσει το σκεπτικό της υπέρβασής του και της εφαρμογής του όρου "τεκνοθεσία". Σημαντικότατο κενό της Εθνικής Στρατηγικής είναι ότι δεν εισηγείται καθόλου την αναγνώριση της τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια, ως τέτοιας, δηλαδή ακόμη κι αν έχουν σύμφωνο συμβίωσης, εκτός βέβαια από τις αναφορές στην αναγνώριση γονεϊκών δικαιωμάτων στον μη βιολογικό γονέα και με σιωπή για το, αυτονόητο επακόλουθο δυνατότητας τεκνοθεσίας στην περίπτωση του "πολιτικού" γάμου. Το κενό που υπάρχει δηλαδή στο σύμφωνο συμβίωσης εξακολουθεί και διαιωνίζεται, ενώ το νομοσχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ, με όλα τα προβλήματά του, το έχει αντιμετωπίσει προτείνοντας την επέκταση της τεκνοθεσίας και σε ζευγάρια με σύμφωνο συμβίωσης.

 

Ως προς την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, η Επιτροπή αναφέρει στην σελ. 48 κάτι το α-δ-ι-α-ν-ό-η-τ-ο: ότι "μια πρόταση για ευρύτερη αναθεώρηση του πλαισίου που θα περιλάμβανε και ετερόφυλα και ομόφυλα ζευγάρια θα υπερέβαινα ενδεχομένως την εντολή που έχει λάβει η παρούσα επιτροπή"! Όχι!!! Οι έμφυλες διατυπώσεις στον Αστικό Κώδικα, όπως στο άρθρο 1456 που αναφέρει "αν η υποβοήθηση αφορά άγαμη γυναίκα, η συναίνεση αυτής και, εφόσον συντρέχει περίπτωση ελεύθερης ένωσης, του ά ν δ ρ α με τον οποίο συζεί παρέχεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο" είναι κατ' εξοχήν πρόβλημα ΛΟΑΤΚΙ+ ισότητας, αφού αυτή η διάταξη είναι μία από αυτές που εξαιρούν ρητά ομόφυλα ζευγάρια από την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή! Η "Στρατηγική" συνεχίζει φλυαρώντας για μια "διασταλτική ερμηνεία", που θα επέτρεπε και σε ομόφυλα ζευγάρια, αλλά χωρίς να εισηγείται την απαραίτητη νομοθετική μεταβολή! Εδώ η Επιτροπή είναι σαφές ότι δεν έχει κάνει καθόλου καλά την δουλειά της. Αλοίμονο αν, έχοντας ως αποστολή την στρατηγική για ισότητα, θεωρούμε ότι τέτοιες διατάξεις δεν παραβιάζουν την ισότητα και ότι βρίσκονται εκτός της αποστολής της Επιτροπής ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας! Το νομοσχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ, με όλα τα αρνητικά του, έχει αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό.

 

Είναι λάθος επίσης η άποψη της Επιτροπής ότι το πρόβλημα της ληξιαρχικής εγγραφής των παιδιών που αποκτούν ομόφυλα ζευγάρια δεν απαιτεί νομοθετική ρύμιση κι ότι αρκεί απλή εγκύκλιος (σελ. 48): το πρόβλημα που έχει εντοπιστεί σε υπαρκτές υποθέσεις αφορούν όχι απλώς την εγγραφή του παιδιού που αποκτήθηκε στο εξωτερικό, αλλά την εγγραφή του παιδιού με το όνομα του έτερου - μη βιολογικού - γονέα, καθώς μια τέτοια εγγραφή προσκρούει στο συγκεκριμένο άρθρο του Αστικού Κώδικα που ορίζει την ονοματοδοσια! Είναι απίστευτο ότι η Επιτροπή δεν έλαβε υπόψη της τις σχετικές δημοσιευμένες και στον Τύπο και από τον Συνήγορο του Πολίτη υποθέσεις παιδιών ομόφυλων ζευγαριών που το ειδικό ληξιαρχείο απέρριπτε τις εγγραφές λόγω των συγκεκριμένων διατάξεων του Αστικού Κώδικα, θέμα που σαφώς και δεν λύνεται στην ολότητά του με μια απλή εγκύκλιο. Ούτε λέξη επίσης δεν σημειώνεται στην Στρατηγική για το θέμα της σήμανσης της γονεϊκοτητας, δηλαδή της ληξιαρχικής καταχώρισης των ομόφυλων γονέων στις ληξιαρχικές πράξεις γέννησης των παιδιών (πατέρας - μητέρα ή γονέας 1 γονέας 2 όπως εισηγείται το νομοσχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ; ), εκτός από μια αναφορά στο κεφάλαιο της ταυτότητας φύλου.

 

Στην νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου (σελ. 48 - 51) η Εθνική Στρατηγική έχει ξεχάσει τελείως τα non-binary άτομα και την ανάγκη θεσμοθέτησης μιας τρίτης μορφής καταχώρησης φύλου (π.χ. "Χ" όπως έχει γίνει δεκτό σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ). Είναι μια σημαντική παράλειψη, δεδομένου ότι το κενό έχει ήδη διαπιστωθεί από την νομολογία των Ελληνικών Δικαστηρίων ήδη από το 2018 και υπάρχουν τρεις δικαστικές αποφάσεις που το εντοπίζουν, καλώντας ουσιαστικά τον νομοθέτη να καλύψει το ζήτημα. Μια Επιτροπή ΛΟΑΤΚΙ+ Ισότητας δεν επιτρέπεται να παραλείπει κάτι που ήδη η Ελληνική Δικαιοσύνη έχει εντοπίσει ως κενό δικαίου. 

 

Αυτά είναι τα νομικά προβλήματα που εντοπίζω στο συγκεκριμένο κείμενο, το οποίο δυστυχώς όπως προείπα χαρακτηρίζεται από προχειρότητα και σοβαρές ελλείψεις που δεν θα τις ανέμενα από τους τρεις καθηγητές που μετείχαν στην σύνθεση της Επιτροπής. Τα λάθη αυτά, εάν οι φοιτητές τους τα έδιναν ως απαντήσεις στις εξετάσεις στα μαθήματα του ευρωπαϊκού, του συνταγματικού και του οικογενειακού δικαίου, δεν θα είχαν λάβει βαθμό προβιβάσιμο. Είναι λυπηρό, καθόσον ο ένας ήταν καθηγητής μου στην Νομική Αθήνας και μία από τις άλλες δύο κυρίες είναι και προσωπική φίλη μου, αλλά είμαι υποχρεωμένος, από την θέση αυτή να μιλήσω χωρίς περιστροφές, για λόγους καταγραφής, μήπως και αποφευχθούν αντίστοιχα λάθη και κενά στο στάδιο της τυχόν νομοθέτησης. 

 

Τα υπόλοιπα είναι όλα πολιτικά και επικοινωνιακά, με τα οποία δεν θα ασχοληθώ.

Προσαρμογή των επιχειρήσεων στις νέες διατάξεις προστασίας δεδομένων εμβολιασμών κατά της COVID-19

 

Από το 2018 που τέθηκε σε εφαρμογή ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων #GDPR ακολούθησε σε όλες τις επιχειρήσεις μια σημαντική διαδικασία προσαρμογής στις νέες διατάξεις για την προστασία δεδομένων των εργαζομένων αλλά και των συνεργατών, στελεχών καθώς και πελατών, προμηθευτών και τρίτων.

 

Η συμμόρφωση αυτή των επιχειρήσεων του ιδιωτικού, καθώς και του δημοσίου τομέα πλέον χρειάζεται επικαιροποίηση λόγω της ψήφισης δύο νέων Κανονισμών της ΕΕ που διέπουν την χρήση των δεδομένων που απορρέουν από τους εμβολιασμούς. Πρόκειται για τον "Κανονισμό (ΕΕ) 2021/953 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 2021 σχετικά με πλαίσιο για την έκδοση, την επαλήθευση και την αποδοχή διαλειτουργικών πιστοποιητικών εμβολιασμού κατά της COVID-19, διαγνωστικού της ελέγχου και ανάρρωσης από αυτή (Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID της ΕΕ) με σκοπό να διευκολυνθεί η ελεύθερη κυκλοφορία κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19" και τον αντίστοιχο Κανονισμό (ΕΕ) 2021/954 που αφορά τα αντίστοιχα δεδομένα πολιτών "τρίτων χωρών που παραμένουν ή διαμένουν νόμιμα στις επικράτειες κρατών μελών κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19".

 

Οι Κανονισμοί περιέχουν νέες διατάξεις προστασίας προσωπικών δεδομένων που ισχύουν παράλληλα προς τις διατάξεις του GDPR, σύμφωνα με ρητή αναφορά του άρθρου 10 του πρώτου κανονισμού.

 

Από την 1η Ιουλίου 2021 που τίθενται σε εφαρμογή οι παραπάνω διατάξεις δημιουργείται σημαντικό ζήτημα ως προς την υποχρέωση των επιχειρήσεων για την διατήρηση ενός ασφαλούς επαγγελματικού περιβάλλοντος για τους εργαζομένους με την χρήση αποτελεσμάτων ελέγχων ή και άλλων στοιχείων που αφορούν όχι μόνο τους εμβολιασμούς αλλά και γενικότερα τις συνθήκες διατήρησης στοιχείων που αφορούν την καταπολέμηση του ιού. Τυχόν πρόβλεψη έννομων συνεπειών από την μη ανταπόκριση στην υποχρέωση αυτή αποτελεί επίσης αντικείμενο ρητής αναφοράς σε κανονισμούς εργασίας και σε πολιτικές διατήρησης προσωπικών δεδομένων. Μια πρόσθετη συμμόρφωση με την οποία καλούνται οι επιχειρήσεις να επικαιροποιήσουν τους όρους και τις πολιτικές τους σε σχέση με τον GDPR.

Ξανά στο ΣτΕ για την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών

 Το 2019 η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, διότι η διαδικασία απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών επέβαλε σε γονείς και μαθητές το δυσανάλογο βάρος να αποκαλύψουν ότι οι μαθητές που ζητούν την απαλλαγή δεν είναι Χ.Ο. Το ίδιο επιβάλλει η νέα Υπουργική Απόφαση της Υπουργού και της Υφυπουργού Παιδείας και θρησκευμάτων που δημοσιεύθηκε την 1η Ιουνίου 2021, καθώς η απαλλαγή χορηγείται μόνο για μη Χ.Ο., αλλόδοξους, ετερόδοξους, άθεους και αγνωστικιστές που υποβάλουν αίτηση, με υποχρεωτική επίκληση "λόγων θρησκευτικής συνείδησης".

Στο Συμβούλιο της Επικρατείας εκπροσωπεί το γραφείο μας γονείς και μαθητές που προσέφυγαν χθες κατά της Υπουργικής Απόφασης, επικαλούμενοι το δεδικασμένο του Ε.Δ.Δ.Α., καθώς και σειρά άλλων λόγων, βάσει των οποίων η διαδικασία είναι αντίθετη στον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR). Συγκεκριμένα, οι αιτούντες ζητούν από το Ανώτατο Δικαστήριο την μερική ακύρωση της Υ.Α., καθώς επισημαίνουν ότι η διαδικασία δεν τηρεί την απόφαση 32/2020 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, δυνάμει της οποίας η απαλλαγή πρέπει να γίνεται με υπεύθυνη δήλωση (όχι αίτηση) στην οποία θα γίνεται μόνο μια γενική επίκληση λόγων συνείδησης, χωρίς περαιτέρω αναφορές. Η νέα διαδικασία προβλέπει επίσης, χωρίς λόγο, διατήρηση της αίτησης για 3 μήνες μετά την λήξη του σχολικού έτους και ηλεκτρονική καταχώριση της απόφασης απαλλαγής στο πληροφοριακό σύστημα "MySchool", το οποίο τηρείται από το Ινστιτούτο "Διόφαντος" του Υπουργείου Παιδείας, χωρίς να συντρέχει απολύτως κανένας λόγος για μια τέτοια περαιτέρω διάδοση μιας τόσο ευαίσθητης πληροφορίας.

Παράλληλα οι προσφεύγοντες καταγγέλλουν ότι, για μια ακόμη χρονιά, το Υπουργείο Παιδείας δεν συμμορφώνεται προς τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας του έτους 2019, κατά τις οποίες οι απαλλαγέντες από τα θρησκευτικά πρέπει να παρακολουθούν ένα "ισότιμο μάθημα συναφούς περιεχομένου (π.χ. ηθικής)", όπως χαρακτηριστικά έχει κρίνει το Ανώτατο Δικαστήριο κι όχι να απασχολούνται με "δραστηριότητες" που δεν βαθμολογούνται και δεν παρουσιάζουν χαρακτηριστικά σχολικού μαθήματος. Η Υπουργική Απόφαση δεν προβλέπει την παρακολούθηση ενός τέτοιου ισότιμου μαθήματος, διατηρώντας το σχετικό κενό στην έννομη τάξη, παραβιάζοντας έτσι το σχετικό δικαίωμα στην αρνητική διάσταση της θρησκευτικής ελευθερίας σε συνδυασμό με το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Αυτά ήταν τα δύο δικαιώματα για τα οποία καταδικάστηκε η χώρα το 2019.

Τον Ιανουάριο του 2021 συνεδρίασε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας για την εκδίκαση μιας προηγούμενης αίτησης ακύρωσης που είχε υποβληθεί κατά της (προϊσχύουσας πλέον) υπουργικής εγκυκλίου απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών, την οποία είχαν προσβάλλει γονείς και μαθητές για τους ίδιους σχεδόν λόγους. Μέχρι σήμερα, η απόφαση επί της εν λόγω υπόθεσης δεν έχει εκδοθεί από την Ολομέλεια ΣτΕ. Οι αιτούντες υπενθυμίζουν ότι τέτοιες καθυστερήσεις οδήγησαν την χώρα σε καταδίκη το 2019 από το ΕΔΔΑ (Παπαγεωργίου κ.α. κατά Ελλάδας), λόγω της αδυναμίας του Συμβουλίου της Επικρατείας να εκδικάσει έγκαιρα την υπόθεση πριν την έναρξη του σχολικού έτους του 2017-2018 και λόγω των 7 φορών που το ίδιο ανέβαλε με δική του απόφαση (χωρίς αίτημα των διαδίκων) την συζήτηση της υπόθεσης. Το Ε.Δ.Δ.Α. είχε επιδικάσει τότε από 8.000 ευρώ αποζημίωση σε κάθε οικογένεια που γονέων και μαθητών που προσέφυγε εναντίον του κράτους και τα δικαστικά έξοδα.

Έγκλημα και επιλογή του θύματος λόγω φύλου.

 

Υπάρχει το άρθρο 82Α του Ποινικού Κώδικα που έχει τίτλο "έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά". Αυτό το άρθρο ορίζει ότι εάν ο δράστης επέλεξε το θύμα λόγω μιας ιδιότητάς του, τότε το πλαίσιο της ποινής που μπορεί να του επιβληθεί αυξάνεται. Ειδικά για τα κακουργήματα, "το ελάχιστο όριο ποινής αυξάνεται κατά δύο έτη."

Οι ιδιότητες που περιοριστικά αναφέρονται σε αυτό είναι φυλή, χρώμα, εθνική ή εθνοτική καταγωγή, γενεαλογικές καταβολές, θρησκεία, αναπηρίας, σεξουαλικός προσανατολισμός, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου. Οι δύο τελευταίοι όροι, η ταυτότητα φύλου και τα χαρακτηριστικά φύλου ορίζονται νομοθετικά από τον Ν.4491/2017: ο πρώτος όρος διαχωρίζει την προσωπική αίσθηση του φύλου από αυτό που αποδόθηκε κατά την γέννηση (τρανς ή διεμφυλικά άτομα) και ο δεύτερος όρος αναφέρεται σε σωματικά χαρακτηριστικά που εμφανίζονται σε άτομα που δεν ανήκουν αναγκαία στο φύλο που αποδόθηκε κατά τη γέννηση (ίντερσεξ άτομα).

Ο κατάλογος με τις ιδιότητες που προσδίδουν στο έγκλημα τα ρατσιστικά χαρακτηριστικά μπορεί να επεκταθεί, ώστε να περιλαμβάνει και την διάσταση του φύλου, αυτού καθαυτού. Άλλωστε στο άρθρο 21 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. αναφέρεται ότι απαγορεύονται οι διακρίσεις "λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού".

Το φύλο είναι ο πρώτος λόγος διάκρισης που αναφέρει ο Χάρτης. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω "φύλου, φυλής, χρώματος, γλώσσης, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής προελεύσεως, συμμετοχής εις εθνικήν μειονότητα, περιουσίας, γεννήσεως ή άλλης καταστάσεως."

Ειδικά για την ανθρωποκτονία, ο Ποινικός Κώδικας ορίζει ήδη την εσχάτη των ποινών που είναι η ισόβια κάθειρξη, αλλά υπάρχει και η επιλογή της τουλάχιστον δεκαετούς κάθειρξης. Ορίζει το άρθρο 299 παρ. 1: "όποιος σκότωσε άλλον τιμωρείται με κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών". Εάν βέβαια η επιλογή του θύματος έγινε λόγω μιας ιδιότητας από αυτές που ορίζει το άρθρο 82Α, προστίθενται άλλα δύο έτη στην κατώτατη ποινή, δηλαδή η πρόσκαιρη κάθειρξη θα είναι τουλάχιστον 12 ετών κι όχι 10. Αυτή η προσαύξηση δεν υπάρχει εάν ο δράστης έχει επιλέξει το θύμα λόγω του φύλου του!

Επομένως, ένα πρώτο βήμα που μπορεί να γίνει από τον ποινικό νομοθέτη είναι να εντάξει το φύλο στις ιδιότητες που περιλαμβάνονται στο άρθρο 82Α. Αν δηλαδή ο δράστης ανθρωποκτονίας έχει επιλέξει το θύμα λόγω του φύλου του, να μην μπορεί να του επιβληθεί ποινή κατώτερη των 12 ετών κάθειρξης. Η επιλογή του θύματος λόγω του φύλου του έχει σαφώς μεγαλύτερη ποινική απαξία και αυτό πρέπει να αποτυπωθεί στο άρθρο 82Α.

Εξάλλου ήδη η ανθρωποκτονία που τελείται στο οικογενειακό περιβάλλον εντάσσει την πράξη στο πεδίο εφαρμογής της ενδοοικογενειακής βίας του Ν.3500/2006 που έχει ειδικότερες διατάξεις και έννομες συνέπειες και για μια σειρά ζητημάτων που αφορούν την οικογενειακή ζωή και την σχέση με τα άλλα μέλη της οικογένειας.

Έπειτα, η Ελλάδα έχει κυρώσει την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, την "Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης" (Ν.4531/2018). Αυτή η Σύμβαση επιβάλλει στην χώρα μας να λάβει μια σειρά από νομοθετικά μέτρα που αναγνωρίζουν την έμφυλη διάσταση κάθε εγκλήματος.

Το άρθρο 4 παρ. της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης ορίζει ότι "ςιδικά μέτρα τα οποία είναι αναγκαία για την πρόληψη και προστασία των γυναικών από τη βία που βασίζεται στο φύλο δεν θεωρούνται διακριτική μεταχείριση σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας Σύμβασης." Αυτή η διάταξη είναι συγγενής με μια άλλη διάταξη που υπάρχει στο Σύνταγμα της Ελλάδας από την Αναθεώρηση του 2001:

"Δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος μεριμνά για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών."

Περαιτέρω, η Σύμβαση της Κων/πολης επιβάλλει στις χώρες που την έχουν κυρώσει:

"Τα μέρη λαμβάνουν όλα τα αναγκαία νομοθετικά ή άλλα μέτρα προκειμένου να προωθήσουν και προστατέψουν το δικαίωμα όλων, ιδιαίτερα των γυναικών, να ζουν χωρίς βία τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα." (άρθρο 4 παρ. 1).

"Τα Μέρη λαμβάνουν τα αναγκαία νομοθετικά και άλλα μέτρα προκειμένου, ασκώντας τη δέουσα επιμέλεια, να προλάβουν, διερευνήσουν, τιμωρήσουν και παράσχουν επανορθώσεις αναφορικά με πράξεις βίας οι οποίες καλύπτονται από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας Σύμβασης και διαπράττονται από μη κρατικούς δρώντες." (άρθρο 5 παρ. 2).

"Τα Μέρη λαμβάνουν τα αναγκαία νομοθετικά και άλλα μέτρα προκειμένου να υιοθετήσουν και εφαρμόσουν ευρύτατες αποτελεσματικές, συνεκτικές και συντονισμένες πολιτικές μέσω της ενσωμάτωσης όλων των συναφών μέτρων πρόληψης και καταπολέμησης όλων των μορφών βίας που καλύπτονται από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας Σύμβασης και θα προσφέρουν ολιστική απάντηση στη βία κατά των γυναικών." (άρθρο 7 παρ. 1).

"Τα Μέρη λαμβάνουν όλα τα αναγκαία νομοθετικά ή άλλα μέτρα, σε συμμόρφωση προς τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και λαμβάνοντας υπ' όψη την έμφυλη κατανόηση της βίας, προκειμένου να διασφαλισθεί η αποτελεσματική διερεύνηση και δικαστική δίωξη των αδικημάτων που καθιερώνονται από τους όρους της παρούσας Σύμβασης." (άρθρο 49 παρ. 2).

Όλες αυτές οι ευρωπαϊκές νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα δεν εξυπηρετούνται από την παράλειψη του φύλου ως λόγου επαύξησης της ποινής στο άρθρο 82Α του ΠΚ. Το άρθρο πρέπει να τροποποιηθεί άμεσα.

Από πότε η Ελλάδα δεν θέλει τρανς Πλοιάρχους;

 Η καταγγελία που δημοσίευσε το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών είναι ότι το Μητρώο Ναυτικής Εργασίας του Υπουργείου Ναυτιλίας αρνήθηκε να διορθώσει τα στοιχεία ατόμου που ολοκλήρωσε την διαδικασία της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, ζητώντας  "πιστοποιητικό ταυτοπροσωπίας". Δηλαδή το άτομο ήταν ήδη καταγεγραμμένο στο Υπουργείο ως Πλοίαρχος, εμφανίστηκε με την νέα του ταυτότητα και το Υπουργείο αρνείται να διορθώσει τα στοιχεία στο Μητρώο Ναυτικής Εργασίας!

Εφόσον η είδηση ευσταθεί - δεν έχουμε καμία διάψευση μέχρι στιγμής παρόλο που η υπόθεση έχει δημοσιοποιηθεί σε πλήθος μέσων ενημέρωσης - τότε έχουμε παραβίαση τριών νόμων.

1. Ο νόμος για την Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου στο άρθρο 5 είναι σαφέστατος: "Από την καταχώρισή της στο Ληξιαρχείο η διόρθωση του φύλου του προσώπου ισχύει έναντι όλων. Δικαιώματα, υποχρεώσεις και κάθε είδους ευθύνη του προσώπου, που δημιουργήθηκαν πριν από τη διόρθωση του φύλου, εξακολουθούν να υφίστανται. Διατηρούνται επίσης οι αριθμοί φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ) και μητρώου κοινωνικής ασφάλισης (ΑΜΚΑ)." Επομένως, το μόνο που χρειάζεται να έχει το άτομο για την ταυτοποίησή του είναι η αστυνομική του ταυτότητα. Όλα τα άλλα παραμένουν ίδια! Την ίδια την δικαστική απόφαση ΝΑΤΦ δεν έχει υποχρέωση να την περιφέρει ένα άτομο από υπηρεσία σε υπηρεσία. Περί αυτού ορίζει το άρθρο 6 του Ν.4491/2017: "Στη δικαστική απόφαση (...), στην αρχική ληξιαρχική πράξη γέννησης του προσώπου, καθώς και σε κάθε άλλο στοιχείο ή έγγραφο το οποίο τηρείται στο οικείο ληξιαρχείο ή σε οποιαδήποτε άλλη δημόσια υπηρεσία, από το οποίο προκύπτει η διόρθωση φύλου που μεσολάβησε, έχει πρόσβαση μόνο το ίδιο το πρόσωπο, καθώς και όσοι έχουν ειδική έγγραφη εξουσιοδότηση από αυτό. Πρόσβαση τρίτου στα στοιχεία αυτά επιτρέπεται μόνο εφόσον αυτός αποδεικνύει ειδικό έννομο συμφέρον μη δυνάμενο να ικανοποιηθεί διαφορετικά και κατόπιν άδειας που χορηγείται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2472/1997 (Α΄ 50) για πρόσβαση σε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα."

2. Εάν λοιπόν μια δημόσια υπηρεσία αρνείται να προβεί σε επικαιροποίηση των στοιχείων ταυτότητας του πολίτη, τότε έχει παραβιάσει την υποχρέωση που επιβάλλει η νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα. Συγκεκριμένα, η υπηρεσία ως "υπεύθυνος επεξεργασίας" έχει την υποχρέωση να προβαίνει σε επικαιροποίηση των ανεπίκαιρων δεδομένων που τηρεί και να διορθώνει ανακριβή δεδομένα, εφόσον της επισημαίνεται ότι υπάρχει απόσταση από την πραγματικότητα. Το άρθρο 5 παρ. 1 δ του GDPR ορίζει: "πρέπει να λαμβάνονται όλα τα εύλογα μέτρα για την άμεση διαγραφή ή διόρθωση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα τα οποία είναι ανακριβή, σε σχέση με τους σκοπούς της επεξεργασίας («ακρίβεια»)".

3. Η άρνηση επικαιροποίησης στοιχείων ατόμου που έχει προχωρήσει σε Ν.Α.Τ.Φ. σε υπηρεσία που καθορίζει το δικαίωμά του στην εργασία αποτελεί μια ακραία περίπτωση παραβίασης του Ν.4443/2016, για την ίση μεταχείριση στον εργασιακό τομέα. Σύμφωνα με το άρθρο 2 ("Έννοια των διακρίσεων"), «άμεση διάκριση» νοείται όταν ένα πρόσωπο υφίσταται, για λόγους φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου μεταχείριση λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν της οποίας τυγχάνει, έτυχε ή θα ετύγχανε άλλο πρόσωπο, σε ανάλογη κατάσταση. «Παρενόχληση» νοείται ως διάκριση εφόσον σημειώνεται ανεπιθύμητη συμπεριφορά που συνδέεται με ένα από τους λόγους του άρθρου 1 με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας προσώπου και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με το άρθρο 3, η ίση μεταχείριση χωρίς διάκριση λόγω ταυτότητας φύλου, στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, αφορά τους όρους πρόσβασης στην εργασία και την απασχόληση εν γένει, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων επιλογής και των όρων πρόσληψης, ανεξάρτητα από τον κλάδο δραστηριότητας και σε όλα τα επίπεδα της επαγγελματικής ιεραρχίας, καθώς και τους όρους υπηρεσιακής και επαγγελματικής εξέλιξης. 

Από πολλές αφορμές εμείς που ασχολούμαστε νομικά με τέτοιες υποθέσεις έχουμε διαπιστώσει ότι υπάρχουν δημόσιες υπηρεσίες που τόσα χρόνια δεν έχουν ενημερωθεί για την εφαρμογή της νομοθεσίας περί ίσης μεταχείρισης χωρίς διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου.  Η Πολιτεία δεν αρκεί να νομοθετεί, οφείλει και να εκπαιδεύει τους εργαζομένους στον δημόσιο τομέα να εφαρμόζουν την νομοθεσία.

Νέες παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων στην Υπουργική απόφαση απαλλαγής από τα θρησκευτικά

 

Σήμερα δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ η νέα υπουργική απόφαση για την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών και - σε συμμόρφωση με απόφαση του ΣτΕ - για την απαλλαγή από την υποχρεωτική προσευχή και τον σχολικό εκκλησιασμό.

Για μια ακόμη χρόνια το Υπουργείο Παιδείας περιφρονεί την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα κι επιβάλλει σε γονείς να δηλώνουν ότι ζητούν την απαλλαγή των μαθητών για λόγους «θρησκευτικής συνείδησης», ενώ η Αρχή έχει επιβάλλει οι δηλώσεις να αναφέρουν μόνο για λόγους συνείδησης.

Το υπουργείο παραβιάζει συνειδητά την απόφαση 32/2020 της Αρχής, καθώς εάν διαφωνούσε με νομικά επιχειρήματα είχε το δικαίωμα να την προσβάλλει στο ΣτΕ με ενδοστρεφή δίκη κατά τον ν.3051/2002. Δεν το έπραξε.

Το επιχείρημα ότι δήθεν της το επιτρέπει το ΣτΕ έχει ανατραπεί από το ίδιο το ΣτΕ το οποίο έκρινε στο πλαίσιο της διαδικασίας μη συμμόρφωσης προς την απόφαση του ότι οι αιτιολογικές σκέψεις για το περιεχόμενο της υπεύθυνης δήλωσης δεν ανήκουν στο εκτελεστό μέρος της απόφασης.

Εξάλλου η Ολομέλεια του ΣτΕ δίκασε αυτό το θέμα τον Ιανουάριο του 2021, όπου είχα την τιμή να εκπροσωπήσω μαθητές και γονείς που κατήγγειλαν παραβίαση του GDPR από το υπουργείο Παιδείας στην διαδικασία της απαλλαγής. Η απόφαση του ΣτΕ εξακολουθεί να αναμένεται.

 

Νέο εμπόδιο που προσθέτει η υπουργική απόφαση στα ήδη υπάρχοντα: πρέπει, λέει, η υπεύθυνη δήλωση των γονέων να φέρει βεβαιωμένο και το γνήσιο της υπογραφής!!!

ΑΝΤΙ δηλαδή η υπεύθυνη δήλωση, όπως κάθε ΑΛΛΗ υπεύθυνη δήλωση της Ελληνικής Δημοκρατίας να μπορεί να συμπληρωθεί διαδικτυακά από την μεγάλη αυτή ψηφιακή πρωτοπορία του GOV.GR και να βεβαιωθεί εκεί το γνήσιο της υπογραφής ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΟ ΜΑΘΕΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΟΤΙ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΘΑ ΑΠΑΛΛΑΞΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ, το Υπουργείο Παιδείας ΕΜΜΕΝΕΙ στην παράνομη διάδοση ευαίσθητων δεδομένων και υποχρεώνει τους γονείς να ενημερώσουν ΚΑΙ το ΚΕΠ ή το Αστυνομικό Τμήμα της γειτονιάς τους, περιφέροντας και εκεί (ενώ μέχρι τώρα αυτό δεν προβλεπόταν!!!) για το... γνήσιο της υπογραφής.

 

Με το ζόρι, δηλαδή, να πρέπει να μάθει όοολη η γειτονιά ότι το παιδί θα πάρει απαλλαγή από τα θρησκευτικά, ενώ ήδη από το 2019 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει κρίνει ότι το θέμα αφορά την ιδιωτικότητα και ότι πρέπει η Ελλάδα να προσέξει πάρα πολύ πώς διαχειρίζεται τα προσωπικά δεδομένα γονέων και μαθητών σε αυτό το ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα.

 

Λοιπόν, ΚΑΙ αυτή η νέα Υπουργική Απόφαση θα λάβει την οδό της νομικής και δικαστικής κρίσης και θα προσβληθεί στα αρμόδια δικαιοδοτικά όργανα. Θα είναι η τρίτη (3) φορά που το Ελληνικό Δημόσιο θα καταδικαστεί, θα πληρώσει την δικαστική δαπάνη στους προσφεύγοντες, θα διαπιστωθεί ότι παραβιάζει τον Γενικό Κανονισμό της Ε.Ε. για την Προστασίας Δεδομένων (GDPR), μόνο και μόνο επειδή αρνείται να εφαρμόσει διατάξεις που εφαρμόζουν σε όλο τον κόσμο.

 

Εμας, των δικηγόρων, χαρά μας.