Κεφάλαιο 3ο |
 |
1. Το περιουσιακό δικαίωμα μπορεί να μεταβιβασθεί μεταξύ ζώντων ή αιτία θανάτου. 2. Το ηθικό δικαίωμα είναι αμεταβίβαστο μεταξύ ζώντων. Μετά το θάνατο του δημιουργού, το ηθικό δικαίωμα περιέρχεται στους κληρονόμους του, που οφείλουν να το ασκούν σύμφωνα με τη θέληση του δημιουργού, εφόσον τέτοια θέληση έχει ρητά εκφρασθεί. ________ Μεταβίβαση περιουσιακού, αμεταβίβαστο ηθικού δικιαιώματος Πάνω σε αυτή τη διάταξη βασίζεται το οικοδόμημα της επιχειρηματικής εκμετάλλευσης της πνευματικής ιδιοκτησίας: την δυνατότητα μεταβίβασης των περιουσιακών δικαιωμάτων από τον δημιουργό σε παραγωγό/εκδότη/εταιρία. Οι εταιρίες δεν είναι πρωτογενείς φορείς των δικαιωμάτων αυτών. Ωστόσο, ο νόμος γίνεται μάλλον πατερναλιστικός απαγορεύοντας τη μεταβίβαση του ηθικού δικαιώματος. Γιατί δηλαδή να μην αποφασίζει η εταιρία και όχι ο δημιουργός τον χρόνο διάθεσης του έργου στο κοινό; Στην πράξη φυσικά αυτά καταστρατηγούνται σε καθημερινή βάση και αυτό αποδεικνύει ότι οι ακραίες και απόλυτες διατάξεις δεν μπορούν να είναι πράγματι δεσμευτικές και ο νόμος χάνει την κανονιστική του δύναμη. |
8 σχόλια:
«Πάνω σε αυτή τη διάταξη βασίζεται το οικοδόμημα της επιχειρηματικής εκμετάλλευσης της πνευματικής ιδιοκτησίας»
Δηλαδή το οικοδόμημα της εκμετάλευσης των δημιουργών από τις επιχειρήσεις.
Η διάταξη αυτή εκφράζει την (πολύ συμφέρουσα για τις επιχειρήσεις) αντίληψη ότι το πνευματικό δημιούργημα είναι εμπόρευμα το οποίο μπορεί επομένως να κυκλοφορήσει στην αγορά.
Πώς μπορεί να είναι εμπόρευμα κάτι που μπορεί να αναπαράγεται απεριόριστα;
Πώς μπορεί να είναι εμπόρευμα κάτι που μπορεί να διανεμηθεί σε όλους χωρίς να το στερηθεί κανείς;
Η ίδια αυτή αντίληψη περί «εμπορεύματος» συνεπάγεται την αντίληψη ότι το πνευματικό δημιούργημα (ή ο υλικός του φορέας ή το δικαίωμα χρήσης) μπορεί να αποφέρει εξωφρενικά υψηλά κέρδη αν «πωληθεί». Αυτά τα εξωφρενικά κέρδη δημιουργούν μια αγανάκτηση και κάνουν κάποιους να αισθάνονται λιγότερο ένοχοι για την πειρατεία, κακώς κατά την γνώμη μου.
Ο δημιουργός πρέπει να αποκτά ένα δικαίωμα (λογικής, όχι εξωφρενικής) αμοιβής για το έργο του. Η αμοιβή αυτή είναι είναι ο μισθός για τον κόπο του, δεν είναι νοητή η μεταβίβασή της σε κανέναν.
"Ο δημιουργός πρέπει να αποκτά ένα δικαίωμα (λογικής, όχι εξωφρενικής) αμοιβής για το έργο του. Η αμοιβή αυτή είναι είναι ο μισθός για τον κόπο του, δεν είναι νοητή η μεταβίβασή της σε κανέναν."
Δηλαδή να παίρνει τα ίδια χρήματα ο δημιουργός είτε τον διαβάσουν 5 άνθρωποι είτε 5.000.000 άνθρωποι; Αυτό το θεωρείς δίκαιο; Να κάνεις παγκόσμια επιτυχία και να πεθαίνεις στην ψάθα;
Για το θέμα της μεταβίβασης: αμφισβητείς την εξουσία διάθεσης του έργου σε τρίτους. Γιατί "δεν είναι νοητή" η μεταβίβαση; Χρειάζεται περισσότερη επεξεργασία αυτή η σκέψη, ιδίως όταν είναι όχι απλώς νοητή αλλά καθημερινή πρακτική.
e-Lawyer: Με την φράση που σχολιάζεις στην πρώτη παράγραφο της απάντησής σου εννοούσα κυρίως ότι το δικαίωμα αμοιβής πρέπει να αναγνωρίζεται στον δημιουργό και μόνον. Αλλά με την ευκαιρία και αφού ανοίγεις το θέμα του ύψους της αμοιβής:
«Δηλαδή να παίρνει τα ίδια χρήματα ο δημιουργός είτε τον διαβάσουν 5 άνθρωποι είτε 5.000.000 άνθρωποι;»
Κάποια αναλογία σε λογικά πλαίσια μπορεί να υπάρχει, αλλά:
1) Αν διαβασθεί από 5,000,000 ανθρώπους θα έχει ήδη μεγάλο κέρδος, δεν θα «πεθάνει στην ψάθα». Η φήμη θα του αποφέρει μελλοντικά κέρδη αλλά και διαφόρων ειδών προνόμια. Με το υπάρχον σύστημα και σε ακραίες περιπτώσεις, όπως αυτές των τραγουδιστών της εμπορικής μουσικής (οι οποίοι καρπώνονται τα «συγγενικά δικαιώματα»), τα κέρδη μπορούν να ξεπεράσουν κάθε όριο. Δεν μπορώ να δεχθώ ότι ένας άνθρωπος γίνεται πλούσιος με εργασία ενός μηνός ενώ ένας άλλος δουλεύει 8 ώρες την ημέρα μια ζωή και δεν μπορεί να ζήσει αξιοπρεπώς ή να σπουδάσει τα παιδιά του.
Από άλλη οπτική (Εις άτοπον απαγωγή):
Οι επιστημονικές ανακαλύψεις δεν καλύπτονται από πνευματικά δικαιώματα.
Η μηχανική του Νεύτωνα (το περιεχόμενο, όχι το βιβλίο καθ' εαυτό) έχει διαβασθεί από πολλά δισεκατομμύρια ανθρώπους, περισσότερους από όσους θα αγοράσουν έναν δίσκο της Μπρίτνεϋ Σπίαρς. Ο Νεύτων αμείφθηκε για την μηχανική με λίγα ποσοστά από τις πωλήσεις του βιβλίου, μια πανεπιστημιακή θέση, διάφορες θέσεις σε επιστημονικές επιτροπές και την εκτίμηση των συγχρόνων του, ενώ η Μπρίτνεϋ Σπίαρς κερδίζει αμύθητα ποσά από έναν μόνο δίσκο. Πού οφείλεται άραγε αυτή η διαφορά;
Μα βέβαια, οι δίσκοι της Μπρίτνεϋ Σπίαρς είναι για την ανθρωπότητα πολύ σημαντικότεροι από τους νόμους του Νεύτωνα!
Η παραπάνω αξιολόγηση δεν είναι υποκειμενική και αυθαίρετη. Βασίζεται στο αντικειμενικό κριτήριο με το οποίο η καπιταλιστική κοινωνία κρίνει τις αξίες: Τα κέρδη από τις πωλήσεις!
2) Ο αριθμός των 5,000,000 δημιουργείται συνήθως από την διαφήμιση, όχι από τον αυθόρμητο θαυμασμό και την εκτίμηση του κοινού για το έργο. Όποιος νομίζει ότι επιλέγουμε τα έργα μόνοι μας ας το ξανασκεφθεί: Ιδιαίτερα στον τομέα της εύκολης διασκέδασης (ο μεγαλύτερος και πιο κερδοφόρος) οι διαφημιστικοί μηχανισμοί είναι πανίσχυροι, οι περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν αυτό που θα φέρει κέρδη στην βιομηχανία της διανομής.
e-Lawyer: Σχετικά με την δεύτερη παράγραφο της απάντησής σου (μεταβίβαση) ελπιζω να επανέλθω αύριο, είναι αργά και τα βλέφαρά μου βαραίνουν...
Δεν είναι "αναλογία σε λογικά πλαίσια" να εισπράττει ο δημιουργός το 10% της τιμής του βιβλίου του όπως προβλέπει ο ν.2121? Νομίζω ότι είναι ήδη αρκετά μικρό ποσοστό...
Ναι, είναι μικρό (ή μάλλον του εκδότη είναι μεγάλο) ποσοστό ιδιαίτερα για μια μικρή αγορά βιβλίου όπως είναι η Ελληνική. Νομίζω πάντως ότι πρέπει να τεθούν κάποια όρια όχι μόνο στην διάρκεια των πνευματικών δικαιωμάτων (70 χρόνια μετά τον θάνατο, έλεος!), αλλά και στην μέγιστη κερδοφορία. Πάνω από κάποιο μέγιστο όριο οι εισπράξεις θα ήταν λογικό να σταματούν. Έτσι θα αποφεύγαμε φαινόμενα του τύπου Μπρίτνεϋ Σπίαρς.
Βέβαια στην πράξη κάθε περίπτωση είναι διαφορετική: Άλλη εργασία απαιτεί ένα μυθιστόρημα, άλλη ένας πίνακας ζωγραφικής (στην περίπτωση αυτή μάλιστα το έργο δεν μπορεί να διαχωρισθεί από τον υλικό του φορέα), άλλη μια συμφωνία, άλλη ένα τραγούδι τριών λεπτών κ.λ.π. Οι νομοθέτες θα είχαν πολλά δύσκολα προβλήματα να λύσουν, πολλά μη μετρήσιμα μεγέθη να εκτιμήσουν και πολλές ισορροπίες να επιτύχουν.
Αλλά η σημερινή κατάσταση δημιουργεί πολλές αδικίες και δεν είναι σωστό να διατηρείται.
Σχετικά με την μεταβίβαση:
Τα πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν για να αποφέρουν κέρδη στην βιομηχανία της διανομής. Η βιομηχανία αυτή σήμερα δεν έχει άλλο σκοπό εκτός από την διαφήμιση, διότι η κυκλοφορία των έργων μπορεί να γίνει διαφορετικά, τουλάχιστον για τα έργα που είναι δυνατόν να μετατραπούν σε ψηφιακή μορφή. Οι διανομείς μπορούν να αμειφθούν για την υπηρεσία τους με άλλους τρόπους (π.χ. σύμβαση έργου) και νομοθετική μέριμνα πρέπει να ληφθεί ώστε οι δημιουργοί να μην εκβιάζονται σε δυσμενείς και άδικες για αυτούς συμβάσεις.
Τα πνευματικά δικαιώματα υπάρχουν για να εξασφαλίζεται αμοιβή στους δημιουργούς οι οποίοι διαφορετικά δεν θα είχαν άλλον τρόπο αμοιβής για το έργο τους.
Αυτά νομίζω υπαγορεύει το αίσθημα περί δικαίου που τείνει να διαμορφωθεί σήμερα, ιδιαίτερα στους νεώτερους ανθρώπους που χρησιμοποιούν με φυσικό τρόπο την ψηφιακή τεχνολογία.
1) Τα πνευματικά δικαιώματα επομένως πρέπει να εξασφαλίζουν αμοιβή στους δημιουργούς και μόνο σε αυτούς. Αν τα δικαιώματα αυτά μεταβιβασθούν, τότε κάποιος άλλος θα αμειφθεί για την εργασία που έκανε ο δημιουργός. Αυτά που η κοινωνία και το κοινό προόριζε για τον δημιουργό θα καταλήξουν σε άλλες τσέπες.
2) Η μεταβίβαση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να γίνονται οι δημιουργοί αντικείμενα εκμετάλλευσης.
3) Το πνευματικό έργο αν μπορεί να μετατραπεί σε ψηφιακή μορφή δεν είναι κοινό εμπόρευμα, όπως ανέφερα και παραπάνω, και δεν μπορεί να «μεταπωληθεί».
Ένα παράδειγμα της μεταβίβασης εν δράσει:
Υπάρχουν βιβλία που μετά από μια πρώτη έκδοση παραμένουν στην αφάνεια, διότι ο εκδότης δεν έχει προσδοκία κέρδους από μια δεύτερη έκδοση. Τώρα ο συγγραφέας παγιδεύθηκε.
Δεν μπορεί να υποχρεώσει τον εκδότη να προχωρήσει σε δεύτερη έκδοση.
Δεν μπορεί να διαπραγματευθεί το βιβλίο του με έναν άλλο εκδοτικό οίκο.
Δεν μπορεί να το διαθέσει μόνος του τυπωμένο, ή στο διαδίκτυο.
Δεν μπορεί να το διαθέσει έστω δωρεάν ώστε να έχει την ελπίδα μιας κάποιας επικοινωνίας με το κοινό.
Αμφιβάλλω (εσύ γνωρίζεις καλύτερα) αν μπορεί να χαρίσει μια φωτοτυπία στους φίλους του!
Τα πνευματικά δικαιώματα υπάρχουν μεταξύ άλλων και για να αποφέρουν κέρδη στη βιομηχανία της διανομής. Δεν καταλαβαίνω την "απαγορευτική" ανάγνωση του νόμου ως προς αυτή την σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα.
Ακόμα και τα έργα που μπορούν να μετατραπούν σε ψηφιακή μορφή, συνήθως έχουν δημιουργηθεί για αναλογική αρχική χρήση (λ.χ. ταινίες με προορισμό την αίθουσα).
Η ανάγνωση του δικαίου δεν είναι ορθή όταν γίνεται μονόπλευρα και ιδίως όταν φωτίζεται από το προσωπικό συμφέρον ενός εμπλεκόμενου μέρους. Οπότε "αίσθημα δικαίου" των χρηστών δεν επηρεάζει την εφαρμογή της νομοθεσίας.
Για το παράδειγμα των συμβάσεων, είναι θέμα του αν έχεις καλό δικηγόρο για να περιληφθούν και τέτοιες ρήτρες στο συμβόλαιό σου με τον εκδότη. Επίσης είναι θέμα χρονικής διάρκειας της σύμβασης. Αν έχεις υπογράψει για 10 χρόνια δεν φταίει ο εκδότης!!! Και κανεις δεν θα επιμείνει γι' αυτό, αν ο συγγραφέας ζητήσει συντομότερη σύμβαση.
«Τα πνευματικά δικαιώματα υπάρχουν μεταξύ άλλων και για να αποφέρουν κέρδη στη βιομηχανία της διανομής. »
Δηλαδή κάποιοι άνθρωποι να αποκτούν δικαιώματα πάνω σε έργα που δεν έχουν οι ίδιοι δημιουργήσει; Αυτό μπορεί να θεωρηθεί λογικό και δίκαιο μόνο με μια προϋπόθεση:
Ότι θα το δούμε «μονόπλευρα» και «φωτισμένο από το προσωπικό συμφέρον ενός εμπλεκόμενου μέρους».
Δημοσίευση σχολίου