Εάν μια κυβέρνηση είναι όντως αποφασισμένη να αναζητήσει όλα όσα χάνονται από τον μαύρο κύκλο της διαφθοράς, με οποιοδήποτε κόστος για την σχέση της με συντεχνίες και ολιγάρχες, υπάρχουν πολύ συγκεκριμένες προτάσεις της διεθνούς κοινωνίας των πολιτών για την υλοποίησή τους.
1) Ο νόμος για την προστασία των καταγγελλόντων σημαντικών φαινομένων διαφθοράς στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα (whistleblowing). Αυτή τη στιγμή, παρά τις τροποποιήσεις του 2014, ο νόμος προσφέρει ελάχιστη και θεωρητική προστασία στους απλούς πολίτες που έχουν μεν στοιχεία για χοντρές υποθέσεις δωροδοκίας, θα ήθελαν να τα θέσουν υπόψη στους αρμόδιους, αλλά γνωρίζουν ότι θα αντιμετωπίσουν αντίποινα. Οι τροποποιήσεις του ποινικού κώδικα για τους "μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος" δεν παρέχουν επαρκή προστασία. Ενώ ο Έλληνας νομοθέτης γνωρίζει πολύ καλά τί πρέπει να κάνει, γιατί τα έχει επισημάνει και η Διεθνής Διαφάνεια στις Αρχές για την Νομοθέτηση Whistleblowing. Οι αρχές αυτές δεν έχουν ακολουθηθεί από τη νομοθεσία, με αποτέλεσμα ελάχιστοι να τολμούν να καταγγέλλουν φαινόμενα διαφθοράς και να χάνονται εκατομμύρια που κανονικά θα έπρεπε να καταλήγουν στο δημόσιο ταμείο. Ένα νέο νομοθέτημα που ακολουθεί το σύνολο των Αρχών αυτών θα θωρακίσει το σύστημα υποβολής καταγγελιών και στον δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. Αλλά χρειάζεται τόλμη.
2) Ο νόμος για το πολιτικό χρήμα και τον έλεγχο του πόθεν έσχες έχει επίσης σημαντικά προβλήματα και κυρίως διότι η Επιτροπή που ελέγχει τους πολιτικούς αποτελείται και από βουλευτές. Και σε αυτό το θέμα έχει επισημανθεί ότι πρέπει να οργανωθεί ένας εντελώς ανεξάρτητος φορέας στον οποίο να μη μετέχουν καθόλου ελεγχόμενοι πολιτικοί. Γενικά, όλες οι "διακομματικές επιτροπές" που προβλέπονται για να ελέγχουν τους ίδιους τους πολιτικούς οργανισμούς πάσχουν από εγγενή σύγκρουση συμφερόντων. Σκεφτείτε μόνο πόσα έσοδα έχασε ο Δήμος Αθηναίων (πιθανώς και άλλοι δήμοι) από τα πρόστιμα που δεν μπήκαν για την παράνομη αφισσοκόληση, μόνο και μόνο επειδή ουδέποτε συνεδρίασε η αρμόδια "διακομματική επιτροπή", η οποία απλά πρέπει να καταργηθεί και τα πρόστιμα να επιβάλλονται όπως για κάθε παραβάτη από τα δημοτικά όργανα και μόνον.
3) Η επιτάχυνση της Δικαιοσύνης δεν επιτυγχάνεται με την προσθήκη οικονομικών εμποδίων όπως είναι τα αυξημένα παράβολα για μηνύσεις, εφέσεις και γενικά καθιστώντας ακριβή την προσφυγή του πολίτη στην Δικαιοσύνη. Τα μέτρα αυτά απέτυχαν και τα παράβολα πρέπει να καταργηθούν: η προσφυγή στη Δικαιοσύνη είναι συνταγματικό δικαίωμα, όχι εμπόρευμα. Η αποφόρτιση των δικαστηρίων πετυχαίνει μόνο με την ίδρυση θεσμών διαμεσολάβησης. Η Κυβέρνηση μπορεί να πετύχει αυτή τη στιγμή σε σημαντικό βαθμό την αποφόρτιση των δικαστηρίων από υποθέσεις που αφορούν Δήμους και Περιφέρειες, εάν αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο και διευκολύνει την εκλογή Συμπαραστάτη του Δημότη σε κάθε δήμο και Περιφερειακού Συμπαραστάτη του Πολίτη σε κάθε περιφέρεια. Στο υπουργείο Εσωτερικών ως συντονιστής του Δικτύου Δημοτικών και Περιφερειακών Συμπαραστατών έχω καταθέσει από πέρσι μια πρόταση για την ενίσχυση του θεσμού σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης. Κι επειδή το πρόβλημα είναι ότι οι Συμπαραστάτες εκλέγονται με την αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 του συνόλου των μελών των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, πρέπει να γίνει μια αλλαγή που θα διευκολύνει την εκλογή: η δεύτερη ψηφοφορία να αφορά μόνο την αυξημένη πλειοψηφία των παρόντων (κι όχι του συνόλου των μελών) των δημοτικών / περιφερειακών συμβουλίων. Ο Συνήγορος του Πολίτη πρέπει να παύσει να λειτουργεί μόνο ως ένας κεντρικός θεσμός της πρωτεύουσας και η λειτουργία του πρέπει να διαχυθεί στο σύνολο των δημοσίων υπηρεσιών, ώστε οι πολίτες να λύνουν τα προβλήματά τους με τον εγγύς δημόσιο διαμεσολαβητή, αποφεύγοντας δικαστικές διαδικασίες και έξοδα.
4) Η πρόσβαση στην δημόσια πληροφορία και η χρήση των ανοικτών δεδομένων αφορά μία ολόκληρη νέα αγορά καινοτόμων προϊόντων και εφαρμογών πληροφορικής. Ο τελευταίος νόμος ακολούθησε ανέμπνευστα την οδηγία της Ε.Ε. χωρίς να προσθέτει κάτι ουσιαστικό και πρακτικό στο άνοιγμα των δημόσιων δεδομένων. Γιατί είναι θεωρητικός και δεν προβλέπεται σοβαρό και αξιόπιστο σύστημα επιβολής των διατάξεων. Πρέπει να ιδρυθεί και στην Ελλάδα η ανεξάρτητη αρχή του Επιτρόπου Πρόσβασης στην Πληροφόρηση και Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, ώστε να υπάρχει επιβολή σε όποιον δεν παρέχει δημόσια δεδομένα στο κοινό, παράλληλα με την προστασία όσων δεδομένων αφορούν ειδικές κατηγορίες που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μια πλήρης πρόταση νόμου για το θέμα αυτό - που νοικοκυρεύει και την λειτουργία της Αρχής Δεδομένων - έχει δημοσιευθεί εδώ.
Τέσσερις εύκολα υλοποιήσιμοι νομικοί στόχοι που μπορούν να εξοικονομήσουν έσοδα για το κράτος, αλλάζοντας εκ βάθρων και την αντίληψη για την σχέση του μαζί μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου