Σύμφωνο Συμβίωσης: η Κομισιόν εξετάζει τον αποκλεισμό ομόφυλων ζευγαριών

Στις 10 Οκτωβρίου 2008, η Φιλελεύθερη Συμμαχία κατέθεσε προσφυγή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το νομοσχέδιο που απέκλειε τα ομόφυλα ζευγάρια από τη δυνατότητα σύναψης συμφώνου συμβίωσης. 

Η νομική βάση είναι η Οδηγία 38/2004, με την οποία οι πολίτες εκτός ΕΕ που έχουν σύμφωνο συμβίωσης με πολίτες της ΕΕ, εξομοιώνονται στα δικαιώματα εισόδου, εξόδου, παραμονής και διαμονής με πολίτες της ΕΕ. Η Ελλάδα, περιορίζοντας αυτήν την εξομοίωση μόνο σε ετερόφυλα ζεύγη, αποκλείει την παραπάνω εξομοίωση σε πρόσωπα, λόγω του σεξουαλικού της προσανατολισμού. 

Σύμφωνα με την απόφαση Maruko του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η ΕΕ δεν έχει κατ' αρχήν αρμοδιότητα για το οικογενειακό δίκαιο των κρατών μελών, αλλά με μία εξαίρεση: όταν το οικογενειακό δίκαιο εισάγει αποκλεισμό από κοινοτικό δικαίωμα για λόγους άνισης μεταχείρισης (στους οποίους λόγους 0περιλαμβάνεται και η διάκριση λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού).

Στις 28 Νοέμβρη 2008, η αρμόδια Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η "Δικαιοσύνη, Ελευθερία και Ασφάλεια", απέστειλε επιστολή που έχει ως εξής:

"Θέμα: Λήψη της επιστολής προς ΜΠΑΡΟΣΟ (2008) Α/7092 της 10ης Οκτώβρη 2008

Αγαπητέ κ. Σωτηρόπουλε,

Σας ευχαριστούμε για την επιστολή που αποστείλατε στον Πρόεδρο Μπαρόσο και τον Αντιπρόεδρο Μπαρό για λογαριασμό της Φιλελεύθερης Συμμαχίας. Η επιστολή σας που αφορά ένα ελληνικό νομοχέδιο που θα αποκλείει τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης ανάμεσα σε πρόσωπα του ίδιου φύλου, έχει τύχει του πλήρους ενδιαφέροντός μου.

Η επιστολή σας εγείρει ζητήματα που απαιτούν μία εις βάθος εξέταση των εγγράφων που μας στείλατε στα ελληνικά και που τώρα μεταφράζονται.

Εντός έξι εβδομάδων από τη λήψη της παρούσας επιστολής μπορείτε να περιμένετε κανονικά μία απάντηση.

Το θέμα χειρίζεται ο κ. ...., τηλ. ...., e-mail ... .

Yours sincerely,

[όνομα τμηματάρχη]"

Θα ακολουθήσει άμεση ενημέρωση των υπηρεσιών της Επιτροπής από την προσφεύγουσα Φιλελεύθερη Συμμαχία σχετικά με την τελική θέσπιση του νομοσχεδίου και για την υποχρέωση κλήτευσης της Ελληνικής Δημοκρατίας ώστε να παράσχει τις σχετικές εξηγήσεις. 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενδιαφέρεται σοβαρά για την υπόθεση, καθώς εντάσσεται στο πλαίσιο της ορθής εφαρμογής της Οδηγίας 2004/38 από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με σχετική Έκθεση της Επιτροπής που δημοσιοποιήθηκε στις 10.12.2008, ούτε ένα κράτος μέλος δεν έχει ενσωματώσει άψογα την συγκεκριμένη Οδηγία, η οποία προβλέπει αναγνώριση δικαιωμάτων "μέλους οικογένειας" σε ανθρώπους εκτός ΕΕ που έχουν σχέσεις με πολίτες κρατών της ΕΕ. Ειδικά για το θέμα των ομόφυλων ζευγαριών, η έκθεση αναφέρει ότι αναγνωρίζονται ως "οικογένεια" σε 13 κράτη μέλη της ΕΕ όπου αναγνωρίζεται το σύμφωνο συμβίωσης  ("Same-sex couples enjoy full rights of free movement and residence in thirteen Member States which consider register partners as family members"). Σε αυτά τα κράτη δεν περιλαμβάνεται η Ελλάδα, η οποία θέσπισε μεν το σύμφωνο συμβίωσης, αλλά -κατά παγκόσμια πρωτοτυπία- μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια. 

Ο Επίτροπος Μπαρό, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους στις 11.12.2008 παρουσιάζοντας αυτή την Έκθεση, τι θα γίνει με τα κράτη μέλη που δεν αναγνωρίζουν την σύναψη συμφώνου συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια, είπε:

"Αν μια ένωση αναγνωρίζεται σε ένα κράτος μέλος, τότε θα πρέπει κατ' αρχήν να αναγνωρίζεται και από άλλο κράτος μέλος" 

Σύμφωνα με το παραπάνω δημοσίευμα, οι χώρες που δεν αναγνωρίζουν δικαιώματα οικογένειας βάσει συμφώνου συμβίωσης ή άλλης ένωσης σε ομόφυλα ζευγάρια είναι: η Λετονία, η Σλοβενία, η Εσθονία, η Μάλτα, η Κύπρος, η Ιρλανδία [η οποία ετοιμάζει όμως νομοθεσία για σύμφωνο]. η Γερμανία [εδώ έχω αμφιβολία, γιατί αναγνωρίζει το σύμφωνο συμβίωσης], η Αυστρία, η Γαλλία [δεν αναγνωρίζει τα σύμφωνα συμβίωσης της Μ.Βρετανίας! Αλλά οι κυβερνήσεις τους είναι σε διαπραγματεύσεις], η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία.  

 Παράλληλα, ορισμένοι Ευρωβουλευτές (λιγότεροι μέχρι στιγμής από το 10%) ετοιμάζουν ένα Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την αναγνώριση συμφώνου συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια. Δείτε εδώ ποιοι έχουν υπογράψει μέχρι στιγμής. 

Ανεξάρτητα πάντως από αυτή τη διαδικασία, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ως θιγόμενα πρόσωπα, εντός εξαμήνου από την θέση σε ισχύ του N.3719/2008 (21.11.2008) για παραβίαση των άρθρων 8 και 14 της ΕΣΔΑ. Δηλαδή οι προσφυγές πρέπει να γίνουν μέχρι τα τέλη Μάη 2009.