Σύμφωνο Συμβίωσης β΄συζήτηση Ολομέλειας: ομιλία Θάλειας Δραγώνα

Πρακτικά κατ' άρθρον συζήτησης νομοσχεδίου στην Ολομέλεια της Βουλής στις 11.11.2008

Σχολιάζω με κόκκινο ενδιάμεσα

ΘΑΛΕΙΑ ΔΡΑΓΩΝΑ: Ευχαριστώ πολύ, κυρία Πρόεδρε.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, πριν αρχίσω να αναφέρομαι στα επιμέρους άρθρα, δεν μπορώ παρά να τονίσω για μια ακόμη φορά ότι η βασική αδυναμία του όλου εγχειρήματος είναι ο αποκλεισμός των ομόφυλων ζευγαριών από τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου. Στην Ευρώπη των δεκαπέντε, εκτός από την Ελλάδα, μόνο η Ιταλία και η Ιρλανδία δεν έχουν προχωρήσει σε κάποιας μορφής νομική κατοχύρωση της συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών. Ωστόσο, η Κυβέρνηση της Ιρλανδίας δημοσιοποίησε πριν λίγους μήνες σχέδιο νόμου για την εισαγωγή του θεσμού της καταχωρισμένης συμβίωσης και μάλιστα αποκλειστικά για τα ζευγάρια του ίδιου φύλου. 
Στη συζήτηση επί της αρχής δεν δόθηκε καμμία εξήγηση για τον αποκλεισμό αυτό, πέραν του ότι κατά την αντίληψη της Κυβέρνησης, η κοινωνία δεν είναι ακόμα έτοιμη για ένα τέτοιο βήμα. Εν τω μεταξύ ολοκληρώθηκε η έκθεση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής που επιβεβαιώνει τα όσα ακούστηκαν στην Αίθουσα αυτή από την Αντιπολίτευση για το νομικά αβάσιμο της εξαίρεσης των ομόφυλων ζευγαριών από τη δυνατότητα σύναψης του συμφώνου.
Το ότι η Κυβέρνηση εμμένει στη θέση της, παρά τα σοβαρά νομικά αντεπιχειρήματα και την ουσιαστική παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μας οδηγεί στο συμπέρασμα είτε στην καλύτερη περίπτωση ότι φοβάται το πολιτικό κόστος είστε στη χειρότερη ότι συνειδητά υποστηρίζει νομικά αστήρικτες και προσβλητικές για την έννοια της ισονομίας, επιλογές. 

Τότε γιατί το ΠΑΣΟΚ ή εσείς προσωπικά κυρία Δραγώνα, αφού έχετε εντοπίσει την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν καταθέσατε ένσταση αντισυνταγματικότητας;

Ορθή η τροπολογία του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.. Εμείς καταθέσαμε πιο ολοκληρωμένη πρόταση νόμου που όχι μόνο επεκτείνει το σύμφωνο στα ομόφυλα ζευγάρια αλλά προστατεύει τα ετερόφυλα.

Και αποκλείει τους πάντες από το δικαίωμα υιοθεσίας! Αυτό είναι "ολοκληρωμένη πρόταση"; Εν πασει περιπτώσει, δεν βλέπω το όνομά σας ανάμεσα στους υπογράφοντες βουλευτές.

Τώρα όσον αφορά τις επιμέρους ρυθμίσεις στο άρθρο 2, προβλέπεται ότι για τη σύναψη του συμφώνου απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα. Όμως, αυτοί που τελούν σε επικουρική δικαστική συμπαράσταση, μπορεί να τελέσουν ακόμα και γάμο αν συναινεί ο δικαστικός συμπαραστάτης ή αν αυτός αρνηθεί, μπορεί να τελέσουν γάμο με άδεια του δικαστηρίου. Για ποιο λόγο λοιπόν να είναι πιο αυστηρές οι προϋποθέσεις για τη σύναψη του συμφώνου που συνεπάγεται και λιγότερες υποχρεώσεις; 

Πολύ σωστά.

Ιδιαίτερα προβληματική είναι η ρύθμιση του άρθρου 4, που προβλέπει την αυτοδίκαια λύση του συμφώνου, αν ο ένας από τους συμβαλλόμενους τελέσει γάμο με τρίτο πρόσωπο. Όπως έχει προτείνει και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, για λόγους ασφαλείας δικαίου και ηθικής τάξης, πρέπει να προβλεφθεί ότι αντίγραφο της ληξιαρχικής πράξης γάμου καταχωρείται στο ληξιαρχείο που είχε καταχωρησθεί και η σύσταση του συμφώνου και κοινοποιείται στον άλλο συμβαλλόμενο. Η αυτοδίκαια λύση του συμφώνου, χωρίς καταχώρηση και χωρίς γνωστοποίηση στο άλλο μέρος, δημιουργεί τον κίνδυνο, όπως τόνισε και η εισηγήτριά μας, αυτός που συνήψε το σύμφωνο, να μην γνωρίζει ότι αυτό έχει λυθεί και να θεωρεί ότι ακόμα τελεί σε ισχύ.

Μέχρι στιγμής η κυρία Δραγώνα είναι η μόνη που αναφέρθηκε στις Παρατηρήσεις της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Είναι εντυπωσιακό οι βουλευτές να "μάχονται" για τα ανθρώπινα δικαιώματα και να μην κάνουν χρήση αυτού του εγγράφου που αποτελεί το πρώτο πόρισμα ανεξάρτητου κρατικού φορέα που διατυπώνει την αντίθεση στο ευρωπαϊκό και συνταγματικό δικαιο. 

Η ρύθμιση για τις περιουσιακές σχέσεις των μερών σε περίπτωση λύσης του συμφώνου, αποκλίνει χωρίς λόγο από την αντίστοιχη για τους έγγαμους, καθώς δεν προβλέπει μαχητό τεκμήριο συμμετοχής στα αποκτήματα. Επίσης, δεν υπάρχει καμμία πρόβλεψη σχετικά με την κατανομή των κινητών αγαθών και τη ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης. 

Πολύ σωστό και το είχε επισημάνει και ο Νάσος Αλευράς. 

Ακόμη πιο προβληματική είναι η ρύθμιση για τη διατροφή, μετά τη λύση που προβλέπεται στο άρθρο 7. Αξίωση διατροφής προβλέπεται μόνο εφόσον έχει συμφωνηθεί συμβατικά από τους συμβαλλόμενους, όταν συνήψαν το σύμφωνο είτε μεταγενέστερα. Ομολογώ όμως ότι δεν καταλαβαίνω το σκεπτικό της ρύθμισης αυτής και γιατί παραγνωρίζεται πως δυο άνθρωποι που συνάπτουν σύμφωνο, βάζουν τα θεμέλια για κοινή ζωή, προσδοκούν σε κοινό μέλλον και βέβαια δεν προδικάζουν τη λύση της σχέσης τους. Δεν έρχεται αυτή η διάταξη σε αντίθεση με την κοινή λογική αλλά και με το διακηρυγμένο στόχο της Κυβέρνησης να προστατεύσει το αδύναμο μέρος, που τελεί σε ελεύθερη συμβίωση. Επίσης, πώς κατοχυρώνεται το άπορο μέρος ακόμα και αν έχει συμφωνηθεί διατροφή, όταν ο υπόχρεος για διατροφή μπορεί να αρνηθεί την καταβολή της προβάλλοντας ένσταση διακινδύνευσης της δικής του διατροφής ή των προσώπων που πρέπει να διατρέφει σε περίπτωση που π.χ. το σύμφωνο λύθηκε και παντρεύτηκε με τρίτο πρόσωπο. Πιστεύουμε ότι οι σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα που ρυθμίζουν τη διατροφή μετά το διαζύγιο, θα πρέπει να εφαρμοστούν αναλογικά και στην περίπτωση των ατόμων που έχουν συνάψει το σύμφωνο. 
Θετική είναι η διάταξη του άρθρου 9 για το επώνυμο των τέκνων που γεννιούνται κατά τη διάρκεια του συμφώνου, καθώς σε περίπτωση που οι γονείς παραλείψουν να δηλώσουν το επώνυμο που θα φέρει το τέκνο τους, αυτό θα έχει σύνθετο επώνυμο, αποτελούμενο από το επώνυμο και των δυο γονιών του. Η πρόβλεψη αυτή πρέπει να επεκταθεί και στο επώνυμο των τέκνων, γεννημένων εντός γάμου. Το άρθρο του Αστικού Κώδικα που προβλέπει ότι αν οι γονείς παραλείψουν να δηλώσουν το επώνυμο των τέκνων τους πριν το γάμο, τα τέκνα παίρνουν το επώνυμο του πατέρα, αποτελεί σαφή παραβίαση της αρχής της ισότητας των φύλων. 
Όσον αφορά το δεύτερο μέρος του νομοσχεδίου θα ήθελα να σταθώ στο άρθρο 15 που αφορά τέκνα χωρίς γάμο των γονέων τους. η αιτιολογική έκθεση, καθώς και ο Υπουργός και οι Βουλευτές της Αντιπολίτευσης που αναφέρθηκαν στο άρθρο αυτό, τονίζουν ότι ο πατέρας που αναγνωρίζει το τέκνο, μπορεί να συνασκεί τη γονική μέριμνα μόνο εφόσον υπάρχει συμφωνία με τη μητέρα. Αν όμως διαβαστεί προσεκτικά το άρθρο, φαίνεται –και θέλω να το προσέξετε αυτό, κύριε Υπουργέ- ότι το δικαστήριο μπορεί να αναθέσει και στον πατέρα με αίτησή του, την άσκηση της γονικής μέριμνας ή μέρος αυτής της γονικής μέριμνας, εφόσον αυτό επιβάλλεται προς το συμφέρον του τέκνου, ακόμα και αν δεν το έχουν συμφωνήσει οι γονείς μεταξύ τους. Θα ήθελα να αποσαφηνιστεί το θέμα αυτό για να μην ανακύψουν προβλήματα κατά την εφαρμογή του νόμου. 
Στα προβλήματα της υιοθεσίας, το νομοσχέδιο δεν δίνει λύσεις για την επίσπευση της υιοθεσίας και προτείνει μόνο κάποιες αποσπασματικές ρυθμίσεις. Φυσικά είναι θετική η δέσμευση του Υπουργού να συστήσει νομοπαρασκευαστική επιτροπή, η οποία θα μελετήσει σε βάθος όλες τις πτυχές της υιοθεσίας. 
Αλλά παρ’ όλα αυτά, αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι από τα επιτακτικά προβλήματα που ζητούν άμεση επίλυση, επιλέχθηκε η επανεξέταση, το θέμα του κυρίου ονόματος του υιοθετημένου παιδιού. Αναφέρθηκα διεξοδικά στη συζήτηση επί της αρχής αλλά θα ήθελα να τονίσω ξανά ότι η προτεινόμενη ρύθμιση είναι ρατσιστική, αγνοεί παντελώς τις ψυχολογικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει σε ένα παιδί η απάλειψη του ονόματος που έφερε σε όλη του τη ζωή και ζητώ έστω και τώρα να σκεφτείτε σοβαρά, κύριε Υπουργέ, να αποσύρετε τη συγκεκριμένη τροποποίηση.
Τελειώνοντας θα ήθελα να επαναλάβω επισημάνσεις που κατέθεσα και στην Επιτροπή. Το άρθρο 19 που αντικαθιστά το άρθρο 1589 του Αστικού Κώδικα, αποτελεί κατά λέξη επανάληψη του αντικαθιστούμενου. 
Το άρθρο 21 επίσης δεν επιφέρει καμμία αλλαγή, καθώς η πρόβλεψη ότι η ανακοίνωση προς την κοινωνική υπηρεσία της παράδοσης του προς υιοθεσία τέκνου στους υποψήφιους θετούς γονείς, όταν αυτή γίνεται απευθείας από τους φυσικούς γονείς, πρέπει να γίνεται εντός ενός μηνός από την παράδοση προβλεπόταν ήδη στο άρθρο 2 παράγραφος 4 του ν.2447/96. 
Κύριε Υπουργέ, σας τα κατέθεσα αυτά στην επιτροπή, νομίζω ότι πραγματικά δεν έχουν κανένα λόγο να υπάρχουν στο νομοσχέδιο. Είναι απλά λάθος ή δεν προσθέτουν τίποτα και νομίζω ότι πρέπει να τα δείτε και νομοπαρασκευαστικά να τα διορθώσετε. 
Σας ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκροτήματα από την πτέρυγα του ΠΑ.ΣΟ.Κ.)