Βιβλίο: Η Εικόνα στο Δίκαιο

Tα ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας έχουν έρθει στην επικαιρότητα στον ελληνικό κυβερνοχώρο και καθημερινά δέχομαι μηνύματα για να προτείνω βιβλιογραφία. Ένα βασικό έργο, το οποίο διαπερνά τα στενά όρια της πνευματικής ιδιοκτησίας και μπορεί να ενδιαφέρει κάθε χρήστη του διαδικτύου είναι το έργο της Τατιάνας-Ελένης Συνοδινού, με τίτλο "Η Εικόνα στο Δίκαιο" που κυκλοφόρησε το 2007 από τις εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη. 

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, με τίτλο "η εικόνα ως αντικείμενο ιδιοκτησίας" αναλύονται τα νομικά ζητήματα που ανακύπτουν όσον αφορά την προστασία της (σταθερής) εικόνας από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας σε αντιδιαστολή προς την προστασία που παρέχει η βιομηχανική ιδιοκτησία, δηλαδή η εικόνα ως σήμα (trademark).  Η συγγραφέας επισημαίνει επίσης σε ποιες περιπτώσεις η εικόνα δεν προστατεύεται μ (λ.χ. αντικείμενα του "εξωτερικού κόσμου"). Στο μέρος των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, χωριστό κεφάλαιο αποτελούν τα θέματα των οπτικοακουστικών έργων, το ειδικό ζήτημα των μεταδόσεων αθλητικών γεγονότων (και η ειδική προστασία τους από το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού), καθώς και το θέμα της ψηφιακής παραγωγής, των πολυμέσων και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. 

Η συγγραφέας αφιερωνει παραγράφους του βιβλίου υπό τον τίτλο "Διαδραστική μορφή και ρόλος του χρήστη", όπου παραθέτει τις σκέψεις της για την προστασία των έργων που δημιουργούνται από τον χρήστη και την ιδιαίτερη θέση του ερμηνευτή-εκτελεστή σε ένα διαδραστικό έργο. Ειδικά για την περίπτωση των σύνθετων ηλεκτρονικών παιχνιδιων που ο χρήστης δαπανά εκατοντάδες ώρες απασχόλησης για τη δημιουργία ενός "χαρακτήρα", η συγγραφεάς αμφισβητεί τη νομιμότητα της τακτικής του συμβατικού αποκλεισμού των χρηστών ως αποδεκτών προδιατυπωμένων γενικών όρων συναλλαγών. Η Συνοδινού πηγαίνει ακόμη παραπέρα και αναφέρει ότι η συμβατική αναγνώριση του παραγωγού του παιχνιδιού ως δικαιούχου πνευματικής ιδιοκτησίας  επί έργων που δημιουργούνται από τους χρήστες προσκρούει σε βασικές αρχές του νόμου, όπως η υποχρέωση έγγραφου τύπου για τις δικαιοπραξίες μεταβίβασης περιουσιακών δικαιωμάτων. Στο βιβλίο διατυπώνεται  ένα σημαντικό συμπέρασμα: "εάν οι επιλογές του χρήστη είναι τόσες και τέτοιες ώστε να μην ήταν δυνατόν να προβλεφθούν από το δημιουργό του συνόλου και στο μέτρο που εκφράζουν δημιουργικότητα και πρωτοτυπία, ο ρόλος του χρήστη αναβαθμίζεται ποιοτικά και ουσιαστικά." 

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου αναλύεται η εικόνα ως στοιχείο της προσωπικότητας.  Δηλαδή ως στοιχείο που εξατομικεύει ένα φυσικό πρόσωπο. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύεται το παραδοσιακό δικαίωμα "επί της ιδίας εικόνας" και παρουσιάζεται η προστασία μέσα από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Επίσης εξετάζεται η προστασία υπό το πρίσμα της νομοθεσίας των προσωπικών δεδομένων. Σε ειδικό κεφάλαιο μνημονεύεται η φύση της εικόνας ως περιουσιακό αγαθό, όπως στην περίπτωση του right of publicity του αμερικάνικου δικαίου και το δικαίωμα της περιουσιακής εκμετάλλευσης της εικόνας του προσώπου. Ιδιαίτερα χρήσιμη στο νομικό είναι η παράθεση μιας τυπολογίας των συμβάσεων εκμελτάλλευσης που περιέχεται στο βιβλίο.  Στο τελευταίο κεφάλαιο αναλύονται δύο ειδικότερα θέματα που προσεγγίζουν την τηλεοπτική μετάδοση εικόνων, όπως το θέμα των μεταδόσεων ποινικών δικών. 

Το βιβλίο είναι ενημερωμένο με την τρέχουσα ξενόγλωσση βιβλιογραφία και νομολογία κι αποτελεί χρήσιμο βοήθημα για κάθε νομικό ή χρήστη που τον ενδιαφέρουν τα ζητήματα της προστασίας της εικόνας από το δίκαιο.