Σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση Κατράμη κατά Ελλάδας (2007), οι χαρακτηρισμόί ενός ανακριτή ως "επίορκου" και "καραγκιόζη" μπορεί να είναι υπερβολικοί, αλλά αποτελούν θεμιτές αξιολογικές κρίσεις, ενόψει του ιδιαίτερου ρόλου του Τύπου ως watchdog της δημόσιας ζωής.
Η δημοσιογράφος χαρακτήρισε σε ένα άρθρο της ως "επίορκο" και "καραγκιόζη" έναν ανακριτή, για τις πλημμέλειές του στην σχετική έρευνα που αφορούσε τροχαίο της αδελφής της. Ο ανακριτής έκανε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση κατά της δημοσιογράφου και το ελληνικό δικαστήριο την καταδίκασε σε 20 μήνες φυλάκιση. Στο εφετείο, η δημοσιογράφος είπε ότι τα πραγματικά περιστατικά που ανέφερε ήταν αληθή, ενώ οι χαρακτηρισμοί "επίορκος" και "καραγκιόζης" ήταν αξιολογικές κρίσεις. Το εφετείο την καταδίκασε. Στη συνέχεια προσέφυγε στον Άρειο Πάγο, ο οποίος ξανάστειλε την απόφαση στο εφετείο ως μη επαρκώς αιτιολογημένη. Το εφετείο αναγνώρισε ότι τα περιστατικά που ανέφερε στο άρθρο δεν ήταν ψευδή, αλλά οι όροι "επίορκος" και "καραγκιόζης" αποτελούσαν προσβολή της προσωπικότητας του ανακριτή. Η δημοσιογράφος προσέφυγε και πάλι στον Άρειο Πάγο, ο οποίος απέρριψε την αίτησή της και στη συνέχεια προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Το ΕΔΔΑ αναφέρει στην απόφασή του:
"το ∆ικαστήριο φρονεί ότι οι εκφράσεις «επίορκος» και «καραγκιόζης» είναι, µάλλον, αξιολογικές κρίσεις, οι οποίες δεν επιδέχονται απόδειξη και δεν εµπίπτουν στην κατηγορία γεγονότων δυναµένων να αποδειχθούν. Στο σηµείο αυτό, το ∆ικαστήριο σηµειώνει ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν προέβησαν στον διαχωρισµό µεταξύ «πραγµατικών γεγονότων» και «αξιολογικών κρίσεων», αλλά εξήτασαν µόνον εάν οι χρησιµοποιηθείσες από την προσφεύγουσα εκφράσεις ήταν ικανές να προσβάλουν την τιµή και την υπόληψη του µηνυτή. Ειδικότερα, µε την απόφαση 7092/2004, το Εφετείο Αθηνών ανεγνώρισε µεν ότι τα αναφερόµενα στο εν λόγω δηµοσίευµα γεγονότα, στα οποία βασίσθηκαν οι επίµαχες εκφράσεις, δεν ήταν ψευδή και δεν συνιστούσαν συκοφαντική δυσφήµιση. Αφ’ ετέρου, το Εφετείο έκρινε ότι οι εκφράσεις «επίορκος» και «καραγκιόζης» ήταν άκρως προσβλητικές και εκδήλωναν περιφρόνηση και αµφισβήτηση της ηθικής, κοινωνικής και επαγγελµατικής αξίας του µηνυτή, για να καταλήξει ότι στόχος της προσφευγούσης ήταν να προσβάλει την τιµή και την υπόληψη του ενάγοντος, στόχος ο οποίος επετεύχθη. Ωστόσο, ένα τέτοιο σκεπτικό, το οποίο επεκύρωσε, στη συνέχεια, ο Άρειος Πάγος, αποσυνδέει πλήρως τον προδήλως υπερβολικό τόνο των επιδίκων εκφράσεων από το πλαίσιο της υποθέσεως, δηλαδή από τα αληθή γεγονότα τα οποία αναφέρονταν στο δηµοσίευµα και έθεταν υπό αµφισβήτηση την ηθική και τις επαγγελµατικές ικανότητες του µηνυτή."
Τελικά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελλάδα παραβίασε το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης της δημοσιογράφου και καταδίκασε την χώρα να της καταβάλλει αποζημίωση 7.000 ευρώ και κάλυψη δικαστικών εξόδων άλλα 3.000 ευρώ.
5 σχόλια:
είχα μια απορία για το πως μεταφράστηκε το "καραγκιόζης" στο ΕΔΔΑ:
10. « Karagiozis » est une marionnette, figure imaginaire empruntée à la culture turque. Elle est le personnage principal du théâtre d'ombres grec. L'emploi du terme « karagiozis » a une connotation négative et se réfère à une personne considérée comme un guignol et donc jugée ridicule.
εμφανώς, ικανοποιητικά. πάντως ότι θα έβλεπα στην ίδια πρόταση την λέξη "καραγκιόζης" με την περιγραφή "αξιολογική κρίση", ομολογώ δεν το περίμενα πότε στη ζωή μου...
Καραγκιόζηδες λοιπόν και με την άδεια του ΕΔΑΔ. Ευτυχώς που έχουν απομείνει κάποιοι δικαστές στο Στρασβούργο!
Ακόμα ένα χαστούκι στην ελληνική δικαιοσύνη από το Ευρωπαϊκό δικαστήριο. Προστίθεται σε άλλα πέντε για το ίδιο θέμα:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_08/02/2008_258576
Έριξα μια ματιά στον ποινικό κώδικα, ειδικά στο κεφάλαιο 21 για «εγκλήματα κατά της τιμής»:
http://gort.gr/pk2.html
Κατά τη γνώμη μου όλο το κεφάλαιο είναι για πέταμα εκτός από το άρθρο 363 για τη συκοφαντική δυσφήμιση. Ποια είναι η γνώμη σου;
οι χαρακτηρισμοί ενός ανακριτή ως "επίορκου" και "καραγκιόζη" μπορεί να είναι υπερβολικοί, αλλά αποτελούν θεμιτές αξιολογικές κρίσεις
Θά ήθελα να έβλεπα τον χαρακτηρισμό στο πρωτότυπο της απόφασης [πριν την μετάφραση στα Ελληνικά]. Θέλω να πιστεύω ότι χρησιμοποιήθηκε ο όρος "value judgment" που μεταφράζεται ελληνιστί σε "αξιακές κρίσεις".
Στο προκείμενο τώρα:
Κατ' αρχήν, το ΕΔΔΑ κάνει εμμέσως σαφές ότι δεν κρίνει άδικους ή αδικαιολόγητους τους χαρακτηρισμούς εκ μέρους της δημοσιογράφου. Ακριβέστερα, με το "μπορεί να είναι υπερβολικοί" τους επικροτεί διπλωματικώς και είναι προφανές ότι δεν ήθελε να προσβάλει ωμά το κύρος της Ελληνικής Δικαστικής Εξουσίας συμπεριλαμβανομένου και του Ανωτάτου μας Δικαστηρίου.
Ο ανακριτής έκανε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση
Συκοφαντία δηλοί ψευδή κατηγορία από ένα άτομο εναντίον άλλου. Κατά συνέπεια, εγγενής στην έννοια της συκοφαντίας είναι η διαψευσιμότης που, εν σειρά, απαιτεί την παρουσία
i) (κατ' ισχυρισμό) συμβάντων και
ii) (δυνατότητας) απόδειξης του αληθούς ή αναληθούς των.
Ο ενάγων απέτυχε να θεμελιώσει το στοιχείον συκοφαντία ενώ τα Ελληνικά Δικαστήρια δέχθηκαν ότι τα συμβάντα ήσαν πραγματικά, και ότι ο κόμβος της αγωγής εκ μέρους του ανακριτή εναντίον της δημοσιογράφου, δλδ συκοφαντική δυσφήμιση, ήταν ανυπόστατος αφού εξέλιπεν το πρώτο συνθετικό του όρου, το συκοφαντική. Τεχνικώς, εκείνη την στιγμή είχε λήξει και έπρεπε να είχε λήξει η υπόθεση.
Ως μη νομικός, δεν γνωρίζω αν είχαν τεχνικό (νομικό) δικαίωμα, αλλά σε κάθε περίπτωση, τα Ελληνικά Δικαστήρια έκριναν και επί θέματος που δεν είχε τεθεί από τον ενάγοντα, εάν δλδ έλαβε χώρα δυσφήμιση, ακριβέστερα, μη συκοφαντική δυσφήμηση. Στο τελευταίο απεφάνθησαν καταφατικά, καταδικάζοντας την δημοσιογράφο.
Το ΕΔΔΑ, όμως, ανέτρεψε και αυτό με το ασαφές και διαφοροποιητικόν αξιακές κρίσεις.
Eίναι κρίμα που το ΕΔΔΑ δεν εκμεταλλεύθηκε την ευκαιρία γιά μιά μεθοδική και εμπεριστατωμένη ανάλυση περί δυσφήμησης - θέμα που οι Αμερικανοί (μόνο;) έχουν κατανοήσει σε βάθος.
Μα ασφαλώς και επρόκειτο γιά δυσφήμηση αν και μη συκοφαντική. Αλλωστε το ΕΔΔΑ απεφάνθη, "στόχος της προσφευγούσης ήταν να προσβάλει την τιµή και την υπόληψη του ενάγοντος, στόχος ο οποίος επετεύχθη".
Το ερώτημα τότε γεννάται: Πότε και ποιά δυσφήμηση είναι κολάσιμη. Και η απάντηση είναι πολύ απλή αλλά όχι ενιαία, παρότι η Ελληνική κουτοπονηριά βάζει τα πάντα σε ένα τσουβάλι.
Η δυσφήμιση μπορεί να είναι αναπόφευκτη έως αναγκαία, ή κακοπροαίρετη, κακόβουλη και ιδιοτελής.
Στην προκειμένη περίπτωση, η δυσφήμιση αναφερόταν στην επαγγελματική συμπεριφορά, συγκεκριμένα την βαρειά αμέλεια ενός δημόσιου λειτουργού στην ενάσκηση των καθηκόντων του, δλδ μιά πληροφορία που ΑΦΟΡΑ τους πολίτες και στην οποία έχουν ΔΙΚΑΙΩΜΑ οι πολίτες. Εξ ου απορρέει ότι η δημοσιογράφος όχι μόνο είχε δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση να δημοσιοποιήσει. Κατά συνέπεια, η δυσφήμιση σ' αυτήν την περίπτωση ΔΕΝ είναι κολάσιμη.
ΗΘΙΚΑ, κολάσιμη είναι η δυσφήμιση, ακόμα και η μη συκοφαντική, εφόσον η διαδιδόμενη πληροφορία δεν αφορά τον μέσο πολίτη ή το δημόσιο συμφέρον και, ακόμα χειρότερα, όταν υπηρετεί ιδιοτελείς σκοπούς ενός ατόμου εις βάρος ενός άλλου.
Στην προκειμένη περίπτωση, υπήρξε μεν ιδιοτέλεια και εκδίκηση από πλευράς δημοσιογράφου (διότι δεν θα είχε προβεί σε τόσο παράφορους και επαγγελματικά άκομψους χαρακτηρισμούς αν δεν υπήρχε το προσωπικό στοιχείο), αλλά υπηρετήθηκε κυρίως το δημόσιο συμφέρον.
ΑΡΑ υπερίσχυσε και καλώς υπερίσχυσε το στοιχείο του δικαιώματος του πολίτη στην πληροφόρηση, που εμπίπτει στο ευρύτερο Δικαίωμα της Ελευθερίας του Λόγου.
Ατυχώς, το ΕΔΔΑ, αντι να προβεί σε μιά επιστημονική μεθοδολογική προσέγγιση, προτίμησε έπεα πτερόεντα.
Δηλαδή ούτε λίγο, ούτε πολύ, είναι σαν να λέτε ότι όλοι οι νόμοι ισχύουν για όλους ανεξάρτητα της θέσης και της ισχύος που κατέχουν;
Σίγουρα;
:)
Με φιλικούς χαιρετισμούς, Δημήτρης.
Δημοσίευση σχολίου