Κυριακή, Δεκεμβρίου 28, 2008

Η ελευθερία της έκφρασης προϋποθέτει να σέβεσαι την ελευθερία και να έχεις κάτι να εκφράσεις



Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πιο άστοχη "παρέμβαση" από τη διακοπή μιας παράστασης που μιλάει, με όλον τον δυνατό συμβολισμό,  για το φόνο των παιδιών, από μία ομάδα που θέλει να καταγγείλει, επίσης με συμβολικό τρόπο, τον φόνο των παιδιών.

Ζω στα Εξάρχεια και το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου 2008 επισκέφθηκα την Μήδεια 2. Την ώρα που συνέβαινε το περιστατικό, παρακολουθούσα τον φόνο των παιδιών επί σκηνής. Επιστρέφοντας στο σπίτι, μαθαίνοντας για το περιστατικό, αναλογίστηκα ότι τελικά ο πολιτισμός δεν έχει προχωρήσει και πάρα πολύ αυτές τις χιλιετίες που μας χωρίζουν από το μύθο της Μήδειας. Ευτυχώς που υπάρχει και η τέχνη για να το επιβεβαιώνει με ζωνταντό τρόπο.

Όταν διακόπτεις αυτή τη διαδικασία, αυτήν ειδικά την παράσταση των μόλις 60 λεπτών, διακόπτεις την επαφή σου με την πραγματικότητα. Ακυρώνεις οποιοδήποτε μήνυμα θέλεις να μεταδώσεις. Γιατί αγνοείς ότι η σκηνή το λέει  αρτιότερα από εσένα. Κι εσύ είσαι απλώς μία ενόχληση που ο "σκοπός" της  θα ξεχαστεί αύριο. Έγινες ένα απλό διαφημιστικό μήνυμα, όπως αυτά που διακόπτουν το πρόγραμμα, στο μόνο θέαμα που γνωρίζεις να παρακολουθείς.

Εύγε στους ερμηνευτές οι οποίοι αρνήθηκαν να συνεχίσουν αυτή την -εξαιρετικά απαιτητική- παράσταση, μετά τον ακρωτηριασμό της, παρά την υπόθαλψή του από τον Δ. Παπαϊωάννου. 

Παρατηρώ ότι σε δύο περιπτώσεις φαίνεται να υπάρχει προσχεδιασμός. 

Η πρώτη περίπτωση είναι η πρεμιέρα της Νέας Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου "Νίκος Κούρκουλος", την οποία έχει προγραμματίσει να παρακολουθήσει ο υπουργός Πολιτισμού, προκειμένου να παραδώσει τιμητική πλακέτα στη χήρα του αποθανόντος καλλιτεχνικού διευθυντή του Ε.Θ. Ο υπουργός τελικά δεν παρίσταται στην πρεμιέρα. Όλως τυχαίως, πρόκειται για την παράσταση την οποία διέκοψαν τα παιδιά. 

Στην δεύτερη περίπτωση, σύμφωνα με τη μαρτυρία του  Reality Tape, ο Δ. Παπαϊωάννου πριν το δρώμενο αναφέρει από μικροφώνου "Διακόπτουμε για να μας μιλήσουν τα παιδιά. Τους περιμέναμε. Παρακαλώ να ανάψουν οι προβολείς."

Στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή, ο υπουργός - σε αντίθεση με το κοινό- φαίνεται σαν να έχει προστατευθεί από ανεπιθύμητη έκθεση και στη δεύτερη περίπτωση ο σκηνοθέτης παραδέχεται ενώπιον κοινού και ερμηνευτών ότι υπήρξε προειδοποίηση, αλλά, παρ' όλ' αυτά, ο ίδιος αποφάσισε να αποδεχθεί την παρέμβαση - ερήμην προφανώς όλων των υπόλοιπων. Θα μπορούσα να κάνω και άλλες  κακοπροαίρετες  υποθέσεις, όπως ότι δήθεν ο Δ. Παπαϊωάννου σχεδόν επιθυμούσε αυτή την παρέμβαση και σκόπιμα παρουσιάστηκε να την υποθάλπει για να αποτινάξει από πάνω του το στίγμα του καθεστωτικού πλέον καλλιτέχνη που αναλαμβάνει μεγάλες δημόσιες εργολαβίες. Δεν έχω κανένα στοιχείο όμως για να κάνω τέτοιες υποθέσεις. Εξάλλου, μακάρι να είχαμε κι άλλους Παπαϊωάννου για να μας μυούν σε πρωτόγνωρες εικόνες. Μια άλλη υπόθεση είναι ότι ο υπουργός ειδοποιήθηκε από το Εθνικό Θέατρο, κι όχι από τους ίδιους τους παρεμβαίνοντες. Σε αυτή την εκδοχή, το Εθνικό Θέατρο απέκρυψε από το κοινό ότι η παράσταση θα διακοπεί, αλλά φρόντισε βέβαια να μην εκθέσει τον υπουργό. Δεν έχω κανένα στοιχείο όμως για να κάνω τέτοιες υποθέσεις. Εξάλλου, μακάρι να είχαμε κι άλλους Λιάπηδες να μας μυούν σε τόσο σικ εμφανίσεις. 

Νομίζω ότι η υποκρισία ξεχειλίζει. Η εξέγερση δεν γίνεται με play back.

16 σχόλια:

Unknown είπε...

"υπόθαλψή ΤΟΥ" ποιου?

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ είπε...

Δεν αντιλαμβάνομαι ακριβώς πού βρίσκεται η παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης σε μια ειρηνική διαμαρτυρία-παρέμβαση-δημοσιοποίηση απόψεων, όπου μάλιστα είσαι και ευπρόσδεκτος από τον εμπνευστή/καλλιτέχνη. Πολύ περισσότερο δεν αντιλαμβάνομαι πού εδράζεται ο προβληματισμός σχετικά με το αν η εν λόγω διαμαρτυρία είχε κάτι να εκφράσει μετά από 15 ημέρες διαμαρτυρίας, έντασης, συγκρούσεων, μια ανθρωποκτονία που τα πυροδότησε και τα λοιπά και τα λοιπά. Οπότε η εφαρμογή της τόσο εντέχνως γενικόλογης αυτής "γενικής αρχής", με τρόπο που να διεκδικεί τη γενική ισχύ του προφανούς, δεν υποκρύπτει τίποτε άλλο από μια απλή πολιτική θέση και εκτίμηση της συγκυρίας. Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο. Μπορείτε να το γράψετε και πιο απλά κύριε: μη μας σκοτίζετε με τις άνευ λόγου διαμαρτυρίες σας όταν πηγαίνουμε στη Βουκουρεστίου να δούμε θέατρο.

Averell είπε...

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, βέβαια, όπως φαίνεται δεν είχαμε κάποια "εισβολή", αφού φαίνεται ότι η "παρέμβαση" αυτή έγινε σε συνεννόηση με τον κ. Παπαϊωάννου- ο οποίος δεν σεβάσθηκε τις επιθυμίες των θεατών του και τις προσδοκίες που είχαν, προσερχόμενοι στην παράσταση αυτή. Κρίμα, γιατί ήταν πραγματικά καταπληκτική δουλειά, δεν συμφωνείτε;

e-Lawyer είπε...

του ακρωτηριασμού. Στο Reality Tape που υπάρχει ενημέρωση για το περιστατικό αναφέρεται ότι ο Δ.Π. από μικροφώνου είπε ότι "τους περιμέναμε".

e-Lawyer είπε...

@paco

Η αρχή της αναλογικότητας επέβαλε να έκαναν την παρέμβασή τους πριν ή μετά την παράσταση. Όχι 20 λεπτά πριν το τέλος και 40 λεπτά από την αρχή. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά απαιτητικό έργο ως προς τους χορευτές, αλλά και ως προς το κοινό. Είναι κρίμα να χαλάς τη μέθεξη και των μεν και των δε με μαλακίες. Τώρα, αν κατά τη γνώμη σου η Μήδεια2 είναι απλώς "θέατρο στη Βουκουρεστίου", προφανώς δεν έχεις καταλάβει τίποτα απ' όσα λέω και, βεβαίως, είσαι μεγάλος μαλάκας.

cobden είπε...

Πολύ με συγκινεί η εκ του ασφαλούς "επαναστατικότητα" του κύριου Παπαϊωάννου. Ειδικά όταν εισπράττει τις επιχορηγήσεις του ελληνικού κράτους, φαντάζομαι πως θα νιώθει σαν τη Ρόζα Λούξεμπουργκ τουλάχιστον....

e-Lawyer είπε...

Μην τον αδικούμε όμως cobden. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την τεράστια επιτυχία του "2" και της Μήδειας φέτος, ιδίως σε εμπορικό επίπεδο. Παρακολουθώ τις παραστάσεις του από τα 90's και έχω περάσει τέλεια ως θεατής, γιατί έχει μια πρωτόγνωρα καθαρή οπτική πάνω στα πράγματα.

cheaptalk είπε...

Και λίγα λες. Με την ελευθερία να περπατάω στις υπέροχες λεωφόρους της Πανεπιστημίου και της Σταδίου, που μας κληροδότησαν ο Ισοκράτης, ο Ιπποκράτης και οι υπόλοιποι αρχαίοι μας πρόγονοι, τι θα γίνει? Επιτρέπεται να τους καταλαμβάνουν όλοι οι αμόρφοτοι αγρίκοι αντί να κάθονται σπίτι και να μελετούν?

Το είχε γράψει πολύ ωραία ο Μάνος Χατζιδάκις τη δεκαετία του '80:

"Μια μωβ σκιά Μαΐου ξάπλωσε στον τόπο. Οσα συνέβησαν στα Εξάρχεια και στη Νομική Σχολή. Και στην οδό Σκουφά και Σόλωνος, Μαυρομιχάλη και Ιπποκράτους ενόχλησαν τους Ελληνες πολίτες και αγανάκτησαν τον Τύπο ολόκληρο. Γιατί δεν τους εξολοθρεύουν και δεν τους σπάνε το κεφάλι. Γιατί δεν ρίχνουν δακρυγόνα. Και η Σύγκλητος και οι φοιτητές όλων των παρατάξεων, όλοι αγανακτισμένοι με τα τριάντα-εκατό παιδιά που δεν το βάζουν κάτω, δεν εννοούνε να παραδεχτούν πως η όποια ελευθερία ανήκει μόνο στους αστυνομικούς και τους ηλικιωμένους."

stassa είπε...

Όχι, η ερμηνεία σου γι' αυτό το "τους περιμέναμε" είναι υπερβολικά κυριολεκτική, ιδίως λαμβάντοντας υπόψιν ποιός το είπε. Ο Παπαϊωάννου θαρρώ, περίμενε τους μαθητές να πλησιάσουν τον κόσμο του θεάτρου, να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του και τη δύναμή του και να τον χρησιμοποιήσουν για τους σκοπούς τους, κι ας χαλάσουνε λίγο τη μανέστρα των τακτικών θεατών. Δεν εννοούσε οτι "τους περιμέναμε να' ρθουνε σήμερα την τάδε ώρα".

"Η εξέγερση δεν γίνεται με playback".

Εδώ ακούγεσαι όντως λίγο αναποφάσιστος: τί θες τελικά, εξέγερση ή την ησυχία σου να παρακολουθήσεις τα θεάματα που σε συγκινούνε; Το μπλογκ σου υπερασπίζεται τους θεσμούς, κάνει καλά τη δουλειά του θαρρώ, αλλά είναι άτοπο να δίνει επαναστατικές συμβουλές.

e-Lawyer είπε...

Δεν υπερασπίζομαι τους θεσμούς stassa, τους αντιμετωπίζω κριτικά. Σε βαθμό να διαμαρτύρονται μάλιστα, όταν δεν τους αρέσουν αυτά που γράφω (βλ. τα e-mail που μου έστειλε ο Συνήγορος του Παιδιού καθώς και άλλα πολλά που θα σου πω από κοντά)

Η εξέγερση ως τεχνική ανατροπής των θεσμών αποτελεί λοιπόν ένα από τα κριτικά μου εργαλεία. Τα οποία προτιμώ να είναι αυθεντικά - φρέσκα και όχι κονσερβαρισμένα.

Για τον Παπαϊωάννου, το σίγουρο είναι ότι δεν ενοχλήθηκε, ούτε απέρριψε, αλλ' αντιθέτως υποδέχθηκε τη διακοπή της παράστασης. Να ρώτησε άραγε πιο πριν τους εργαζόμενους αυτής της παράστασης; Δεν νομίζω, διότι εκ των υστέρων οι εν λόγω εργαζόμενοι δεν μπόρεσαν να την συνεχίσουν.

Η διακοπή της εκτέλεσης ενός έργου τέχνης αποτελεί πράξη αισθητικά αποδοκιμαστέα. Είναι μια ασχήμια, όπως το να θεωρεί κάποιος ότι κάνει χιούμορ αναφέροντας ότι οι μαγαζάτορες αναρτούν ταμπλο με τη φράση "Τα ψώνια αυτά είναι για τον Αλέξη", δηλ. τον μαθητή που σκοτώθηκε (www.pitsirikos.blogspot.com). Αισθητικά αποδοκιμαστέο.

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ είπε...

τα όρια των αντοχών μας τελειώνουν εκεί ακριβώς που λέμε τον άλλο μαλάκα, καλέ μου κύριε,επειδή κάτι έγραψε που μας φάνηκε κάπως... πώς να το πούμε, μαλλον άγουρο ή κάτι που απάδει με το ιντελεκτουέλ πλην όμως απο-φασιστικό προφίλ της ασπρόμαυρης φωτό στο μπλογκ μας.
Ας είναι, χρόνια σας πολλά, πάντα τέτοια όρεξη για ανοιχτό νηφάλιο διάλογο σας εύχομαι...

e-Lawyer είπε...

Και τα όρια του συντακτικού αναφέρουν ότι οι δευτερύουσες υποθετικές προτάσεις δεν ισοδυναμούν με κύριες καταφατικές.

Ξαναλέω λοιπόν: "αν κατά τη γνώμη σου η Μήδεια2 είναι απλώς "θέατρο στη Βουκουρεστίου", προφανώς δεν έχεις καταλάβει τίποτα απ' όσα λέω και, βεβαίως, είσαι μεγάλος μαλάκας."

Επιλογή σου.

Ανώνυμος είπε...

Εγώ πολύ συχνά το σκέφτομαι, αυτή η ανθρωπότητα ότι δεν έχει φτιάξει ένα μηχανισμό να θυμάται για καθέναν από εμάς πως η επόμενη στιγμή μας θα μπορούσε να είναι η τελευταία.

osr είπε...

αναρωτιέμαι ε λόιερ, η συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία της εκφράσης εκτείνεται ακόμα και σε προσωπικά blog,

οπότε η λογοκρισία ήτοι το κόψιμο μη αρεστών σχολίων (στον κάθε adm) να είναι τουλάχιστον συνταγματικά μη θεμιτή;

όχι βεβαίως, ρητορικό το ερώτημα, ηθικής φύσεως οπότε μην απαντήσεις, δεν χρειάζεται.......

δεν θα σε νοιάζει βεβαίως, απλά θεωρώ ότι είσαι ένας άνθρωπος τουλάχιστον προκατειλημμένος ο οποίος δεν μπορεί να δεί πέρα από τις προκαταλήψεις του και τις εμπάθειες του.....

μιλάς για ελευθερία έκφρασης την οποία κάποιοι στέρησαν σε κάποιους άλλους, γιατί κατά τη γνώμη σου αυτοί δεν είχαν τίποτα να πουν

και την ίδια στιγμή εσύ ο ίδιος τουλάχιστον στην δική μου περίπτωση δεν εμφάνισες σχόλιο που έβαλα σε απάντηση σου

χωρίς να έχει σημασία το τι έλεγε το σχόλιο καθαυτό,

εκτός και αν θεωρείς ότι όπως στην περίπτωση που σχολιάζεις δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής η ελευθερία έκφρασης γιατί δεν είχε τίποτα να πει.....

προσωπικά δεν περίμενα τόση εμπάθεια από κάποιον άνθρωπο που λέει ότι υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις αξίες των θεσμών

e-Lawyer είπε...

Φιλαράκο, αν νομίζεις ότι έχω κανένα λόγο να ασχολούμαι με σένα συνέχεια κάνεις λάθος.

Το βρήκα το σχολιάκι σου που είχε ξεχαστεί αδημοσίευτο, το ανέβασα κανονικά (https://www.blogger.com/comment.g?blogID=16008563&postID=2642424092541554462&page=1), δεν είχα και κανένα λόγο να το λογοκρίνω άλλωστε και τώρα να δούμε ποιο λόγο θα βρεις για να μου σπας τα αρχίδια.

stassa είπε...

Το από κοντά, θ' αργήσει δυστυχώς :( Είπαμε, σήματα καπνού...

Εγώ πάντως νομίζω οτι είναι νωρίς να μιλάμε για εξέγερση. Προς το παρόν επεισόδια γίνονται. Ή τουλάχιστον νομίζω γίνονται ακόμη. Εδώ πάνω δεν μαθαίνω και για πολλλά από τον τύπο, πέρα από τους νικητές των ριάλιτι...

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...