“Προϋπόθεση της παρεχόμενης από τις διατάξεις του ν. 2121/1993 προστασίας του έργου, υπό την έννοια που αναφέρθηκε παραπάνω, αποτελεί η ανταπόκριση αυτού (έργου) στην οριζόμενη στην παράγραφο 1 του άρθρου 2 του νόμου αυτού ρήτρα της πρωτοτυπίας η οποία αποτελεί ζήτημα πραγματικό, υποκείμενο σε απόδειξη. Ως πρωτότυπο έργο θεωρείται, κατά την κρατούσα στη νομολογία άποψη, εκείνο που παρουσιάζει είτε ατομική ιδιομορφία, που κρίνεται με το μέτρο της στατικής μοναδικότητας, δηλαδή με βάση την κρίση, ότι παρόμοιο έργο δεν θα ήταν σε θέση να το δημιουργήσει κανένας άλλος δημιουργός κάτω από παρόμοιες συνθήκες και με τους ίδιους στόχους είτε ένα ελάχιστο όριο "δημιουργικού ύψους" κάποια δηλαδή απόσταση από τα ήδη γνωστά ή αυτονόητα (ΑΠ 152/2005 4Εδ/τη, ΑΠ 257/95 ΝοΒ 1995.S93). Αντικείμενο της προστασίας αυτής στο δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι η μορφή και όχι η ιδέα που περιγράφεται σε ένα πνευματικό δημιούργημα. Η διάκριση μεταξύ μορφής και ιδέας συνιστά ουσιώδη κανόνα για τον καθορισμό της εξέτασης της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας αφού αυτή αποτελεί το βασικό κριτήριο διάκρισης των στοιχείων που προστατεύονται και εκείνων (στοιχείων) που μένουν έξω από το πεδίο της προστασίας. Η διάκριση αυτή είναι απαραίτητη για το λόγο ότι κατά κανόνα το σύνολο των έργων αξιοποιεί και βασίζεται σε προγενέστερα στοιχεία τα οποία είτε έχουν καταστεί πλέον κοινό κτήμα, είτε στερούνται αφ' εαυτών πρωτοτυπίας, είτε προέρχονται από ελεύθερες πηγές.
Καθόσον αφορά το περιοδικό που ενδιαφέρει εν προκειμένω, ως κεντρική ιδέα (concept) μπορεί να θεωρηθεί το σύνολο των ετερόκλιτων στοιχείων που το απαρτίζουν σε μια ενότητα και συγχρόνως ως τεχνοτροπία, είδος περιοδικού ή ως σύστημα κανόνων για το πως θα δημιουργήσει κανείς ένα επιτυχημένο περιοδικό ως τοιαύτη δε δεν εμπίπτει καν στην έννοια του έργου με την έννοια του ν. 2121/1993. Το εννοιολογικό αυτό δίδυμο ιδέας και μορφής επιτελεί την ίδια λειτουργία σε όλες τις έννομες τάξεις: Αφήνει ελεύθερη την πρόσβαση τρίτου στις πληροφορίες που περιέχονται σε ένα έργο, λ.χ. τεχνικό επιστημονικό λόγου, ώστε να κυκλοφορούν ελεύθερα, ενώ επιφυλάσσει στο δημιουργό το απόλυτο και αποκλειστικό δικαίωμα να εκμεταλλευθεί τη συγκεκριμένη μορφή, με την οποία έχει εκφρασθεί η πληροφορία αυτή.
[...]
Ενόψει όλων των παραπάνω αποδειχθέντων πραγματικών γεγονότων και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγηθείσες σκέψεις η ενάγουσα είχε μόνον την γενική ιδέα για την έκδοση του επίδικου περιοδικού η οποία δεν αποτελεί έργο με την έννοια του νόμου κι εντεύθεν είναι αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας ώστε να διέπεται από τις διατάξεις του προαναφερθέντος νόμου.
Η ιδέα αυτή πήρε τη μορφή του έργου με την έκδοση του περιοδικού αυτού που αποτελεί συλλογικό έργο με την έννοια που ήδη εκτέθηκε και ως τοιούτο προστατεύεται από τον εν λόγω νόμο, πνευματικός δε δημιουργός αυτού κι εντεύθεν αρχικός δικαιούχος του περιουσιακού και του ηθικού δικαιώματος στο έργο είναι ο εκδότης - διευθυντής αυτού ... που αναφέρεται και σαν τέτοιος.. στο περιοδικό, από τις αποδείξεις δε δεν προέκυψε το αντίθετο και όχι η ενάγουσα (βλ. και αρθρ. 10 παρ. 2,3 ν. 2121/1993).
Αφού δε η τελευταία δεν είναι ο δημιουργός του έργου - περιοδικού δεν μπορεί να γίνει λόγος για κατάρτιση μεταξύ αυτής και της εναγόμενης σύμβασης έντυπης έκδοσης που θεσπίζεται με τη διάταξη του άρθρου 33 παρ. 1 του ως άνω νόμου κατά την οποία "Η αμοιβή, που οφείλει να καταβάλει ο εκδότης έντυπης έκδοσης στο δημιουργό για την αναπαραγωγή και την θέση σε κυκλοφορία του έργου ή αντιτύπων αυτού, συμφωνείται σε ορισμένο ποσοστό επί της λιανικής τιμής πώλησης όλων των πωλούμενων αντιτύπων" καθόσον προϋπόθεση για κατάρτιση τοιαύτης είναι να ήταν αυτή (ενάγουσα) πνευματικός δημιουργός του περιοδικού.
Ενδεχόμενα να είναι δικαιούχος (ενάγουσα) δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας μόνο στις επιμέρους συμβολές της, εάν αυτές είναι αφενός πρωτότυπες και αφετέρου δεκτικές χωριστής εκμετάλλευσης (αυτοτελή έργα σε σχέση με συλλογικό έργο). Ουδεμία όμως αναφορά στην περίπτωση αυτή περιλαμβάνεται στην υπό κρίση αγωγή....”
Εφετείο Αθηνών, Απόφαση υπ' αρ. 80/2008
“[...]Δεν είναι συνεργάτες ούτε δημιουργοί επιμέρους συμβολών και συνεπώς δεν αποκτούν κανένα δικαίωμα επάνω στο έργο, τα πρόσωπα που δίνουν στον δημιουργό κάποιες ιδέες χρήσιμες ως πηγή έμπνευσης, ή αυτά που η εισφορά τους τους βάζει σε θέση βοηθητική, χωρίς πρωτοβουλία στον πνευματικό τομέα. Δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας εξάλλου δεν μπορεί να αποκτήσει πρωτογενώς το πρόσωπο που συνέπραξε στη δημιουργία του έργου με την οικονομική και μόνο συμβολή του, όπως όταν το έργο δημιουργήθηκε στα πλαίσια παραγγελίας που στηρίζεται σε σύμβαση έργου ή εντολής. Το πρόσωπο αυτό π.χ. εκδότης, μόνο δευτερογενής δικαιούχος μπορεί να γίνει, με μεταβίβαση των σχετικών εξουσιών από τον πραγματικό δημιουργό του έργου, εκτός αν υπάρχει περίπτωση συνδημιουργίας, ή αν την πρωτοβουλία στον πνευματικό τομέα είχε αποκλειστικά αυτός. Τούτο συμβαίνει όταν η εισφορά που παρουσιάζει δημιουργικό ύφος και συνιστά ουσιαστική επέμβαση στο έργο του συγγραφέα (βλ. ΕφΑθ 8138/2000 ΔΕΕ 1(2001)60). Και τούτο διότι η εκδοτική συνεισφορά στη δημιουργία του βιβλίου έχει οργανωτικό τεχνικό και επιχειρηματικό χαρακτήρα και συντελείται προκειμένου να αξιοποιηθεί η υποχρέωση του εκδότη να καταστήσει το ήδη διαμορφωμένο και ολοκληρωμένο έργο προσιτό στο κοινό. Η ενλόγω συνεισφορά, περιοριζόμενη στη στοιχειοθεσία, τη σελιδοποίηση, τις τυπικές ή επουσιώδεις διορθώσεις του κειμένου και σε κάθε άλλη υλική εργασία που είναι τεχνικά αναγκαία για την εκδοτική αναπαραγωγή του βιβλίου και αναγόμενη στην εξωτερική διαμόρφωση της έντυπης έκδοσης του έργου, δεν έχει τα κρίσιμα εννοιολογικά στοιχεία της πνευματικής ιδιοκτησίας και δεν μπορεί να αξιολογηθεί ως συνδημιουργική συμμετοχή στην παραγωγή έργου. Στην περίπτωση αυτή ο εκδότης είναι δικαιούχος μόνον του συγγενικού δικαιώματος να επιτρέπει ή να απαγορεύει την αναπαραγωγή για σκοπούς εκμετάλλευσης της στοιχειοθεσίας ως σελιδοποίησης του έργου που εξέδωσε (άρθρ. 1 ν. 2121/1991), το οποίο ασκείται μόνον έναντι του νέου εκδότη του έργου και δεν μπορεί να θίξει τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών αυτού (άρθρ. 53 ν. 2121/1993). Περαιτέρω, το πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα προστατεύεται ως άυλο αγαθό (όχι ως υλικό αντικείμενο καθεαυτό) που ενσωματώνει το πνευματικό έργο και μόνο σε σχέση με τη συγκεκριμένη μορφή που του έδωσε ο δημιουργός. Αντικείμενο της προστασίας είναι η μορφή και όχι η ιδέα που περιέχεται στο πνευματικό δημιούργημα. Η ιδέα είναι ελεύθερη και προσιτή στον καθένα, αποτελεί κοινό κτήμα και δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο της πνευματικής ιδιοκτησίας παρά μόνον όταν πάρει κάποια μορφή (βλ. Δ. Καλλινίκου, ό.π. σελ. 21). Ο πνευματικός δημιουργός του έργου αποκτά πρωτογενώς και αυτοδικαίως το αποκλειστικό δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου και το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού του δεσμού μ' αυτό (περιουσιακό και ηθικό δικαίωμα, αντίστοιχα). Εκμετάλλευση του έργου περιλαμβάνει εκτός των άλλων την εγγραφή, την πρώτη δηλαδή υλική ενσωμάτωση του έργου πάνω σε κάποιον υλικό φορέα που αποτελεί τη βάση για την αναπαραγωγή του έργου και την αναπαραγωγή, δηλαδή την παραγωγή ενός ή περισσοτέρων αντιτύπων που συνήθως γίνεται με βάση την υλική ενσωμάτωση (βλ. Δ. Καλλινίκου, ό.π. σελ. 61 επ.). Το ηθικό δικαίωμα είναι ανεξάρτητο από το περιουσιακό δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας και στο περιεχόμενο αυτού περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων, κατ' άρθρο 4 του ίδιου νόμου, η εξουσία της αναγνώρισης της πατρότητάς του πάνω στο έργο με τη μνεία του ονόματος του στα αντίτυπα του έργου του και σε κάθε δημόσια χρήση αυτού, καθώς και η εξουσία του δημιουργού να αποφασίσει για τον χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο κατά τους οποίους το έργο θα γίνει προσιτό στο κοινό (δημοσίευση). [...]Πνευματικά δικαιώματα δεν δύναται να αξιώσει η εναγομένη στο έργο του ενάγοντος από μόνο το γεγονός ότι μέρος του υλικού ο ενάγων έλαβε από το αρχείο της, καθόσον τα στοιχεία αυτά καθ' εαυτά δεν ήταν πρωτότυπα έργα αλλά φωτογραφίες και επίσημα έγγραφα που ήταν ήδη γνωστά.”
Εφετείο Θεσσαλονίκης, Απόφαση υπ' αρ. 1929/2007
“[...]Θεωρούνται ως έργα λόγου και προστατεύονται κατά τις διατάξεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και το προπαρασκευαστικό υλικό του σχεδιασμού τους. Η προστασία παρέχεται σε κάθε μορφή έκφρασης ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή. Οι ιδέες και οι αρχές στις οποίες βασίζεται οποιοδήποτε στοιχείο του προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, περιλαμβανομένων και εκείνων στις οποίες βασίζονται τα συστήματα διασύνδεσης του, δεν προστατεύονται κατά τον παρόντα νόμο. Ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή θεωρείται πρωτότυπο, εφόσον είναι προσωπικό δημιούργημα του δημιουργού του (παρ. 3). Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι το πρόγραμμα του ηλεκτρονικού υπολογιστή προστατεύεται, εφόσον χαρακτηρίζεται από μια προσωπική πνευματική συμβολή του δημιουργού του και από μια ιδιαίτερη ατομικότητα ή εφόσον εμφανίζει δημιουργικό ύφος που το διαφοροποιεί από άλλα παρεμφερή προγράμματα και ασχέτως εάν αυτά, ως τεχνολογικό προϊόν, προστατεύονται και με άλλες διατάξεις, όπως εκείνες που αφορούν τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τα σήματα κλπ (άρθρο 45 του ν. 2121/1993). [...]”
Άρειος Πάγος, Αριθμός 1500/2006
“[...]Πρέπει να αναφερθεί ότι στοιχείο της πρωτοτυπίας και συνεπώς αντικείμενο προστασίας του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας είναι όχι η ιδέα ή η πληροφορία που περικλείει το έργο αλλά η μορφή με την οποία εκφράζεται, η οποία πρέπει να είναι πρωτότυπη. Όσα στοιχεία του έργου προέρχονται από προϋπάρχουσες ελεύθερες πηγές παραμένουν ελεύθερα και μετά την ένταξή τους σε ένα πνευματικό δημιούργημα. Συνεπώς, στη συγκεκριμένη περίπτωση, στην οποία ο ενάγων χρησιμοποίησε προϋπάρχουσες διατάξεις του δικονομικού δικαίου και του ουσιαστικού και δικονομικού εργατικού δικαίου [672, 673, 674 ΑΚ και συλλογική σύμβαση εργασίας μουσικών κέντρων διασκέδασης] και υπέβαλε ενώπιον των Δικαστηρίων συγκεκριμένα αιτήματα, δεν δημιούργησε πρωτότυπο πνευματικό έργο, το οποίο να του δίδει το δικαίωμα να αποκλείει οποιονδήποτε άλλο από την ίδια με αυτόν χρήση, αφού αυτές οι διατάξεις αποτελούν πληροφορίες κοινές και όχι πρωτότυπες που είναι ελεύθερα προσβάσιμες και επιτρεπτές προς χρήση σε όλους. Όλα τα ως άνω νομικά θέματα, όπως η υπερημερία εργοδότη, ο σπουδαίος λόγος καταγγελίας σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου κλπ, είναι θέματα που έχουν απασχολήσει τη θεωρία και τη νομολογία, αφού αναφέρονται σε θεμελιώδη ζητήματα του εργατικού δικαίου, γνωστά σε όλους τους νομικούς, τα οποία δεν αποτελούν αντικείμενο προσωπικής πνευματικής δημιουργίας του ενάγοντος. Εφόσον κατά συνέπεια, τα ως άνω στοιχεία των επικαλούμενων δικογράφων δεν περιέχουν κατά το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας στοιχεία πρωτοτυπίας, πρέπει, η αγωγή κατά το μέρος που στηρίζεται στην παραβίαση των διατάξεων του ν. 2121/1993 και 60 ΑΚ και με βάση αυτήν τα σχετικά αιτήματα αποκατάστασης του περιουσιακού και ηθικού του δικαιώματος επ’ αυτών να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμη. Περαιτέρω εφόσον δεν συντρέχει εν προκειμένω το στοιχείο του παρανόμου κατά τα ανωτέρω πρέπει η αγωγή να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμη και ως προς τη σωρευόμενη βάση της εκ του άρθρου 57 ΑΚ, δεδομένου ότι οι εναγόμενοι δεν προσέβαλαν παράνομα την προσωπικότητα του ενάγοντος συγκεκριμένα δεν αποδείχθηκε ότι οι εναγόμενοι οικειοποιήθηκαν τα ως άνω δικόγραφα ως δική τους εργασία, ούτε εμφανίσθηκαν ότι αυτοί συνέταξαν αυτά, ούτε κατά συνέπεια σφετερίστηκαν την πατρότητα, προέλευση και την εργασία του ενάγοντος. Συγκεκριμένα στον πρόλογο του ως άνω έργου αναφέρεται ότι στο ως άνω πολύτομο έργο περιλαμβάνονται δικόγραφα τα οποία κατατέθηκαν και κρίθηκαν από το Δικαστήριο. Σε κάθε καταχωρημένη περίπτωση στο ως άνω έργο παρατίθεται το σύνολο των διαμειβόμενων δικογράφων, προτάσεις και δικαστική απόφαση, ώστε να υπάρχει πλήρης εικόνα της διαδικασίας.
Συνεπώς οι εναγόμενοι δεν απέκρυψαν εντελώς, ούτε αποσιώπησαν δολίως, κατά τους ισχυρισμούς του ενάγοντος, ότι τα ως άνω δικόγραφα δεν ήταν δικά τους. Από τον αριθμό δε της κάθε δικαστικής απόφασης, η οποία δημοσιεύεται, μπορεί κάθε ένας που ενδιαφέρεται ειδικότερα να ενημερωθεί ποιος είναι ο δικηγόρος που συνέταξε τα δικόγραφα αυτά, αφού προσφύγει στη γραμματεία του εκδόντος αυτές Δικαστηρίου. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι εναγόμενοι είχαν λάβει σχετική άδεια από τα αρμόδια συμβούλια διοίκησης, του Ειρηνοδικείου, Πρωτοδικείου, Εφετείου και Αρείου Πάγου, για τη λήψη δικαστικών αποφάσεων και δικογράφων επ’ αυτών από τη γραμματεία εκάστου των ανωτέρω Δικαστηρίων προς δημοσίευση αυτών σε νομικά περιοδικά και συλλογές υποδειγμάτων, με προφανή σκοπό την προώθηση της έρευνας και τη διευκόλυνση των νομικών του οικείου χώρου του εργατικού δικαίου, ενώ τέλος αποδείχθηκε ότι οι εναγόμενοι, οι οποίοι ουδόλως είχαν ως σκοπό την προσβολή της προσωπικότητας του ενάγοντος, αμέσως μόλις αυτός διαμαρτυρήθηκε σε αυτούς για την ως άνω δημοσίευση, απέσυραν για λόγους σεβασμού του, τους ως άνω τόμους 2 και 9 και επανακυκλοφόρησαν αυτούς χωρίς τα ένδικα δικόγραφα. Συνεπώς και στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υφίσταται παράνομη προσβολή του ενάγοντος από τους εναγόμενους. Πρέπει, κατά συνέπεια, η αγωγή να απορριφθεί στο σύνολό της ως ουσιαστικά αβάσιμη, να συμψηφισθεί όμως στο σύνολό της η μεταξύ των διαδίκων δικαστική δαπάνη, κατ’ άρθρο 179 ΚΠολΔ, λόγω του δυσερμήνευτου των ως άνω διατάξεων του δικαίου, στις οποίες επιστηρίζεται η ένδικη αγωγή, κατά τα ειδικότερα στο διατακτικό της παρούσας αναφερόμενα. [...]”
Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, Απόφαση υπ' αρ. 1477/2005
“Η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας άρχεται ex lege με τη δημιουργία του έργου, όταν δηλ. το δημιούργημα έχει αποκτήσει μία μορφή αντιληπτή στις αισθήσεις και κύριο προστατευόμενο στοιχείο ενός έργου είναι η μορφή του, δηλ. η συγκεκριμένη διαμόρφωση του. Η αναφορά του νομοθέτη στην «μορφή» ως προστατευόμενο στοιχείο του έργου αλλά και προϋπόθεση της έννοιας του αποδίδει έμμεσα την διεθνώς κρατούσα άποψη ότι στο δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας μόνο η μορφή ή η έκφραση προστατεύεται (η «παρουσίαση» της μορφοποιημένης ιδέας σε έναν οποιοδήποτε υλικό φορέα) κι όχι η ιδέα, σε αντίθεση με το δίκαιο της ευρεσιτεχνίας, όπου αντικείμενο προστασίας είναι το τεχνολογικό επίτευγμα (προϊόν ή μέθοδος), δηλαδή η εφευρετική ιδέα, όπως υλοποιείται μέσα από τις αξιώσεις της ευρεσιτεχνίας. Το περιεχόμενο της βάσης δεδομένων προστατεύεται, ανεξάρτητα από την καλλιτεχνική ή αισθητική του αξία και τον προορισμό του, αλλά σύμφωνα με το κριτήριο της πρωτοτυπίας. Η πρωτοτυπία, η έννοια της οποίας, ως γενικής ρήτρας, δεν προσδιορίζεται (γενικά) από το νόμο, είναι, κατά τη θεωρία της στατιστικής μοναδικότητας, που επικρατεί στη νομολογία, η κρίση ότι κάτω από παρόμοιες συνθήκες και με τους ίδιους στόχους κανένας άλλος δημιουργός, κατά λογική πιθανολόγηση, δεν θα ήταν σε θέση να δημιουργήσει έργο όμοιο ή ότι παρουσιάζει μία ατομική ιδιομορφία ή ένα ελάχιστο όριο «δημιουργικού ύψους» έτσι ώστε να ξεχωρίζει και να διαφοροποιείται από τα έργα της καθημερινότητας ή από άλλα παρεμφερή γνωστά έργα (ΑΠ 257/1995 ΝοΒ 43, σ. 893, ΑΠ 446/1999 ΝοΒ 47, σ. 1184, ΕφΑΘ 8138/2000 ΔΕΕ 2001, σ. 60, ΕφΑΘ 8153/1999 ΕΕμπΔ 2000, 171, Κουμάντου: «Πνευματική Ιδιοκτησία», έκδ. 1995, σ. 98 επ., Καλλινίκου: «Τα θεμελιώδη θέματα του ν. 2121/1993», σ. 22 επ., Λ. Κοτσίρη: «Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας», σ. 59-67).”
Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, Απόφαση 5810/2005
“Κατά το άρθρο 2 παρ. 1 του Ν.2121/93 για την πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα, ως έργο νοείται κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή. Δημιούργημα είναι προϊόν της ανθρώπινης πράξης, που λόγω της ιδιοτερότητας του, διαφέρει στο περιεχόμενο και τη μορφή από όσα προϋπάρχουν. Μορφή είναι η συγκεκριμένη διαμόρφωση του ανθρώπινου πνεύματος, που συνθέτει και συνδέει οργανικά σε αντιληπτική ολότητα τα στοιχεία του περιεχομένου του, προσδίδοντας συγκεκριμένη εκφραστική εφαρμογή στην αφετηριακή ιδέα -– πνευματική προαντίληψη του δημιουργού για το δημιούργημα που επιθυμεί να πραγματοποιήσει. Πρωτοτυπία είναι η ιδιαίτερη ατομικότητα του έργου, που οφείλεται στην προσωπική συμβολή του δημιουργού, όπως η έννοια αυτής έχει διαμορφωθεί από τη θεωρία και τη νομολογία και υπό το καθεστώς του παλαιού δικαίου. Εφόσον συντρέχουν οι παραπάνω όροι ο νόμος προστατεύει το έργο ως αϋλο αγαθό (όχι ως υλικό αντικείμενο καθ´εαυτό που ενσωματώνει το πνευματικό δημιούργημα) και μόνο σε σχέση με την συγκεκριμένη μορφή, που έδωσε σ´αυτό ο δημιουργός του άσχετα από τα μέσα και τον τρόπο της δημιουργίας του ή την αξία και τον προορισμό του ”.
Εφετείο Αθηνών, Απόφαση 2768/2003
“[...]Ένα σχέδιο ή υπόδειγμα θεωρείται νέο, εάν μέχρι το χρόνο της κατάθεσης της αίτησης για καταχώρηση ή εφόσον διεκδικείται προτεραιότητα, μέχρι την ημερομηνία προτεραιότητας, δεν έχει διατεθεί στο κοινό κανένα πανομοιότυπο σχέδιο ή υπόδειγμα. Πανομοιότυπα θεωρούνται τα σχέδια ή υποδείγματα των οποίων τα χαρακτηριστικά διαφέρουν μόνον ως προς τις επουσιώδεις λεπτομέρειες Ένα σχέδιο ή υπόδειγμα έχει ατομικό χαρακτήρα αν η όλη εντύπωση που προκαλεί στον ενημερωμένο χρήστη διαφέρει από εκείνη που προκαλείται στον ίδιο χρήστη από οποιοδήποτε άλλο σχέδιο ή υπόδειγμα το οποίο έχει καταστεί προσιτό στο κοινό πριν από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης για καταχώρηση ή εφόσον διεκδικείται προτεραιότητα πριν από την ημερομηνία της προτεραιότητας. Τέλος κατά το άρθρο 30 του ιδίου ΠΔ «σχέδιο ή υπόδειγμα που έχει καταχωρηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος προεδρικού διατάγματος είναι επίσης δεκτικό προστασίας βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα από το χρόνο κατά τον οποίο δημιουργήθηκε ή αποτυπώθηκε με οποιαδήποτε μορφή». Το νόημα της διάταξης αυτής είναι ότι σχέδιο που έχει καταχωρηθεί κατά τις διατάξεις του παρόντος π.δ. δεν στερείται της προστασίας κατά τις διατάξεις της νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας, εφόσον βέβαια συντρέχουν οι από αυτές οριζόμενες αυστηρότερες προϋποθέσεις, για τις οποίες θα γίνει αναφορά πιο κάτω και όχι ότι η καταχώρηση αποτελεί προϋπόθεση της προστασίας κατά τις διατάξεις αυτές. Έτσι στη σημερινή εσωτερική έννομη τάξη ισχύει ένα σύστημα «μερικώς σωρευτικής προστασίας των σχεδίων και υποδειγμάτων. Δηλ. ισχύει η αρχή της τυπικής προτεραιότητας εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του π.δ. 259/1997 και σωρευτικά αν υπάρχει κατάθεση αλλά και αν δεν υπάρχει κατάθεση και η ισχυρότερη προστασία των διατάξεων περί πνευματικής ιδιοκτησίας εάν συντρέχουν οι διαφορετικές προϋποθέσεις του Ν.2121/1993 που καθιστούν ένα σχέδιο ή υπόδειγμα έργο τέχνης, ανυψώνοντάς το πέρα από τη σφαίρα της πρωτότυπης τεχνικής κατασκευής (Βλ. Φ. Καραγιαννόπουλος σημείωμα υπό την ΜΠΑ 6489/1999 (ασφαλιστικά) ΔΕΕ 1999, 407, Καλλινίκου Πνευματική ιδιοκτησία και συγγενικά δικαιώματα εκδ. 2000 σελ. 36). Πριν από την ισχύ του διατάγματος αυτού, δηλ. την θέσπιση ειδικής νομοθεσίας για τα σχέδια και υποδείγματα σχετική προστασία παρείχε ο νόμος 2121/1993 (άρθ. 2 § 1) ως έργα εφαρμοσμένων Τεχνών εφόσον διέθεταν πρωτοτυπία και η Σύμβαση της Βέρνης του 1886 όπως αναθεωρημένη το έτος 1971 κυρώθηκε με το Ν. 100/1975. Ειδικότερα στο άρθρο 2 § 7 της Σύμβασης της Βέρνης ορίζεται «επιφυλάσσεται εις τας νομοθεσίας των χωρών της Ενώσεως να προσδιορίσουν τον χώρον εφαρμογής των νόμων οίτινες αφορούν τα έργα των εφαρμοσμένων Τεχνών και τα βιομηχανικά σχέδια και πρότυπα ως και τους όρους προστασίας των έργων, σχεδίων και προτύπων τούτων, λαμβανομένου υπόψη του άρθρου 74 της παρούσης συμβάσεως. Δια τα προστατευόμενα εις τας χώρας προελεύσεως απλώς ως σχέδια ή πρότυπα έργα δεν δύναται να ζητηθεί εις άλλην χώραν της Ενώσεως ει μη η ειδική προστασία η παρεχομένη εις την χώραν ταύτην, εις τα σχέδια και πρότυπα. Πάντως αν εις την χώραν αυτήν δεν παρέχεται τέτοια ειδική προστασία τα εν λόγω έργα προστατεύονται ως καλλιτεχνικά έργα». Από τη διάταξη αυτή σε συνδυασμό με τη διάταξη της § 1 του ιδίου άρθρου προκύπτει ότι κατ’ αρχήν προστατεύονται τα έργα τέχνης και ότι τα σχέδια και υποδείγματα προστατεύονται και αν ακόμη δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως έργα τέχνης από το ότι η μορφή τους δεν εκφράζει κάποιο πνευματικό δημιούργημα, προστατεύονται υποχρεωτικά κατά το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας δηλ. και αν δεν έχουν τα προσόντα του έργου τέχνης, εφόσον στη χώρα που ζητείται η προστασία δεν υπάρχει ειδική προστασία (ΑΠ 525/85 ΝοΒ 34,195, ΠΠΒερ 237/1991 ΕΕμπΔ 724, Κουμάντος ο.π. σελ. 117, Λιακόπουλος Βιομηχανική Ιδιοκτησία εκδ. 2000 σελ. 276). Η προστασία όμως αυτή δεν επεκτεινόνταν σε όλα τα σχέδια και υποδείγματα αλλά μόνο σε όσα είχαν διεθνή χαρακτήρα. Έτσι η σύμβαση αυτή δεν εφαρμόζεται για έργα που έχουν δημιουργηθεί από έλληνες πολίτες και έχουν δημοσιευθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα ή είναι αδημοσίευτα (Κουμάντος Πνευματική ιδιοκτησία σελ. 118, Καραγιαννόπουλος ο.π. με περαιτέρω παραπομπές). Σκοπός της ρύθμισης αυτής ήταν η πίεση των χωρών της ενώσεως της Βέρνης να θεσπίσουν ειδικές διατάξεις περί σχεδίων και υποδειγμάτων και να αποφύγουν την παροχή υπέρμετρης προστασίας κατά τις διατάξεις της πνευματικής ιδιοκτησίας (Κουμάντος ο.π. 118). Με την θέσπιση επομένως της ειδικής νομοθεσίας που προαναφέρθηκε πρέπει να γίνει δεκτό ότι η ευνοϊκότερη μεταχείριση των σχεδίων και υποδειγμάτων από τη σύμβαση της Βέρνης, συνιστάμενη στο ότι παρείχετο προστασία και αν το σχέδιο δεν εμφάνιζε πρωτοτυπία, παύει να ισχύει και εφαρμόζεται η εσωτερική νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία χωρίς διακρίσεις.
Ειδικότερα από τη διάταξη του άρθρου 2 § 1 του Ν. 2121/1993 που ορίζει ότι ως έργο νοείται κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή, προκύπτει ότι αντικείμενο προστασίας του νόμου είναι όχι η ιδέα ή η πληροφορία που περικλείει το έργο αλλά η μορφή με την οποία εκφράζεται η οποία πρέπει να είναι πρωτότυπη (Μαρίνος Πνευματική Ιδιοκτησία εκδ. 2000 αριθ. 138). Ο νόμος με εξαίρεση τα προγράμματα του ηλεκτρονικού υπολογιστή δεν δίνει τον ορισμό της πρωτοτυπίας αλλά αφήνει στην επιστήμη και την νομολογία τον προσδιορισμό της έννοιας. Σύμφωνα με τα κριτήρια που διαμορφώθηκαν υπό το καθεστώς του προϊσχύσαντος δικαίου η πρωτοτυπία είναι αποτέλεσμα της προσωπικής συμβολής του δημιουργού χάρις στην οποία το έργο παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη ατομικότητα έτσι ώστε να διακρίνεται από τα διανοητικά προϊόντα της καθημερινότητας. Η ατομικότητα πολλές φορές βασίζεται στην έννοια της στατιστικής μοναδικότητας που προϋποθέτει σύγκριση του έργου με αυτό που προϋπάρχει ή που θα μπορούσε να υπάρχει. Σε άλλες περιπτώσεις γίνεται αναφορά στο στοιχείο του δημιουργικού ύψους κατ’ αναλογίαν προς το κριτήριο του εφευρετικού ύψους» της ευρεσιτεχνίας που ανεβάζει το έργο πάνω από το καθημερινό σύνηθες και κοινό επίπεδο (Καλλινίκου ο.π. σελ. 23). [...]”
Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθήνας, Απόφαση 7518/2000
“[...]Απαντώντας, το Εθνικό Θέατρο αρχικά μεν (έγγραφο υπ' αρ. πρωτ. ***/25.9.2007) δεσμεύθηκε ότι θα μελετήσει τη γνωμοδότηση, εν συνεχεία δε ανέθεσε «στον Υπεύθυνο Δραματολογίου του Εθνικού Θεάτρου τη σύνταξη σχετικής μελέτης», την οποία κοινοποίησε (έγγραφο υπ' αρ. πρωτ. ***/18.10.2007) στον Συνήγορο του Πολίτη σημειώνοντας ότι το πόρισμα αυτής «αποτελεί την τελική θέση του Εθνικού Θεάτρου πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα». Η συγκριτική αυτή μελέτη, προβαίνοντας σε δειγματοληπτική αντιπαραβολή των δύο μεταφράσεων και απαντώντας σε ορισμένα από τα σημεία της προαναφερθείσης «γνωμοδότησης» που είχε προσκομίσει η κ. ***, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «μπορούμε να είμαστε απόλυτοι ως προς την απουσία οποιουδήποτε συσχετισμού των δύο μεταφράσεων, αφού διαφέρουν ουσιαστικά στη φιλοσοφία και τον τρόπο προσέγγισης του πρωτότυπου κειμένου», καθ' όσον «οι όποιες ομοιότητες ... θεωρούνται ως το αναμενόμενο αποτέλεσμα επιλογής ίδιων λέξεων κατά τη διαδικασία της μετάφρασης από μια άλλη γλώσσα». Εν μέρει ικανοποιημένος καθ' όσον είχε κατορθώσει να πείσει το Εθνικό Θέατρο ότι υποχρεούται να εγκύψει στην ουσία της διαφοράς, ο Συνήγορος του Πολίτη κοινοποίησε, ως ώφειλε, την απάντηση του Θεάτρου και τη συνημμένη της «μελέτη» στην κ. ***, η οποία διατύπωσε τις παρατηρήσεις της υπό μορφήν υπομνήματος. Στο από 25.10.2007 εν λόγω υπόμνημα επισημαίνεται κατ' αρχήν ότι η απάντηση «απλώς διαβιβάζει, χωρίς αναφορά σε εφαρμοζόμενες διατάξεις και χωρίς υπαγωγή πραγματικών περιστατικών σε κανόνα δικαίου, τη συγκριτική μελέτη ... που συνέταξε ο υπεύθυνος δραματολογίου, συνεπώς το Εθνικό Θέατρο απέτυχε να παράσχει την απαιτούμενη επαρκή αιτιολογία, η οποία περιλαμβάνει τη διαπίστωση συνδρομής των κατά τον νόμο προϋποθέσεων». Η παρατήρηση αυτή είναι ορθή: η τελική απάντηση του Εθνικού Θεάτρου παραμένει μεν δεκτική νομικής αποτίμησης εφ' όσον εκληφθεί ως απλή πραγματολογική στήριξη της αρχικής (από 30.3.2007) απάντησης, με την οποίαν απλώς αποκρουόταν η υπόνοια αντιγραφής, πλην όμως πάσχει κατά το μέτρο που δεν προβαίνει σε υπαγωγή των πραγματολογικών συμπερασμάτων της «μελέτης», ιδιαίτερα σε σχέση με το απολύτως κρίσιμο ζήτημα του κατά πόσον ο νόμος προστατεύει το «ύφος» ή τη «μορφή».[...]”
Συνήγορος του Πολίτη, Πόρισμα Mάρτιος 2008 (ok, δεν είναι δικαστήριο, αλλά έκρινε τη βασιμότητα της γνωμοδότησης του Εθνικού Θεάτρου με βάση ότι το κριτήριο ύφος-μορφή)
Αυτή η ενδεικτική νομολογία των ετών 2000-2008 επιβεβαιώνει ότι η νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία αναγνωρίζει δικαιώματα των δημιουργών μόνο πάνω στις συγκεκριμένες μορφές που έχουν τα έργα τους και όχι πάνω στις ιδέες, τη “φιλοσοφία”, το “ύφος”, τα concepts κλπ.
Οι δικαστές λοιπόν είναι σε θέση να αντιληφθούν την διάκριση ανάμεσα σε ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και σε προστατευόμενο έργο τέχνης και το έχουν κάνει με ιδιαίτερα ανάγλυφο τρόπο. Είναι ανακριβές λοιπόν να λέγεται ότι η πνευματική ιδιοκτησία "περιορίζει της ιδέες", αφού δεν ασχολείται με αυτές. Τα κριτήρια για την υπαγωγή ενός δημιουργήματος στο πεδίο εφαρμογής της είναι στενά προσδιορισμένα και σίγουρα δεν αποκλείουν κανένα να σκέφτεται, να εμπνέεται και να μιλάει για πράγματα που έχουν ειπωθεί πριν από αυτόν.
13 σχόλια:
@e-lawyer
Ακόμα δεν έχω διαβάσει αυτά τα αποσπάσματα, όμως όσα λες στο τέλος δεν απαντάει στα όσα λέω.
"η νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία αναγνωρίζει δικαιώματα των δημιουργών μόνο πάνω στις συγκεκριμένες μορφές που έχουν τα έργα τους και όχι πάνω στις ιδέες, τη “φιλοσοφία”, το “ύφος”, τα concepts κλπ."
Δεν μιλάω για φιλοσοφία, ύφος, concepts, θεωρία. Μια συγκεκριμένη μορφή είναι ιδέα, αφού μπορεί να σχηματιστεί από τη νόηση.
Διάβασα, και αυτό που λένε τα αποσπάσματα μοιάζει πολύ με αυτό που μας λες. No surprise۔ Είσαι νομικός και ξέρεις το νόμο.
"δεν αποκλείουν κανένα να σκέφτεται, να εμπνέεται και να μιλάει για πράγματα που έχουν ειπωθεί πριν από αυτόν"
-Εδώ βλέπουμε πώς δεν καταλαβαινόμαστε. Στην πλευρά μου, λέω πως δεν είναι καλό να μπορεί κανένας να μιλάει για κάτι, όμως να κάνει ό´τι θέει με κάτι που έχει στο μυαλό του (να αντιγράφει, να τροποποιεί, κλπ) εφόσον ξέρουμε ποιος έγραψε τι, κλπ.
Καταλαβαίνω την διάκριση που κάνει η νομολογία. "Ιδέα" όπως την χρησιμοποιεί σημαίνει "γενική ιδέα", "[ιδέα] ως πηγή έμπνευσης", ή "αφετηριακή ιδέα", και όπως είπες φιλοσοφία, ύφος, ή concepts. "Μορφή" είναι πώς εκφράζεται οι ιδέες ή οι πληροφορίες.
-Αν κάνω λάθος εδώ, πες μου.
Εγώ δεν μιλάω για ιδέες όπως μιλάει για ιδέες η νομολογία. Όταν λέω ιδέα, εννοώ και μορφή, ως σχηματίζεται από τη νόηση. Ο kouk το είπε καλά με παράδειγμα "την αλληλουχία λέξεων, όπως σε ένα ποίημα". Κατά τον νόμο, η αλληλουχία λέξεων συνιστά συγκεκριμένη μορφή, και προστατεύεται εφόσον εμφανίζει πρωτοτυπία. Εγώ λέω πως η αλληλουχία λέξεων συνιστά και (συγκεκριμένη) ιδέα, γιατί μπορεί να σχηματίζεται από τη νόηση, μπορεί να υπάρχει στο μυαλό.
Ο νομολογία δεν χρησιμοποιεί "ιδέα" έτσι. Νομίζω, όμως, ότι όταν μιλάμε για τι είναι καλό και για αυτό πώς πρέπει να αλλάξει ο νόμος, δεν πρέπει να ερμηνέψουμε ιδέα μόνο ως γενική ιδέα, έμπνευση. Αν θέλουμε ο κάθε άνθρωπος να έχει ελευθερία του λόγου και την ελευθερία να κάνει ό'τι μπορεί με το σώμα και με το μυαλό, πρέπει να νοιαζόμαστε για την ευρύτερη έννοια της λέξης.
Ένα έργο μπορεί να εμπνευστεί από πολλές γενικές ιδέες (η νομολογική χρήση της λέξης) Η μορφή είναι μοναδική ιδέα του έργου, δηλ. είναι η συγκεκριμένη ιδέα που αντιστοιχεί επακριβώς στο υλικό έργο, στην υλική μορφή. Η μορφή (αν δεν μιλάμε για την υλική μορφή) είναι πώς σχηματίζεται το έργο στο μαυλό μας.
Σύμφωνα με το Εφετείο Αθηνών, ένα "δημιούργημα" πρέπει να έχει προέλθει από ανθρώπινη πράξη και να διαφέρει από όσα "δημιουργήματα" προϋπάρχουν. Δεκτό.
Όμως ο νομοθέτης αντιλαμβάνεται ότι, για μην μπλοκαριστούν τα πάντα από τα πνευματικά "δικαιώματα", πρέπει να επιτραπεί η χρήση αρκετών πληροφοριών και ιδεών. Οπότε, όπως λένε ή υποννοούν οι αποφάσεις, είναι αναγκαίο να γίνει διάκριση μεταξύ ιδέας/μορφής ώστε να μην οδηγηθεί ο νόμος σε συμπεράσματα που θα συμφωνούσαμε πραγματικά όλοι ότι θα ήταν παράλογα και που θα κάναν εντελώς αδύνατη την πνευματική δημιουργία. Το κριτήριο της διαφορετικότητας από μόνο του θα έβαζε στη κατηγορία "δημιούργημα" σχεδόν οτιδήποτε κάνουμε και λέμε.
Χρειάζεται κάτι πιο περιορισμένο οπότε ο νομοθέτης δίνει μια βασική ιδέα του πως πρέπει να κινηθούν τα δικαστήρια στο να μοιράσουν τα προϊόντα της ανθρώπινης νόησης σε προστατευόμενα και μη-προστατευόμενα, χρησιμοποιώντας μια λέξη, 'μορφή', που οι δικαστές πάνω-κάτω έχουν μια προκατειλημένη διαίσθηση για το τι αντιπροσωπεύει. Έτσι, η διαίσθηση του δικαστή του λέει ότι η πληροφορία, τα σχήματα τα χρώματα κ.λπ., που αντιλαμβάνεται με το μάτι του σε έναν πίνακα ζωγραφικής είναι "μορφή" ενώ η πληροφορία που αντιλαμβάνεται και θα μπορούσε ο ίδιος να μεταφέρει με λόγια σε έναν τρίτο, όπως ότι το θέμα του πίνακα είναι ο "γέρος με τη πίπα", αποτελεί "ιδέα". Οπότε ο δικαστής αισθάνεται αρκετά σίγουρος ώστε να πει ότι η μορφή του πίνακα προστατεύεται ενώ το θέμα, η ιδέα, του πίνακα δεν προστατεύεται. Πολύ βολικό, ειδικά όταν έχεις προαποφασίσει ότι πρέπει να προσφέρεις "προστασία" και ψάχνεις να βρεις πως θα το κάνεις χωρίς να σε πάρουν με τις ντομάτες. Που βασίζεται όμως πραγματικά; Εάν ζωγραφίσω στο χαρτομάντιλο μου έναν γέρο με μια πίπα τότε έχω αντιγράψει το θέμα, την ιδέα, του πίνακα, ενώ αν βγάλω μία φωτογραφία έχω αντιγράψει την εικόνα, τη μορφή, του πίνακα. Αντιγραφή πληροφορίας είναι το ένα, αντιγραφή πληροφορίας είναι και το άλλο. Σε κάθε περίπτωση, το καλύτερο που θα μπορούσε κανείς να κάνει θα ήταν να βάλει κάποιο κριτήριο με βάση των μετρικών της θεωρίας πληροφορίας, αλλά το που θα έμπαινε αυτό θα ήταν και πάλι αυθαίρετο γιατί η θεωρία πληροφορίας είναι αγνωστική όσον αφορά τους ανθρώπινους σκοπούς.
Αλλά ακόμα και αν δεχτούμε ότι η διαίσθηση του δικαστή είναι αρκετή να διακρίνει τη μορφή από την ιδέα (κάτι αδύνατο στη πραγματικότητα) υπάρχει το πρόβλημα του προσωπικού δεσμού με τον δημιουργό. Εξ'άλλου η προστασία συμβαίνει υπέρ κάποιου και αυτός ο κάποιος είναι ο τελικός λόγος που την υιοθετεί ο νόμος. Χρειάζεται λοιπόν και ένα ακόμη συστατικό για να γίνει μια πληροφορία προστατευόμενο δημιούργημα, πέραν δηλαδή της διαφορετικότητας από άλλες γνωστές πληροφορίες και του χαρακτηρισμού της ως μορφή και όχι ιδέα. Αυτό το συστατικό είναι, λένε τα δικαστήρια, η σημαντική προσωπική δημιουργική συμβολή ενός ατόμου. Δεν χρειάζεται να αναφέρω τις δυσκολίες να ορίσεις τι είναι η δημιουργική συμβουλή, να καθορίσεις "πόση" περιέχεται σε ένα έργο και το πότε μια συμβολή είναι "σημαντική", να αναφέρω απλά ότι η μείωση της σημασίας της εκδοτικής συνεισφοράς στην απόφαση του Εφετείου Θεσσαλονίκης μου φαίνεται εντελώς αυθαίρετη και εν τέλη άθλια.
Το μεγάλο πρόβλημα όμως δεν είναι στο να αναγνωρίσουμε ότι ένας δημιουργός επιτελεί ένα έργο με το να δώσει μορφή σε έννοιες και ιδέες που έχει (και) αυτός στο κεφάλι του. Αυτό είναι φυσικό και ο δημιουργός μπορεί να απαιτήσει, υπό την απειλή του να μην επιτελέσει το έργο ή επιλέγοντας κατάλληλα τον τρόπο επιτέλεσης του, να επιβραβευτεί γιά αυτό του το έργο. Το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι όταν ο δημιουργός δίνει μια μορφή στα νοήματα και τις ιδέες που έχει στο κεφάλι του, αλλά που υπάρχουν ή δύνανται να υπάρχουν σε πάνω από έναν άνθρωπο, κατοχυρώνει στον εαυτό του μια αξία που είχε προηγουμένως και κάποιος άλλος. Γιατί δεν ισχύει ότι η συγκεκριμένη μορφή ενός πνευματικού έργου έχει έναν τρόπο ύπαρξης ο οποίος περιορίζεται σε έναν άνθρωπο, και εδώ είναι η ουσιώδης διαφορά με τα υλικά αγαθά. Ακόμη και στη περίπτωση του αέρα που αναπνέουμε η πράξη της αναπνοής παίρνει κάτι που δεν ανήκει σε κανέναν, έναν τμήμα του όγκου της ατμόσφαιρας, και το κάνει αναγκαστικά κτήμα ενός ανθρώπου με το να το βάζει μέσα στο σώμα του. Μπορούμε όλοι να αναπνεύσουμε από την ατμόσφαιρα αλλά δεν μπορούμε όλοι να αναπνεύσουμε την ίδια αναπνοή, το ίδιο τμήμα της ατμόσφαιρας που εισπνέει μόνο ένας. Αντίθετα, όταν ο δημιουργός παίρνει τις ιδέες και τα νοήματα που υπάρχουν στον πολιτισμό μας, που δεν ανήκουν σε κανέναν, και τους δίνει μια μορφή μέσα στο μυαλό του αρχικά και μετά στο χαρτί, τίποτα σε αυτό που κάνει δεν εμποδίζει κανέναν άλλο να δώσει σε δικά του μέσα την ίδια μορφή, εφόσον την αντιληφθεί. Χρειάζεται κάτι επιπλέον το οποίο δεν μπορεί όμως να βασιστεί στην αρχή από την οποία εκπορεύεται κάθε είδους ιδιοκτησία, δηλαδή στην ιδιοκτησία του σώματος μας, γιατί η έννοια της πληροφορίας είναι ανεξάρτητη της ύλης και άρα του σώματος μας. Αυτό βεβαίως είναι εξαιρετικά ευτυχές. Είναι σαν να σου δίνουν δωρεάν φαγητό. Όμως αυτό φαίνεται δε βολεύει κάποιους οπότε χρειάζεται μια άρνηση της φύσης, μια άρνηση της πραγματικότητας, στη μορφή νομικής απαγόρευσης και στη δημιουργία τεχνητής σπανιότητας.
Δεν συμφωνώ με τον αφορισμό "άθλια" για την απόφαση του Εφετείου Θεσσαλονίκης. Το Δικαστήριο αναγνωρίζει συγγενικό δικαίωμα στον εκδότη, όπως ορίζει ο νόμος. Το να τον αναγνώριζε ως συνδημιουργό, τη στιγμή που η δική του συμβολή είναι αυτή που αναφέρει η απόφαση (και όχι λ.χ. κάποια συμμετοχή στο εικαστικό αποτέλεσμα που ενέχει δημιουργικό ύψος) θα σήμαινε παραβίαση της διάκρισης ανάμεσα σε πνευματικό και συγγενικό δικαίωμα. Δηλαδή παραβίαση του νόμου. Αυτός που βάζει τα λεφτά και την οργάνωση δεν μπορεί να εξισωθεί με τον δημιουργό, αφού δεν παράγει έργο κατά την έννοια του άρθρου 2 αλλά δημιουργεί τις συνθήκες για την παραγωγή του έργου, με σκοπό την εκμετάλλευσή του. Εϊναι σαφέστατα διακριτός ο ρόλος του απο τον δημιουργό. Αλλιώς θα εξισώναμε και τον ηθοποιό με τον συγγραφέα, τον τραγουδιστή με τον στιχουργό και τον παραγωγό με τον σκηνοθέτη.
@e-lawyer:
Ας πάρουμε λοιπόν την ιδέα "η υπερηφάνεια και η χαρά που ένιωσα ως 14χρονος το 1985 όταν η Εθνική μπάσκετ κέρδισε το Πανευρωπαϊκό". Το έγραψα. Την μετέδωσα; Όχι τόσο καλά όσο αν μπορούσα να συνοδέψω την φράση μου με μερικές φωτογραφίες (copyrighted) και το "We are the Champions" (copyrighted).
Ο νόμος μου απαγορεύει να μιλήσω δημόσια για αυτό το γεγονός χρησιμοποιώντας τα σύμβολα, τις εικόνες και τους ήχους που θα το περιέγραφαν με τον καλύτερο τρόπο.
Αυτό είναι το πρόβλημά μου...
Δεν θα σου στοιχίσει ακριβότερα από το κόστος που καταβάλλει ένας ζωγράφος για να αγοράσει τα πινέλα και τις μπογιές του ώστε να φτιάξει έναν πίνακα.
Άλλωστε, ένα κείμενο με την προσωπική σου ματιά και με μια-δυο φωτογραφίες σου από εκείνη την εποχή μπορεί να είναι πιο ενδιαφέρον και πρωτότυπο από ένα ακόμη βιντεάκι στο youtube.
@e-lawyer: (τώρα κάνουμε επικίνδυνο άλμα διότι συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα, και εγώ πληρώνω τον υπολογιστή μου, το hosting μου κ.λ.). Αλλά, πάμε:
Δεν ξέρω ποιο είναι το κόστος, ίσως να έχεις δίκιο. Η αγορά στην οποία γίνονται αυτές οι αγοροπωλησίες δεν μου επιτρέπει (πρακτικά) να συμμετέχω.
Στην δική μας περίπτωση, πάει ο ζωγράφος να αγοράσει μπογιές και πινέλα και του αρχίζουν:
- θα υπογράψουμε ένα συμβόλαιο
- ανάλογα με το πόσοι υπολογίζεις ότι θα δουν τον πίνακα, θα μας δίνεις και 0.001Euro.
- θα επιτρέπεις να αντιγράψει κάποιος τον πίνακα;
- θα είναι μόνο για έκθεση σε πινακοθήκες ή και προς πώληση;
- τί είδους πίνακας είναι; μήπως είναι για διαφήμιση κάποιου προϊόντος; γιατί τότε αλλάζει το κόστος.
- μέχρι πότε θα εμφανίζεται ο πίνακας σε πινακοθήκες;
Μία κατάσταση που δεν ξέρω πώς τα θα τα αντιμετώπιζαν οι επαγγελματίες ζωγράφοι, αλλά σίγουρα τον ερασιτέχνη θα τον απέτρεπαν.
Είναι πιο αυτοματοποιημένο με τις τράπεζες φωτογραφιών και ήχων.
Σχετικό-άσχετο, μιας και οδηγήθηκα συνειρμικά με την αναφορά σε "ζωγράφους, μπογιές και πινέλα".
Πριν 30 μήνες είχα αναδημοσιεύσει σε βιβλιοφιλικό μπλογκ μου, φωτογραφία ενός γνωστού ολλανδού καλλιτέχνη φωτογράφου, με πλήρη αναφορά πηγής και προέλευσης, όπως συνηθίζω. Λίγο καιρό αργότερα, ο καλλιτέχνης μου στέλνει μέηλ και απαιτεί να καταθέσω στον λογαριασμό του, εντός μιας βδομάδας, το ποσό των 480 ευρώ, που, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο International Copywright Law, ήταν η χαμηλότερη χρέωση που ο καλλιτέχνης την υπολόγισε με την μικρότερη αναγνωσιμότητα "1 to 5000 viewers", ώστε να μην φανεί ιδιαίτερα απαιτητικός.
Η πρώτη μου σκέψη ήταν να του απαντήσω "Πάρε τ'......" αλλά αφ' ενός μεν δεν ήξερα πώς το λένε στα ολλανδικά, αφ' ετέρου δεν τα ... διέθετα.
Συγκρατήθηκα, λοιπόν, και του απάντησα ότι κανονικά θα έπρεπε να είναι ευχαριστημένος που κάποια έργα του γίνονται κτήμα σε περισσότερους, και επομένως γίνεται πιο γνωστός και ανεβαίνει η "αξία" του, αναφέροντάς του ταυτόχρονα ότι άλλοι συνάδελφοί του καλλιτέχνες, όπως και λογοτέχνες, που μέσω google είδαν τις αναφορές μου σ' αυτούς, με ευχαρίστησαν για την προβολή και διάδοση του έργου τους. Έκλεισα, γράφοντάς του ότι δεν θα του καταβάλω το ποσόν που μου ζητάει και απλώς θα αποσύρω τη φωτογραφία του. Και ότι ως άνθρωπος του πνεύματος και της τέχνης θα έπρεπε να είναι περισσότερο γενναιόδωρος.
Επανήλθε, υποδεικνύοντάς μου αυτή τη φορά ένα λινκ με έργα του και άλλες αναρτήσεις, και ζητώντας μου να το αναρτήσω ως σύνδεσμο στο μπλογκ μου. Έκρινα πως το λινκ αυτό δεν ήταν κατάλληλο για υπόδειξη μέσω του μπλογκ μου (για λόγους που δεν επιθυμώ να αναφέρω), δεν ικανοποίησα την απαίτησή του και έκτοτε δεν με ξαναενόχλησε. Θα μπορούσε, όμως, να εξασκήσει το δικαίωμα που του παρείχε ο νόμος. Γιατί, τελικώς, δεν το έπραξε, δεν μπορώ να το ξέρω.
Είναι αυτό που λέω από την αρχή: δεν νομιμοποιείσαι να υποδείξεις στον άλλο πως θα ασκήσει τα δικαιώματά του. Πρέπει να του αναγνωριστεί η ευχέρεια είτε να τα δίνει δωρεάν στο κοινό είτε να χρεώνει κλπ. Αυτή η πατερναλιστική άποψη ότι εμείς γνωρίζουμε τι είναι καλύτερο για τον καλλιτέχνη και θα το επιβάλλουμε κι όλας νομίζω πως είναι προσβλητικό και παραβιάζει την ελευθερία του άλλου για το πως θα διαθέτει τα προϊόντα της διάνοιάς του. Καλύτερα είναι να εξηγούμε και να τον καλούμε να αποφασίσει ο ίδιος.
Aφού σημειώσω ότι εκτιμώ το ίδιο τα "προϊόντα της διανοίας" με τα προϊόντα της χειρωνακτικής εργασίας κάποιου (για να μην πω ότι εκτιμώ περισσότερο τα δεύτερα), και αδυνατώ να διακρίνω τα προϊόντα της εργασίας σε "αριστοκρατικά" (του "πνεύματος") ή "παρακατιανά" (των χεριών) να γράψω ότι εννοώ την ευχέρεια του καθένα να τα διαθέτει όπου και όπως θέλει - (εκτός αν δεχόμαστε ότι τα "προϊόντα της διανοίας" δεν τα παράγουν εργαζόμενοι αλλά χασομέρηδες). Αυτό που δεν εννοώ, είναι πώς γίνεται να "αμολάει" κάποιος το "έργο της διανοίας" του, στο χάος του διαδικτύου, και να απαιτεί εκ των υστέρων την αναδημοσίευση τους επί πληρωμή. Είναι σαν να πετάει ένας ξυλουργός στη μέση του ωκεανού το σκαμνάκι που έφτιαξε, και να απαιτεί αμοιβή για την κατασκευή του από αυτόν που το βρήκε και το άφησε στην πλατεία του χωριού του για να κάθονται όσοι το επιθυμούν.
Εδώ, όπως καταλαβαίνεις, δεν πρόκειται για λογοκλοπή ή πλαστογράφηση ή γενικότερα "κλοπή ιδιοκτησίας" αλλά για κάτι διαφορετικό.
Γι αυτό το διαφορετικό έχω αντιρρήσεις και, βέβαια, όπως έχω ξαναγράψει, προσπαθώ να το ερμηνεύσω με την ανθρώπινη λογική και όχι με την νομική. Θα μπορούσα, ίσως, να καταλάβω και να σεβαστώ την επιθυμία του ολλανδού να μην συμπεριλάβω τη φωτογραφία του στο μπλογκ μου, αλλά την επί πληρωμή παραμονή της, όχι, δεν την καταλαβαίνω, ούτε την σέβομαι στην τελική. Ο ίδιος τα ανάρτησε στο διαδίκτυο, δεν τα φωτογράφησαν λαθραία κάποιοι τρίτοι. Tην αντίδρασή του την εντάσσω στο ίδιο (κακόβουλο) σχέδιο των κεφαλοκυνηγών που βιοπορίζονται ψάχνοντας για "αφελή θύματα".
Σαν τους εντεταλμένους εκπρόσωπους – δεν γνωρίζω αν ήταν της ΑΕΠΙ ή άλλου παρόμοιου οργανισμού (διάβαζε: εμπορικής επιχείρησης) – που απαίτησαν είσπραξη πνευματικών δικαιωμάτων από γνωστή μου, ιδιοκτήτρια ενός μικρού κοσμηματοπωλείου, επειδή άκουγε μουσική από το τρανζιστοράκι που είχε στο γραφείο της! Kατά την λογική αυτών των οργανισμών (διάβαζε: εμπορικών επιχειρήσεων), "λογική" που καλύπτεται από Νόμο, ο περαστικός άκουγε την μουσική από το τρανζίστορ που είχε πάνω στο γραφείο της και έλεγε "ας μπω μέσα να αγοράσω ένα κόσμημα για να μπορέσω να ακούσω όλο τον Τσαλίκη"! Σ' αυτή τη λογική αναφέρομαι. Βρίσκεις να είναι "ανθρώπινη";
Συμφωνώ μαζί σου σε όλα εκτός από μία μικρή λεπτομέρεια: η συγκατάθεση κάποιου ότι μπορείς να χρησιμοποιήσεις τα έργα του δεν αρκεί να είναι τεκμαιρόμενη ή σιωπηρή, αλλά ο νόμος απαιτεί να είναι γραπτή.
Σχετικά με την απόφαση του Εφ. Θεσσαλονίκης: έχεις δίκιο ότι το "άθλια" ήταν αφοριστικό, αφού όπως λες απλά εφαρμόζαν τον νόμο. Και ευτυχώς που ο νόμος αναγνωρίζει τουλάχιστον κάποια δικαιώματα στον εκδότη. Όμως, απ'ότι καταλαβαίνω διαβάζοντας την απόφαση, ο ενάγων ήταν ο δημιουργός. Πιθανότατα δηλαδή ο δημοσιογράφος ή συγγραφέας που έγραψε κάποιο κείμενο για ένα περιοδικό ή άλλο έντυπο ζητάει, επί τη βάση των πνευματικών δικαιωμάτων του, κάτι από τον εκδότη, που του προσέφερε χρήματα, αρχειακό υλικό, και τα εκτυπωτήρια του για να γραφτεί το κείμενο σε χαρτί. Δεν γνωρίζω τι είναι αυτό το κάτι, όμως εάν υποθέσουμε ότι ο πνευματικός δικαιούχος ζητάει να σταματήσει ο εκδότης να κάνει κάτι, κατά τα άλλα νόμιμο, με την εν λόγω έκδοση, όπως να πουλάει αντίτυπα της, τότε αυτό είναι για μένα άθλιο.
Δημοσίευση σχολίου