Αντίθετη στο ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο η "επωνυμοποίηση" των blogs

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας "ΤΟ ΠΑΡΟΝ" επίκειται νομοθέτηση της υποχρεωτικής εκ των προτέρων δήλωσης των υπευθύνων των ιστολογίων. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι "η ρύθμιση που έχει συζητηθεί είναι κάθε μπλογκ να καταθέτει τα στοιχεία του υπευθύνου στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ή κάποια Αρχή, που ενδεχομένως να συσταθεί) και τα οποία θα δίνονται σε θιγόμενους από αναφορές στα μπλογκ οι οποίοι θα προσφεύγουν στο ΕΣΡ".

Πρώτ' απ' όλα η ρύθμιση είναι ανεφάρμοστη: αν δεν πάνε εκούσια οι μπλόγκερς να "δηλωθούν", πως θα τους εξαναγκάσεις αφού δεν επιτρέπεται άρση του απορρήτου παρά μόνο για κακουργήματα; Εξίσου ανεφάρμοστη είναι και η αντίστοιχη ρύθμιση για τις εφημερίδες που υποχρεούνται να αναγράφουν τα στοιχεία τους: όσοι ασχολούμαστε δικηγορικά με υποθέσεις εναντίον εφημερίδων γνωρίζουμε ότι η δήλωση ψευδών στοιχείων είναι συνηθισμένη περίπτωση επειδή πολύ απλά δεν υπάρχει κάποιος τρόπος να εξαναγκάσεις με κυρώσεις κάποιον που, απλούστατα, δεν ξέρεις ΠΟΙΟΣ είναι.

Η ρύθμιση αυτή είναι επιπλέον αντίθετη στην κοινοτική Οδηγία (ΕΚ) 2002/58 για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικότητας στον τομεά των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η Οδηγία αυτή έχει ενσωματωθεί στο εσωτερικό ελληνικό δίκαιο με το Ν.3471/2006.

Συγκεκριμένα: η λειτουργία ενός ιστολογίου προϋποθέτει την αποδοχή των όρων μιας πλατφόρμας υπηρεσιών κοινωνίας της πληροφορίας (blogger.com, wordpress.com), δηλ. μία σύμβαση του χρήστη με την σχετική υπηρεσία. Πρόκειται λοιπόν για μία υπηρεσία η οποία εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των "ηλεκτρονικών επικοινωνιών", αφού σύμφωνα με την Οδηγία 2002/58 ακόμη και το απλό σερφάρισμα στο Διαδίκτυο συνιστά "επικοινωνία".

Με την Οδηγία τίθενται περιοριστικά οι όροι υπό τους οποίους επιτρέπεται η συλλογή προσωπικών δεδομένων των χρηστών. Αυτό σημαίνει ότι αν επιχειρείται συλλογή προσωπικών δεδομένων των χρηστών σε περίπτωση που δεν προβλέπεται από την Οδηγία, τότε η εν λόγω συλλογή είναι αντίθετη στο κοινοτικό δίκαιο.

Ο Ν.3471/2006 θέτει δύο όρους επιτρεπόμενης συλλογής προσωπικών δεδομένων σε περίπτωση σύμβασης παροχής υπηρεσιών ηλεκτρονικών υπηρεσιών:

(α) όταν δίνεται η συγκατάθεση του συνδρομητή, ύστερα από ενημέρωσή του (όπου συγκατάθεση νοείται η ελεύθερη δήλωση βούλησης ότι επιθυμεί τα δεδομένα του να υποστούν επεξεργασία και αντιδιαστέλλεται προς την υποχρεωτική διάθεση των δεδομένων που μπορεί να επιβάλλει ένας νόμος) και 

(β) όταν η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκτέλεση της σύμβασης παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών ή για τη λήψη μέτρων κατά το προσυμβατικό στάδιο μετά από αίτηση του συνδρομητή. Στα blogs τα μόνα αναγκαία στοιχεία είναι ένα e-mail του χρήστη, χωρίς να χρειάζεται το ονοματεπώνυμό του για τη λειτουργία της σύμβασης με τον blogger.com ή με την wordpress κλπ. Άρα, η χορήγηση του ονόματος δεν είναι αναγκαία για την εκτέλεση της σύμβασης, επομένως, είναι παράνομη.

Ομοίως, η Οδηγία 2002/58 αναφέρει ακριβώς αυτές τις περιπτώσεις (άρθρο 5 παρ. 1 και 3). H εξαίρεση του άρθρου 15 της Οδηγίας έχει περιοριστεί από το αντίστοιχο άρθρο 11 της Οδηγίας 2006/24, στην οποία διευκρινίζεται ποια δεδομένα επιτρέπεται να φυλάσσονται για προληπτικούς λόγους.  Σε αυτά τα δεδομένα δεν προβλέπονται βέβαια τα ονοματεπώνυμα των bloggers.

Το μέτρο εξάλλου παραβιάζει το τεκμήριο της αθωότητας, διότι θεωρεί εξ ορισμού ενόχους τους bloggers, ή έστω κατόχους μιας εγκληματογόνας πηγής.  Πρόκειται δηλαδή για ρύθμιση που βρίσκεται σε αντίθεση με το άρθρο 6 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αλλά και ανεπίτρεπτο περιορισμό του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, καθόσον δεν πρόκειται βέβαια για περιορισμό ο οποίος είναι αναγκαίος σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Αν κάποιος έχει τελέσει ένα "ιδιαιτέρως σοβαρό έγκλημα", επιτρέπεται η άρση του απορρήτου, σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ. 1 του Συντάγματός μας. O κανόνας είναι το απόρρητο, η άρση του είναι η εξαίρεση. Αν κάνουμε την εξαίρεση κανόνα, παραβιάζουμε το Σύνταγμα. Αυτό είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που διαχωρίζει (ως σύμφωνη με το Σύνταγμα) την υποχρέωση των εντύπων να ορίζουν τον υπεύθυνο έναντι του νόμου: εκεί δεν υπάρχει η πρόσθετη προστασία του απορρήτου των τηλεπικοινωνιών. Εδώ όμως, στα ιστολόγια, υπάρχει και αίρεται μόνο υπό τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις που τίθενται από το σύνταγμα και το σύμφωνο με αυτό θεσμικό πλαίσιο (λ.χ. σύμφωνα με το άρθρο 19 περ. η του Ν.2472/1997 έναντι της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων δεν αντιτάσσεται κανενός είδους απόρρητο όταν διεξάγει διοικητικό έλεγχο, ακριβώς λόγω της συνταγματικής κατοχύρωσης της εν λόγω Αρχής και της συνταγματικής αποστολής της για διαφύλαξη της προστασίας προσωπικών δεδομένων, πρόταγμα ίσης τυπικής ισχύος με το ίδιο το απόρρητο των επικοινωνιών, άρθρα 9Α - 19 Σ.)

Η προληπτική άρση του απορρήτου για όλα τα ιστολόγια καταργεί εξ αρχής αυτή τη συνταγματική εγγύηση, θεωρεί όλους εν δυνάμει ενόχους και βρίσκεται σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό και το κοινοτικό δίκαιο. 

Επομένως, καλό θα ήταν η κυβέρνηση όπως ξέχασε την "επωνυμοποίηση" των καρτοκινητών, να ξεχάσει και την "επωνυμοποίηση" των ιστολογίων, αν δεν θέλει αυτές οι διατάξεις να έχουν την τύχη που είχαν οι νομοθεσίες για την απαγόρευση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στα net cafe και ο "βασικός μέτοχος".