Πνευματική ιδιοκτησία: το ηθικό δικαίωμα του δημιουργού

Άρθρο 4: Το ηθικό δικαίωμα

1. Το ηθικό δικαίωμα δίνει στο δημιουργό ιδίως τις εξουσίες: 

α) της απόφασης για το χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο κατά τους οποίους το έργο θα γίνει προσιτό στο κοινό (δημοσίευση), 

β) της αναγνώρισης της πατρότητάς του πάνω στο έργο και ειδικότερα την εξουσία να απαιτεί, στο μέτρο του δυνατού, τη μνεία του ονόματός του στα αντίτυπα του έργου του και σε κάθε δημόσια χρήση του έργου του ή, αντίθετα, να κρατάει την ανωνυμία του ή να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο, 

γ) της απαγόρευσης κάθε παραμόρφωσης, περικοπής ή άλλης τροποποίησης του έργου του, καθώς και κάθε προσβολής του δημιουργού οφειλομένης στις συνθήκες παρουσίασης του έργου στο κοινό, 

δ) της προσπέλασης στο έργο του, έστω και αν το περιουσιακό δικαίωμα στο έργο ή η κυριότητα στον υλικό φορέα του έργου ανήκει σε άλλον, οπότε η προσπέλαση πρέπει να πραγματοποιείται κατά τρόπο που προκαλεί τη μικρότερη δυνατή ενόχληση στο δικαιούχο, 

ε) προκειμένου περί έργων λόγου ή επιστήμης, της υπαναχώρησης από συμβάσεις μεταβίβασης του περιουσιακού δικαιώματος ή εκμετάλλευσής του ή άδειας εκμετάλλευσής του εφόσον αυτό είναι αναγκαίο για την προστασία της προσωπικότητάς του εξαιτίας μεταβολής στις πεποιθήσεις του ή στις περιστάσεις και με καταβολή αποζημίωσης στον αντισυμβαλλόμενο για τη θετική του ζημία.

2. Στην τελευταία περίπτωση της προηγούμενης παραγράφου, η υπαναχώρηση ενεργεί μετά την καταβολή της αποζημίωσης. Αν, μετά την υπαναχώρηση, ο δημιουργός αποφασίσει και πάλι να προβεί σε μεταβίβαση ή εκμετάλλευση του έργου ή έργου παραπλήσιου, οφείλει κατά προτεραιότητα να προσφέρει στον παλαιό αντισυμβαλλόμενό του τη δυνατότητα να ανακαταρτίσει την παλαιά σύμβαση με όρους όμοιους ή ανάλογους προς εκείνους που ίσχυαν κατά το χρόνο της υπαναχώρησης.

3. Το ηθικό δικαίωμα είναι ανεξάρτητο από το περιουσιακό δικαίωμα και παραμένει στο δημιουργό ακόμα και μετά τη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος.

________

Δημοσίευση, πατρότητα, ακεραιότητα, προσπέλαση, υπαναχώρηση σε περίπτωση μεταβολής πεποιθήσεων

Αυτές οι πέντε (κωδικοποιημένα) είναι οι εξουσίες που δίνει το ηθικό δικαίωμα στον δημιουργό. Σχετίζονται με τον προσωπικό δεσμό του δημιουργού με το έργο (όπως αναφέρει το άρθρο 1) και είναι εξουσίες ανεξάρτητες από το περιουσιακό δικαίωμα. 

Προστατεύονται ακόμα και τα ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα. 

Η προστασία της ακεραιότητας του έργου (γ) συνδέει το ηθικό δικαίωμα με την διάταξη περί παράγωγων έργων: ο δημιουργός έχει δικαίωμα να απαγορεύσει κάθε παραμόρφωση, περικοπή, τροποποίηση του έργου του. Προσοχή όμως: το δικαίωμα αυτό περιορίζεται λ.χ. από το δικαίωμα παράθεσης αποσπασμάτων (άρθρο 19) που αναφέρει ότι η παράθεση σύντομων αποσπασμάτων για την υποστήριξη κριτικής κλπ επιτρέπεται εφόσον δεν θίγεται η κανονική εκμετάλλευση του έργου. Το κεφάλαιο των "περιορισμών" επιτρέπει κι άλλες αποκλίσεις για λόγους  fair use.

Ανεξάρτητο aπό το περιουσιακό δικαίωμα

Το ηθικό δικαίωμα δεν παρακολουθεί την μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος στον δημιουργό. Ο νόμος μάλιστα αναφέρει στο άρθρο 12 ότι είναι αμεταβίβαστο. Στην πράξη, οι συμβάσεις με τους παραγωγούς αναφέρουν συνήθως μεταβίβαση και του ηθικού δικαιώματος. Υπάρχουν βέβαια ορισμένοι κανόνες αναγκαστικού δικαίου, όπως το (ε) οι οποίες είναι σαφώς αμεταβίβαστες, για λόγους προστασίας της αξιοπρέπειας του δημιουργού. 

Η ανεξαρτησία του ηθικού δικαιώματος συνεπάγεται ότι η προσβολή του θεμελιώνει αποζημίωση ανεξάρτητα από την εμπορική ή μη χρήση του έργου από τον προσβολέα.