Στο vouliwatch.gr και στο ρεπορτάζ της Ειρήνης Κωστάκη απαριθμούνται οι 8 άξονες για το επόμενο αναθεωρητικό διάβημα, σύμφωνα με την ενημέρωση που έδωσε στους κοινοβουλευτικούς συντάκτες σήμερα ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος.
1oς άξονας
Η προσθήκη της συνταγματικής προστασίας της εθνικής ταυτότητας και της Ελληνικής γλώσσας προτείνεται ως αναθεώρηση του άρθρου 2, το οποίο ανήκει στο Τμήμα Α' του Συντάγματος περί "Μορφής του πολιτεύματος". Προκαλώντας αυτομάτως το ερώτημα κατά πόσον τα αδιαμφισβήτητα δεδομένα της εθνικής ταυτότητας και γλώσσας αποτελούν "πολιτειακό" ζήτημα, για να τεθούν στο συγκεκριμένο σύνολο διατάξεων. Εκτός αν περιμένουμε από το Σύνταγμα να λύσει το θέμα των ... greeklish.
2oς άξονας
Μετά την απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στην υπόθεση C-213/07, έγινε σαφές ότι το θέμα δεν ήταν η συνταγματική διάταξη του άρθρου 14 παρ. 9 του Συντάγματος, αλλά η νομοθεσία που εξειδίκευε την εφαρμογή του. Ωστόσο, η πρόθεση για την τροποποίηση του άρθρου κινείται στην σωστή κατεύθυνση, προκειμένου να εμπεδοθεί η σχετική νομολογία, αν και δεν φαίνεται ότι μετά το 2008 υπήρξαν προβλήματα νομικής φύσεως σχετικά με το θέμα. Νομίζω ότι, καθώς και το ρεπορτάζ μεταφέρει την αναφορά περί "δικαίωσης των ελληνικών θέσεων", η αναθεώρηση αυτή θα έχει περισσότερο το ρόλο της πολιτικής επιβράβευσης. Θα είχε περισσότερο νόημα η εισαγωγή μιας διάταξης για την διαφάνεια και την δέσμευση του κράτους σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Το θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων και της αναθεώρησης του άρθρου 16 που επιβάλλει αποκλειστικά την λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης ως ν.π.δ.δ. είναι ένα πολιτικό θέμα, το οποίο είχε προκαλέσει και την αποχώρηση του ΠΑΣΟΚ από την σχετική συζήτηση στο προηγούμενο αναθεωρητικό διάβημα. Θα πρέπει όμως να επανεξεταστεί κατά πόσον η εμμονή στο οργανικό κριτήριο της λειτουργίας των πανεπιστημίων μόνο ως ν.π.δ.δ. είναι συμβατή με το ενωσιακό κεκτημένο.
Η προστασία των μισθών και συντάξεων υπό το πρίσμα του δικαιώματος σεβασμού της ιδιοκτησίας αποτελεί μια νομολογιακή κατάκτηση, υπό το πρίσμα και της εφαρμογής του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, αλλά σαφώς κινείται στην ορθή κατεύθυνση.
Η ιδιαίτερη συνταγματική κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας όμως, ενδέχεται να δημιουργήσει αγκυλώσεις σε πιθανές μελλοντικές τροποποιήσεις του ν.2121/1993 και του σχετικού θεσμικού πλαισίου, καθώς τυχόν τέτοιες νομοθετικές προσπάθειες στο μέλλον μπορεί να προσκρούουν στο Σύνταγμα. Η τάση για αυτονόμηση της διανοητικής ιδιοκτησίας καταγράφεται ελλειπτικά και στο άρθρο 17 παρ. 2 του Χάρτη των Θεμελιωδών Ελευθεριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ("η διανοητική ιδιοκτησία προστατεύεται") η οποία Ε.Ε. ούτως ή άλλως επίσης ρυθμίζει κυριαρχικά τα περισσότερα από αυτά τα ζητήματα. Δεν νομίζω ότι υπάρχει νόημα να εισαχθεί και στο Σύνταγμα.
Για το άρθρο 24, το ρεπορτάζ αναφέρει ότι δεν περιέχεται ο ορισμός του δάσους με αποτέλεσμα να μπλοκάρονται διαδικασίες. Όμως, με ερμηνευτική δήλωση κάτω από το άρθρο 24, η αναθεώρηση του 2001 προσέθεσε έναν ορισμό του δάσους (είναι ίσως ο μόνος "ορισμός" που περιλαμβάνει το Σύνταγμα). Η λειτουργία του Συντάγματος ως "λεξικού" περισσότερα προβλήματα δημιουργεί παρά επιλύει, (χωρίς να εστιάζω ειδικά στο θέμα του δάσος). Θεωρώ ότι ενδεχομένως η αναθεώρηση στοχεύει στην συγκεκριμένη ερμηνευτική δήλωση, ίσως με σκοπό κατάργησής της κι όχι αναπροσδιορισμού της. Θα είναι μάλλον δύσκολο να επιτευχθεί συναίνεση για το θέμα αυτό στην Αναθεωρητική Βουλή.
3ος άξονας
Η αναθεώρηση του άρθρου 29, με ενίσχυση των εγγυήσεων για την δημοκρατική οργάνωση των κομμάτων ενδέχεται να επιλύσει κυριαρχικά το μεγάλο ζήτημα του κατά πόσον το Σύνταγμα επιτρέπει ή όχι την διάλυση πολιτικού κόμματος. Ένα ζήτημα που είχε εξεταστεί και κατά την θέσπιση του Συντάγματος το 1975, με τον συντακτικό νομοθέτη να αποφεύγει τότε να ρυθμίσει ρητά το θέμα, παρά την σχετική πρόταση που υπήρχε.
4ος άξονας
Η ενίσχυση του άρθρου 44 με την δυνατότητα των πολιτών να κινούν την διαδικασία δημοψηφίσματος κινείται προς την κατεύθυνση που έχει ακολουθήσει και η Ε.Ε. με την Συνθήκη της Λισαβόνας. Το "κλειδί" εδώ θα είναι κατά πόσον το Σύνταγμα θα ορίζει και αν το δημοψήφισμα θα είναι δεσμευτικό ή συμβουλευτικό, ύστερα από μια τέτοια πρωτοβουλία και το κατά πόσον θα κατοχυρωθεί ότι ένα δημοψήφισμα δεν επιτρέπεται να αφορά ζητήματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Για τον Ν.4023/2011 περί δημοψηφίσματος βλ. περισσότερα:
Ε-Lawyer: ο νόμος για το δημοψήφισμα
5ος άξονας
Η "αλλαγή του τρόπου εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας" και η ενίσχυση της δημοκρατικής νομιμοποίησής του δεν μπορεί να αφορά τίποτε άλλο, παρά την πρόταση για την άμεση εκλογή του ΠτΔ από τον λαό, παρόλο που δεν διευκρινίζεται στο ρεπορτάζ. Το ερώτημα είναι κατά πόσον η ενίσχυση αυτή θα συνοδευτεί και από πρόταση για προσθήκη αρμοδιοτήτων ή εάν ο ΠτΔ θα είναι άμεσα εκλεγμένος, προκειμένου η ενισχυμένη δημοκρατική αναφορά του στο εκλογικό σώμα να του επιτρέπει την ενάσκηση των ήδη υφισταμένων αρμοδιοτήτων του. Ένας άμεσα εκλεγμένος ΠτΔ πιθανώς να πρέπει να έχει αρμοδιότητες πέραν της αναπομπής νομοσχεδίων στην Βουλή, όπως ήταν η αρμοδιότητα της διάλυσης της Βουλής όταν κατά την κρίση του η σύνθεσή της βρίσκεται σε δυσαρμονία με την κοινωνία, μια αρμοδιότητα που είχε ο ΠτΔ πριν την αναθεώρηση του 1986.
Η θέσπιση ασυμβιβάστου υπουργού - βουλευτή βρίσκεται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της διάκρισης των λειτουργιών, αλλά δεν μπορεί να χαιρετιστεί ως μεταρρύθμιση περιορισμού του "πρωθυποκεντρικού" συστήματος.
Για την αναμόρφωση του πλαισίου των Ανεξαρτήτων Αρχών δεν δίνεται κάποιο στίγμα στους "άξονες", σύμφωνα με το ρεπορτάζ. Η κατάργηση των Γενικών Γραμματέων επίσης δεν συνοδεύεται προς το παρόν από κάποια αιτιολόγηση.
6ος άξονας
Η τροποποίηση για την ενίσχυση της σταθερότητας του εκλογικού συστήματος υποβάλλει ενδεχομένως την συνταγματική κατοχύρωση της ενισχυμένης αναλογικής και τον περιορισμό του πεδίου επιλογών του εκλογικού νόμου. Η πρόταση για την ενίσχυση εγγυήσεων για την εξάντληση της κυβερνητικής τετραετίας δεν μπορεί παρά να συνοδευτεί από την αναθεώρηση του άρθρου 41. Ενδεχομένως να αυξηθεί η πλειοψηφία που απαιτείται για την πρόωρη διάλυση της Βουλής, η οποία σήμερα περιορίζεται στην απλή κυβερνητική πλειοψηφία. Παρόλο που το ρεπορτάζ δεν περιλαμβάνει ειδικότερες πληροφορίες, πιθανώς να απαιτείται ευρύτερη πλειοψηφία της πρότασης για την διάλυση της Βουλής για την αντιμετώπιση εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας. Μια πολύ πιο αυστηρή λύση θα ήταν η κατάργηση της παραγράφου 2.
Το θέμα της μείωσης του αριθμού των βουλευτών (που σήμερα κατά το Σύνταγμα μπορεί να είναι από 200 έως 300) είναι ένα ζήτημα που εντάσσεται στον πυρήνα των συνταγματικών επιλογών. Δύσκολα θα επιτευχθεί όμως συναίνεση σε ένα τέτοιο θέμα σε επίπεδο αναθεώρησης.
Η ενίσχυση των προτάσεων νόμου ως εργαλείου νομοθέτησης, δεν μπορεί παρά να σημαίνει την υποχρεωτική εισαγωγή τους για συζήτηση στην ημερήσια διάταξη της Ολομέλειας, κάτι που σήμερα δεν συμβαίνει. Έχω την γνώμη όμως, ότι αυτό θα έπρεπε να αποτελεί αντικείμενο ρύθμισης από τον Κανονισμό της Βουλής κι όχι κατ' ανάγκη από το Σύνταγμα. Απομένει να δούμε περισσότερες πληροφορίες για την πρόταση αυτή.
Ως προς την ενίσχυση του ρόλου των βουλευτών και την βελτίωση της επικοινωνίας με την Κοινωνία των Πολιτών, αναμένεται επίσης να δούμε πώς διαμορφώνεται συγκεκριμένα η αναθεωρητική πρόταση.
Στον άξονα που αφορά την νομοθετική λειτουργία, θα είχε νόημα και μια διάταξη που να κατοχυρώνει συνταγματικά την κεντρική ιδέα της Δι@ύγειας: καμία έγγραφη πολιτειακή πράξη δεν ισχύει, αν δεν αναρτηθεί διαδικυτακά. Ενδεχομένως, θα πρέπει να εξεταστεί και η εφαρμογή του θέματος αυτού σε ορισμένες κατηγορίες δικαστικών αποφάσεων.
7ος άξονας
Για το θέμα της παραγραφής των υπουργικών αδικημάτων φαίνεται ότι υπάρχει η απαιτούμενη συναίνεση για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Η ενίσχυση του αυτοδιοίκητου της Δικαιοσύνης είναι επίσης μια τολμηρή πρόταση που αναμένουμε να δούμε πώς θα διατυπωθεί στην πράξη.
Ως προς την ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου, το ρεπορτάζ αναφέρει μόνο ότι η πρόταση εισηγείται την αμιγώς δικαστική σύνθεσή του, χωρίς δηλαδή την συμμετοχή σε αυτό "προσωπικοτήτων", όπως συμβαίνει σε άλλα Συνταγματικά Δικαστήρια. Για το θέμα αυτό η μόνη περαιτέρω πληροφορία που υπάρχει είναι η αρμοδιότητα ενός Σ.Δ. για τον δικαστικό έλεγχο της λειτουργίας των κομμάτων, θέμα που συνδέεται και με την αναθεώρηση του άρθρου 29.
Για το θέμα του Σ.Δ. βλ.:
Ε-Lawyer: Για ένα συνταγματικό δικαστήριο
8ος άξονας
Η ίδρυση νέου Τμήματος του ΣτΕ, με αρμοδιότητα την επίλυση διαφορών από την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων έχει προταθεί από πολλές πλευρές, με πιο γνωστή την έκθεση της ΜcKinsey&Company του 2011. Δεν βλέπω για ποιο λόγο το Σύνταγμα είναι αυτό που θα πρέπει να προσδιορίσει ένα ζήτημα που άπτεται του οργανισμου του ΣτΕ.
Η ενίσχυση του άρθρου 106 του Συντάγματος για την υποχρεωτική εκπόνηση μελετών βιωσιμότητας κτλ όσον αφορά τις μεγάλες κρατικές επενδύσεις "ακόμα και με νόμους πλαίσια για τις επενδύσεις", όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, αποτελεί μια δυνατότητα που συνδέεται με το γενικότερο θέμα της ορθής νομοθέτησης, για το οποίο ενώ υπάρχει ήδη ο Ν.4048/2012, δεν βλέπουμε κάποια πρόταση για την συνταγματική κατοχύρωσή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου