Τρίτη, Οκτωβρίου 28, 2008

Πως να αμυνθεί ένας πολίτης που θίγεται από διαδικτυακό δημοσίευμα


Όσοι παρακολουθούν το e-lawyer γνωρίζουν τη γνώμη μου ότι το έρεισμα της κρατικής  καταστολής στην ελευθερία του λόγου στο διαδίκτυο θα τεθεί στη συνταγματική βάσης της ανωνυμίας. Το Σύνταγμα αναφέρει στο άρθρο 19 ότι η άρση του απορρήτου των επικοινωνιών επιτρέπεται μόνο για “ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα” (και για λόγους εθνικής ασφάλειας). Ο νόμος του 1994 για την άρση του απορρήτου εξειδικεύει ποια είναι τα “ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα”, δίνοντας μια λίστα από βαρύτατα κακουργήματα. Σε αυτά δεν περιλαμβάνονται τα εγκλήματα κατά της τιμής (εξύβριση, συκοφαντική δυσφήμηση, απλή δυσφήμηση), τα οποία είναι πλημμελήματα. Ο νομοθέτης του 1994 έκρινε ότι τα αδικήματα αυτά δεν είναι τόσο “ιδιαιτέρως σοβαρά” ώστε να επιτρέπουν την άρση του απορρήτου για να διωχθεί ο δράστης. 


Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο νομοθέτης του 1994 αποποινικοποίησε τα εγκλήματα κατά της τιμής. Δεν υπάρχει μόνο η άρση του απορρήτου για να διευκρινιστεί ποιος μπορεί να είναι ο δράστης μιας συκοφαντικής δυσφήμησης, αλλά αντίθετα όπως νομολόγησε και το Ανώτατο Δικαστήριο του Delaware, ο ενδιαφερόμενος οφείλει να εξαντλήσει τις υπόλοιπες δυνατότητες για τον εντοπισμό του δράστη πριν ζητήσει το κρατικό μέτρο της άρσης του απορρήτου, το οποίο συνιστά μια βαθύτατη επέμβαση στην ιδιωτικότητα και γι' αυτό πρέπει να  τελεί σε σχέση αναλογίας προς τον προστατευτικό σκοπό.


Με την έκρηξη των blogs, το ζήτημα  της άρσης του απορρήτου τίθεται σε νέες βάσεις: τα μέσα για την τέλεση των αδικημάτων κατά της τιμής, με μαζικούς αποδέκτες, είναι πολύ πιο προσιτά  απ' ό,τι συνέβαινε σε προηγούμενες περιόδους. Είναι ζήτημα είκοσι λεπτών να φτιάξει κάποιος ένα blog, μέσω του οποίου μπορεί να βάλλει κατά οποιουδήποτε προσώπου με ψευδείς ισχυρισμούς. Ή μπορεί να προσφύγει με e-mail σε κάποιο από τα υφιστάμενα “αποκαλυπτικά” και παραδημοσιογραφικά ιστολόγια-λασπολόγια, καλυπτόμενος πίσω από τη συνταγματική προστασία του απορρήτου. 


Ο νομοθέτης του 2008 θέλει να αντιδράσει - πράγμα εξόχως ανησυχητικό. Μπορεί να μην είναι σε θέση να αναθεωρήσει το Σύνταγμα, αλλά σίγουρα η συκοφαντική δυσφήμηση μέσω διαδικτύου, υπό αυτές τις περιστάσεις, δεν είναι έγκλημα της ίδιας έντασης με την συκοφαντική δυσφήμηση του 1994. Ωστόσο, υπάρχει και μία άλλη παράμετρος, την οποία ο νομοθέτης δεν μπορεί να παρακάμψει: όλοι εμείς. Γνωρίζετε ότι είμαι κατά των αυθαίρετων ομαδοποιήσεων-καπελωμάτων  και ότι δεν πιστεύω στην πρακτικά ανύπαρκτη συλλογικότητα της “μπλογκόσφαιρας”. Σε ορισμένα σημαντικά θέματα με γενικότερο ενδιαφέρον, υπήρξαν περιπτώσεις στις οποίες πήραμε θέση, ατομικά μεν, αλλά παράγοντας, κατ΄ αποτέλεσμα, μήνυμα υποστηριζόμενο από περισσότερα πρόσωπα. Υπήρξαν φορές που οι πολλές υποκειμενικότητες   συναντήθηκαν (κατά λάθος ή σκόπιμα) γύρω από μία αντικειμενική παραδοχή.


Αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται μπροστά μας μια εντελώς συγκεκριμένη πρόκληση. Η Σοφία Ιορδανίδου,  δημοσιογράφος και από τους διοργανωτές της διημερίδας που μας απασχόλησε αρκετά κατά την προηγούμενη εβδομάδα, απευθύνεται στους bloggers με το παρακάτω μήνυμα και ζητάει την άποψή μας. Το παραθέτω αυτούσιο και στη συνέχεια θα εκθέσω την γνώμη μου.


Αγαπητοί φίλοι, καλησπέρα σας.

 

Όπως είναι γνωστό σε όλους σας, το τελευταίο διάστημα έκανα μια σοβαρή προσπάθεια, σε συνεργασία με την οργανωτική και εκτελεστική επιτροπή, να διοργανώσω τη διημερίδα: «Συμμετοχική Δημοσιογραφία: Blog και Νέα Μέσα».

 

Σέβομαι το "blogging", το θεωρώ σημαντικό τρόπο δημόσιας έκφρασης και αυτός ήταν ο λόγος που σκέφτηκα να προτείνω στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε του Α.Π.Θ. να εγκρίνει τη διοργάνωση αυτής της συνάντησης. 

 

Επρόκειτο, ουσιαστικά για την πρώτη συνάντηση του ακαδημαϊκού κόσμου με δημοσιογράφους που εκπροσωπούν την παραδοσιακή δημοσιογραφία και με bloggers.

Αναμφισβήτητα, υπήρχαν κενά που ελπίζω να αναπληρωθούν στη συνέχεια.

Όλοι όμως, νιώθω, συμφωνήσαμε ότι η προσπάθεια είναι αυτή που μας δίνει το έναυσμα να εκφραστούμε και να ασκήσουμε την κριτική μας, καλοπροαίρετη ή όχι.

 

Στις εργασίες της διημερίδας συζητήθηκε έντονα το πρόβλημα της ηλεκτρονικής ανώνυμης ή ψευδώνυμης συκοφαντίας.

 

Σας παραθέτω την επιστολή που δέχθηκα λίγες ώρες πριν από την έναρξη των εργασιών της διημερίδας - για την οργάνωση της οποίας, αν μη τι άλλο είχα ξοδέψει ατέλειωτες ώρες -  και την απάντησή μου στον αποστολέα της. Σας ενημερώνω ταυτόχρονα ότι η επιστολή έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο και κοινοποιηθεί σε πάρα πολλούς αποδέκτες.

 

Δεν αντιστέκομαι να μοιραστώ μαζί σας ότι νιώθω να περιφρονούνται κόποι μιας ζωής σε σχέση με τις σπουδές και τα πτυχία μου, να ασκείται βάναυση και παράφορη κριτική στην επαγγελματική μου τιμή και υπόσταση, καθώς και να χλευάζεται μια ανθρώπινη, προσωπική μου εξομολόγηση στη συγγραφή ενός βιβλίου μου.

 

Ζητώ τη γνώμη σας  για το είδος της άμυνας που μπορεί να αναπτύξει ένας πολίτης που δέχεται μια τόσο επιθετική στο ύφος και ατεκμηρίωτη στο περιεχόμενο επιστολή.

 

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

 

Πολύ φιλικά

Σοφία Ιορδανίδου 

 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

κ. Πετράκη, καλησπέρα σας.

 

Αρχικά, σας ευχαριστώ για την επιστολή που μου στείλατε (http://www.new.facebook.com/group.php?gid=44202509680)

 

την οποία και σας γνωστοποιώ ότι έχω κοινοποιήσει, μαζί με την απάντησή μου στον κόσμο του "blogging".

 

Επειδή κρίνω τις καταγγελίες που περιέχει σοβαρές, θα σας παρακαλούσα να επικοινωνήσετε μαζί μου σε μια προσπάθεια διευκρίνησης επίμαχων σημείων της, καθώς επίσης και να παρευρεθείτε στην κρίση μου για να υποστηρίξετε δια ζώσης τις καταγγελίες σας με στοιχεία και μαρτυρίες που έχετε στη διάθεσή σας και που είμαι σίγουρη ότι αποδεικνύουν τα λεγόμενά σας.

 

Σας ευχαριστώ,

 

Στη διάθεσή σας

 

Σοφία Ιορδανίδου

(παράθεση αριθμού τηλεφώνου)


Η γνώμη μου

Ας δούμε λοιπόν, για ποιο λόγο αυτή η υπόθεση είναι απολύτως κρίσιμη και αφορά κάθε υπέρμαχο της ελευθερίας του λόγου στο Διαδίκτυο. Προσοχή: εξετάζω την διαδικασία, τα δικαιώματα, τις δυνατότητες και τις συγκεκριμένες επιλογές των μερών και όχι το περιεχόμενο των καταγγελιών και το αν υπάρχει αλήθεια ή ψεύδος σε αυτές. Θεωρώ ότι η παρακάτω εξέταση αρκεί για να λάβουμε θέση στη συγκεκριμένη ερώτηση που μας τίθεται.


1. Οι δυνατότητες της κυρίας Ιορδανίδου.

Η κυρία Ιορδανίδου, εφόσον θεωρεί ότι το κείμενο που ανάρτησε ο κύριος Πέτρος Πετράκης στο facebook περιέχει ψεύδη, θα μπορούσε να υποβάλλει μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση και αγωγή αποζημίωσης για προσβολή της προσωπικότητας

Αν υποθέσουμε, όμως, ότι το “Πέτρος Πετράκης” αποτελεί ψευδώνυμο, τότε προκύπτει το παραπάνω θέμα της άρσης του απορρήτου. Θα έπρεπε να αναζητηθούν άλλοι τρόποι για τον εντοπισμό του, κοινώς να κάνει τον ντέτεκτιβ η κυρία Ιορδανίδου για να βρει ποιο πρόσωπο κρύβεται πίσω από αυτόν, όπως περίπου επέβαλε ως προϋπόθεση το Ανώτατο Δικαστήριο του Delaware. Ή θα μπορούσε να καταθέσει ότι εκτός από την δυσφήμηση υπάρχουν κι άλλα εγκλήματα, όπως λ.χ. κατά της ζωής της που επιτρέπουν την άρση του απορρήτου. Θυμίζω ότι στην περίπτωση του press-gr, η άρση του απορρήτου βασίστηκε στην κατηγορία για το αδίκημα της εκβίασης, το οποίο περιέχεται στη σχετική λίστα του 1994.

Η κυρία Ιορδανίδου δεν έκανε τίποτα από αυτά. Ως άνθρωπος της επικοινωνίας, προτιμά τη διαφάνεια και καλεί τον κ. Πετράκη να προσκομίσει αυτά τα στοιχεία που βασίζουν τις καταγγελίες του. Παράλληλα, η κυρία Ιορδανίδου αποκαλύπτει την προσωπική της υπόθεση και μας καλεί να της δώσουμε τη γνώμη μας για το ποια μπορεί να είναι η  άμυνας ενός πολίτη απέναντι σε μια τέτοιου είδους επίθεση. Η ερώτηση είναι καίρια και καθοριστική: έχουμε τα ανακλαστικά, τα κριτήρια, τα θεωρητικά εργαλεία, το σθένος και την ευθυκρισία ως bloggers – καθένας μας ατομικά- να αξιολογήσουμε αυτήν την περίπτωση ή θα περιμένουμε να έρθει ο νομοθέτης με ειδική νομοθεσία να επιτρέψει την άρση του απορρήτου για τη συκοφαντική δυσφήμηση ή, ακόμα χειρότερα, την υποχρεωτική μητρωοποίηση, την δήλωση ονομάτων υπευθύνου, την υπαγωγή στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ή την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων; 


Με λίγα λόγια:  επαρκεί ο κοινωνικός έλεγχος της αξιοπιστίας  ή χρειάζεται νομοθεσία, άρση του απορρήτου και δικαστήρια; Αυτό είναι ουσιαστικά το ερώτημα που τίθεται για το είδος της άμυνας του πολίτη.

 

Θα δώσω την προσωπική μου δημόσια  απάντηση  στην κυρία Ιορδανίδου και θα παρακολουθήσω με πολύ ενδιαφέρον την σχετική συζήτηση και σε άλλα ιστολόγια.


2. Η “άμυνα” του πολίτη πρέπει να είναι ανάλογη της “επίθεσης”

Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε ένα κείμενο – καταγγελία το οποίο δημοσιοποιείται στο διαδίκτυο από έναν πολίτη. “Αν ο λόγος κάθε πολίτη, συνεπώς και ο δημοσιογραφικός λόγος, δεν είναι τεκμηριωμένος, απλώς δεν πρέπει να εκφέρεται δημοσίως», νομολόγησε το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθήνας σε μια απόφαση του 2007. Ο δημόσιος λόγος λοιπόν πρέπει να είναι τεκμηριωμένος, ακόμη κι αν προέρχεται από τον “κάθε πολίτη”, όχι μόνο από τον δημοσιογράφο. Διαφορετικά, δεν πρέπει να εκφέρεται δημοσίως. Άλλο ο λόγος στην ιδιωτική σφαίρα κι άλλο ο λόγος από ένα δημόσιο βήμα, όπως το Διαδίκτυο. Αυτές οι παραδοχές είναι σύμφωνες και με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο άρθρο 10 παρ. 2 της οποίας αναφέρει ότι η άσκηση της ελευθερίας του λόγου συνεπάγεται καθήκοντα και ευθύνες. Η ΕΣΔΑ δεν διακρίνει ανάμεσα σε πολίτη και δημοσιογράφο: όλοι έχουμε υποχρέωση σεβασμού της ποινικής νομοθεσίας που τιμωρεί ως έγκλημα τη συκοφαντική δυσφήμηση και όλοι έχουμε υποχρέωση σεβασμού της προσωπικότητας του άλλου, αν δεν θέλουμε να καταβάλουμε αποζημιώσεις για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. 

Ποια είναι όμως αυτά τα “καθήκοντα” και οι “ευθύνες”; Τι σημαίνει “τεκμηριωμένος λόγος”;


Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι σε μια δίκη για συκοφαντική δυσφήμηση, το διακύβευμα είναι κατά πόσον ο δυσφημιστικός ισχυρισμός είναι ή όχι αναληθής. Το βάρος της απόδειξης επ' αυτού ακριβώς του ζητήματος υπέχει αυτός που προέβη στην συγκεκριμενη καταγγελία. Αν βγω και γράψω ότι ο Χ είναι κλέφτης, εγώ οφείλω να το αποδείξω: ο άλλος δεν οφείλει να αποδείξει ότι ΔΕΝ είναι ελέφαντας. 


Φυσικά, στην πράξη, κάθε πλευρά θα υποστηρίξει μέχρι τέλους την δική της οπτική για τα πράγματα: και οι δύο θα επιχειρηματολογήσουν. Ωστόσο, ο μηνυτής θα υπεισέλθει μόνο σε επίπεδο “ανταπόδειξης”, δηλαδή αντίκρουσης των αποδείξεων του μηνυομένου και όχι το αντίστροφο. 


Αυτό το στοιχείο του βάρους της απόδειξης συνδέεται με τα “καθήκοντα και υποχρεώσεις” που αναφέρει η ΕΣΔΑ για το δημόσιο λόγο και με την “προϋπόθεση τεκμηρίωσης” που θέτει η νομολογία για το δημόσιο λόγο κάθε πολίτη. Οι κανόνες αυτοί δεν μας είναι άγνωστοι: περιλαμβάνονται στους κώδικες δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Τυπικά οι κώδικες απευθύνονται βεβαίως στα μέλη των δημοσιογραφικών ενώσεων, ως επαγγελματικές ρυθμίσεις, η παράβαση των οποίων συνεπάγεται καταδίκη απο πειθαρχικά συμβούλια. Ουσιαστικά όμως, όπως δέχονται τα δικαστήρια, οι κανόνες αποτελούν δεσμευτικές “συναλλακτικές υποχρεώσεις του Τύπου”, στον οποίο δεν υπάγονται μόνο τα μέλη των δημοσιογραφικών ενώσεων, καθώς στον Τύπο μπορεί να προσφύγει κάθε πολίτης και να χρησιμοποιήσει ως δημόσιο βήμα.  Ακόμη ουσιαστικότερα, οι κανόνες αυτοί αποτελούν θεμελιώδη  ποιοτικά κριτήρια για την υπαγωγή ενός κειμένου που φέρεται ότι περιλαμβάνει “ειδήσεις” στην έννοια του έγκυρου δημόσιου λόγου, απαλλαγμένου από ανεπεξέργαστα και θορυβώδη στοιχεία που δεν επιτρέπουν στο κοινό να πληροφορηθεί


Σε μια συνοπτική απαρίθμηση, αυτοί οι κανόνες είναι οι εξής:


1. Δημοσιοποίηση όλης της αλήθειας και αποφυγή διαστρέβλωσης,  απόκρυψης, την αλλοίωσης ή πλαστογράφησης των πραγματικών περιστατικών, με παράθεση όλων των στοιχείων που επιβεβαιώνουν την ακρίβεια της είδησης. Συλλογή των στοιχείων με  θεμιτές μεθόδους και τήρηση του off the record. 

2. Τήρηση της διάκρισης ανάμεσα σε είδηση και σχόλιο. Η είδηση αναφέρεται σε αντικειμενικά πραγματικά περιστατικά που συνέβησαν, ενώ το σχόλιο περιλαμβάνει την αξιολόγησή τους και την προσωπική άποψη κι εκτίμηση του γράφοντος. Ο αναγνώστης πρέπει να ξέρει που αρχίζουν οι εκτιμήσεις και που σταματάει η αντικειμενική πραγματικότητα.

3. Μετάδοση πληροφορίας και είδησης ανεπηρέαστα από τις προσωπικές πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, φυλετικές και πολιτισμικές απόψεις ή πεποιθήσεις του γράφοντος. Οι απόψεις  μπορούν να περιλαμβάνονται στα σχόλια, τα οποία πρέπει να είναι διακριτά όπως προαναφέρθηκε από τις “ειδήσεις”.

4. Τήρηση της αναγκαίας αντιστοιχίας τίτλου και κειμένου και ακριβής χρήση φωτογραφιών, εικόνων, γραφικών απεικονίσεων ή άλλων παραστάσεων.

5. Προηγούμενη έρευνα της  ακρίβειας της πληροφορίας ή της είδησης που πρόκειται να μεταδοθεί. Αυτό σημαίνει ότι οι πληροφορίες πριν μεταδοθούν, εφόσον αφορούν πραγματικά περιστατικά και όχι καταγεγραμμένα αδιαμφισβήτητα δεδομένα, θα πρέπει να έχουν διασταυρωθεί.  

6. Μετάδοση της αντίθετης άποψης σε ερειζόμενα ζητήματα, χωρίς αναγκαστική ανταπάντηση που θέτει σε μειονεκτική θέση εξ ορισμού τον θιγόμενο.

7. Ισότιμη αντιμετώπιση των πολιτών, χωρίς διακρίσεις εθνικής καταγωγής, φύλου, φυλής, θρησκείας, πολιτικών φρονημάτων, οικονομικής κατάστασης, σεξουαλικού προαανατολισμού και κοινωνικής θέσης.

8. Σεβασμός της προσωπικότητας, της αξιοπρέπειας και  της ιδιωτικής ζωής. 

9. Σεβασμός του τεκμηρίου της αθωότητας και της αρμοδιότητας των δικαστηρίων να αποφαίνονται για το ποιος είναι αθώος ή ένοχος. 

Όταν  κείμενο που περιέχει ειδήσεις (δηλ. πληροφορίες που αφορούν τη δημόσια ζωή) δεν τηρεί αυτές τις προϋποθέσεις, πρέπει να επισημαίνεται ότι οτι δεν αποτελεί τεκμηριωμένο δημόσιο λόγο και ο πολίτης που το δημοσιοποιεί δεν εκπληρώνει τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η ελευθερία της έκφρασής του.

Ο θιγόμενος από ένα τέτοιο κείμενο δεν έχει ηθική, δεοντολογική ή νομική υποχρέωση να “ανταποδείξει”  σε περίπτωση που παραβιάζονται οι παραπάνω κανόνες, καθώς ένα τέτοιο κείμενο δεν εμπίπτει στην έννοια του έγκυρου δημόσιου λόγου. 

Η άμυνα του πολίτη σε αυτές τις περιπτώσεις, ιδίως οταν ο "καταγγέλλων" καλύπτεται πίσω από το απόρρητο της επικοινωνίας,  κατά τη γνώμη μου δεν πρέπει να είναι η άρση του απορρήτου, αλλά η πρόσκληση σε μια δημόσια αξιολόγηση του κύρους του κειμένου με βάση τα παραπάνω κριτήρια. Ακριβώς όπως γίνεται με την συγκεκριμένη υπόθεση.


3. Αξιολόγηση του επίμαχου κειμένου με βάση τα κριτήρια του έγκυρου δημόσιου λόγου.

Στο συγκεκριμένο κείμενο – καταγγελία για το οποίο καλούμαστε να πάρουμε θέση, ανεξάρτητα από την αλήθεια ή μη των ισχυρισμών που περιέχει εναντίον της κυρίας Ιορδανίδου, προσωπικά εντοπίζω τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:

- Δεν παρατίθενται όλα τα στοιχεία στα οποία αναφέρει ότι βασίζεται ο συντάκτης. Συγκεκριμένα: δεν αναφέρονται αναλυτικά οι πληροφορίες για την ακαδημαϊκή, ερευνητική, συγγραφική και επαγγελματική πορεία της καταγγελλόμενης, δεν παρατίθενται παραπομπές σε συγκεκριμένες πληροφορίες με links όπου υπάρχουν, δεν αναφέρονται οι τίτλοι σπουδών της, ο τίτλος του διδακτορικού της κλπ. Υπάρχει μόνο διάθεση “κριτικής” και “καταγγελίας” με επιλεγμένα “σπαράγματα” στοιχείων, χωρίς ολοκληρωμένη , πλήρη, σαφή, αντικειμενική  πληροφορία


 - Δεν υφίσταται διάκριση της “είδησης” από τα “σχόλια”. Όλα μαζί ένα σύμφυρμα, από τον οποίο κανείς δεν μπορεί να συμπεράνει σε τι αναφέρεται ο συντάκτης, από που αρχίζει η ύβρις, που τελειώνει η προσωπική προσβολή, ποια αλήθεια μπορεί να περιέχει, ποιο σκοπό εξυπηρετεί αυτό το κείμενο, ποια η πρόσβασή του συντάκτη στις προσωπικές πληροφορίες της κυρίας Ιορδανίδου. 


- Οι προσωπικές πολιτικές και κοινωνικές απόψεις του συντάκτη για τα πρόσωπα συγκεκριμένων δημοσιογράφων, πολιτικών και πανεπιστημιακών συνδιαπλέκονται με τον ορυμαγδό αποσπασματικών και λειψών πληροφοριών που μεταδίδει, όπως λ.χ. ότι ένας φοιτητής, προφανώς κατά λάθος, αναφέρει σε ένα κείμενο την κα Ιορδανίδου ως "καθηγήτρια" ενώ η ίδια είναι επιστημονική συνεργάτις. Ωραία θεμελίωση της "κατηγορίας"! 


- Αναντιστοιχία τίτλου – περιεχομένου (“Η Παναγιωταρέα και όλη της η παρέα”, προφανώς δεν είναι  το θέμα του συντάκτη, ο οποίος “πιάνεται” από το πρόσωπο μιας πασίγνωστης δημοσιογράφου προκειμένου να βάλλει κατά κύριο λόγο εναντίον άλλου προσώπου).

- Αμφίβολη προηγούμενη τεκμηρίωση της ακρίβειας, αφού δεν παρατίθενται αναλυτικά στοιχεία για τα ζητήματα που υποτίθεται ότι αφορούν παράνομες πράξεις. Τα στοιχεία αυτά δεν μπορεί να εξαντλούνται βέβαια στο βιογραφικό που αναρτάται σε ιστοσελίδες, στο πλαίσιο του ειδικού ενημερωτικού σκοπού για τον οποίο δημιουργείται μια θεματική ιστοσελίδα. 

- Ανεπιφύλακτη τοποθέτηση σε ένα σύνολο ζητημάτων στα οποία σαφέστατα μπορούν να υποστηριχθούν διαφορετικές αναγνώσεις και απόψεις

- Σεξιστικός λόγος, με μειωτικές αναφορές κατά της καταγγελλόμενης, μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκα (“υπηρέτρια και δεν ξερω τι άλλο” του Α.Τσοχατζόπουλου κλπ).

- Έλλειψη σεβασμού της προσωπικότητας της καταγγελλομένης με σαφείς μειωτικές εκφράσεις που δεν είναι αναγκαίες για την μετάδοση των υποτιθέμενων εναντίον της πληροφοριών. Σκοπός “στοχοποίησης” του προσώπου και όχι των καταγγελλόμενων “πράξεων” και πρακτικών.

- Παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας και προεξόφληση ποινικής καταδίκης με ανεπιφύλακτη αναφορά σε νομικές παραβάσεις. Το διδακτορικό δίπλωμα αποτελεί ατομική διοικητική πράξη, καλυπτόμενη από το τεκμήριο της νομιμότητας μέχρι την τυχόν ανάκλησή της ή την κήρυξή της ως άκυρης. Από εκεί και πέρα, κανείς δεν έχει δικαίωμα να πει οτιδήποτε άλλο γι' αυτό το θέμα, αν δεν το υποστηρίξει από συγκεκριμένα και απτά στοιχεία, τα οποία έχει και  υποχρέωση να παραθέσει στο ίδιο το σώμα της καταγγελίας του.

Βαρυνόμενο με όλα αυτά τα αρνητικά χαρακτηριστικά, το εν λόγω κείμενο δεν αποτελεί έγκυρο δημόσιο λόγο.

 Αντιθέτως, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση κακής χρήσης του Διαδικτύου και κακής αντίληψης για την έννοια της ελευθερίας της έκφρασης, του προστατευτικού πεδίου της οποίας σαφώς εκφεύγει.

Το κείμενο αυτό δεν συγκροτείται από  τεκμηριωμένο λόγο και γι' αυτό δεν θα έπρεπε να παρουσιάζεται δημόσια. 

Η θιγόμενη δεν έχει υποχρέωση να απαντήσει σε καμία από τις “κατηγορίες” που εκτοξεύονται εναντίον της και κανένας δεν θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη αυτό το κείμενο το οποίο, πολύ απλά, δεν θα έπρεπε να είχε δημοσιευθεί στο Διαδίκτυο. 

4.  Συμπεράσματα 

Το Διαδίκτυο αποτελεί ένα μέσο στο οποίο προωθείται η αρχή της διαφάνειας. Διαφάνεια σημαίνει σαφήνεια,  ευθύτητα,  απόδειξη και  αντικειμενικότητα, ακόμη κι όταν δεν υπάρχει “υπογραφή”. Οι ύβρεις, η λάσπη, τα θολά κίνητρα, η υποκειμενικότητα, η συκοφαντική δυσφήμηση,  η προσβολή της προσωπικότητας είναι φαινόμενα κατακριτέα, τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με την ελευθερία του λόγου. Φαινόμενα κατακριτέα όχι μόνο νομικά και ηθικά, αλλά και αισθητικά, καθώς και στο πλαίσιο των στοιχειωδών κανόνων της διαλεκτικής: όλοι συμφωνούμε ότι με κραυγές δεν γίνεται διάλογος


Αν ο συντάκτης του επίμαχου κειμένου είχε τηρήσει όλες τις παραπάνω στοιχειώδεις προϋποθέσεις, κανείς δεν θα μπορούσε να πει τίποτα εναντίον του. Τώρα όμως, είναι απλώς μία από τις αφορμές που μπορεί να επικαλεστεί αύριο ένας υπουργός για να νομοθετήσει τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. 



15 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Φεύγω λίγο από τη συγκεκριμένη περίπτωση.

Σε έναν πόλεμο, δεν υπάρχει δεοντολογία.

Μη μου θυμίζεις το κυβερνητικό "όποιος έχει στοιχεία, να τα πάει στον εισαγγελέα". Ναι, σε μια ευνομούμενη πολιτεία, θα μπορούσε να συμβεί αυτό. Αλλά στον εξωτικό ελληνικό Βορρά, έχουν στηθεί τόσα πολλά μαγαζάκια προς βορά, που τα χαλιά, τα πλακάκια και τα αυτοκίνητα της Παντείου φαντάζουν παιχνίδια.

Ας υποθέσουμε πως κάποιος που ξέρει κάτι, το καταγγέλει. Για να φτάσει κάπου, πρέπει να έχει τεκμήρια και μάρτυρες. Είμαστε σίγουροι πως θα βρει κάτι από τα δύο;

Να κάνει τον... Δημοσιογράφο (ένας είναι ο Δημοσιογράφος!) και να στήσει ντετεκτιβικό πάρτι, με κάμερες και τα συμπαρομαρτούντα;

Δεν υπάρχει γραμμή άμυνας, γι' αυτό και κατανοώ την αγανάκτηση των πολιτών, που ενδεχομένως εκφράζεται με άκομψο τρόπο.

Ας πάμε τώρα στη συγκεκριμένη περίπτωση. Αφού η κ. Ιορδανίδου επιθυμεί τη διαφάνεια, ας δώσει από μόνη της όλα τα στοιχεία, χωρίς να συναλλαχθεί απευθείας με τον κ. Πετράκη. Ας κρίνουμε όλοι αν υπάρχει κάτι μεμπτό. Φυσικά, δεν είναι υποχρεωμένη να αποδείξει πως δεν είναι ελέφαντας, αλλά έχει δύο επιλογές:

α) πηγαίνει το θέμα δικαστικώς, αποδεικνύοντας πως δεν φοβάται τίποτε

β) απορρίπτει τις χρονοβόρες νομικές διαδικασίες και απαντά δημόσια σε όσα της καταλογίζονται

γ) δεν κάνει τίποτε και αφήνει τις υποψίες να αιωρούνται


Choose your poison.

e-Lawyer είπε...

Σε όλο το άρθρο εξηγώ ότι δεν μπορείς να δώσεις αξία σε ένα τέτοιο κείμενο, νομιμοποιώντας το και καθιστώντας τον λασπολόγο "συνομιλητή".

Όχι, όποιος δεν έχει στοιχεία να μην κάνει δημόσιες καταγγελίες, ακόμη κι αν δεν λέει ψέματα επί της ουσίας: ο νόμος δεν του το επιτρέπει, ακόμη κι αν έχει δίκιο επί της ουσίας. Καμία παρανομία δεν μπορεί να θεραπευτεί επειδή κάποιος εξαπολύει μύδρους, όσο δίκιο και να έχει. Υπάρχουν διαδικασίες και αρχές. Η "δικαιοσύνη" δεν μπορούν να αποδίδεται με ο π ο ι ο δ ή π ο τ ε τίμημα, το έχει πει και το ΣτΕ αυτό.

Όπως ο νόμος δεν επιτρέπει άρση απορρήτου "για κάθε έγκλημα του ποινικού κώδικα", έτσι δεν μπορεί να προσβάλλεις την προσωπικότητα του άλλου χωρίς τεκμηριωμένο δημόσιο λόγο, ο οποίος να αίρει τον άδικο χαρακτήρα της προσβολής.

Πες τα μέσα στο σπίτι σου, αν δεν μπορεις να κρατηθείς. Πόλεμος δεν υπάρχει, υπάρχουν θεσμοί και κοινωνία. Φτάνει πια με τους ταλιμπάν της "αποκάλυψης" και τα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών στο διαδίκτυο. Να λύσουν αλλού τα προβλήματά τους και να αφήσουν ήσυχα τα δικά μας ατομικά δικαιώματα.

Ανώνυμος είπε...

"Να λύσουν αλλού τα προβλήματά τους και να αφήσουν ήσυχα τα δικά μας ατομικά δικαιώματα."

Και πώς θα γίνει αυτό; Γίνεται;

Ακόμα και στο "σπίτι" τους να το κάνουν, ποιά η διαφορά; Και πάλι, δεν θα "χρειάζεται" να αρθεί το απόρρητο του σπιτιού; Και σε κάτι τέτοιο δεν θα μπορεί να πατήσει ο υπουργός που αναφέρατε στο τέλος;

Κείμενα σαν αυτό, πάντως, δείχνουν μόνο την ψυχοσύνθεση και τις προθέσεις, ίσως, εκείνου που τα συντάσσει και γι αυτό η κυρία δεν χρειάζεται να απολογηθεί για τίποτα και σε κανέναν.

Ένας μπλογκερ που χαίρεται την ανωνυμία του

e-Lawyer είπε...

Aναφέρομαι σε αυτή την νομολογία μιλώντας για "σπίτι":

“Αν ο λόγος κάθε πολίτη, συνεπώς και ο δημοσιογραφικός λόγος, δεν είναι τεκμηριωμένος, απλώς δεν πρέπει να εκφέρεται δημοσίως», νομολόγησε το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθήνας σε μια απόφαση του 2007.

Όχι, εκεί δεν υπάρχει θέμα "άρσης απορρήτου".

Ανώνυμος είπε...

Ευχαριστώ για τη διευκρίνηση.

"Να λύσουν αλλού τα προβλήματά τους και να αφήσουν ήσυχα τα δικά μας ατομικά δικαιώματα."

Και πάλι, υπάρχει τρόπος να γίνει κάτι τέτοιο, πιστεύετε;

ένας μπλογκερ που απολαμβάνει την ανωνυμία του (και δεν ξαναμιλάει)

e-Lawyer είπε...

Ναι, υπάρχουν οι θεσμοί τους οποίους αφορούν οι συγκεκριμενες "καταγγελίες" και στους οποίους ήδη έχουν υποβληθεί.

Ανώνυμος είπε...

e-lawer πώς να πει κάποιος άποψη όταν δεν γνωρίζει τι "παίζει" στην περίπτωση αυτή; Τι να κάνουμε, να γίνουμε όλοι ερευνητές για να δούμε αν αληθεύουν ή όχι όσα καταγγέλλονται ώστε να ταχθούμε με τη μία ή την άλλη πλευρά;
Μάλλον οι λύσεις είναι οι τρεις που προτείνει ο Γοργίας, δεν μπορώ να δω άλλες.

e-Lawyer είπε...

@coolplatanos
Δηλαδή θεωρείς βάση συζήτησης το συγκεκριμένο κείμενο-καταγγελία;
Γιατί εγώ λέω ότι με αυτά τα χαρακτηριστικά δεν μπορεί να ληφθεί καν υπόψη για την διερεύνηση της ουσίας, στερούμενο βασικών προϋποθέσεων έγκυρου δημόσιου λόγου, ώστε να τίθεται θέμα περαιτέρω διερεύνησης.

Θέμης Λαζαρίδης είπε...

Διαφωνούμε σε αρκετά. Δες

http://greekuniversityreform.wordpress.com/2008/10/29/elawyer/

Rodia είπε...

Ο μόνος Νόμος που μπορώ να δεχτώ είναι ο εξής:

«Τα σχόλια και τα δημοσιεύματα στο διαδίκτυο χαρακτηρίζουν αυτόν που τα γράφει, τον πομπό δλδ και όχι τον δέκτη.»

Οταν εμπεδώσουμε καλά αυτό το βασικό κανόνα, νομίζω ότι θα ησυχάσουμε επιτέλους και θα πάψουμε να προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε ελέφαντες!

Οι ανακριβείς/ψευδείς "πληροφορίες" και τα αναπόδεικτα "γεγονότα" δεν πρέπει να μας απασχολούν και είναι χαμένος χρόνος -τουλάχιστον- να δίνουμε βαρύτητα σε πράγματα ελαφρά και αστήριχτα.

Ας πάψουμε να είμαστε/νοιώθουμε καταδιωκόμενοι και βλάκες! ΟΥΦΦΦ και ΑΜΑΝ!!!

Ανώνυμος είπε...

Πες τα μέσα στο σπίτι σου, αν δεν μπορεις να κρατηθείς. Πόλεμος δεν υπάρχει, υπάρχουν θεσμοί και κοινωνία. Φτάνει πια με τους ταλιμπάν της "αποκάλυψης" και τα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών στο διαδίκτυο. Να λύσουν αλλού τα προβλήματά τους και να αφήσουν ήσυχα τα δικά μας ατομικά δικαιώματα.

Χαρακτηρίζω τον Πλεύρη αντισημίτη. Μου κάνει μήνυση ο Πλεύρης, την οποία γνωρίζει οτι θα χάσει, με μοναδικό σκοπό την αποκάλυψη της ταυτότητας μου ώστε να με εκφοβήσει για την τύχη της οικογένειας μου. Κατ'εσέ οφείλω είτε να έχω το θάρρος και να τους διακινδυνεύσω, είτε να το βουλώσω γιατί θίγω τα ατομικά δικαιώματα του συνόλου.

Πρόσεξε: συμφωνώ με όλα αυτά που λες και θεωρώ οτι ιδανικά έχεις δίκιο. Οτι έχω γράψει το γράφω διαβάζοντας σε τακτικά και ακολουθώντας τον τρόπο σκέψης σου και θεωρώντας δεδομένο οτι μια μέρα θα απαντήσω επώνυμα για αυτά που γράφω, ακριβώς γιατί συμφωνώ μαζί σου. Αλλά μην αντιμετωπίζεις την ανωνυμία με αλαζονεία και την τήρηση των νόμων με την self righteousness ενός σταυροφόρου.

e-Lawyer είπε...

Πρώτ' απ' όλα άρση απορρήτου για συκοφαντική δυσφήμηση δεν επιτρέπεται, οπότε λέγοντας τον Πλεύρη αντισημιτη δεν κινδυνεύεις αν είσαι ανώνυμος.

Δεύτερον: σιγά την αποκάλυψη - ξέρω, ξέρω είναι παράδειγμα, αλλά αυτό έφερες ως τέτοιο.

Χαίρομαι που αναγνωρίζεις ότι "ιδανικά" έχω δίκιο, γιατί ακριβώς γι' αυτό μιλάω: περί του δέοντος. Ωστόσο σέβομαι απόλυτα την ανωνυμία, πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα από τον Γκίλμορ και τον Ανδριωτάκη. Θεωρώ δηλαδή ότι κανείς δεν πρέπει να φέρεται μειωτικά στον άλλο μόνο και μόνο επειδή είναι ανώνυμος. Και το έχω υποστηρίξει και στο σχέδιο δεοντολογίας που είχα δημοσιοποιήσει εδώ από πρόπερσι. Οπότε δεν κατανοώ που βρίσκεις την αλαζονεία. Ούτε και τον χαρακτηρισμό του σταυροφόρου, όταν απλώς ψιλαφώ μια terra incognita.

Ανώνυμος είπε...

e-lawyer, έγραψες:

"Αν ο λόγος κάθε πολίτη, συνεπώς και ο δημοσιογραφικός λόγος, δεν είναι τεκμηριωμένος, απλώς δεν πρέπει να εκφέρεται δημοσίως", νομολόγησε το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθήνας σε μια απόφαση του 2007.

Και;

Αυτό φαίνεται αθώο, αλλά χρειάζεται δεύτερες και τρίτες σκέψεις, γιατί αθροιστικά μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε φασισμό (θυμήθηκα τον μεγάλο Γκέντελ που είχε ανακαλύψει τον τρόπο να οδηγηθούν ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΣ οι ΗΠΑ σε αυταρχικό καθεστώς).

Ναι, φυσικά δεν είναι επιθυμητή η ασυδοσία. Όμως, τι σημαίνει "τεκμηριωμένος"; Πόσα σκάνδαλα θα μπορούσαν να μην έχουν αποκαλυφθεί, αν ακολουθούσαμε αυτόν τον "κανόνα" και δεν ξετυλίγαμε το νήμα; Μιλάω για τρανταχτά διεθνή παραδείγματα (βλέπε κυρίως ΗΠΑ).

Όταν έγραψα για "πόλεμο", εννοούσα την αντίσταση των πολιτών στην αναξιοκρατία, τη βυσματοκρατία και τη μετριοκρατία.

Από εκεί και πέρα, από τη στιγμή που το συγκεκριμένο άτομο δεν έγραψε "η παλιομπίπ η Χ, που να μπιπ το σπίτι της και να μπιπ" και τα λοιπά, fair play. Η άποψή μου ενισχύεται και από την αρχική της τοποθέτηση, που δεν μου εμπνέει σιγουριά. Σαν τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που την Παρασκευή έλεγε "θα τα βγάλω όλα δημοσίως τη Δευτέρα" (για τα δωράκια της Ζήμενς) και τη Δευτέρα δεν είδαμε τίποτε. Ούτε και αρκετούς μήνες μετά.

Επειδή σήμερα αρχίζει το tvxs.gr, να θυμίσω και την περίπτωση Κούλογλου, που κατηγορούσε τον Γκάλη ως... μαφιόζο που δολοφόνησε τη γυναίκα του. Τίποτε δεν αποδείχτηκε στα δικαστήρια και κανείς δεν θεωρεί πως σπιλώθηκε η τιμή του Γκάλη.

Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να απαντά σε κατηγορίες, ούτε να έχει κολαούζους που θα σκανάρουν το ίντερνετ για να βρίσκουν ανάλογα δημοσιεύματα και να τα διαψεύδουν, αλλά από τη στιγμή που έχει λάβει γνώση και δεν έχει τίποτε να κρύψει, θα μπορούσε απλά να χαμογελάσει και να πληρώσει τον "υβριστή" με το νόμισμα που του αξίζει.

Βλέπε και περίπτωση Βενιζέλου "Τούρκογλου".

Ανώνυμος είπε...

Επανέρχομαι γιατί ξέχασα να απαντήσω στο "άρση απορρήτου για συκοφαντική δυσφήμηση δεν επιτρέπεται".

Εδώ φτάνουμε στην καρδιά της υπόθεσης. Θα σου δώσω ένα ακόμη χειρότερο παράδειγμα: την περίπτωση blogme.gr. Όχι μόνο δεν είχε σχέση ο διαχειριστής της αυτόματης ηλεκτρονικής αποδελτίωσης κειμένων άλλων, αλλά συνεχίζει να μην έχει ξεμπλέξει! Τι να την κάνει ο άνθρωπος τη νομολογία και το "δεν επιτρέπεται";

Και ναι, "ιδανικά" κι εγώ μαζί σου είμαι, όπως και όλοι οι υπόλοιποι.

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ e-lawyer, τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Το διαδίκτυο έχει φέρει νέες "βιωματικές" διαστάσεις στην ζωή των ανθρώπων.
Το διαδίκτυο δεν είναι δημόσιος χώρος.
Δεν είναι ιδιωτικός χώρος.
ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ!!!
Ούτε καν το σπίτι μας - με μια αφαιρετική λογική - δεν είναι ιδιωτικός χώρος, αλλά μπορεί να νοηθεί και ως δημόσιος, αναπόσπαστο μέρος της Ελληνικής επικράτειας, που τελεί υπό τους νόμους άλλων και όχι του "ιδιοκτήτη" του. Οι κλασσικές έννοιες λοιπόν διαχέονται ούτως ή άλλως. Πόσο μάλλον ο κυβερνοχώρος με τις δικές του άπειρες διαστάσεις.
Ότι και να λέει ο καθένας μας από το δικό του "σύμπαν" η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ολιστική.
Σαν να λέμε ότι τα κακά κύτταρα του οργανισμού δεν θα πρέπει να κάνουν πόλεμο στα καλά αναπτύσσοντας καρκίνους στο σύνολο του οργανισμού...
Αυτό που είναι να γίνει θα γίνει και θα συνεχίζει να γίνεται.
Σε πιο πραγματιστικό επίπεδο, όσο συντηρείται το εγχώριο (αλλά και το παγκόσμιο) σύστημα διαπλοκής με τους επιχειρηματίες/εργολάβους/καναλάρχες, τους τραπεζίτες, τους πολιτικούς/βιτρίνες, τους δικαστικούς λειτουργούς και τους εκκλησιαστικούς ηγέτες, τόσο θα αναπτύσσονται νέες ικανότητες, δυνατότητες και αντανακλαστικά αντίδρασης των πολιτών απέναντι σε αυτό που θεωρούν στραβό.
Και αυτά, αναπτύσσονται στο άλλο άκρο της παθητικότητας της κοινωνίας, η οποία - παθητικότητα - ευθύνεται κατά πολύ για τα προβλήματα της.
Προσωπικά λοιπόν λέω ΝΑΙ!.. ο καθένας να γράφει και να λέει ότι θέλει στο διαδίκτυο. Και φυσικά ο καθένας να προσλαμβάνει, αξιολογεί, αξιοποιεί ή απορρίπτει ότι θέλει από το διαδίκτυο. Έτσι η φυσική αναμέτρηση είναι πιο δίκαιη ή καλύτερα, λιγότερο άδικη, δεδομένων των "υπερόπλων" που χρησιμοποιούν οι διαπλεκόμενοι με τα κυκλώματα τους.

ΣΣ. Παρ' όλες τις σοβαρές διαφωνίες μου κατά καιρούς μαζί σου, αναγνωρίζω ότι βασανίζεις πραγματικά τα θέματα, για να βοηθήσεις τον κόσμο να κατανοήσει τα περίπλοκα εννοιολογικά τοπία και τις προεκτάσεις τους. Απλά πιστεύω ότι σε κάποιο σημείο, ακόμα και ο πιο ευφυής από εμάς στερεύει από ιδέες, μπροστά στην απόλυτη ιδιοφυΐα της φύσης, που με τον πιο απλό τρόπο ρυθμίζει τα πιο περίπλοκα ζητήματα...
Τα πάντα αλλάζουν! και αυτά που σήμερα εκλογικεύοντας θεωρούμε σωστά και δέοντα, αύριο τα παιδιά μας θα τα έχουν ρίξει στα άχρηστα και θα γελούν μαζί μας! Αυτή είναι η ιστορία της ανθρωπότητας...

Περισσότερα στο άρθρο μου: http://fotisbobolas.wordpress.com/2008/11/21/νέα-μέσα-κοινωνικά-δίκτυα-η-φύση-το-μ/

4 παραβάσεις του GDPR από την Google διαπίστωσε η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

Με την σημερινή απόφαση 54/2024 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, σε υπόθεση που εκπροσωπώ τον καταγγέλλοντα - που απασχό...